Czy mężczyzna urodzony 21 stycznia 1951 r., przebywający obecnie na zasiłku przedemerytalnym od 2001 r., który został przyznany głównie na podstawie przepracowanych ponad 20 lat w warunkach szkodliwych, może w wieku 60 lat, czyli w styczniu 2011 r. przejść na wcześniejszą emeryturę?
Dodam, że mężczyzna ma przepracowane 30 lat okresów nieskładkowych i 11 miesięcy okresów nieskładkowych wyliczonych według decyzji przyznania kapitału początkowego, czyli na dzień 31 grudnia 1998 r. Od około 10 lat mężczyzna ten pracuje na umowę zlecenie. Mężczyzna nie należy do OFE, został mu naliczony kapitał początkowy przez ZUS.
Czy ZUS prawidłowo uczynił, naliczając taki kapitał i czy naliczony kapitał nie utrudni przejścia na wcześniejszą emeryturę w 2011 r.?
Mężczyzna urodzony po 31 grudnia 1948 r., który na dzień 1 stycznia 1999 r. posiadał okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat, w tym w zależności o rodzaju pracy w warunkach szczególnych - 15 albo 10 lat pracy w takich warunkach, ma prawo do emerytury po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego. Taka emerytura przysługuje jednak tylko pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku, gdy ubezpieczony jest pracownikiem.
Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.) - dalej u.e.r., ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. mają prawo do emerytury po osiągnięciu wieku określonego w art. 32 u.e.r., jeżeli w dniu 1 stycznia 1999 r. posiadali okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (mężczyzna) albo 20 lat (kobieta), w tym okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określony w rozporządzeniuRady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.) - dalej r.w.e.
Art. 32 u.e.r. reguluje prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Z art. 32 ust. 4 u.e.r. wynika, że wiek emerytalny rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. przysługuje przedmiotowa emerytura określają przepisy r.w.e. Stosownie do § 4 ust. 1 r.w.e. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienioną w wykazie A do r.w.e., nabywa prawo do emerytury, gdy ukończył 55 lat (kobieta) albo 60 lat (mężczyzna) oraz posiada okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat (kobieta) albo 25 lat (mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Natomiast pracownicy wykonujący niektóre prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie B do r.w.e., nabywają prawo do emerytury nawet po osiągnięciu jeszcze niższego wieku (np. 55 lat) i po przepracowaniu krótszego okresu w warunkach szczególnych (np. 10 lat). Należy jednocześnie dodać, że na mocy § 2 ust. 1 r.w.e. za są okresy pracy w szczególnych warunkach uważa się tylko okresy, w których praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
Stąd też, jeżeli mężczyzna urodzony w 1951 r., na dzień 1 stycznia 1999 r., miał okres składkowy i nieskładkowy wynoszących co najmniej 25 lat, w tym wymagany przez przepisy r.w.e. okres pracy w szczególnych warunkach (15 lat albo 10 lat), po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego (zasadniczo 60 lat), nabędzie prawo do emerytury, o której mowa w art. 184 u.e.r. W tym miejscu wypada przytoczyć wyrok SN z dnia 18 lipca 2007 r., sygn. akt I UK 62/07, w którym słusznie wskazano, że prawo do emerytury na podstawie art. 184 u.e.r. przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia warunki określone w tym przepisie, niezależnie od tego, kiedy osiągnął wiek przewidziany w art. 32 u.e.r. Należy przy tym pamiętać, że osoba ubiegająca się o wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 184 u.e.r. musi spełniać ponadto warunki określone w art. 184 ust. 2 u.e.r. Mianowicie przysługuje jej ta emerytura, jeżeli nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku, gdy pozostawała w takim stosunku.
Piotr Kostrzewa - specjalista z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych
Dodam, że mężczyzna ma przepracowane 30 lat okresów nieskładkowych i 11 miesięcy okresów nieskładkowych wyliczonych według decyzji przyznania kapitału początkowego, czyli na dzień 31 grudnia 1998 r. Od około 10 lat mężczyzna ten pracuje na umowę zlecenie. Mężczyzna nie należy do OFE, został mu naliczony kapitał początkowy przez ZUS.
Czy ZUS prawidłowo uczynił, naliczając taki kapitał i czy naliczony kapitał nie utrudni przejścia na wcześniejszą emeryturę w 2011 r.?
Mężczyzna urodzony po 31 grudnia 1948 r., który na dzień 1 stycznia 1999 r. posiadał okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat, w tym w zależności o rodzaju pracy w warunkach szczególnych - 15 albo 10 lat pracy w takich warunkach, ma prawo do emerytury po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego. Taka emerytura przysługuje jednak tylko pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku, gdy ubezpieczony jest pracownikiem.
Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.) - dalej u.e.r., ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. mają prawo do emerytury po osiągnięciu wieku określonego w art. 32 u.e.r., jeżeli w dniu 1 stycznia 1999 r. posiadali okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (mężczyzna) albo 20 lat (kobieta), w tym okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określony w rozporządzeniuRady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.) - dalej r.w.e.
Art. 32 u.e.r. reguluje prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Z art. 32 ust. 4 u.e.r. wynika, że wiek emerytalny rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. przysługuje przedmiotowa emerytura określają przepisy r.w.e. Stosownie do § 4 ust. 1 r.w.e. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienioną w wykazie A do r.w.e., nabywa prawo do emerytury, gdy ukończył 55 lat (kobieta) albo 60 lat (mężczyzna) oraz posiada okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat (kobieta) albo 25 lat (mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Natomiast pracownicy wykonujący niektóre prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie B do r.w.e., nabywają prawo do emerytury nawet po osiągnięciu jeszcze niższego wieku (np. 55 lat) i po przepracowaniu krótszego okresu w warunkach szczególnych (np. 10 lat). Należy jednocześnie dodać, że na mocy § 2 ust. 1 r.w.e. za są okresy pracy w szczególnych warunkach uważa się tylko okresy, w których praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
Stąd też, jeżeli mężczyzna urodzony w 1951 r., na dzień 1 stycznia 1999 r., miał okres składkowy i nieskładkowy wynoszących co najmniej 25 lat, w tym wymagany przez przepisy r.w.e. okres pracy w szczególnych warunkach (15 lat albo 10 lat), po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego (zasadniczo 60 lat), nabędzie prawo do emerytury, o której mowa w art. 184 u.e.r. W tym miejscu wypada przytoczyć wyrok SN z dnia 18 lipca 2007 r., sygn. akt I UK 62/07, w którym słusznie wskazano, że prawo do emerytury na podstawie art. 184 u.e.r. przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia warunki określone w tym przepisie, niezależnie od tego, kiedy osiągnął wiek przewidziany w art. 32 u.e.r. Należy przy tym pamiętać, że osoba ubiegająca się o wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 184 u.e.r. musi spełniać ponadto warunki określone w art. 184 ust. 2 u.e.r. Mianowicie przysługuje jej ta emerytura, jeżeli nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku, gdy pozostawała w takim stosunku.
Piotr Kostrzewa - specjalista z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych