Dyskryminacja funkcjonariusza według odrębnej procedury

Choć w pragmatykach zawodowych regulujących funkcjonowanie służb mundurowych nie ma przepisów określających konsekwencje mobbingu i dyskryminacji, powstają procedury wewnętrzne, które pomagają w zwalczaniu tych zjawisk. Często podnoszonym problemem jest jednak brak niezależności tych organów. Zdarza się też, że osoby zgłaszające niewłaściwe zachowania mają problem z uzyskaniem informacji o przebiegu postępowania.

- Służby mundurowe są emanacją społeczeństwa i mogą w nich występować te same zjawiska, również negatywne, jakie w tym społeczeństwie występują - mówił dr Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich, otwierając we wtorek debatę: "Przeciwdziałanie mobbingowi i dyskryminacji w służbach mundurowych" -  Zagadnienia związane z mobbingiem, związane z wykorzystywaniem seksualnym nie są obce także tym służbom - podkreślał rzecznik, dodając, że na całym świecie doskonali się różne mechanizmy radzenia sobie z tymi problemami.

Sądy cywilne przyznają odszkodowania za mobbing w szpitalach>>

Brak definicji w ustawach

Kodeks pracy zobowiązuje pracodawcę do przeciwdziałania mobbingowi, w ustawach regulujących funkcjonowanie służb mundurowych takich przepisów nie ma. - Mechanizmy w naszych służbach są zróżnicowane, są takie, które lepiej sobie z tym poradziły i takie, które mniej - mówił RPO. - To, co jest sprawdzonym rozwiązaniem w tzw. cywilnym świecie, niekoniecznie może sprawdzać się w służbach mundurowych, ze względu na inną specyfikę. Co oczywiście nie znaczy, że - jak czasem powtarzano - przełożeni mają prawa, a podwładni obowiązki - podkreślał Adam Bodnar.

Podczas debaty omawiano wyniki raportu dotyczącego przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji w służbach mundurowych. Wyniki raportu omawiał Tomasz Oklejak, moderator panelu dotyczącego procedur wewnętrznych. - W sensie formalnoprawnym zjawisko mobbingu nie istnieje. Funkcjonariusze mogą dochodzić swoich praw na drodze cywilnej z ochrony dóbr osobistych. Jedynie służba więzienna ma takie odesłania w swojej pragmatyce zawodowej - podkreślał Tomasz Oklejak, Naczelnik Wydziału Spraw Żołnierzy w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich.

 

Odpowiedzialność karna i dyscyplinarna

Poza drogą cywilną, funkcjonariusze i żołnierze mają możliwość złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Przepisem karnym, który często znajdzie zastosowanie w tego rodzaju sprawach, będzie art. 207 KK, mówiący o znęcaniu nad osobą pozostającą w stosunku zależności od sprawcy. Każda służba ma też przepisy dyscyplinarne.

- Modelowym rozwiązaniem jest ustawa o KAS - przepisy dyscyplinarne obejmują molestowanie, mobbing. W przypadku innych służb to etyka i przekroczenie uprawnień. Kodeks honorowy żołnierza, ale ustawa o dyscyplinie wojskowej wyłącza właściwie odpowiedzialność z tytułu naruszenia godności, a w ten sposób należy rozumieć popełnienie takich czynów - tłumaczył Oklejak.

"Roszczeniowe" pokolenie

Dużym problemem podnoszonym przez dowódców jest zmiana wrażliwości osób rozpoczynających służbę w wojsku lub policji. Młodsze pokolenie przejawia trochę inną wrażliwość, co może prowadzić do wzrostu liczby spraw o mobbing. Starsi funkcjonariusze i dowódcy skarżą się też, że osoby rozpoczynające służbę są roszczeniowe, bo nie chcą zostawać po godzinach i domagają się ekwiwalentu lub wolnego w zamian za przepracowane nadgodziny. - Takiego postulatu nie można uznać za roszczeniowość - mówiła dr Adrianna Bartnik z Politechniki Warszawskiej, podkreślając, że opinia o roszczeniowości młodych pracowników to relikt lat dziewięćdziesiątych i trudnej sytuacji na rynku pracy w tamtych czasach - Młode pokolenie inaczej się komunikuje. To, że pokolenie obecnych czterdziestolatków zinstytucjonalizowało wyzysk, nie oznacza, że tak powinno pozostać - podkreślała ekspertka.

Tłumaczyła też, że konieczne jest przeszkolenie kadry i zadbanie o odpowiednie kompetencje do zarządzania. Podkreślała, że takie zjawiska jak mobbing i dyskryminacja powodują ogromne straty finansowe oraz przyczyniają się do zwiększenia liczby osób wykluczonych z rynku pracy.
- Kandydatów do służby jest coraz mniej i jeżeli tego nie zmienimy, będzie tylko gorzej - mówił mł. insp. Włodzimierz Sokołowski, Pełnomocnik Komendanta Wojewódzkiego Policji w Łodzi ds. Ochrony Praw Człowieka - Musimy wdrażać te mądrzejsze rozwiązania z korporacji - podkreślał.

Policja z wewnętrzną procedurą

Jak tłumaczył mł. insp. Sokołowski, policja stworzyła procedurę, która umożliwia łatwe i dyskretne zgłoszenie niewłaściwego zachowania. Tłumaczył też, że stworzono komisje, które badają takie sprawy. Według ekspertów trudne byłoby natomiast stworzenie jednolitych procedur dla wszystkich służb, bo różnią się one specyfiką działania.

Z zaleceń RPO do raportu dotyczącego tej kwestii wynika, że konieczne jest zapewnienie maksymalnej niezależności organów rozpatrujących skargi na mobbing i dyskryminację. Za najbardziej przejrzyste RPO uznał zasady przyjęte w CBA. Należy także zadbać o to, by skargi rozpatrywała kompetentna kadra, którą trzeba odpowiednio przeszkolić.  Duży nacisk w zaleceniach położono na kwestię ochrony ochrony przed odwetem, jak wynika z raportu, ochronie powinny również osoby pomówione o niewłaściwe zachowanie, bo mogą ponieść negatywne konsekwencje.

Sprawdź: Janczukowicz Krzysztof, Znęcanie się ze szczególnym okrucieństwem>>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.