System podatkowy jest niestabilny, niejednoznaczny i niezrozumiały

Zdaniem przedsiębiorców system podatkowy jest niestabilny, niejednoznaczny i niezrozumiały. Celem ustawodawcy powinno być podjęcie zdecydowanych działań zmierzających do wypracowania lepszej jakości przepisów prawa podatkowego, które wpłynęłyby pozytywnie na rozwój przedsiębiorczości w Polsce.

W ramach projektu „Utworzenie partnerstwa polsko-szwajcarskiego na rzecz lepszych rozwiązań w dialogu społecznym i podatku VAT” Pracodawcy RP przygotowali raport, w którym zostały zidentyfikowane najważniejsze problemy związane z polskim systemem podatkowym zwłaszcza podatkiem VAT, z którymi spotykają się przedsiębiorcy. W raporcie wyodrębniono cześć obszarów, w których koncentrują się główne zagrożenia i oczekiwania przedsiębiorców w zakresie zmian w systemie podatkowym w Polsce.

Skomplikowane, niejednoznaczne i trudne w interpretacji przepisy prawa

Przedsiębiorcy zwracają uwagę na to, że prawo podatkowe jest bardzo skomplikowane, niejednoznaczne i trudne w interpretacji. W Polsce poświęca się dużą ilość czasu oraz środków finansowych na funkcjonowanie w istniejącym otoczeniu prawnym. Przedsiębiorcy muszą często występować o interpretacje podatkowe, jednakże mogą one nie być gwarantem bezpieczeństwa prawnego, ponieważ liczba zmian w przepisach podatkowych jest zbyt duża. Wyniki pokazują jednocześnie, że wydanie interpretacji zajmuje dużo czasu, co niejednokrotnie destabilizuje pracę przedsiębiorstwa. W ocenie przedsiębiorców zmiany w prawie podatkowym mają przede wszystkim podłoże polityczne, a nie ekonomiczne. Częstotliwość zmian w regulacjach prawnych wynika nie z tego, że tak dynamicznie zmienia się otoczenie gospodarcze, ale z faktu, iż obecny system jest po prostu wadliwy.

Niewłaściwy przebieg procesu legislacyjnego

Jedynie połowa badanych uważa, że przedsiębiorcy mają wpływ na zmiany w prawie podatkowym. Konsultacje społeczne to wciąż mało popularna forma dialogu z ustawodawcą. W ciągu ostatnich dwóch lat z takiej możliwości skorzystało zaledwie 7 proc. firm. Ponadto w przypadku aż 67 proc. przedsiębiorstw, które włączyły się w konsultacje, albo w ogóle nie udało się im zaprezentować swojego stanowiska, albo nie spowodowało ono zmiany początkowych założeń na bardziej korzystne. Co więcej uczestnicy badania wskazali, że ważna jest również kwestia vacatio legis. Zmiany w przepisach podatkowych nie mogą zaskakiwać przedsiębiorców i wchodzić w życie z dnia na dzień.

Relacje z organami podatkowymi

Trzecim istotnym obszarem, który podlegał analizie, była częstotliwość i uciążliwość kontroli, a także nastawienie urzędników podczas jej wykonywania. Z badań wynika, że co trzecia firma była poddana kontroli doraźnej, rzadsze okazały się kontrole właściwe i te przeprowadzone w związku ze złożeniem wniosku o zwrot podatku VAT. Większość badanych uznała, te kontrole nie miały wpływu lub wpłynęły w bardzo ograniczonym zakresie na funkcjonowanie firmy. Jednak aż 81 proc. przedsiębiorców twierdzi, że gdy urzędnik będzie chciał, to podczas kontroli podatkowej znajdzie jakieś uchybienia. Dlatego też zachodzi potrzeba wprowadzenia jasnych procedur działania administracji podatkowej, a także poszerzenia wiedzy urzędników skarbowych. Co istotne, aż 24 proc. badanych zdecydowanie zgadza się z poglądem, że bardziej opłaca się zrezygnować ze zwrotu VAT, niż przechodzić kontrolę z tym związaną – co pokazuje tylko, że organy podatkowe nie cieszą się zaufaniem ze strony podatników.

Koszty związane z funkcjonowaniem w systemie podatkowym

Wyniki tego badania są niepokojące, zwłaszcza w przypadku mikroprzedsiębiorstw. Okazuje się bowiem, że na jednego pracownika w firmie średniej przypada niespełna półtorej godziny w tygodniu na zajmowanie się sprawami podatkowymi; w firmie małej są to 4 godziny, a w mikroprzedsiębiorstwie – aż 20 godzin. Stanowi to jedną ósmą miesięcznego czasu pracy – i to pomimo faktu, że znaczna część najmniejszych firm korzysta dodatkowo z usług biur rachunkowych. Potwierdzono zatem tezę, że koszty funkcjonowania w ramach systemu podatkowego mają w znacznej mierze charakter kosztów stałych. Obciążenie mikroprzedsiębiorstw jest nieproporcjonalnie duże i wymaga pilnych zmian.

Potrzeba wsparcia środowiska przedsiębiorców w reprezentacji ich interesów oraz wzajemnego zaufania

Dwa ostatnie aspekty, na które zwrócono uwagę podczas badania, mają związek z zasadą zaufania. Okazuje się, że przedsiębiorcy dużą nieufnością obdarzają Ministerstwo Finansów i organy podatkowe, ale poważnym wyzwaniem jest również deficyt zaufania pomiędzy samymi przedsiębiorcami. Wielu z nich twierdzi, że firmy nie dzielą się ze sobą swoimi doświadczeniami i stosowanymi rozwiązaniami. Problemem jest także niewystarczająca współpraca w zakresie dążenia do zmian w prawie podatkowym.