W przedmiotowej sprawie małżeństwo nabyło gospodarstwo rolne składające się z dwóch niezabudowanych działek oznaczonych w ewidencji gruntów jako grunty orne oraz jednej działki oznaczonej w ewidencji gruntów jako pastwiska trwałe oraz użytki rolne zabudowane budynkiem mieszkalnym oraz przyległymi budynkami gospodarskimi. Całą opisaną nieruchomość małżeństwo sprzedało przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie, a jej nabywcami zostali małżonkowie nie dokonujący tego nabycia w ramach działalności gospodarczej.

Kwestią sporną w sprawie pozostawała możliwość zastosowania do przychodu uzyskanego ze sprzedaży tej nieruchomości zwolnienia z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 28 ustawy o PIT. Zgodnie z treścią tego przepisu wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu sprzedaży całości lub części nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Zwolnienie nie dotyczy przychodu uzyskanego ze sprzedaży gruntów, które w związku z tą sprzedażą utraciły charakter rolny.

Według zbywców uzyskany przez nich przychód ze sprzedaży nieruchomości korzysta ze zwolnienia z PIT, ponieważ w związku z dokonaną sprzedażą grunty nie utraciły charakteru rolnego.

Zdaniem fiskusa przychód uzyskany ze sprzedaży przedmiotowej nieruchomości w części dotyczącej gruntów ornych, która w związku z tą sprzedażą nie utraciła charakteru rolnego korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 28 ustawy o PIT. Podatnik nie może, zaś skorzystać z tego zwolnienia podatkowego w przypadku przychodu ze sprzedaży nieruchomości, w części dotyczącej pastwisk trwałych oraz użytków rolnych zabudowanych, ponieważ odnośnie do tej części nie są znane zamiary z jakimi nabywcy dokonali zakupu.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Zdaniem sądu ewentualne przekształcenie charakteru gruntu trzeba oceniać na dzień sprzedaży, a nie na podstawie działań nabywcy, podejmowanych po zakupie. Podatnik musi bowiem w momencie podpisywania umowy ocenić, czy z tytułu sprzedaży powstał u niego obowiązek podatkowy. Zmiana w przyszłości dotychczasowego sposobu wykorzystania nieruchomości pozostaje więc bez wpływu na zastosowanie omawianej ulgi podatkowej. Sprzedający nie może bowiem ponosić ujemnych konsekwencji podatkowych za przyszłe przedsięwzięcia nabywcy, na które nie ma wpływu.

Zdaniem sądu z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika, aby nastąpiła zmiana sposobu ich wykorzystania. Nabycie nie nastąpiło w ramach działalności gospodarczej, nieruchomość położona jest na terenie typowo rolniczym a gmina nie posiada planu zagospodarowania przestrzennego dla tego terenu. Jak wskazali zbywcy, na działkach stanowiących grunty orne prowadził uprawy rolnicze i grunty te są przez nabywców nadal wykorzystane pod uprawy.

Zdaniem sądu fiskus w swoich rozważaniach całkowicie pominął fakt, że przedmiotem transakcji była sprzedaż całego gospodarstwa i w takim kontekście należało ocenić jej prawnopodatkowe skutki. Ze stanu faktycznego nie wynika natomiast, aby część nieruchomości stanowiącej gospodarstwo rolne po sprzedaży była wykorzystywana w odmienny niż dotychczas sposób. A na spornej działce małżeństwo nie prowadziło upraw rolnych ponieważ nie było to możliwe z uwagi na ich charakter (pastwiska trwałe i grunty rolne zabudowane). Nie ma jednak wątpliwości, że działka ta stanowiła nieruchomość wchodzącą w skład gospodarstwa rolnego.

Sąd oddalił więc skargę kasacyjną fiskusa.

Wyrok NSA z 4 kwietnia 2013 r., II FSK 1616/11