CIT: odszkodowanie dla byłego pracownika też można wrzucić w koszty

Dla oceny wypłaconego odszkodowania i jego związku z należnościami wynikającymi z umowy o pracę nie ma znaczenia fakt, że wydatek poniesiony został na rzecz byłego pracownika, jak również okoliczność, że wypłata odszkodowania nastąpiła w wykonaniu ugody sądowej.

Tak wynika z wyroku NSA z 19 września 2014 r. W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się spółka w sprawie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków z tytułu wypłaty odszkodowania, którego obowiązek wynikał z zawartej umowy społecznej, za niezgodne z prawem rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę.

Spółka wskazała, że zwolniony pracownik na podstawie porozumienia w sprawie gwarancji dla pracowników nabył prawo do przysługujących mu świadczeń z tytułu rozwiązania z nim umowy o pracę w okresie ochronnym. Pracownik dochodząc tych roszczeń skierował pozew na drogę sądową przeciwko swojemu byłemu pracodawcy. Strony zawarły jednak ugodę sądową, na mocy której spółka zobowiązała się do wypłaty zwolnionemu pracownikowi wszelkich roszczeń wynikających z umowy społecznej, zakładowego układu zbiorowego pracy oraz ustawy z 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników oraz wszelkich roszczeń wynikających ze stosunku pracy łączącego strony przed dniem zawarcia ugody.

Spółka wskazała też, że zawarcie umowy społecznej związane było z planowanym procesem restrukturyzacji jej poprzednika prawnego. Zawarta została umowa społeczna, która stanowiła w istocie gwarancje zatrudnienia. A brak gwarancji zatrudnienia w umowie społecznej skutkować mógł jej niepodpisaniem, co wprost przełożyłoby się na bezpośredni wpływ na wysokość osiąganych w przyszłości przychodów (ewentualnie zabezpieczenia lub zachowania jego źródła). W związku z powyższym wydatki z tytułu wypłaconego przez spółkę odszkodowania, którego obowiązek wypłaty wynikał z umowy społecznej za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę, stanowią koszt uzyskania przychodu.

Fiskus oczywiście się nie zgodził z tym stanowiskiem. Uznał, że wypłata przedmiotowego odszkodowania przyznanego niepracującemu już pracownikowi jest konsekwencją niezgodnego z prawem rozwiązania z nim umowy o pracę. Celem zapłaty jest zatem zwolnienie się spółki ze zobowiązania, a zapłata odszkodowania nie przekłada się na możliwość uzyskania jakiegokolwiek przychodu. Kwota odszkodowania, choć wynika z wcześniej łączącego strony stosunku pracy, nie jest jednak wypłaconym zaległym wynagrodzeniem pracownika, ale swoistą dolegliwością (sankcją) za niezgodne z prawem działanie pracodawcy, skutkami której nie można obciążać budżetu państwa poprzez obniżenie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd podkreślił, że między wypłatą odszkodowania a stosunkiem pracy istniał niewątpliwie bezpośredni związek, którego wystąpienie nakazywało przyjąć, że wydatki poniesione przez będącą pracodawcą spółkę na wypłatę, na podstawie ugody sądowej, odszkodowania związanego z nieprawidłowym rozwiązaniem umowy o pracę, należy zaliczyć w poczet kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. W ocenie NSA nie jest prawidłowa wykładnia zaprezentowania przez fiskusa, która świadczenie pieniężne na rzecz pracownika traktuje, jako przychód ze stosunku pracy a jednocześnie zabrania traktować, jako koszt uzyskania przychodu pracodawcy. Dla spójności systemu prawa nie jest bowiem pożądaną sytuacja, w której to samo świadczenie pieniężne raz na gruncie ustawy o PIT jest traktowane, jako przychód ze stosunku pracy – tak bowiem traktowane są odszkodowania wypłacane pracownikom w tym byłym pracownikom przez pracodawcę, by z kolei na gruncie przepisów ustawy o CIT odmawiać mu charakteru kosztów uzyskania przychodu przez tego pracodawcę. Koszty pracy są bowiem wydatkiem zmierzającym do uzyskania, ewentualnie zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodu.

NSA podkreślił też, że dla oceny charakteru wypłaconego odszkodowania i jego związku z należnościami wynikającymi z umowy o pracę nie ma znaczenia fakt, że wydatek poniesiony został na rzecz byłego pracownika, jak również okoliczność, że wypłata odszkodowania nastąpiła w wykonaniu ugody sądowej. Ma natomiast znaczenie to, że omawiany wydatek nie został wymieniony w katalogu wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Wyrok NSA z 19 września 2014 r., sygn. akt II FSK 2305/12

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego