BCC: solidarna odpowiedzialność w VAT zagrożeniem dla przedsiębiorców

Business Centre Club negatywnie ocenia przygotowany przez resort finansów projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług oraz Ordynacji podatkowej w zakresie, w jakim projekt ten wprowadza odpowiedzialność solidarną podatnika nabywającego towary wrażliwe z podatnikiem dokonującym dostawy tych towarów

Zgodnie z projektem, przedsiębiorca będzie ponosił odpowiedzialność za podatek VAT należny wykazany na fakturze otrzymanej od kontrahenta z tytułu zakupu towarów wrażliwych (tj. niektórych wyrobów stalowych nieobjętych mechanizmem odwrotnego obciążenia, paliwa, złote nieobrobionego) , jeżeli kontrahent ten nie odprowadzi VAT, a miesięczna wartość netto towarów nabywanych od tego kontrahenta przekroczy kwotę 50.000 zł.

Przedsiębiorca zostanie pociągnięty do odpowiedzialności za zapłatę podatku VAT naliczonego wykazanego na otrzymanej przez niego fakturze, jeżeli wiedział lub miał uzasadnione podstawy, aby przypuszczać, że całość lub część kwoty VAT nie zostanie zapłacona przez sprzedawcę. Przy czym, projekt, jako przykład uzasadnionej podstawy wskazuje zakup towaru, gdy jego cena bez ekonomicznego uzasadnienia jest niższa od ceny rynkowej.

BCC uważa, że ochrona fiskalnych interesów Skarbu Państwa w związku z narastającą przestępczością w zakresie wyłudzeń podatku VAT jest oczywiście konieczna i pożądana, jednak rozwiązanie dotyczące odpowiedzialności solidarnej zaproponowane w projekcie ustawy jest wadliwe ze względu na nieostre kryteria orzekania odpowiedzialności solidarnej. BCC spodziewa się, że projektowane rozwiązanie w zakresie odpowiedzialności solidarnej okaże się w najlepszym razie jedynie nieskuteczne, a w najgorszym – zarówno nieskuteczne, jak i szkodliwe, to jest pociągające za sobą koszt społeczny istotnie większy od uzyskanych korzyści.

Zdaniem ekspertów BCC rozwiązanie to nie likwiduje źródeł choroby, a ma jedynie na celu zwalczanie jej przypadkowych objawów. Zapewne, po wprowadzeniu projektowanej zmiany, mając na uwadze, że umożliwia ona „przywalenie skarbową pałką w łeb” tym przedsiębiorcom, którzy handlują określonymi towarami, i to przywalenie na podstawie w gruncie rzeczy swobodnej oceny urzędniczej, część przedsiębiorców wycofa się z działalności handlowej w obszarze generującym tak znaczne ryzyko. Więc o ile trudno ocenić, na ile takie centralnie sterowane wygaszenie przedsiębiorczości w pewnych obszarach zaszkodzi polskiej gospodarce, na pewno - jak twierdzą - nie zaszkodzi ono specjalnie przestępcom, którzy przeniosą swój przestępczy proceder na inne towary, nie wymienione na liście towarów wrażliwych.

BCC wskazuje, że należy poważnie liczyć się z ryzykiem, że projektowane zmiany ustawowe mogą w polskich realiach pociągnąć za sobą szereg upadłości spowodowanych przez nieodpowiedzialne stosowanie nieostrych przepisów przez organy podatkowe, a w konsekwencji mogą pociągnąć za sobą również odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa w wypadkach, gdy okaże się, że działania organów podatkowych naruszały standardy praworządności. Projektowane rozwiązanie ustawowe, niezależnie od swojej nieskuteczności, może więc wygenerować znaczny koszt społeczny, o czym świadczą choćby sumy odszkodowań żądanych i zasądzanych w sprawach dotyczących upadłości podatkowych.

Konkludując, BCC nie uważa, by wprowadzenie instytucji odpowiedzialności solidarnej mogło istotnie pomóc w zwalczaniu wyłudzeń VAT. Jeśli jednak prawodawca uznaje, że taka instytucja jest niezbędna, powinien zatroszczyć się o to, by jej wprowadzenie nie pociągało za sobą zbędnych kosztów społecznych, a w szczególności powinien wyeliminować ryzyko pochopnego zastosowania nieostrych przepisów przez organy podatkowe.