CIT: cash pooling nie podlega przepisom o niedostatecznej kapitalizacji

Stosunki pomiędzy uczestnikami systemu i koordynującym wynikające z umowy cash poolingu nie powinny być kwalifikowane jako udzielenie pożyczki, a tym samym wypłacane odsetki nie powinny podlegać restrykcjom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji.

Tak wynika z wyroku WSA we Wrocławiu z 9 stycznia 2015 r. W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się spółka, która zamierza przystąpić do umowy polegającej na konsolidacji środków i automatycznego zerowania sald. Umowa wprowadza system wzajemnych rozliczeń spółek należących do grupy kapitałowej, które mają na celu optymalne zarządzanie środkami pieniężnymi i poprawę płynności finansowej podmiotów uczestniczących w tym systemie (cash pooling). Stronami umowy są: bank będący organizatorem systemu, spółki oraz agent.

Każdy z uczestników będzie posiadać rachunek bankowy prowadzony przez bank. Agent będzie dodatkowo posiadać rachunek pełniący funkcję rachunku konsolidacyjnego. Przystąpienie uczestników do systemu będzie jednoznaczne z wydaniem bankowi polecenia automatycznego wykonywania na koniec każdego dnia roboczego czynności zmierzających do wyrównania sald uczestników.

Spółka uznała, że czynności agenta przejmującego od banku zobowiązanie wobec spółki oraz czynności agenta w zakresie spłaty wierzytelności banku wobec spółki, a także czynności zwrotnego rozliczenia przez bank poprzez odwrócenie sald zobowiązań spółki wobec agenta lub agenta wobec spółki poprzez odpowiednie zasilenie lub obciążenie rachunków bankowych oraz rachunku konsolidacyjnego nie wypełniają dyspozycji art. 16 ust. 7b ustawy o CIT, a zatem odsetki wypłacane przez spółkę w ramach systemu nie będą podlegały przepisom o niedostatecznej kapitalizacji, czyli art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT.

Według fiskusa jednak wskazane czynności agenta stanowią pożyczkę w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o CIT. W odniesieniu natomiast do odsetek wypłacanych przez spółkę w związku z przystąpieniem do przedstawionego systemu ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o CIT. mogą znaleźć zastosowanie wyłącznie do uczestników, w stosunku do których wystąpią powiązania na podstawie ww. przepisów.

Przepisy o tzw. niedostatecznej kapitalizacji spółek mają za zadanie ograniczenie fiskalnych skutków "pożyczkowego" (w przeciwieństwie do wkładów) finansowania działalności spółek przez ich dominujących wspólników. Jeśli chodzi o umowę cash poolingu to jest to forma zarządzania finansami stosowana przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej (holdingu) lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Istota tej umowy sprowadza się do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali.

WSA we Wrocławiu wskazał, że ograniczenia w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów przewidziane w art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o CIT dotyczą odsetek od pożyczek (kredytów) udzielanych podatnikowi przez podmioty z nim powiązane. Natomiast w przypadku cash poolingu, przedstawionego w zdarzeniu przyszłym opisanym przez stronę, nie dochodzi do zawierania pomiędzy uczestnikami systemu zarządzania środkami pieniężnymi umowy pożyczki w rozumieniu art. 16 ust 7b ustawy o CIT, mimo że umowy te zawierają element kredytowania jednych podmiotów przez inne podmioty. Podatnicy przystępujący do systemu nie zobowiązują się do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na inny określony w umowie podmiot. Uczestniczy tego rodzaju porozumienia nie wiedzą, kiedy ich środki zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Nie jest więc skonkretyzowana druga strona transakcji i wysokość jej przedmiotu, ponieważ zerowanie salda debetowego na rachunku uczestnika następuje z wykorzystaniem dodatniego salda rachunku zbiorczego, którego stan jest wypadkową sald rachunków wszystkich uczestników systemu. Poza tym w umowie cash poolingu brak jest możliwości swobodnego dysponowania środkami przez uczestników systemu, co jest elementem koniecznym umowy pożyczki.

Dlatego stosunki pomiędzy uczestnikami systemu i koordynującym wynikające z uczestnictwa w systemie nie powinny być kwalifikowane, jako udzielenie pożyczki, o której mowa w art. 16 ust. 7b ustawy o CIT i tym samym, odsetki wypłacane przez spółkę nie powinny podlegać restrykcjom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 9 stycznia 2015 r., sygn. akt I SA/Wr 2080/14

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego