RPO chce uchwały w sprawie opodatkowania imprez integracyjnych

Założenie, że do powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia w przypadku pracownika wystarczające jest stworzenie możliwości udziału w imprezie integracyjnej, nie znajduje potwierdzenia w wykładni językowej art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. Takie stanowisko przedstawił RPO w wystąpieniu z 17 maja 2013 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) zwrócił się do NSA z pytaniem czy sfinansowane przez pracodawcę koszty udziału pracowników w imprezie integracyjnej, których wartość nie jest wolna od PIT, stanowią dla pracowników, którym umożliwiono udział w tej imprezie, przychód z innego nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy?

RPO zwrócił uwagę, że do 1 stycznia 2007 r. orzecznictwo sądów administracyjnych było jednolite w kwestii świadczeń na rzecz pracowników. Sądy uznawały, że brak jest możliwości przypisania przychodu pracownikowi ze względu na samą możliwość wzięcia udziału w imprezie integracyjnej zorganizowanej przez pracodawcę. Stałą linię interpretacyjną prezentowały również organy podatkowe. Odmienne tezy zaczęły zawierać interpretacje indywidualne wydawane od 2007 r., mimo, że przepisy ustawy o PIT w części dotyczącej przychodów ze stosunku pracy nie zostały zmienione, nie została również podjęta przez NSA uchwała o znaczeniu istotnym dla tego zagadnienia.

RPO podkreślił, że bezpośredni wpływ na zmianę jednolitej praktyki orzeczniczej sądów administracyjnych dotyczącej nieodpłatnych świadczeń finansowanych przez pracodawców na rzecz pracowników miała uchwała pełnego składu Izby Finansowej NSA z 24 października 2011 r., II FPS 7/10. W uchwale tej NSA uznał, że „wykupione przez pracodawcę pakiety świadczeń medycznych, których wartość nie jest wolna od PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT, stanowią dla pracowników, uprawnionych do ich wykorzystania, nieodpłatne świadczenie. Po podjęciu tej uchwały sądy administracyjne zaczęły prezentować rozbieżne stanowiska.

Powstałe liczne rozbieżności w interpretacji art. 12 ust. 1 ustawy o PIT w odniesieniu do kwestii imprez integracyjnych organizowanych przez pracodawcę uzasadniają zdaniem RPO przedstawienie zagadnienia do rozstrzygnięcia przez poszerzony skład Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Kluczowego znaczenia nabiera dokonanie wykładni językowej pojęcia „otrzymane". Zdaniem RPO „otrzymane'' inne nieodpłatne świadczenia należy utożsamiać ze skonkretyzowanymi przysporzeniami, a nie potencjalną możliwością ich uzyskania w bliżej nieokreślonej przyszłości. RPO podkreślił, że w orzeczeniach uznających powyższy wniosek za nieprawidłowy, nie przeprowadzono wykładni językowej wskazanego przepisu.

Zdaniem RPO przyjęcie założenia, że samo zaproszenie na dane wydarzenia powoduje powstanie przychodu z nieodpłatnego świadczenia oznaczałoby, że organizator każdego wydarzenia skierowanego do określonej grupy odbiorców - nie tylko pracowników - musiałby podjąć działania zmierzające do opodatkowania możliwości skorzystania z zaproszenia. Przykładem związanym z tym założeniem byłoby przyjęcie, że gmina zapraszająca swoim mieszkańców na organizowany przez siebie festyn (poprzez ulotki dostarczone do skrzynek pocztowych) jest zobowiązana - po zakończeniu roku podatkowego, w którym miał miejsce festyn - wysłać każdemu mieszkańcowi informację PIT-8C.

Podsumowując, dla powstania przychodu z tytułu świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń nie jest wystarczające, według RPO, postawienie ich do dyspozycji, konieczne jest otrzymanie tych świadczeń przez ich odbiorcę. Pogląd opierający się na założeniu, że do powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia w przypadku pracownika wystarczające jest stworzenie możliwości udziału w imprezie integracyjnej, nie znajduje potwierdzenia w językowym brzmieniu przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT.

RPO zapytał też NSA czy w sytuacji, gdy wartości świadczeń udostępnionych podczas imprezy integracyjnej i sfinansowanych przez pracodawcę nie można przyporządkować do świadczeń uzyskiwanych (otrzymanych) przez konkretnego pracownika, możliwe jest ustalenie w odniesieniu do konkretnego pracownika kwoty przychodu z innego nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy?

RPO wskazał też, że z żadnego przepisu ustawy o PIT nie można wywieść - w drodze wykładni językowej - że płatnik jest zobowiązany do rozpoznania przychodu po stronie pracownika w sytuacji, gdy nie można przyporządkować skonkretyzowanej wysokości przysporzenia danej osobie. A skoro nie ma możliwości ustalenia przedmiotu opodatkowania, a w konsekwencji podstawy opodatkowania (dochodu), to zastosowanie znajdzie zasada impossibilum nulla obligatio est. Brak możliwości ustalenia jednego z elementów stosunku prawnopodatkowego czyni niemożliwym powstanie obowiązku podatkowego, a w konsekwencji ustalenie zobowiązania podatkowego. Obowiązku podatkowego (w tym m.in. momentu jego powstania) nie można domniemywać, czy też wyprowadzać go z wykładni przepisów prawa podatkowego. Należy zatem stwierdzić, że w sytuacji, gdy wartości świadczeń udostępnionych podczas imprezy integracyjnej i sfinansowanych przez pracodawcę nie można przyporządkować do świadczeń uzyskiwanych (otrzymanych) przez konkretnego pracownika, nie jest możliwe ustalenie - na podstawie art. 11 ust. 2a pkt 2 ustawy o PIT - w odniesieniu do danego pracownika kwoty przychodu z nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy.

Wystąpienie RPO z 17 maja 2013 r., RPO-727170-V/13/JG