Gmina wniosła o wydanie interpretacji indywidualnej w kwestii, czy organizując przy pomocy jednostek budżetowych oświaty zadania własnego jakim jest edukacja publiczna: stołówki szkolne, wypoczynek dzieci i młodzieży, uczestnictwo dzieci młodzieży w widowiskach artystycznych i nauce pływania oraz uczestnictwo dzieci i młodzieży w wymianie międzynarodowej, jest ona podatnikiem podatku VAT. Jej zdaniem tak nie jest.
Interpretacja ministra finansów
Zdaniem zaś MF gmina jest podatnikiem VAT z tytułu organizowania przy pomocy jednostek budżetowych oświaty zadania własnego, jakim jest edukacja publiczna w zakresie objętym zapytaniem. MF uznał, że gmina prowadzi działalność gospodarczą - świadczy odpłatne usługi o charakterze cywilnoprawnym (a nie publicznoprawnym).
Wyrok WSA
Od powyższej interpretacji indywidualnej gmina wniosła skargę do WSA. Sąd uznał racje gminy i uchylił interpretację MF. WSA przyjął, że organy samorządu terytorialnego to organy władzy publicznej - zarówno gdy wykonują zadania własne jak i z zakresu administracji rządowej. W odniesieniu do realizacji zadań własnych w zakresie oświaty, gmina nie działa jako przedsiębiorca w obrocie gospodarczym. Jest to bowiem realizacja zadań publicznoprawnych. Zadania nałożone na gminę wynikają z przepisów prawa, określających sposób i zakres ich wykonywania. Gmina ma obowiązek ich realizacji. Z kolei opłaty pobierane w związku z realizacją zadań własnych, mają charakter opłat publicznoprawnych.
Skarga kasacyjna
MF złożył skargę kasacyjną, podnosząc m.in., że gmina we wskazanym zakresie prowadzi cywilnoprawną działalność gospodarczą, a nadto istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonywanymi płatnościami a świadczonymi usługami.
Rozstrzygnięcie NSA
NSA oddalił skargę kasacyjną. NSA wskazał, iż podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. Wyjątkiem są jednak organy władzy publicznej oraz urzędy działające w zakresie realizowanych zadań, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. I tak więc załatwianie przez organy tzw. spraw urzędowych nie podlega podatkowi VAT, gdyż wówczas podmioty te nie działają jako podatnicy.
Działalność edukacyjna gminy
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zadania własne gminy obejmują m.in. sprawy edukacji publicznej. Według NSA czynności wykonywane przez gminę w realiach omawianej sprawy są wykonywane w ramach edukacji publicznej.
Prowadzenie stołówek
W celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych, szkoła może zorganizować stołówkę. Korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej jest odpłatne. Warunki korzystania ze stołówki szkolnej, w tym wysokość opłat za posiłki, ustala dyrektor szkoły. Oznacza to, że zorganizowanie stołówki dla uczniów jest zadaniem szkoły realizowanym w ramach szeroko pojętej edukacji, które należy do zadań publicznych gminy. Zarazem wysokość opłat za posiłki nie ma charakteru komercyjnego.
Organizacja wypoczynku
Zdaniem NSA analogiczne stanowisko co do braku możliwości opodatkowania podatkiem VAT należy zająć w odniesieniu do organizowanych przez szkołę wypoczynku dzieci i młodzieży, uczestnictwa dzieci i młodzieży w widowiskach artystycznych i nauce pływania oraz uczestnictwa dzieci i młodzieży w wymianie międzynarodowej.
Prawo unijne
NSA odwołał się również do prawa UE, w tym orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, wedle którego świadczenie przez jednostkę samorządu terytorialnego niekomercyjnych usług związanych edukacją (np. dowozu uczniów do szkoły) nie jest prowadzeniem działalności gospodarczej i jako takie nie jest opodatkowane VATem.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 czerwca 2017 r., I FSK 1271/15, LEX nr 2303407.
