NSA: wydatków na aplikację radca prawny nie może wrzucić w koszty

Związek pomiędzy wydatkami poniesionymi na aplikację radcowską a przychodem osiągniętym w wyniku wykonywania zawodu radcy prawnego jest zbyt odległy i warunkowy, aby mógł uzasadnić ich zaliczenie do kosztów podatkowych. Tak wynika z wyroku NSA z 17 października 2014 r.

W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwrócił się radca prawny z pytaniem czy poniesione przez niego wydatki na opłaty roczne mogą być zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodu z działalności gospodarczej.

Sam radca twierdzi, że może, ponieważ wydatki związane z odbyciem aplikacji radcowskiej przeznaczone były na podniesienie kwalifikacji zawodowych, których nabycie było niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej. W przyszłości natomiast mogą przyczynić się do zwiększenia jego przychodów. Tym samym, zgodnie z art. 22 ust. 1 oraz art. 23 ustawy o PIT, mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu z działalności gospodarczej.

Fiskus się nie zgodził z tym stanowiskiem i uznał, że wydatki zostały poniesione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, a co za tym idzie, nie spełniają przesłanek określonych w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT.

Najpierw sprawa trafiła do WSA w Poznaniu. Tu sąd w wyroku z 31 maja 2012 r., sygn. akt I SA/Po 301/12 zgodził się z radcą i uznał, że wydatki poniesione na szkolenie pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiągnięciem przychodu. Spełniają przesłanki zaliczenia w poczet kosztów uzyskania przychodu zawarte w art. 22 oraz art. 23 ustawy o PIT.

Sprawa jednak ostatecznie trafiła do NSA. Sąd kasacyjny stanął już jednak po stronie fiskusa wyjaśniając, że kryterium celowości ponoszonych wydatków nie wyznacza w sposób ostry granicy pozwalającej odróżnić wydatki, które można uznać za koszty uzyskania przychodów, od tych, które już nimi nie są. Niemniej jednak kryterium to nie może służyć rekonstruowaniu otwartego ciągu zdarzeń, które poprzedziły uzyskanie przychodów, a równocześnie były niezbędne do ich osiągnięcia – tworząc w ten sposób niekończący się związek skutkowo-przyczynowy. Zdaniem sądu, przyjmując stanowisko radcy, przy ocenie, czy dany wydatek pozostaje w związku przyczynowym z prowadzeniem działalności gospodarczej przez radcę prawnego i osiąganiem przychodu z tego źródła należałoby konsekwentnie uznać za koszt uzyskania przychodu również ewentualnie wydatki poczynione na studia prawnicze. Wszak warunkiem rozpoczęcia przez radcę prawnego działalności gospodarczej jest zarówno ukończenie studiów prawniczych, jak i odbycie aplikacji radcowskiej. Tymczasem, celem poniesienia wymienionych we wniosku wydatków było uzyskanie możliwości wykonywania zawodu radcy prawnego, bez względu na formę, w jakiej zawód ten będzie wykonywany.

Ponadto nie było pewnym, czy rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej, jako radca prawny. Wobec tego w chwili, gdy wydatki te były ponoszone, uzyskanie przychodu z działalności gospodarczej było zdarzeniem przyszłym i niepewnym.

Według sądu związek pomiędzy wydatkami poniesionymi na aplikację radcowską a przychodem osiągniętym w wyniku wykonywania zawodu radcy prawnego jest zbyt odległy i warunkowy, aby mógł spełniać wymogi określone w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Według sądu wydatki na aplikację w istocie rzeczy mają charakter osobisty i służą zdobyciu kwalifikacji zawodowych – a co za tym idzie nie można uznać ich za koszt uzyskania przychodów z działalności gospodarczej, ponieważ nie spełniają przesłanek wyrażonych w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT.

Wyrok NSA z 17 października 2014 r., sygn. akt II FSK 2304/12

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego