Przepisy o fundacjach rodzinnych mają wejść w życie 1 stycznia 2022 roku. Projekt ustawy został ogłoszony przez Rządowe Centrum Legislacji w nocy z poniedziałku na wtorek i trafił do konsultacji społecznych. Ustawa ma regulować tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie i likwidację fundacji rodzinnej oraz prawa i obowiązki fundatora i beneficjenta. Wprowadzenie instytucji fundacji rodzinnej spowoduje też zmiany w podatkach. Projekt przewiduje nowelizację przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, ustawy o PIT i ustawy o CIT.
Czytaj w LEX i Przeglądzie Podatkowym: Opodatkowanie fundacji rodzinnych, czyli dokąd zmierza tzw. uszczelnianie systemu podatkowego >
- Projekt jest próbą wprowadzenia do polskiego porządku prawnego instytucji istniejącej w wielu innych krajach, którego głównym celem jest ułożenie stosunków pomiędzy członkami rodziny w sposób, który nie zagrozi istnieniu firmy rodzinnej. Takie rozwiązania przyjmuje się w celu zapewnienia ciągłości istnienia przedsiębiorstwa w przypadku wycofywania się głównej osoby prowadzącej dany biznes (najczęściej założyciela lub twórcy sukcesu) albo na wypadek jego nieuchronnego odejścia - ocenia dr Tomasz Kocowski, partner associate w ID Advisory.
Jednak jak podkreśla Paweł Tomczykowski, doradca podatkowy, partner w kancelarii Ożóg Tomczykowski, ostatecznie, przedstawiony w projekcie model opodatkowania obejmujący trzech najważniejszych interesariuszy: spółka rodzinna – fundacja – beneficjenci, nie przewiduje preferencji, jakich mogliby oni oczekiwać, jeśli porównać rozwiązania legislacyjne stosowane w innych krajach Europy, w tym tych bardziej zamożnych od Polski.
- Z perspektywy stricte podatkowej brak jest spektakularnych rozwiązań zachęcających polski biznes do korzystania z fundacji rodzinnej. Przeważył wąski interes fiskalny zamiast długoterminowego i szerokiego interesu gospodarczego kraju. O powodzeniu lub porażce zaproponowanych rozwiązań decydować będzie przeświadczenie fundatora, czy rzeczywiście chce, by firma była prowadzona przez pokolenia. Podatki nie będą tu motywatorem, ale też specjalnie nie będą przeszkadzać. Dobrze, że to etap prekonsultacji – być może Ministerstwo Finansów zdobędzie się na głębszą refleksję i wsłucha się w postulaty środowiska firm rodzinnych, które z pewnością się pojawią - ocenia Paweł Tomczykowski.
Czytaj również: Fundacja rodzinna już od przyszłego roku - sprawdź, kto ją założy i na jakich zasadach >>
Zmiany podatkowe po wprowadzeniu fundacji rodzinnych
Z przedstawionego projektu wynika, że fundacja nie będzie mogła prowadzić działalności gospodarczej. Będzie opodatkowana 19-proc. CIT na zasadach ogólnych. Oznacza to zatem, że nie będzie mogła korzystać z preferencyjnej, 9-proc. stawki podatku dochodowego. Wniesienie przez fundatora mienia do fundacji na realizację celów tej fundacji oraz tzw. fundusz operatywny ma być neutralne podatkowo. Projekt przewiduje również brak zwolnienia dywidendowego dla fundacji w przypadku dywidend otrzymywanych od spółek „pod” fundacją. Jeśli chodzi zaś o podatek od spadków i darowizn, korzyści podatkowe przewidziane są tu dla wąskiej grupy beneficjentów: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha fundatora oraz sam fundator, czyli najbliższej rodziny. Wypłaty na rzecz beneficjentów spokrewnionych z fundatorem będą zwolnione od podatku od spadków i darowizn w tej części, jaka została sfinansowana z mienia wniesionego przez fundatora do fundacji (oraz dochodów z niego). Pozostali beneficjenci mają być opodatkowani 19-proc. podatkiem od spadków i darowizn. Rząd chce również, aby fundacja odpowiadała całym swoim majątkiem solidarnie z fundatorem za zaległości podatkowe fundatora powstałe przed jej utworzeniem. Odpowiedzialność ma być jednak ograniczona do wartości majątku wniesionego przez fundatora do fundacji.
Zdaniem dr. Tomasza Kocowskiego, z perspektywy dochodowej, fundacja musi połączyć kilka elementów: instytucji zbiorowego zarządzania majątkiem (jak np. fundusze inwestycyjne) jak również „pośrednika” w przekazywaniu majątku pomiędzy osobami najbliższymi. - Ustawodawca stanął przed trudnym zadaniem, w którym krzyżują się rozwiązania z poszczególnych podatków, chcąc zachować jednocześnie faktyczną zasadę nieopodatkowania przepływów majątkowych pomiędzy osobami najbliższymi, jak i uniknąć sytuacji w której na żadnym poziomie nie dochodzi do opodatkowania - podkreśla ekspert.
