Jak obliczyć dochód netto pracownika?

W ostatnim czasie weszło w życie wiele przepisy, które wpłynęły na sposób rozliczania wynagrodzeń pracownika i kalkulację kwoty brutto i netto. Są to między innymi: zmiany wysokości kosztów uzyskania przychodów ze stosunku pracy, skali podatkowej, wprowadzenie tzw. ulgi dla młodych oraz Pracowniczych Planów Kapitałowych czy też zmiana sposobu liczenia zaliczek na PIT, tzw. pełna progresja.

Wynagrodzenie brutto

Wynagrodzenie brutto nie zostało zdefiniowane w żadnym akcie prawnym. Przyjmuje się, że jest to wynagrodzenie przed dokonaniem z niego potrąceń. Występuje ono najczęściej w umowach. Najbliższym terminem prawnym do wynagrodzenia brutto mógłby być przychód, którym są, co do zasady, otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wynagrodzenie netto, czyli wynagrodzenie „na rękę”

Wynagrodzenie netto, potocznie zwane wynagrodzeniem „na rękę” również nie jest terminem prawnym. Jest to wynagrodzenie po dokonaniu z niego potrąceń, a więc faktycznie otrzymane. Tymi potrąceniami są składki na ubezpieczenie społeczne, składka na ubezpieczenie zdrowotne, zaliczka na PIT oraz ewentualnie inne potrącenia, np. składka pracownika na PPK albo PPE.

Kalkulacja faktycznie uzyskanego wynagrodzenia netto w danym roku podatkowym możliwa jest dopiero na etapie zeznania podatkowego, gdzie wskutek np. odliczenia przysługujących ulg, kalkulowana jest efektywna stawka opodatkowania, ostateczna w danym roku podatkowym. Ponieważ zależy to od konkretnej sytuacji danego podatnika, poniżej przedstawiona zostanie kalkulacja brutto-netto na bazie miesięcznej.

Ponadto, składki i odliczenia od wynagrodzenia brutto mogą się różnić w zależności od stosunku prawnego łączącego strony. Najczęstszą formą jest to umowa o pracę, dlatego też na niej skupia się niniejsze opracowanie. Poniższe mechanizmy można zastosować do innych umów, jednak należy mieć na uwadze występujące różnice, np. umowa o dzieło nie stanowi samodzielnego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego.

Składki na ubezpieczenie społeczne oraz składka zdrowotna

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód. Stopy procentowe składek po stronie pracownika wynoszą: 9,76 proc. na ubezpieczenie emerytalne, 1,50 proc. na ubezpieczenie rentowe oraz 2,45 proc. na ubezpieczenie chorobowe. Składki emerytalne i rentowe naliczane są tylko do osiągnięcia rocznego ograniczenia podstawy wymiaru, który w 2020 r. wynosi 156 810 PLN.

Zobacz również: PIT za 2019 rok rozliczony do 1 czerwca bez odsetek karnych >>

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pomniejszonej o kwoty tych składek finansowanych przez ubezpieczonych. Innymi słowy, jest to przychód minus wyżej wymienione składki ZUS pracownika. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75 proc. podstawy wymiaru tej składki. Nieodliczalną część 1,25 proc. składki zdrowotnej czasami nazywa się ukrytym podatkiem.

Pracownicze Plany Kapitałowe/Pracownicze Plany Emerytalne

PPK finansowane są z trzech źródeł. Po pierwsze, przez samego uczestnika z wpłaty podstawowej, która wynosi, co do zasady, 2% wynagrodzenia oraz dobrowolnej wpłaty dodatkowej w wysokości do 2 proc. wynagrodzenia. Po drugie, podmiot zatrudniający dokonuje wpłaty podstawowej w wysokości 1,5 proc. wynagrodzenia oraz dobrowolnej wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5% wynagrodzenia. Po trzecie, niektóre wpłaty są finansowane z budżetu państwa. Co ważne, wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający nie są wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, natomiast wliczane są do podstawy do opodatkowania.

Podobnie, uczestnictwo w PPE może mieć wpływ na wynagrodzenie netto. W przypadku PPE, wpłata pracownika jest dobrowolna, natomiast składka pracodawcy nie może być niższa niż 3,5% i przekraczać 7% wynagrodzenia brutto pracownika.

Obowiązki płatników PIT w 2020 roku

Jarosław Sekita

Sprawdź

Cena promocyjna: 15.9 zł

Cena regularna: 159 zł

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł

Zaliczki na PIT

Podstawą kalkulacji zaliczek na PIT jest dochód. Za dochód uważa się uzyskane przychody, po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów (najczęściej 250 PLN miesięcznie) oraz po odliczeniu potrąconych składek na ubezpieczenia społeczne. Wskazać przy tym należy, że koszty uzyskania przychodów są odliczeniem tylko do celów PIT, z punktu widzenia wynagrodzenia netto są obojętne. Co do zasady, zaliczki na PIT wynoszą:

za miesiące, w których podatnik nie przekroczył dochodu 85 528 PLN - 1 7proc. miesięcznego dochodu;
za miesiąc, w którym podatnik przekroczył dochód 85 528 PLN - 17 proc. od tej części dochodu, która nie przekroczyła ww. kwoty i 32% od nadwyżki ponad tę kwotę;
za miesiące następujące- 32 proc. miesięcznego dochodu.

