1. Regulacje prawne dotyczące uzyskania znaku bezpieczeństwa
Przed 1 stycznia 2003 r. każdy wyrób wprowadzany na rynek przez producenta, który stanowiłby jakiekolwiek zagrożenie, powinien uzyskać dokument stwierdzający, że wyrób spełnia odpowiednie wymagania określone przez normy bądź przepisy prawne. Dokument taki, wydawany był przez jednostkę uprawnioną, niezależną zarówno od producenta jak i odbiorcy (przez tzw. stronę trzecią). Dokument ten, upoważniał producenta do wprowadzenie produktu na rynek krajowy. Był to certyfikat (bezpieczeństwa). Z certyfikacją wyrobu wiązał się tzw. znak bezpieczeństwa: „B" dla danego wyrobu. Znak B oznaczał, że dany wyrób, jeśli był używany zgodnie z warunkami określonymi przez producenta nie stanowi zagrożenia dla życia, zdrowia oraz jest przyjazny dla środowiska.
Sytuacja zmieniła się częściowo z dniem 1 stycznia 2003 r. oraz dodatkowo wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Wtedy to zaczęły obowiązywać (bezpośrednio, bądź pośrednio – poprzez ich wdrożenie do krajowego porządku prawnego) unijne przepisy dotyczące normalizacji i certyfikacji produktów, zasad wprowadzania ich na rynek oraz wymagań w zakresie bezpieczeństwa wyrobów.
Unijne przepisy techniczne dotyczące bezpieczeństwa towarów (produktów) oraz towarzyszące im procedury administracyjne powstawały w wyniku wieloletniej ewolucji.
Najbardziej istotne znaczenie ma tutaj fakt, że w 1985 r. zostały sformułowane i ogłoszone zasady tzw. „nowego podejścia". Jego ideą jest to, że prawnie wiążące dla państw członkowskich wymagania techniczne są ograniczone do zasadniczych warunków bezpieczeństwa, natomiast szczegółowe rozwiązania w tym zakresie mają być określone w normach i przepisach technicznych nie mających charakteru obligatoryjnego. Owe „nowe podejście" zostało oparte na kilku fundamentalnych zasadach:
harmonizacja prawa technicznego krajów członkowskich jest ograniczona do zasadniczych i jasno określonych wymagań dotyczących bezpieczeństwa produktu dla ludzi i środowiska naturalnego;
opracowanie przepisów technicznych potrzebnych dla celów produkcji i umieszczenia towaru na rynku i zapewniających zgodność z tymi wymaganiami jest zadaniem organizacji kompetentnych w zakresie opracowywania norm technicznych;
takie przepisy, mające postać. norm technicznych zharmonizowanych w skali całej Unii Europejskiej (to znaczy wzajemnie uznawanych przez kraje członkowskie) nie są obligatoryjne, a ich stosowanie jest pozostawione uznaniu producenta;
zastosowanie tych norm do wytworzenia produktu stwarza jednak domniemanie, że wyrób odpowiada wymaganiom stosownej dyrektywy, wobec czego władze krajów członkowskich są zobowiązane respektować zasadę, że produkty wytwarzane zgodnie z tymi normami zharmonizowanymi będą automatycznie uznawane za spełniające obligatoryjne wymogi bezpieczeństwa i zostaną swobodnie dopuszczone do obrotu na całym obszarze Jednolitego Rynku;
ponieważ wymagania bezpieczeństwa są obligatoryjne oraz jednolicie interpretowane i stosowane w każdym kraju Unii, podczas gdy normy zharmonizowane nie mają charakteru obligatoryjnego, producent nie stosujący tych norm może użyć. dowolnej metody projektowania i wytwarzania wyrobu pod warunkiem, że jego produkt zostanie poddany stosowanej procedurze weryfikacyjnej przez niezależną instytucję certyfikującą i uzyska potwierdzenie zgodności z wymaganiami stosownej dyrektywy.
Dyrektywami „nowego podejścia" są objęte liczne (chociaż nie wszystkie) produkty przemysłowe. Towary należące do grup objętych dyrektywami "nowego podejścia" muszą nosić znak "CE" potwierdzający ich zgodność z zasadniczymi wymaganiami. Dyrektywami „nowego podejścia" objęte są m.in. następujące towary:
urządzenia elektryczne (tzw. „urządzenia niskiego napięcia");
proste zbiorniki ciśnieniowe;
zabawki;
materiały budowlane;
urządzenia elektromagnetyczne;
urządzenia mechaniczne;
sprzęt ochrony osobistej;
urządzenia medyczne;
kotły grzejne opalane paliwami płynnymi lub gazowymi;
windy.
W Polsce owe zasadnicze wymagania bezpieczeństwa określone zostały w rozporządzeniach wydawanych na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935 z późn. zm.) - dalej u.s.o.z. To właśnie one implementują do polskiego prawa dyrektywy nowego podejścia. Istotne znaczenie mają również regulacje zawarte w ustawie z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz. 2275 z późn. zm.).
Znak „CE" jest potwierdzeniem, że producent, względnie importer towaru wytwarzanego poza UE deklaruje zgodność wyrobu z zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa ustalonymi dla danego rodzaju produktów. Znak ten oznacza zgodność z zasadniczymi wymaganiami, które dotyczą również na przykład emisji zakłóceń elektromagnetycznych, hałasu albo zużycia energii. W ten sposób konsument, kupując w dowolnym państwie Unii Europejskiej wyrób oznakowany znakiem „CE" ma pewność, że może go bezpiecznie i bezproblemowo używać w swoim kraju.
