Odliczenia podatku, gdy brak faktury VAT

Naczelnik Urzędu Skarbowego decyzją z sierpnia 2020 r. dokonał podatnikowi rozliczenia podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące 2015 r. w wysokościach innych niż deklarowane. Dyrektor Izby Skarbowej skorygował nieco ustalenia organu I instancji i wydał nową, wciąż niekorzystną dla podatnika decyzję.

Stwierdził, że stosowana przez podatnika numeracja faktur sprzedaży nie była jednorodna i konsekwentna. Podał, że wartości wynikające z faktur sprzedaży nie są zgodne z kwotami zadeklarowanymi przez skarżącego w złożonych deklaracjach VAT. Dyrektor IS zaznaczył, że organy podatkowe nie dysponują wiedzą o wszystkich transakcjach sprzedaży i świadczenia usług podatnika w 2015 r., a zgromadzenie kompletnej dokumentacji rachunkowej oraz pozyskanie pełnej wiedzy o zawartych transakcjach okazały się niemożliwe z przyczyn nieleżących po stronie organu.

Dyrektor podkreślił, że brak dokumentów źródłowych na potwierdzenie transakcji nabyć stał się dostateczną podstawą do zakwestionowania skarżącemu prawa do odliczenia podatku naliczonego w części. Wobec braku okazania oryginałów faktur VAT lub ich duplikatów, co do których to transakcji informacje pozyskano od kontrahentów skarżącego oraz nieprzedłożenia ewidencji nabyć prowadzonych dla potrzeb VAT, organ podatkowy nie miał podstaw, by w decyzji uznać prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z tych transakcji. Zakwestionował też duplikaty faktur.

Decydujące przepisy dyrektywy

WSA w Bydgoszczy w niedawnym wyroku (sygn. akt I SA/Bd 44/21) uchylił decyzje organów skarbowych i orzekł na korzyść podatnika.

WSA zauważył, że organ wywiódł, iż na gruncie podatku od towarów i usług kluczowe jest posiadanie faktur VAT dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, gdyż to one są dokumentami źródłowymi, na podstawie których dokonuje się rozliczenia. Brak dokumentów źródłowych – według organu - jest dostateczną podstawą do zakwestionowania skarżącemu odliczenia podatku naliczonego w deklaracjach w zakresie podatku od towarów i usług VAT-7 za badany okres.

WSA podkreślił jednak, że interpretacja przepisów nie może być dokonywana w oderwaniu od dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej oraz ich wykładni przez Trybunał Sprawiedliwości UE. Sąd podkreślił, że system odliczeń zapewnia całkowitą neutralność obciążeń podatkowych działalności gospodarczej, bez względu na cel, czy rezultaty tej działalności, pod warunkiem że działalność ta co do zasady sama podlega opodatkowaniu VAT (por. wyroki TSUE z: 15 września 2016 r. Barlis 06 - lnvestimentos Imobiliarios e Turisticos, C-516/14: 19 października 2017 r. Paper Consult, C-101/16). Odliczenie VAT naliczonego wymaga spełnienia materialnych i formalnych przesłanek, uregulowanych odpowiednio w art. 168 lit a) i art. 178 lit. a) dyrektywy Rady 2006/112/WE. W odniesieniu do przesłanek materialnych wymaganych do powstania prawa do odliczenia art. 168 lit. a) dyrektywy stanowi, że dany podmiot musi być podatnikiem w rozumieniu tejże dyrektywy, oraz towary i usługi, które mają być podstawą tego prawa, powinny być wykorzystywane przez podatnika na późniejszym etapie obrotu na potrzeby jego własnych opodatkowanych transakcji, a owe towary i usługi powinny być dostarczone przez innego podatnika znajdującego się na wcześniejszym etapie obrotu. W odniesieniu do przesłanek formalnych dotyczących tego prawa z art. 178 lit. a) dyrektywy wynika, że jego wykonanie jest uzależnione od posiadania faktury sporządzonej zgodnie z art. 226 tej dyrektywy.

