W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwrócił się podatnik z wnioskiem o umorzenie zaległości z tytułu VAT w kwocie ponad 5 tys. zł i odsetek w podobnej wysokości. Podatnik wskazał, że nie jest w stanie uiścić podatku ze względu na trudną sytuację finansową, rodzinną i zdrowotną.
Fiskus uwzględnił wniosek podatnika w części dotyczącej odsetek za zwłokę, umarzając te odsetki. Jednakże odmówił umorzenia zaległych należności podatkowych VAT.
Według fiskusa ważny interes podatnika przemawiał za umorzeniem odsetek za zwłokę. Natomiast, organ nie znalazł podstaw do uwzględnienia w całości żądań strony, która wnosiła o umorzenie także zaległości głównych.
Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Zdaniem sądu stanowiska fiskusa nie można zaakceptować z tego powodu, że rozpatrzył on sprawę i wydał orzeczenie na podstawie tylko jednej z ustawowych przesłanek określonych w przepisie art. 67a § 1 pkt 3 o.p., tj. przesłanki "ważnego interesu podatnika", pomijając jednocześnie w rozważaniach przesłankę "interesu publicznego".
Według sądu art. 67a § 1 pkt 3 o.p. pozwalał na uznaniowe przyznanie wymienionych w nim ulg podatkowych, jeśli wystąpiła choćby jedna z wymienionych w nim przesłanek - ważny interes podatnika lub interes publiczny. Z treści przepisu nie wynika jednak, aby negatywne załatwienie wniosku podatnika było możliwe tylko po przeanalizowaniu jednej przesłanki.
Ustalenie istnienia jednej z wymienionych w nim przesłanek zwalnia organ od konieczności badania występowania w rozpatrywanej sprawie drugiej z nich jedynie wówczas, gdyby organ zamierzał przyznać ulgę.
Natomiast odmowa udzielenia ulgi w ramach przysługującego organowi uznania byłaby możliwa tylko w przypadku przeanalizowania występowania w rozpatrywanej sprawie obu interesów. Użyty w art. 67a § 1 pkt 3 o.p. łącznik "lub" zobowiązuje fiskusa przy stosowaniu ulg w spłacie zobowiązań podatkowych do rozważenia zarówno okoliczności "ważnego interesu podatnika", jak również przesłanki "interesu publicznego".
Według sądu ograniczenie się w postępowaniu podatkowym do analizowania tylko jednej z dwóch wymienionych w art. 67a § 1 o.p. przesłanek godziłoby w zasadę dokładnego wyjaśnienia sprawy przed podjęciem decyzji w sprawie zastosowania materialnego prawa podatkowego. Jest to szczególnie istotne w razie działania organów w ramach luzu decyzyjnego, jaki daje uznanie administracyjne (decyzje o charakterze dyskrecjonalnym). W przypadku podjęcia niekorzystnego dla podatnika rozstrzygnięcia, niewątpliwie naruszałoby także zasadę prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych i narażało te organy na zarzut dowolnego, a nie uznaniowego działania.
Wyrok NSA z 6 listopada 2014 r., sygn. akt II FSK 2588/12
Omówienie pochodzi z programu Lex Administracja Skarbowa