Przed 1 stycznia 2003 r. każdy wyrób wprowadzany na rynek przez producenta, który stanowiłby jakiekolwiek zagrożenie, powinien uzyskać dokument stwierdzający, że wyrób spełnia odpowiednie wymagania określone przez normy bądź przepisy prawne. Dokument taki, wydawany był przez jednostkę uprawnioną, niezależną zarówno od producenta jak i odbiorcy (przez tzw. stronę trzecią). Dokument ten, upoważniał producenta do wprowadzenie produktu na rynek krajowy. Był to certyfikat (bezpieczeństwa). Z certyfikacją wyrobu wiązał się tzw. znak bezpieczeństwa: „B" dla danego wyrobu. Znak B oznaczał, że dany wyrób, jeśli był używany zgodnie z warunkami określonymi przez producenta nie stanowi zagrożenia dla życia, zdrowia oraz jest przyjazny dla środowiska.
Sytuacja zmieniła się częściowo z dniem 1 stycznia 2003 r. oraz dodatkowo wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Wtedy to zaczęły obowiązywać (bezpośrednio, bądź pośrednio – poprzez ich wdrożenie do krajowego porządku prawnego) unijne przepisy dotyczące normalizacji i certyfikacji produktów, zasad wprowadzania ich na rynek oraz wymagań w zakresie bezpieczeństwa wyrobów.
Unijne przepisy techniczne dotyczące bezpieczeństwa towarów (produktów) oraz towarzyszące im procedury administracyjne powstawały w wyniku wieloletniej ewolucji.
Najbardziej istotne znaczenie ma tutaj fakt, że w 1985 r. zostały sformułowane i ogłoszone zasady tzw. „nowego podejścia". Jego ideą jest to, że prawnie wiążące dla państw członkowskich wymagania techniczne są ograniczone do zasadniczych warunków bezpieczeństwa, natomiast szczegółowe rozwiązania w tym zakresie mają być określone w normach i przepisach technicznych nie mających charakteru obligatoryjnego. Owe „nowe podejście" zostało oparte na kilku fundamentalnych zasadach:
harmonizacja prawa technicznego krajów członkowskich jest ograniczona do zasadniczych i jasno określonych wymagań dotyczących bezpieczeństwa produktu dla ludzi i środowiska naturalnego;
opracowanie przepisów technicznych potrzebnych dla celów produkcji i umieszczenia towaru na rynku i zapewniających zgodność z tymi wymaganiami jest zadaniem organizacji kompetentnych w zakresie opracowywania norm technicznych;
takie przepisy, mające postać. norm technicznych zharmonizowanych w skali całej Unii Europejskiej (to znaczy wzajemnie uznawanych przez kraje członkowskie) nie są obligatoryjne, a ich stosowanie jest pozostawione uznaniu producenta;
zastosowanie tych norm do wytworzenia produktu stwarza jednak domniemanie, że wyrób odpowiada wymaganiom stosownej dyrektywy, wobec czego władze krajów członkowskich są zobowiązane respektować zasadę, że produkty wytwarzane zgodnie z tymi normami zharmonizowanymi będą automatycznie uznawane za spełniające obligatoryjne wymogi bezpieczeństwa i zostaną swobodnie dopuszczone do obrotu na całym obszarze Jednolitego Rynku;
ponieważ wymagania bezpieczeństwa są obligatoryjne oraz jednolicie interpretowane i stosowane w każdym kraju Unii, podczas gdy normy zharmonizowane nie mają charakteru obligatoryjnego, producent nie stosujący tych norm może użyć. dowolnej metody projektowania i wytwarzania wyrobu pod warunkiem, że jego produkt zostanie poddany stosowanej procedurze weryfikacyjnej przez niezależną instytucję certyfikującą i uzyska potwierdzenie zgodności z wymaganiami stosownej dyrektywy.
Dyrektywami „nowego podejścia" są objęte liczne (chociaż nie wszystkie) produkty przemysłowe. Towary należące do grup objętych dyrektywami "nowego podejścia" muszą nosić znak "CE" potwierdzający ich zgodność z zasadniczymi wymaganiami. Dyrektywami „nowego podejścia" objęte są m.in. następujące towary:
urządzenia elektryczne (tzw. „urządzenia niskiego napięcia");
proste zbiorniki ciśnieniowe;
zabawki;
materiały budowlane;
urządzenia elektromagnetyczne;
urządzenia mechaniczne;
sprzęt ochrony osobistej;
urządzenia medyczne;
kotły grzejne opalane paliwami płynnymi lub gazowymi;
windy.
W Polsce owe zasadnicze wymagania bezpieczeństwa określone zostały w rozporządzeniach wydawanych na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935 z późn. zm.) - dalej u.s.o.z. To właśnie one implementują do polskiego prawa dyrektywy nowego podejścia. Istotne znaczenie mają również regulacje zawarte w ustawie z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz. 2275 z późn. zm.).
Znak „CE" jest potwierdzeniem, że producent, względnie importer towaru wytwarzanego poza UE deklaruje zgodność wyrobu z zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa ustalonymi dla danego rodzaju produktów. Znak ten oznacza zgodność z zasadniczymi wymaganiami, które dotyczą również na przykład emisji zakłóceń elektromagnetycznych, hałasu albo zużycia energii. W ten sposób konsument, kupując w dowolnym państwie Unii Europejskiej wyrób oznakowany znakiem „CE" ma pewność, że może go bezpiecznie i bezproblemowo używać w swoim kraju.