Zmiany w podatku od spadków i darowizn
Rząd tłumaczy, że zaproponowane w projekcie rozwiązania w zakresie podatku od spadków i darowizn oparte są na założeniu, że sposób opodatkowania nabycia świadczeń fundacji rodzinnych powinien respektować zasadę nieopodatkowywania nabycia przez najbliżej spokrewnionych z fundatorem członków jego rodziny. Zdaniem rządu, osiągnięcie tego skutku możliwe będzie przez ustanowienie zwolnienia z podatku tej części świadczeń przekazywanych osobom najbliższym fundatorowi, która zostanie sfinansowana z mienia wniesionego przez niego do fundacji. Zwolnienie dotyczyć będzie również nabycia przez te osoby mienia po likwidacji fundacji rodzinnej oraz jego zwrotu fundatorowi. Pozostała część świadczeń na rzecz beneficjentów będzie opodatkowana stawką podatku 19 proc. Jednolita stawka podatku, zdaniem rządu, ma uprościć pobór podatku przez fundację rodzinną działającą jako płatnik podatku od spadków i darowizn z tytułu przekazywanych świadczeń.
- Biorąc pod uwagę, że osoby z kręgu najbliższej rodziny w znacznej mierze będą beneficjentami zakładanych w Polsce fundacji rodzinnej, wskazane zwolnienie powinno znaleźć szerokie zastosowanie. Takie rozwiązanie zapewni efektywne podatkowo przekazywanie przez fundację środków na rzecz beneficjentów pokrywających koszty ich utrzymania lub kształcenia - ocenia dr Łukasz Samojłowicz, radca prawny, młodszy menadżer w Dziale Doradztwa Podatkowego w KPMG w Polsce, biuro w Katowicach.
Co ważne, w projektowanym art. 9 wyłączono w odniesieniu do świadczeń fundacji rodzinnej stosowanie przepisów dotyczących kwot wolnych od podatku (uzależnionych od stopnia pokrewieństwa) oraz kumulacji wartości nabytych świadczeń od tej samej osoby w ciągu pięciu lat, jak ma to miejsce w przypadku obliczania wysokości podatku od spadków i darowizn na podstawie dotychczasowych tytułów skutkujących powstaniem obowiązku podatkowego w tym podatku. Nie znajdą także zastosowania regulacje w zakresie grup podatkowych oraz zwolnienia kwot przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych.
Zmiany w ustawie o CIT
Projekt zakłada, że fundacja rodzinna oraz fundacja rodzinna w organizacji będą podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Na podstawie dodawanego w art. 9 CIT ust. 1c fundacja rodzinna będzie obowiązana w prowadzonej ewidencji rachunkowej wyodrębnić rzeczy, prawa majątkowe oraz środki pieniężne otrzymane od każdego z fundatorów ze wskazaniem tych fundatorów, oraz prowadzić ewidencję rachunkową w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty) pochodzących z rzeczy, praw majątkowych oraz środków pieniężnych pochodzących od każdego z fundatorów z podziałem na fundatorów, a także prowadzić ewidencję rachunkową w sposób zapewniający ustalenie fundatora od którego pochodzą środki przeznaczone na świadczenia przekazywane beneficjentowi a także fundatorowi. Co istotne, do przychodów fundacji rodzinnej nie będą zaliczane przychody otrzymane przez fundację rodzinną od fundatora przeznaczone na realizację celów tej fundacji oraz fundusz operatywny (dodawany w art. 12 w ust. 4 pkt 4b CIT).
Zdaniem dra Łukasza Samojłowicza, rozwiązanie to jest korzystne dla podatników, gdyż nie powoduje konieczności uiszczenia podatku przy wnoszeniu majątku do fundacji, w rezultacie uszczuplenia jej majątku. Umożliwi to sprawne przekazanie mienia na rzecz fundacji bez jej nadmiernego fiskalnego obciążenia.
Do fundacji rodzinnych nie będzie jednak stosowane zwolnienie od podatku dochodów podmiotów, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego – w części przeznaczonej na te cele (dodawany w art. 17 w ust. 1c pkt 4 CIT).
Fundacja rodzinna (podobnie jak grupy kapitałowe) nie będzie mogła też korzystać z tzw. „małego CIT” i 9-proc. stawki podatku (zmieniany art. 19 ust. 1b CIT).
Zmiany w ustawie o PIT
Jeśli chodzi o zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) mają one mieć charakter uzupełniający. Z projektu wynika, że w dodawanym w art. 21 w ust. 1 pkt 105a ustawy PIT zwalnia się od podatku dochód uzyskany ze zbycia udziałów w spółce kapitałowej, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych oraz tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, które zostały otrzymane przez jej beneficjenta lub fundatora z fundacji rodzinnej, w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn przypadającej na te udziały, papiery wartościowe oraz tytuły uczestnictwa.
- Oznacza to, że co do zasady opodatkowaniu PIT nie będą podlegać dochody z fundacji jako opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn. Jednakże w przypadku odpłatnego zbycia m. in. udziałów w spółkach kapitałowych otrzymanych z fundacji rodzinnej wprowadzone ma zostać zwolnienie z PIT dochodu odpowiadającej części kwoty zapłaconego podatku od spadków i darowizn - wyjaśnia Michał Kalandyk, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego w KPMG w Polsce, biuro w Katowicach.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
