Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie oraz jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników. Natomiast w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów, pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych. Przepisy określają maksymalną masę przedmiotów przenoszonych przez jedną osobę. Ponadto kobiety w ciąży i karmiące piersią zostały otoczone dodatkową ochroną.

Trzeba dążyć do wyeliminowania ręcznego przenoszenia ciężarów

Zgodnie z par. 62 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów. Jeśli natomiast nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania ciężarów, należy podjąć odpowiednie przedsięwzięcia, w tym wyposażyć pracowników w niezbędne środki w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności. Obowiązki te zostały powtórzone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym (dalej jako: rozporządzenie).

Jako ręczne prace transportowe rozumie się każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez: unoszenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie, o czym stanowi par. 2 pkt 1 rozporządzenia. 

Trzeba dokonać oceny ryzyka 

Pracodawca musi oceniać ryzyko zawodowe występujące przy ręcznych pracach transportowych. W szczególności musi wziąć pod uwagę:

  1. masę przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i położenie środka ciężkości;
  2. warunki środowiska pracy, w tym w szczególności temperaturę i wilgotność powietrza oraz poziom czynników szkodliwych dla zdrowia;
  3. organizację pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy;
  4. indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia.

Ocena ryzyka powinna być dokonywana przy organizowaniu ręcznych prac transportowych, a także po każdej zmianie organizacji pracy. Na jej podstawie, pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń.

Rozporządzenie zakłada, że przed dopuszczeniem pracownika do ręcznych prac transportowych pracodawca jest obowiązany przeszkolić pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym w szczególności w zakresie prawidłowych sposobów wykonywania ręcznych prac transportowych. Powinien on też zapewnić pracownikom informacje dotyczące przemieszczanego przedmiotu, w szczególności: jego masy i położenia jego środka ciężkości, zwłaszcza w przypadku, gdy masa jest nierównomiernie rozłożona. Przepisy nakładają też obowiązek informowania pracowników o wszystkich aspektach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiach ergonomii, w tym o wynikach oceny ryzyka zawodowego oraz o środkach bezpieczeństwa zapobiegających urazom, a zwłaszcza urazom kręgosłupa. W przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania pracy jest nieprawidłowy i stwarza zagrożenia, pracodawca jest obowiązany zapewnić wstrzymanie tych prac do czasu zastosowania odpowiednich działań eliminujących te zagrożenia.

 

Zgodnie z par. 6 ust. 1 rozporządzenia, organizacja ręcznych prac transportowych, w tym stosowane metody pracy powinny zapewnić w szczególności:

  1. ograniczenie długotrwałego wysiłku fizycznego, w tym zapewnienie odpowiednich przerw w pracy na odpoczynek;
  2. wyeliminowanie nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego pracownika, a zwłaszcza urazów kręgosłupa, związanego z rytmem pracy wymuszonym procesem pracy;
  3. ograniczenie do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów;
  4. uwzględnienie wymagań ergonomii.

Ponadto przy ręcznym przemieszczaniu przedmiotów, tam gdzie jest to możliwe, należy zapewnić sprzęt pomocniczy odpowiednio dobrany do ich wielkości, masy i rodzaju, zapewniający bezpieczne i dogodne wykonywanie pracy.

Należy sprawdzić, czy można przenieść przedmiot 

Powierzchnia, po której są przemieszczane ręcznie przedmioty, powinna być równa, stabilna i nieśliska. Natomiast przejścia, drogi transportowe oraz tory i torowiska, po których są przemieszczane przedmioty, powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy określone w odrębnych przepisach. Przepisy rozporządzenia wymagają, by przy pracach związanych z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów zapewnić wystarczającą przestrzeń, zwłaszcza w płaszczyźnie pionowej, umożliwiającą zachowanie prawidłowej pozycji ciała pracownika podczas pracy. Jako niedopuszczalne zostało bowiem uznane ręczne przemieszczanie przedmiotów przez pomieszczenia, schody, korytarze albo drzwi zbyt wąskie w stosunku do rozmiarów tych przedmiotów, jeżeli stwarza to zagrożenia wypadkowe.

Ponadto, w określonych sytuacjach, należy brać pod uwagę konieczność unikania ręcznego przemieszczania przedmiotów. Chodzi o kilkanaście przypadków wymienionych w rozporządzeniu. Tytułem przykładu należy zwrócić uwagę na sytuacje, gdy:

  • przedmiot jest zbyt ciężki, za duży, nieporęczny lub trudny do utrzymania według oceny osoby kierującej pracownikami;
  • przedmiot jest niestabilny lub jego zawartość może się przemieszczać;
  • kształt lub struktura przedmiotu może powodować urazy u pracownika, zwłaszcza w przypadku kolizji;
  • mogą wystąpić nagłe ruchy przedmiotu;
  • podłoga lub powierzchnia oparcia stóp jest niestabilna;
  • przedmiot ogranicza pole widzenia pracownika;
  • temperatura, wilgotność i wentylacja są niedostosowane do wykonywanej pracy.

Zgodnie z par. 10 rozporządzenia, w sytuacji, gdy wykonywane są prace związane z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmiennym środkiem ciężkości i innych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, pracodawca musi określić w instrukcji szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów. Instrukcja ta powinna określać w szczególności sposoby postępowania przy przemieszczaniu tych przedmiotów.