Zobacz również:
Skarbówka twierdzi, że ustawa o VAT to nie prawo podatkowe >>
NSA: Zlecenie prowadzenia księgowości nie zwalnia z odpowiedzialności za długi spółki >>

Wystarczy spełnienie przesłanek materialnych

Trybunał orzekł jednocześnie, że podstawowa zasada neutralności wymaga, by prawo do odliczenia naliczonego VAT zostało przyznane w razie spełnienia podstawowych wymagań, nawet jeśli podatnicy nie spełnili niektórych wymagań formalnych. Jeżeli organy podatkowe posiadają informacje niezbędne do ustalenia, że spełnione są przesłanki materialne, to nie mogą one wprowadzać dodatkowych warunków w zakresie przysługującego podatnikowi prawa do odliczenia tego podatku, które to warunki mogłyby w efekcie praktycznie uniemożliwić wykonanie tego prawa. Ścisłe zastosowanie formalnego wymogu przedstawienia faktur naruszałoby zasady neutralności i proporcjonalności, ponieważ skutkowałoby nieproporcjonalnym uniemożliwieniem podatnikowi korzystania z neutralności podatkowej dotyczącej jego transakcji. Niemniej jednak to podatnik jest zobowiązany do przedstawienia obiektywnych dowodów, że towary i usługi zostały mu rzeczywiście dostarczone i wyświadczone przez podatników, na potrzeby własnych transakcji opodatkowanych VAT, w odniesieniu do których faktycznie zapłacił on VAT.

W konsekwencji organ nie może pozbawić podatnika prawo do odliczenia podatku naliczonego na tej podstawie, że nie załączył do akt sprawy zakwestionowanych faktur, pod warunkiem że zostały spełnione materialne warunki prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wprawdzie to skarżący powinien wykazać spełnienie przesłanek do skorzystania z prawa do odliczenia podatku, jednakże organ jest w posiadaniu faktur wystawionych przez jego kontrahentów, wskazujących na nabycie przez niego określonych towarów i usług. Organ nie może wprowadzać dodatkowych warunków w zakresie przysługującego podatnikowi prawa do odliczenia podatku, które to warunki mogłyby w efekcie praktycznie uniemożliwić wykonanie tego prawa.

Sąd stwierdził, że organ, pozbawiając skarżącego prawa do odliczenia podatku naliczonego na tej podstawie, że podatnik nie przedłożył faktur VAT, naruszył art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Ponownie rozpatrując sprawę organ wyjaśni, czy spełnione zostały materialne warunki skorzystania z prawa do odliczenia podatku. Chodzi zatem o ustalenie, czy towary i usługi, które mają być podstawą prawa do odliczenia podatku naliczonego, były wykorzystywane przez skarżącego na potrzeby jego własnych opodatkowanych transakcji, i czy owe towary i usługi zostały dostarczone przez innego podatnika znajdującego się na wcześniejszym etapie obrotu. Wiąże się to z utrwalonym w orzecznictwie TSUE poglądem, że krajowe organy administracyjne i sądowe powinny odmówić prawa do odliczenia, jeżeli zostanie udowodnione na podstawie obiektywnych przesłanek, że prawo to podnoszone jest w celach wiążących się z nadużyciem.

-25%

Przegląd Podatkowy - Nr 11/2021 [367]

Sprawdź

Cena promocyjna: 59.99 zł

Cena regularna: 80 zł

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 0 zł

NSA korzystnie dla podatników

NSA na posiedzeniu niejawnym, wyrokiem z 29 października br. sygn.. akt I FSK 1656/21, oddalił skargę kasacyjną Dyrektora IAS w Bydgoszczy od wyroku WSA. NSA podzielił argumentację sądu I instancji.

- Orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego należy zaaprobować. W orzeczeniu podkreślono wyższość przesłanek merytorycznych nad formalnościami. NSA wskazał, że o odliczeniu - zgodnie z dominującym podejściem TS UE - powinien decydować związek zakupów z działalnością opodatkowaną podatnika i rzetelność tych transakcji – komentuje Bartosz Kubista, adwokat doradca podatkowy, partner w GLC. Jego zdaniem, o ile nie mamy do czynienia z próbą oszustwa lub nadużycia, a transakcje miały miejsce w rzeczywistości - podatnikowi powinno przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego.

- Aby zakwestionować to prawo, organy podatkowe powinny dokładnie przeanalizować czy któraś z tych przesłanek nie została spełniona. Nie mogą tu iść na skróty i odmówić tego prawa wyłącznie z powodu formalności. To dobrze, że NSA w omawianym orzeczeniu stanął po stronie podatników. Postępowanie podatkowe powinno wyjaśniać wszystkie okoliczności sprawy. Każde odstępstwo od tej zasady powinno być uznane za niedopuszczalne i wyrok słusznie to potwierdza – zaznacza nasz rozmówca.