Ponieważ temat darowizn przewija się wciąż we wnioskach o interpretację indywidualną, Ministerstwo Finansów zdecydowało się na opublikowanie broszury wskazującej na istotne jego aspekty. Resort, wbrew orzecznictwu sądowemu, nie łagodzi jednak wymogów skarbówki co do kwestii przekazania darowizny na odpowiednie konto bankowe. Organy skarbowe są w większości przypadków restrykcyjne w tej kwestii. Wskażmy chociażby interpretację z 28 października br. Dyrektor KIS negatywnie odniósł się w niej do darowizny przekazanej na rachunek, który nie należał do obdarowanego (nr 0111-KDIB2-3.4015.140.2022.1.AD).
Istnienie problemu potwierdzają także napływające do naszej redakcji zgłoszenia od Czytelników w ramach trwającej właśnie akcji „Poprawmy prawo”.
Zobacz również: Zgłoś przepisy do poprawki, wygraj dostęp do LEX >>
Sprawdź w LEX: Udokumentowanie darowizny pieniężnej od osoby najbliższej jako warunek zwolnienia z podatku - LINIA ORZECZNICZA >>>
Sprawdź w LEX: Darowizny dla najbliższych zwolnione od podatku - PROCEDURA krok po kroku >>>
Przelew na inne konto niż rodziny
Podatnik zawarł z rodzicami umowę darowizny, która przewidywała przelew pieniędzy na konto osoby trzeciej, od której obdarowany nabędzie mieszkanie. Środki miały być przekazane dopiero w chwili zawarcia umowy nabycia mieszkania przez obdarowanego.
Podatnik zapytał, czy w takiej sytuacji zastosowanie znajdzie zwolnienia z podatku od spadków i darowizn w ramach tzw. zerowej grupy podatkowej, która obejmuje najbliższą rodzinę. Chodzi tu o małżonkę, małżonka, dzieci, wnuki, rodziców, dziadków, pasierba, pasierbicę, rodzeństwo, ojczyma i macochę.
Dyrektor KIS stwierdził, że literalne brzmienie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn nie pozwala skorzystać ze zwolnienia w przypadku wpłaty na rzecz osoby trzeciej, gdyż nabycie nie jest udokumentowane tak, jak wskazuje art. 4a ust. 1 pkt 2 tej ustawy. Jeżeli przedmiot darowizny zostanie przekazany bezpośrednio przez darczyńcę na rachunek wierzyciela osoby obdarowanej (w tym przypadku sprzedającej), zwolnienie nie będzie miało zastosowania. Organ argumentował, że środki pieniężne zostały wpłacone na konto osoby sprzedającej, a nie na rachunek bankowy obdarowanego.
Czytaj w LEX: Jak uniknąć zapłaty podatku od darowizn na przykładach? >>>
Czytaj w LEX: Darowizny na rzecz członków rodziny jako sposób unikania opodatkowania >>>
Podstawy do zwolnienia z podatku od spadków i darowizn
- Gdyby dyrektor KIS chciał rozstrzygnąć sprawę na korzyść podatnika, miałby ku temu uzasadnione podstawy. Orzecznictwo sądów administracyjnych wskazuje, że możliwe jest zawarcie umowy darowizny z osobą najbliższą, z tzw. zerowej grupy podatkowej i warunek zwolnienia z podatku będzie spełniony także przy wpłacie na inny rachunek bankowy niż należący do obdarowanego, jeżeli zwolni go to z wykonania ciążącego na nim zobowiązania – ocenia Adrian Kęmpiński, prawnik w kancelarii Ostrowski i Wspólnicy sp.k.
Ekspert wskazuje także na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 sierpnia 2017 r. (sygn. akt II FSK 2104/15), w którym sąd uznał podstawę do korzystania ze zwolnienia dla kobiety, która dostała przelewem pieniądze od matki, nawet jeśli trafiły one na konto bankowe jej męża.
Czytaj w LEX: Darowizny w księgach rachunkowych obdarowanego i darczyńcy >>>
Czytaj w LEX: Darowizna środków pieniężnych między małżonkami posiadającymi wspólne konto, a zwolnienie podatkowe >>>
Cena promocyjna: 152.09 zł
Cena regularna: 169 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 16.89 zł
- W praktyce podatkowej przy ocenie tego warunku akcentuje się jego gwarancyjny charakter. W wyroku NSA z 27 czerwca 2018 r. (sygn. akt II FSK 1873/16), przyjęto, że gwarancyjny charakter udokumentowania przelania środków pieniężnych, stanowiących przedmiot darowizny, na rachunek bankowy obdarowanego powoduje, że warunek ten można uznać za spełniony także wtedy, gdy środki te zostaną przelane na wskazany przez obdarowanego rachunek bankowy innego podmiotu w wykonaniu zobowiązania ciążącego na obdarowanym. Podobnie orzekł NSA w wyroku z 11 marca 2015 r. (sygn. akt II FSK 311/13) – podkreśla Adrian Kęmpiński.