Czytaj także: Przeciwdziałanie stresowi w pracy elementem BHP >>>

Przedmiot musi zostać zabezpieczony

Ostre, wystające elementy przedmiotów przemieszczanych powinny być zabezpieczone w sposób zapobiegający powstawaniu urazów. Natomiast opakowania powinny być wykonane z odpowiednio wytrzymałych materiałów oraz nie powinny stwarzać zagrożeń wypadkowych związanych w szczególności z ich kształtem, w tym ostrymi krawędziami. Jeżeli kształt lub rozmiar opakowania przeznaczonego do ręcznego przemieszczania przedmiotów utrudnia lub uniemożliwia bezpieczne ich przemieszczanie, powinno ono być wyposażone w odpowiednie uchwyty. Ponadto sposób rozmieszczenia przedmiotów w opakowaniach powinien zapewnić ich stabilność podczas przemieszczania.

Dopuszczalna masa przedmiotów zależy od kilku czynników 

Wydatek energetyczny netto niezbędny do wykonywania pracy związanej z wysiłkiem fizycznym, w tym z podnoszeniem i przenoszeniem przedmiotów, w czasie zmiany roboczej nie może przekraczać dla kobiet 5000 kJ, a przy pracy dorywczej 20 kJ/min. Zgodnie z par. 13 rozporządzenia, przy ręcznym przemieszczaniu przedmiotów przez jednego pracownika będącego kobietą:

  • masa przedmiotów podnoszonych i przenoszonych nie może przekraczać 12 kg przy pracy stałej oraz 20 kg przy pracy dorywczej (rozumie się przez to ręczne przemieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiałów nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę)
  • masa przedmiotów podnoszonych na wysokość powyżej obręczy barkowej nie może przekraczać 8 kg przy pracy stałej oraz 14 kg przy pracy dorywczej;
  • jeżeli przedmioty są przenoszone na odległość przekraczającą 25 metrów, ich masa nie może przekraczać 12 kg,
  • jeżeli przedmioty są przenoszone pod górę po nierównej powierzchni, pochylniach lub schodach, których maksymalny kąt nachylenia nie przekracza 30°, a wysokość przekracza 4 metry, niezależnie od odległości, na jaką przedmioty są przenoszone, to ich masa nie może przekraczać 12 kg
  • jeżeli przedmioty są przenoszone pod górę po nierównej powierzchni, pochylniach lub schodach, których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30°, a wysokość przekracza 4 metry, niezależnie od odległości, na jaką przedmioty są przenoszone, to ich masa nie może przekraczać dla kobiet - 8 kg przy pracy stałej oraz 12 kg przy pracy dorywczej.

Niedopuszczalne jest przenoszenie przez jedną pracownicę materiałów ciekłych - gorących, żrących albo o właściwościach szkodliwych dla zdrowia, których masa wraz z naczyniem i uchwytem przekracza 10 kg.

 

Nowość / Bestseller
Meritum Prawo pracy 2023
Nowość / Bestseller
Meritum Prawo pracy 2023

Kazimierz Jaśkowski

Sprawdź  

Cena promocyjna: 314.1 zł

|

Cena regularna: 349 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł


Inne wartości przy pracy zespołowej

W przypadku przenoszenia przedmiotów, których długość przekracza 4 m, a masa jest większa niż 20 kg, powinno się to odbywać zespołowo, pod warunkiem, by na jedną pracownię przypadała masa nieprzekraczająca przy pracy stałej - 10 kg, a przy pracy dorywczej 17 kg. Zgodnie z par. 18 ust. 1 rozporządzenia, przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów należy zapewnić dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów ręcznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego w tym celu przez pracodawcę. Natomiast odstępy pomiędzy pracownikami powinny wynosić co najmniej 0,75 m. Należy też stosować odpowiedni sprzęt pomocniczy.

Niedopuszczalne jest zespołowe ręczne przemieszczanie przedmiotów na odległość przekraczającą 25 m lub o masie przekraczającej 200 kg.

Kobiety w ciąży i karmiące dziecko piersią pod szczególną ochroną 

W myśl art. 176 par. 1 Kodeksu pracy, kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią. Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów zostały zaliczone do tej kategorii. Kwestia ta została uregulowana w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią. Zgodnie z wykazem, stanowiącym załącznik do ww. aktu, jako prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży uznano m.in:

  1. ręczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 3 kg;
  2. ręczne przenoszenie pod górę przedmiotów przy pracy stałej oraz przedmiotów o masie przekraczającej 1 kg przy pracy dorywczej (wykonywanej do 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania takiej pracy nie przekracza 4 godzin na dobę);
  3. udział w zespołowym przemieszczaniu przedmiotów;
  4. ręczne przenoszenie materiałów ciekłych - gorących, żrących lub o właściwościach szkodliwych dla zdrowia.

Natomiast w przypadku kobiet karmiących dziecko piersią wskazano m.in:

  1. ręczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 6 kg - przy pracy stałej oraz 10 kg - przy pracy dorywczej;
  2. ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 6 kg - na wysokość ponad 4 m lub na odległość przekraczającą 25 m;
  3. ręczne przenoszenie pod górę - po nierównej powierzchni, pochylniach, schodach, których maksymalny kąt nachylenia nie przekracza 30°, a wysokość 4 m - przedmiotów o masie przekraczającej 6 kg;
  4. ręczne przenoszenie pod górę - po nierównej powierzchni, pochylniach, schodach, których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30°, a wysokość 4 m - przedmiotów o masie przekraczającej 4 kg - przy pracy stałej oraz 6 kg - przy pracy dorywczej;
  5. udział w zespołowym przemieszczaniu przedmiotów;
  6. ręczne przenoszenie materiałów ciekłych - gorących, żrących lub o właściwościach szkodliwych dla zdrowia.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.