Za kluczowe dla określenia rodzaju danego pojazdu na gruncie podatkowym jest spełnienie definicji ustawowej.
Samochód osobowy w przepisach podatkowych
Ustawa o CIT oraz ustawa o PIT zawierają własną definicję samochodu osobowego na gruncie podatkowym odmienną od ustawy prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z tą definicją jako samochód osobowy rozumiany jest pojazd samochodowy w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem:
- a) pojazdu samochodowego mającego jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:
- klasyfikowanego na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub
- z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków,
- b) pojazdu samochodowego, który posiada kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,
- c) pojazdu specjalnego, jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym, i jeżeli spełnione są również warunki zawarte w odrębnych przepisach,
- d) pojazdu samochodowego określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 16 ustawy o VAT (pojazd pogrzebowy oraz bankowóz typu A i B)
Zobacz procedurę w LEX: Wydatki związane z samochodem a VAT >
Dodatkowo, należy zaznaczyć, że dla pojazdów wskazanych w lit. a oraz b ich kwalifikację jako pojazd niebędący samochodem osobowym na gruncie ustaw podatkowych stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań.
Wpis w dowodzie rejestracyjnym samochodu bez znaczenia?
W świetle powyższego, uznać należy, iż za kluczowe dla rodzaju danego pojazdu na gruncie podatkowym jest spełnienie definicji ustawowej. Sam wpis w dowodzie rejestracyjnym stanowi potwierdzenie istnienia pewnych cech konstrukcyjnych. Ponadto, zgodnie ze stanowiskiem sądów administracyjnych (przykładowo: wyrok WSA w Krakowie z 11 marca 2021 r. sygn. I SA/Kr 1213/20 oraz wyrok NSA z 10 października 2019 r. sygn. I FSK 1492/17) wpis w dowodzie rejestracyjnym czy zaświadczenie o badaniu technicznym nie powinny przesądzać o korzyściach podatkowych wynikających z kwalifikacji danego pojazdu za ciężarowy czy osobowy tj. prawa do odliczenia naliczonego podatku VAT czy rozliczenia pełnych kosztów podatkowych.
Zobacz również:
Coraz trudniej odliczyć cały VAT od samochodów i paliwa >>
Firmowe samochody wciąż źródłem niejasności podatkowych >>
Odpisy amortyzacyjne od wartości samochodu
W przypadku samochodów osobowych odpisy amortyzacyjne z tytułu zużycia pojazdu nie stanowią kosztu uzyskania przychodu w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej kwotę: 225 000 zł w przypadku samochodów osobowych elektrycznych oraz 150 000 zł w przypadku pozostałych pojazdów.
Odpisy amortyzacyjne od samochodów ciężarowych nie są objęte wspomnianym limitem.
Cena promocyjna: 296.1 zł
|Cena regularna: 329 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Składki na ubezpieczenie samochodu
W przypadku samochodów osobowych nie stanowią kosztów uzyskania przychodu składki na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia (nie dotyczy składek ubezpieczeniowych OC i NNW).
Składki na ubezpieczenie samochodów ciężarowych nie są objęte wspomnianym limitem niezależnie od ich charakteru.
Czytaj w LEX: Wydatki eksploatacyjne związanie z używaniem samochodów a odliczenie VAT na przykładach >
Opłaty leasingowe
Dodatkowo, w odniesieniu do samochodów osobowych nie stanowią również kosztu uzyskania przychodu opłaty dotyczące umowy leasingu, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy. W przypadku samochodów elektrycznych niniejszy limit zostaje zwiększony do 225 000 zł.
Wskazane opłaty dotyczące samochodów ciężarowych nie są objęte wspomnianym limitem.
Czytaj w LEX: Samochód w ewidencji księgowej na przykładach >
Wydatki eksploatacyjne
Jednocześnie, nie stanowi również kosztu uzyskania przychodu 25 proc. poniesionych wydatków z tytułu kosztów używania samochodu osobowego na potrzeby działalności gospodarczej (przykładowo: paliwo, serwis, zmiany opon) - jeżeli samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika (działalność mieszana).
Wydatki eksploatacyjne dotyczące samochodów ciężarowych nie są objęte wspomnianym limitem.
Cena promocyjna: 296.1 zł
|Cena regularna: 329 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Definicja samochodu osobowego na gruncie VAT
Definicja samochodu osobowego na gruncie ustawy o VAT jest analogiczna jak w podatku PIT/CIT. Również – analogicznie jak w PIT/CIT – za samochody ciężarowe uznaje się te, których DMC jest większa niż 3,5 tony. Oznacza to, że przy definiowaniu samochodu dla celów VAT sam zapis w dowodzie rejestracyjnym nie ma znaczenia (liczy się definicja ustawowa). Zapis ten będzie miał jednak znaczenie w niektórych przypadkach, gdy będzie chodziło o pełne odliczanie VAT.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Dodatkowe badanie techniczne jako warunek pełnego odliczenia VAT od wydatków na pojazd samochodowy >
Pojazdy samochodowe o DMC powyżej 3,5 ton
Jeżeli pojazd ma powyżej 3,5 ton (a więc uznawany jest za samochód ciężarowy na gruncie VAT) zakupy z nim związane są rozliczane na zasadach ogólnych, a więc w zakresie, w jakim będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługiwać będzie pełne prawo do odliczenia VAT (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Oznacza to, że w przypadku tych pojazdów brak jest obowiązku przeprowadzenia jakiś dodatkowych badań technicznych czy uzyskiwania w dowodzie rejestracyjnym adnotacji (VAT-1 albo VAT-2).
