Helsińska Fundacja Praw Człowieka udostępnia najnowszy raport „2020 Pandemia, kryzys praworządności, wyzwania dla praw człowieka”, w którym podsumowuje najważniejsze wydarzenia 2020 roku w zakresie praworządności i praw obywatelskich. Szczególnej analizie poddano w nim wybory prezydenckie oraz działania rządzącej większości w celu przeciwdziałania pandemii z uwzględnieniem, jak te procesy wpłynęły na poziom ochrony praw człowieka w Polsce.
Czytaj: Coraz więcej bubli i absurdów - fatalnie tworzone prawo>>
Trudny czas pandemii
Jak stwierdzają autorzy raportu, pandemia koronawirusa wymusiła na władzach publicznych bezprecedensowe działania w postaci ogłaszania lockdownów, zamrożenia gospodarki oraz ograniczania praw i wolności obywatelskich. Podkreślają jednak, że w Polsce pandemia nałożyła się na kryzys praworządności i nasiliła jego symptomy. Podobnie jak w poprzednich latach nastąpiły przypadki naruszania Konstytucji oraz działań, którymi dostosowywano prawo do politycznej woli. W wyniku kryzysu praworządności kontrola sprawowana przez Trybunał Konstytucyjny stała się zupełnie nieefektywna, sam Trybunał pozostał narzędziem w rękach rządzącej większości, a rządząca większość przyjmowała kolejne zmiany w prawie zagrażające niezależności sądów.
- W 2020 roku obserwowaliśmy jak kolejne przyjmowane zmiany, w tym między innymi ustawa kagańcowa, zwiększają zagrożenie dla niezawisłości sędziów, a w efekcie przekładają się osłabienie gwarancji rzetelnego procesu – Marcin Wolny, prawnik HFPC i współautor raportu.
Jak podkreślają autorzy raportu, rządzący – w związku z koniecznością ograniczania skutków pandemii – uzyskali obiektywnie uzasadniony powód do tego, by w pewnym stopniu ingerować w prawa i wolności obywatelskie, jednak część z tych ograniczeń była wdrażana w sposób sprzeczny z Konstytucją. Połączenie tych czynników zaowocowało sytuacją, w której prawa i wolności były ograniczane bez zachowania należytej formy i z naruszeniem zasady legalności.
Według autorów raportu, 2020 rok to także bezprecedensowa sytuacja, w której nie doszło do wyborów prezydenckich zaplanowanych w pierwotnym terminie. - Uchwalane w pośpiechu prawo sparaliżowało instytucje i procedury odpowiedzialne za przygotowanie procesu wyborczego, nie pozostawiając im żadnej możliwości działania - czytamy w opracowaniu.
- Pogłębiający się regres w zakresie ochrony praw człowieka, do którego doszło w 2020 roku w wyniku rozwijającej się pandemii oraz trwającego kryzysu praworządności, będzie miał definiujący wpływ na funkcjonowanie całego systemu ochrony praw człowieka w Polsce w najbliższych latach. W kolejnych latach, polskie państwo stanie przed wyzwaniem nie tylko łagodzenia skutków pandemii, ale również wyzwaniem związanym z procesem przywracania praworządności – dodaje Małgorzata Szuleka, prawniczka HFPC i współautorka raportu.
Pobierz raport: 2020. Pandemia, kryzys praworządności, wyzwania dla praw człowieka. Raport HFPC>>
