VAT: fiskus może oszacować obrót spółek wchodzących w skład PGK

Gdy spółki wchodzące w skład podatkowej grupy kapitałowej w transakcjach zawieranych pomiędzy sobą przyjmą wynagrodzenie w wartości niższej od rynkowej, to fiskus będzie mógł oszacować wysokość obrotu, który stanowi podstawę opodatkowania VAT. Tak wynika z wyroku NSA z 4 września 2014 r.

W przedmiotowej sprawie spółka wskazała, że zamierza utworzyć z inną spółką podatkową grupę kapitałową (PGK). Ze względu na działalność w ramach PGK, spółki mają zamiar w sposób dowolny kształtować poziom cen za poszczególne produkty i usługi świadczone między sobą, nie wykluczając sytuacji, w której wynagrodzenie zostanie ustalone na poziomie wyższym bądź niższym niż poziom rynkowy. Skorzystanie z tego uprawnienia będzie miało również wpływ na wartość obrotu spółki, który stanowi podstawę opodatkowania VAT.

Dlatego spółka zwróciła się do fiskusa z pytaniem, czy w stosunku do transakcji zawieranych pomiędzy spółkami wchodzącymi w skład PGK mają zastosowanie przepisy, które przewidują sytuację, gdy wysokość obrotu (a co za tym idzie podstawa opodatkowania) jest określana przez organ podatkowy. Chodzi tu o art. 32 ustawy o VAT.

Zdaniem spółki wyłączenie stosowania art. 32 ustawy o VAT w stosunku do transakcji zawieranych przez PGK wynika z wykładni systemowej zakładającej zasadę spójności systemu prawa podatkowego.

Fiskus się nie zgodził ze spółką i uznał, że nie należy rozciągać zasad wynikających z rozliczenia podatku dochodowego na podatek od towarów i usług. Zasada neutralności i potrącalności w podatku od towarów i usług nie pozwala na tak swobodne kształtowanie podstawy opodatkowania jak w podatku dochodowym. Przepisy art. 11 ustawy o CIT dotyczą szacowania dochodu, zaś przepisy art. 32 ustawy o VAT odnoszą się do możliwości określenia przez organ obrotu na podstawie wartości rynkowej (zdefiniowanej dla potrzeb VAT w tej ustawie). Pojęcia dochodu i obrotu nie są natomiast tożsame, zatem art. 11 ust. 8 ustawy o CIT i wyłączenie w nich zawarte dla PGK nie może mieć zastosowania na gruncie podatku od towarów i usług.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd zgodził się z fiskusem. Według sądu nie można przyjąć, iż transakcje spółek (będących na gruncie VAT odrębnymi podatnikami), należących do PGK z założenia nie mogą mieć na celu uchylania się od opodatkowania lub unikania opodatkowania w podatku od towarów i usług. Jeżeli bowiem PGK zostanie (jest) utworzona z udziałem powiązanych ze sobą podatników posiadających pełne prawo do odliczania VAT oraz podatników posiadających ograniczone prawo do odliczania VAT lub pozbawionych tego prawa, podatnicy Ci mogą w pełni świadomie – w celu uchylania się od opodatkowania czy unikania opodatkowania w podatku od towarów i usług – tak kształtować ceny transakcyjne, aby osiągać niedozwolone korzyści podatkowe w podatku od towarów i usług, doprowadzając do nadużycia prawa. Zdaniem NSA, aby takiej sytuacji zapobiec, należy stwierdzić, że transakcje spółek w ramach PGK działających z udziałem powiązanych ze sobą podatników, posiadających pełne prawo do odliczania VAT oraz podatników posiadających ograniczone prawo do odliczania VAT lub pozbawionych tego prawa, podlegają ocenie z punktu widzenia art. 32 ustawy o VAT, z możliwością określenia podstawy opodatkowania tych transakcji na podstawie wartości rynkowej.

Sąd kasacyjny w swojej argumentacji powołał się na inny wyrok NSA z 8 października 2013 r., sygn. akt I FSK 1536/12. W wyroku tym stwierdzono, że w sytuacji, gdy wynagrodzenie z transakcji między należącymi do PGK dostawcą towarów lub usługodawcą a nabywcą (usługobiorcą) odbiega od wartości rynkowej, to nie jest wyłączona możliwość stosowania do takich transakcji norm art. 32 ust. 1-4 ustawy o VAT, gdy podatnicy ci nie mają pełnego prawa do odliczenia podatku od towarów i usług.

Wyrok NSA z 4 września 2014 r., I FSK 1351/13

Omówienie pochodzi z programu Lex Administracja Skarbowa