Pojazdy samochodowe o DMC do 3,5 ton
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku pojazdów samochodowych do 3,5 ton. Tutaj obowiązuje reguła ogólna, zgodnie z którą kwotę podatku naliczonego stanowi 50 proc. kwoty podatku VAT wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika (art. 86a ust. 1 ustawy o VAT); chodzi oczywiście o nabycie takiego pojazdy, leasing lub jakiekolwiek zakupy towarów (np. paliwa) lub usług (np. myjnia, serwisy, przejazdy autostradami) na potrzeby tych pojazdów.
Ograniczenie to nie dotyczy jednak pojazdów samochodowych wykorzystywanych wyłącznie na cele związane z działalnością gospodarczą. Za takie pojazdy – na podstawie art. 86a ust. 4 ustawy o VAT – uznawane są pojazdy, których:
- sposób wykorzystywania przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją ich przebiegu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
- konstrukcja wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością jest nieistotne.
W pierwszym przypadku, podatnik jest obowiązany prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu (np. najmowanego/leasingowanego wraz z jego kosztami typu paliwo, myjnia, opony), która potwierdzi sposób wykorzystywania pojazdu wyłącznie do działalności gospodarczej (nie może z tej ewidencji wynikać, że pojazd używany jest na inne cele niż gospodarcze), oraz musi złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego specjalną informację (druk VAT-26).
Czytaj w LEX: Informacja o pojazdach samochodowych VAT-26 na przykładach >
W drugim przypadku ustawodawca wymienia cały szereg pojazdów, które generalnie mogą być traktowane jako „pojazdy ciężarowe” dla VAT ze względu na swoje cechy techniczne/konstrukcyjne. Będą to np. pojazdy z podrodzaju: wielozadaniowy, van lub z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków albo posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu czy też niektóre pojazdy specjalne. Jednak urzędnicy skarbowi nie są specjalistami od pojazdów, więc spełnienie tych warunków/kryteriów – nie licząc pojazdów specjalnych – będzie musiało wynikać z zaświadczenia wydanego przez okręgową stację kontroli pojazdów, która powinna przeprowadzić dodatkowe badanie techniczne i ewentualnie potwierdzić spełnianie tych wymogów konstrukcyjnych, a także odpowiedni wpis w dowodzie rejestracyjnym (VAT-1 albo VAT-2). Jeżeli w dowodzie rejestracyjnym taka adnotacja się nie pojawi, organy podatkowe mogą chcieć pozbawić podatnika prawa do pełnego odliczenia VAT. W praktyce może zatem zdarzyć się tak, że podatnik zakupi taki „pojazd ciężarowy” w jednym miesiącu (np. w marcu), natomiast adnotację w dowodzie uzyska w kolejnym (np. w kwietniu). Pojawić się może wówczas pytanie o prawo podatnika do odliczenia podatku VAT za okres przed uzyskania adnotacji: 50 czy 100 proc.?
Stanowisko organów podatkowych i sądów administracyjnych jest odmienne
Dobra wiadomość jest taka, że sądy administracyjne – w przeważającej części – stoją na stanowisku, że przeprowadzenie badania technicznego, uzyskanie zaświadczenia oraz adnotacji w dowodzie rejestracyjnym ma charakter wyłącznie formalny/dowodowy i jego brak nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia 100 proc. VAT. Dla podatników oznacza to, że jakiekolwiek opóźnienie w przeprowadzeniu badania technicznego czy uzyskanie adnotacji w dowodzie rejestracyjnym nie powinno pozbawiać ich prawa do pełnego odliczenia podatku VAT, gdyż samochód spełniał kryteria od początku, tylko dowód na to został zdobyty później (tak m.in. wyrok WSA w Olsztynie z 17 marca 2016 r., sygn. akt I SA/Ol 54/16). To podejście jest oczywiście słuszne i racjonalne.
Organy podatkowe zajmują jednak odmienne stanowisko. Ich zdaniem, do momentu uzyskania zaświadczenia wydanego przez stację diagnostyczną oraz uzyskania właściwej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym, podatnik nie może odliczyć 100 proc. kwoty podatku naliczonego z tytułu wydatków związanych z samochodem ciężarowym/specjalnym (tak m.in. interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 14 października 2019 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.477.2019.2.MK).
Mateusz Pietranek, doradca podatkowy z zespołu podatków dochodowych GWW
Monika Lewińska, konsultant podatkowy z zespołu podatku VAT GWW
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
