Pytanie

Jak w praktyce powinna wyglądać inwentaryzacja produkcji w toku na 31 grudnia?
Co powinno być zapisane przez komisję na arkuszu spisu z natury?
Czy komisja może mieć wydruk otwartych zleceń z systemu FK?
Co następnie robią księgowi po otrzymaniu arkusza?
Jakie dane i przeliczenia powinni księgowi zrobić w systemie w zależności od wariantu wyceny produkcji w toku, o których mowa w ustawie o rachunkowości, z uwzględnieniem spisu z natury i stopnia przetworzenia (proszę o przykłady liczbowe)?
Jak takie przeliczenia skutkują na ewidencji - konta?

Odpowiedź

Stosownie do zapisów ustawy o rachunkowości jednostki są zobowiązane do przeprowadzenia na ostatni dzień roku obrotowego inwentaryzacji m.in. produkcji w toku. Wycena produkcji w toku ma wpływ na wynik finansowy jednostki.

Uzasadnienie

Rzeczowe składniki aktywów, do których zaliczana jest także produkcja w toku, zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.) - dalej u.o.r. - podlegają inwentaryzacji na ostatni dzień każdego roku obrotowego drogą spisu ich ilości z natury, wyceny tych ilości, porównania wartości z danymi ksiąg rachunkowych oraz wyjaśnienia i rozliczenia ewentualnych różnic.
Ustawa o rachunkowości nie określa wprost jak powinny wyglądać arkusze spisowe. Powinny być one drukiem ścisłego zarachowania przechowywane przez jednostkę przez okres 5 lat, zgodnie z art. 74 ust. 2 pkt 7 u.o.r. Arkusz spisu z natury z punktu widzenia formalnego powinien zawierać skład komisji inwentaryzacyjnej, imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej materialnie, datę rozpoczęcia i zakończenia spisu z natury, natomiast z punktu widzenia merytorycznego nazwę określonego przedmiotu spisowego, jednostkę miary, ilość i cenę, a także stopień zaangażowania produkcji.

Komisja spisowa powinna przeprowadzić inwentaryzację produkcji w toku dokonując spisu z natury, w praktyce jednak komisje spisowe w celu łatwiejszej i pełnej identyfikacji zleceń wspomagają się wydrukami otwartych zleceń z systemu FK.

Po otrzymaniu arkuszy spisowych księgowi dokonują wyceny rzeczowych składników aktywów obrotowych, w tym produkcji w toku, zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 6 u.o.r. Wyceny dokonuje się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy. Cena nabycia jest zdefiniowana w art. 28 ust. 2 u.o.r. jako cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegającego odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu. Natomiast koszt wytworzenia produktu jest zdefiniowany w art. 28 ust. 3 u.o.r. - obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu.

Sposób przeprowadzenia inwentaryzacji i jej rozliczenia powinien być opisany w polityce rachunkowości.
Jednym ze sposobów przeprowadzenia inwentaryzacji produkcji w toku jest:
a) spis z natury materiałów, które zostały wydane do produkcji, lecz jeszcze nie zostały poddane obróbce - wówczas można je wycenić według cen nabycia, a ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego wartość zaksięgować odpowiednio:
Wn konto 311 Materiały na składzie
Ma konto 401 Zużycie materiałów i energii
z zapisem równoległym w przypadku prowadzenia kont zespołu 5:
Wn konto 490 Rozliczenie kosztów
Ma konto 500 Koszty działalności podstawowej,
b) ustalenie stopnia zaawansowania robót z opisaniem m.in. ilości i wartości zainstalowanych materiałów oraz wykonanych usług bezpośrednich - wartość produkcji w toku wyceniona zgodnie z art. 28 u.o.r. powinna być zaksięgowana na koniec okresu sprawozdawczego jak poniżej:
Wn konto 630 Produkcja w toku
Ma konto 500 Koszty działalności podstawowej.
Konto 500 Koszty działalności podstawowej na koniec roku obrotowego nie powinno wykazywać salda, natomiast saldoWnkonta 630 Produkcja w toku ma wpływ na zmianę stanu produktów.

Spotyka się, że jednostki nie stosują konta 630 Produkcja w toku. Z planu kont oraz z polityki rachunkowości jednostki powinno wynikać, czy wartość produkcji w toku jest przeksięgowywana na ostatni dzień roku obrotowego na konto 630 Produkcja w toku, czy też jest pozostawiona na saldzie konta 500 Koszt działalności produkcyjnej.