Jego zdaniem, dorobek sądów administracyjnych mógł mieć tu zastosowanie. Przelew środków miał nastąpić dopiero po podpisaniu przez obdarowanego aktu notarialnego, czyli istniało już konkretne zobowiązanie ciążące na obdarowanym. Dyrektor KIS mógł też dopytać o stan faktyczny, czego nie zrobił.
Zmiana prawa jest konieczna
Niestety to negatywne rozstrzygnięcie nie jest jedyne. W podobnym tonie dyrektor KIS rozstrzygnął w interpretacji z 19 września 2022 r. (nr 0111-KDIB2-2.4015.100.2022.1.MZ).
Zdarzają się też mniej restrykcyjne interpretacje. Z interpretacji z 20 października 2016 r. (nr IBPB-2-1/4515-220/16-1/MCZ) wynika m.in., że podatniczka może skorzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, w sytuacji udokumentowania przekazania pieniędzy potwierdzeniem przelewu środków pieniężnych pochodzących z darowizny od rodziców, dokonanego przez bank bezpośrednio na rachunek sprzedającego lokal mieszkalny.
Czytaj w LEX: Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn czynności według stawki 20% >>>
Czytaj w LEX: Zwolnienie od podatku od spadków i darowizn nabycia rzeczy lub praw majątkowych przez osoby z rodziny >>>
Sześć miesięcy na zgłoszenie darowizny
W wydanej niedawno broszurze Ministerstwo Finansów wskazało, że otrzymanie darowizny należy zgłosić do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia jej otrzymania. Wskazało także, że jeżeli otrzymano w darowiźnie pieniądze, dodatkowo trzeba udokumentować ich otrzymanie na rachunek obdarowanego w banku, w SKOK lub przekazem pocztowym. Nie ma więc tu żadnej taryfy ulgowej. Aby skorzystać ze zwolnienia, konieczne jest wypełnienie druku SD-Z2.
- Wysłanie zgłoszenia SD-Z2 do niewłaściwego urzędu w ostatnim dniu terminu nie spowoduje utraty prawa do zwolnienia. Zgodnie z art. 170 ordynacji podatkowej, niewłaściwy urząd skarbowy powinien przekazać zgłoszenie SD-Z2 do urzędu właściwego. Jednocześnie podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu określonego przepisami prawa uważa się za wniesione z zachowaniem terminu – podkreśla Paulina Biskup-Nawrot, radca prawny w kancelarii JKP. Legal.
WZORY dokumentów w LEX:
- SD-Z2 (6) Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych >
- SD-ZP Zgłoszenie o nabyciu własności przedsiębiorstwa >
- Darowizna z ustanowieniem służebności mieszkania i prawa użytkowania gruntu >
Ekspertka dodaje, że istotnym jest również, iż błędy takie jak dokonanie zgłoszenia za pośrednictwem nieprawidłowego formularza lub jego niepodpisanie mogą zostać usunięte w toku postępowania w ramach czynności sprawdzających.
- Podatnik powinien zostać wezwany przez urząd skarbowy do usunięcia ewentualnych braków – zauważa Paulina Biskup-Nawrot.
Zobacz również: Przepisy o podatku od spadków i darowizn najeżone pułapkami >>
Darowizny czasami można nie zgłaszać
Otrzymanej od najbliższej rodziny darowizny czasami można jednak nie zgłaszać. Zgłoszenie nie jest konieczne, gdy umowa darowizny zawarta została w formie aktu notarialnego lub gdy jej kwota nie przekracza 10 434 zł. Kwota ta dotyczy łącznej wartości rzeczy lub praw majątkowych nabytych w ciągu pięciu lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie od tej samej osoby. Warto też wiedzieć, że jeśli np. spisaliśmy z rodzicem umowę darowizny, z której wynika, że rodzic daruje nam pewną kwotę, przekazując ją w trzech częściach, przelewem na konto bankowe, to każdą część zgłaszamy odrębnie w terminie 6 miesięcy od daty otrzymania pieniędzy.
Czytaj w LEX: Zwolnienie z podatku dla spadkobierców przedsiębiorstwa - pytania i odpowiedzi >>>
Czytaj w LEX: Konflikty pomiędzy obdarowanymi małżonkami jako przesłanka odwołania darowizny >>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