Obliczona w powyższy sposób kwota stanowi podstawę opodatkowania, którą należy zaokrąglić. W określonych przypadkach, zaliczka pomniejszana jest o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (43,76 PLN miesięcznie). Zaliczkę zmniejsza się również o odliczalną kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne (7,75 proc.) oraz należy ją zaokrąglić.

Przykład kalkulacji dla osoby uzyskującej przychody z tytułu jednego stosunku pracy, która nie jest zapisana do PPK/PPE, ale korzysta z ulgi dla młodych:

kwota brutto- 5 000 PLN;
składki pracownika na ubezpieczenie społeczne: składka emerytalna - 5 000*9,76 proc. = 488 PLN, składka rentowa - 5 000*1,50 proc. = 75 PLN, składka chorobowa 5 000*2,45 proc. =122,50 PLN, suma: 685,50 PLN;
składka zdrowotna - (5 000-685,50)*9 proc. = 388,31 PLN;
kwota netto wynagrodzenia: 5 000 - 685,50 (ZUS) - 388,31 (składka zdrowotna 9 proc.)= 3 926,19 PLN

Przykład kalkulacji dla osoby uzyskującej przychody z tytułu jednego stosunku pracy, zapisanej do PPK bez dobrowolnej wpłaty dodatkowej, nieuprawnionej do korzystania z ulgi dla młodych:

kwota brutto- 5 000 PLN, do tego 75 PLN składki na PPK finansowanej przez pracodawcę;
składki pracownika na ubezpieczenie społeczne: składka emerytalna - 5 000*9,76 proc. = 488 PLN, składka rentowa - 5 000*1,50 proc. = 75 PLN, składka chorobowa 5 000*2,45 proc. =122,50 PLN, suma: 685,50 PLN;
składka zdrowotna - (5 000-685,50)*9 proc. = 388,31 PLN, składka odliczalna od PIT (7,75 proc.) = 334,37 PLN;
składka na PPK pracownika- 5 000*2%= 100 PLN;
zaliczka na PIT - podstawa: 5 075 - 685,50 - 250 = 4 140 PLN (zaokrąglona), kalkulacja: 4 140*17 proc. -43,76 - 334,37 = 326 PLN
kwota netto wynagrodzenia: 5 000 - 685,50 (ZUS) - 100 (PPK) - 388,31 (składka zdrowotna 9 proc.) - 326 (zaliczka na PIT) = 3 500,19 PLN.

Kwota netto dla powyższego przykładu w sytuacji, gdy pracownik uiszcza zaliczki na PIT wg stawki 32% bez kwoty zmniejszającej podatek:

zaliczka na PIT - podstawa: 5 075 - 685,50 - 250 = 4 140 PLN (zaokrąglona), kalkulacja: 4 140*32 proc. - 334,37 = 990 PLN
kwota netto wynagrodzenia: 5 000 - 685,50 (ZUS) - 100 (PPK) - 388,31 (składka zdrowotna 9 proc.) - 990 (zaliczka na PIT) = 2 836,19 PLN.

Przykład kalkulacji dla osoby uzyskującej przychody z tytułu jednego stosunku pracy, która nie korzysta z PPK i z ulgi dla młodych, ale otrzymuje 20% tzw. wynagrodzenia autorskiego, do którego mają zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodów:

kwota brutto- 5 000 PLN, w tym 4 000 PLN wynagrodzenia zasadniczego oraz 1 000 PLN wynagrodzenia autorskiego;
składki pracownika na ubezpieczenie społeczne: składka emerytalna - 5 000*9,76 proc. = 488 PLN, składka rentowa - 5 000*1,50 proc. = 75 PLN, składka chorobowa 5 000*2,45 proc. =122,50 PLN, suma: 685,50 PLN;
składka zdrowotna - (5 000-685,50)*9 proc. = 388,31 PLN, składka odliczalna od PIT (7,75 proc.) = 334,37 PLN;
zaliczka na PIT - koszty uzyskania przychodów z wynagrodzenia zasadniczego - 250 PLN, koszty uzyskania przychodów z wynagrodzenia autorskiego – (1 000 - 685,50)* 50%= 157,25 PLN, podstawa: 5 000 - 685,50 - 250 - 157,25 = 3 907 PLN (zaokrąglona), kalkulacja: 3 907*17 proc. -43,76 - 334,37 = 286 PLN;
kwota netto wynagrodzenia: 5 000 - 685,50 (ZUS) - 388,31 (składka zdrowotna 9 proc.) - 286 (zaliczka na PIT) = 3 640,19 PLN.