Pytanie

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wygrała w konkursie nagrodę o wartości 15.000 zł. Nagrodą jest 6-miesięczny czynsz za najem lokalu biurowego wraz z obsługą sekretarską, dostępem do internetu itp. Spółka podpisała więc umowę najmu, ale określony w umowie czynsz jest dużo niższy od kwoty stanowiącej 1/6 część nagrody.
Czy wygraną kwotę 15.000 zł spółka powinna zaliczyć w przychody w całości w miesiącu, w którym wygrała, czy też powinna zaliczać po 1/6 tej kwoty w każdym miesiącu, w którym korzystała z tej wygranej?
Czy faktury otrzymane za najem może zaliczyć w koszty uzyskania przychodu?
Nadmienić należy, że w umowie najmu jest zapisane, że spółka zwolniona jest z zapłaty za otrzymane faktury.

Odpowiedź

Umorzenie zobowiązania skutkuje powstaniem (po stronie dłużnika) przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Uzasadnienie

W przedmiotowym stanie faktycznym w pierwszej kolejności należy ustalić jakiego rodzaju przysporzenie Spółka otrzymała w ramach wygranej w konkursie – tzn., czy wygraną w konkursie jest:
- możliwość nieodpłatnego korzystania z pomieszczeń biurowych wraz z obsługą sekretarską, dostępem do internetu, itp. (o wartości 15.000 zł),
- z wolnienie z obowiązku uiszczenia należności z tytułu korzystania z pomieszczeń biurowych wraz z obsługą sekretarską, dostępem do internetu, itp. (do kwoty 15.000 zł),
- przekazanie środków pieniężnych w kwocie 15.000 zł.

Na potrzeby odpowiedzi przyjęte zostanie założenie, iż – w ramach wygranej w konkursie – Spółka została zwolniona z obowiązku uiszczenia należności z tytułu korzystania z pomieszczeń biurowych wraz z obsługą sekretarską, dostępem do internetu, itp. do kwoty 15.000 zł (konieczne jest jednak potwierdzenie prawidłowość takiego założenia np. w oparciu o dokumentację dotyczącą organizacji konkursu, umowę najmu, itp.).

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - dalej u.p.d.o.p., "przychodami są [...] w szczególności [...] wartość [...] umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów)". Umorzenie zobowiązania skutkuje zatem powstaniem (po stronie dłużnika) przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Analogiczne stanowisko prezentują również organy podatkowe (przykładowo w interpretacji indywidualnej z 31 października 2007 r., sygn. ILPB3/423-45/07-6/HS Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, stwierdził, iż "za wystarczające do powstania przychodu podatkowego w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT uznać należy istnienie zobowiązania pieniężnego po stronie podatnika i umorzenie tego zobowiązania"). Przychód z tytułu umorzenia zobowiązania powstaje z chwilą zwolnienia dłużnika z długu.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. za przychód uznaje się również "wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń". Zasadne wydaje się uznanie, iż zwolnienia Spółki z obowiązku zapłaty należności z tytułu korzystania z pomieszczeń biurowych wraz z obsługą sekretarską, dostępem do internetu, itp. nie prowadzi do powstania – po stronie Spółki – przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Stanowisko takie potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 lipca 2009 r., ILPB3/423-326/09-3/DS.

Zwolnienie Spółki z obowiązku uiszczenia należności nie powinno mieć wpływu na możliwość zaliczenia faktur dokumentujących korzystanie z pomieszczeń biurowych wraz z obsługą sekretarską, dostępem do internetu w ciężar podatkowych kosztów uzyskania przychodów (zgodnie z odrębnymi przepisami). Można bowiem uznać, iż Spółka poniosła wydatek (chociaż została zwolniona z obowiązku jego uiszczenia). Ryzyko odmiennej argumentacji organów podatkowych i/lub skarbowych (tzn. np. uznania, iż wydatek ma charakter pozorny, bowiem Spółka wiedziała, iż nie będzie zobowiązana do faktycznej zapłaty kwot wynikających z wystawionych faktur) nie wydaje się istotne, chociaż nie może być wykluczone.

W konsekwencji zwolnienie Spółki z obowiązku uiszczenia należności z tytułu korzystania z pomieszczeń biurowych wraz z obsługą sekretarską, dostępem do internetu, itp. (do kwoty 15.000 zł) będzie skutkowało powstaniem przychodu z tytułu umorzenia zobowiązania. Przychód powinien powstać w momencie, w którym Spółka zostanie zwolniona z obowiązku uiszczenia poszczególnych należności na rzecz kontrahenta. Zasadne wydaje się uznanie, iż wystawione przez kontrahenta faktury z tytułu korzystania z pomieszczeń biurowych wraz z obsługą sekretarską, dostępem do internetu mogą być zaliczone do kosztów podatkowych (chociaż nie można wykluczyć odmiennego stanowiska organów podatkowych i/lub skarbowych).

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego Księgowego

Przywołane akty prawne:

Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.)