Badanie. Czy innowacyjność polskich firm jest zagrożona?

Jak podaje NCBR, liczba wniosków o finansowanie B+R i innowacji rekordowo rośnie, a pandemia wzmocniła jeszcze ten trend wśród dużych firm, jak i startupów. Firmy mogą mieć jednak problem z wdrożeniem swoich innowacji. Jak pokazują badania Kincentric, pracownicy czują się zniechęceni do pracy, przeciążeni i niedoceniani. Prawie połowa (48 proc.) polskich pracowników myśli o zmianie pracy.

Według nowego raportu NCBR, polskie firmy masowo interesują się pozyskaniem środków na badania i rozwój – w 2020 r. w porównaniu z rokiem 2015 liczba wniosków składanych przez duże przedsiębiorstwa wzrosła o 87 proc. a znaczna część przedsiębiorstw, które wykazują, że ponoszą nakłady na B+R (951 przedsiębiorstw wg danych GUS z 2019 r.) skutecznie stara się o fundusze na badania z NCBR (zob. NCBR, Finansowanie działalności B+R w dużych firmach i potencjał absorbcji w kolejnej perspektywie finansowej, 08.09.2021 r.). Nie tylko duże firmy rozumieją, że ich rozwój wymaga inwestycji w innowacje, nowe technologie, transformację cyfrową. Rekordowe zainteresowanie wsparciem finansowym, m.in. w programie „Szybka Ścieżka”, wykazują także mniejsze firmy i start-upy.

Czytaj również: MF: Ulgi dla firm na innowacyjność już w przyszłym roku>>
 

Pracownicy czują się niedoceniani

Tymczasem badania Kincentric (firmy doradczej w obszarze strategicznego zarządzania kapitałem ludzkim), za pierwsze półrocze 2021 r. potwierdzają pogarszający się klimat wewnątrz polskich organizacji. Wyraźnie widać, że w drugim kwartale 2021 r. popsuła się jakość relacji między pracownikami a pracodawcami. Odsetek osób, które myślą o zmianie pracy zwiększył się do 48 proc. na koniec pierwszego półrocza 2021 (z 38 proc. na koniec 2019 r.).  Okazuje się także, że gotowość polskich pracowników do dzielenia się wiedzą, która jest niezbędna dla rozwoju organizacji jest najniższa od wielu lat – dostrzega ją w swoim otoczeniu tylko 64 proc. ankietowanych pracowników (dla porównania: w pierwszym okresie pandemii odsetek ten wynosił 84 proc., a w czasach „przed COVID-19” - 73 proc.). Realną przeszkodą realizacji projektów innowacyjnych jest także osłabienie współpracy wewnątrz organizacji – jedynie 39 proc. respondentów uważa, że poszczególne grupy czy działy firmy skutecznie ze sobą współpracują. Oznacza to, że percepcja współpracy wśród pracowników jest aktualnie niższa niż nawet w 2019 r., kiedy wynosiła 40 proc.

Kolejnym kluczowym czynnikiem, utrudniającym zaangażowanie pracowników w budowanie innowacyjności, jest radykalne osłabienie (o 12 p.p.) poparcia dla wizji przyszłości firmy. Mniej niż połowa pracowników, czyli 40 proc.  ankietowanych, identyfikuje się z wizją rozwoju firm promowaną przez management.

Analizy Kincentric pokazują jednocześnie, że w polskich firmach kurczy się przestrzeń dla różnorodności, akceptacji odmiennych punktów widzenia i sposobów rozwiązywania problemów – liczba pracowników zadowolonych z tego aspektu spadła w ostatnim czasie o 13 p.p., do poziomu 64 proc. na koniec pierwszego półrocza 2021 r.

– Firmy innowacyjne tworzą przestrzeń, w której pracownicy są zachęcani do otwartego dzielenia się opiniami, poszukiwania niestandardowych rozwiązań, testowania pomysłów bez obawy o negatywne konsekwencje – tłumaczy Magdalena Strózik, Senior Consultant, Kincentric Poland. I dodaje: – W wielu przypadkach praca z domu powoduje także zanik spontanicznych interakcji między pracownikami, ścierania się pomysłów czy łączenia działań w różnych częściach organizacji w większe idee, które są podstawą innowacyjności.

Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią >>

Brak równowagi między pracą a życiem osobistym i jego skutki

Jednocześnie, eksperci Kincentric zwracają uwagę na rosnące przeciążenie polskich pracowników. Z badań tej firmy doradczej wynika, że po pierwszym półroczu tego roku tyko połowa polskich pracowników ma poczucie równowagi między pracą a życiem osobistym i jest to najniższy poziom od wielu lat.

–  Jest to szczególnie niebezpieczne z dwóch powodów. Po pierwsze przeciążenie obowiązkami powoduje, że brak jest przestrzeni na twórczość i kreatywne myślenie. Drugi ważny aspekt ma swoje podstawy biologiczne – zwiększony poziom stresu sprawia, że skupiając się na „przetrwaniu” nie rozwijamy naszej kreatywności – podkreśla Strózik.

Narastającemu przeciążeniu pracowników towarzyszy spadek zadowolenia z otrzymywanego wynagrodzenia. Tylko 24 proc. respondentów jest przekonanych, że ich wynagrodzenie jest adekwatne do wkładu pracy. Przed pandemią, czyli w 2019 r. wynik ten był wyższy o 4 p.p. w stosunku do początku 2021. O 6 p.p. spadł w tym samym okresie odsetek osób, które czują, że firma docenia ich wysiłek i teraz wynosi 44 proc.

Postawy pracowników zbadane przez Kincentric mogą utrudnić realizację wizji i koncepcji biznesowych, które inicjują polscy menadżerowie. Z czerwcowego raportu NCBR wynika, że 88 proc. menedżerów uważa, że prowadzenie innowacyjnego projektu pozwoli uniknąć zahamowania działalności badawczo-rozwojowej. Realizacja nowatorskich projektów, ich zdaniem, pomaga firmom przezwyciężyć skutki wywołane przez pandemię COVID-19 (zob. NCBR, „Wpływ pandemii na realizację projektów B+R w ramach programów NCBR”, 10.06.2021 r.).

– Liczba składanych wniosków o środki na innowacje lawinowo rośnie, ponieważ menedżerowie widzą szansę dla swoich firm właśnie w podnoszeniu innowacyjności. Tym bardziej, pracodawcy powinni stworzyć w firmach odpowiedni grunt sprzyjający efektywnemu wykorzystaniu środków – tłumaczy Magdalena Strózik. Pytanie, kto i z jakim skutkiem będzie realizować projekty inwestycyjne, gdy pracownicy czują, że praca jest coraz bardziej absorbująca, a płynące z niej korzyści nie są adekwatne do wysiłku. Zdaniem Strózik, firmy nie wykorzystają w pełni środków pozyskanych na innowacje, jeśli nie zadbają o jakość współpracy, dzielenie się wiedzą, większą akceptację różnorodności, odbudowanie zaufania i adekwatne wynagradzanie pracowników.

Bilans udziału dużych firm w programach NCBR z lat 2015 – maj 2021 to ponad 2,5 tysiąca wniosków o dofinansowanie prac badawczo-rozwojowych złożonych przez 1120 przedsiębiorstw i 811 przyznanych grantów dla 544 firm (zob. NCBR, Finansowanie działalności B+R w dużych firmach i potencjał absorbcji w kolejnej perspektywie finansowej, 08.09.2021 r.).

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.