Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zamierza uregulować kwestię zaliczania do stażu pracy wpływającego na uprawnienia pracownicze wynikające ze stosunku pracy. O tym, że rząd ma takie plany, pisaliśmy w styczniu br. jako pierwsi - teraz resort przygotował już projekt.
- Aktualnie okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności gospodarczej (czyli m.in. jednoosobowe działalności - przyp. red.), jak również wykonywania zlecenia lub świadczenia usług, wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej oraz okresy pozostawania osobą współpracującą z tymi osobami albo pozostawania przez osobę fizyczną członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kołek rolniczych, nie są wliczane do okresu zatrudnienia w rozumieniu powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy. W efekcie utrudnia to dostęp do niektórych uprawnień pracowniczych oraz stanowisk, na których wymagane jest posiadanie określonego stażu pracy. Taka sytuacja jest zatem niekorzystna dla pracowników, którzy przed nawiązaniem stosunku pracy prowadzili działalność gospodarczą we wskazanych formach lub wykonywali pracę na podstawie wymienionych umów cywilnoprawnych, byli osobami współpracującymi czy członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kołek rolniczych - wskazuje ministerstwo w uzasadnieniu do projektu. Według MRPiPS, projektowana ustawa ma za zadanie wyrównanie szans tych osób w dostępie do niektórych uprawnień pracowniczych, jak i stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego. - Ustawa tym samym zlikwiduje w dużej mierze nierówności w traktowaniu pracowników ze względu na rodzaj wcześniej podejmowanej przez nich aktywności zawodowej – zapewnia resort.
Szkopuł jednak w tym, że to samo ministerstwo w projektowanych przepisach nierówno traktuje osoby.
Czytaj również: Staż pracy liczony też dla samozatrudnionych i na umowach zlecenia?>>
Co będzie zaliczane do stażu pracy
Zgodnie z projektem (art. 302[1] par. 1-4 k.p.) do stażu pracy będą wliczane okresy:
- służby - do wykazu dotychczasowych służb, które już dziś korzystają z tego uprawnienia na mocy art. 302 k.p. dopisana zostanie Straż Marszałkowska i Służba Celno-Skarbowa;
- prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności oraz okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe;
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy agencyjnej,
- pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą działalność gospodarczą oraz osobą wykonującą umowy: zlecenia i agencyjną (ale uwaga - do okresu zatrudnienia mają być wliczane okresy działalności zawodowej, w których osoba fizyczna nie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie odrębnych przepisów – projektowany art. 302[1] par. 3).;
- pozostawania przez osobę fizyczną członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych
- w których podlegała ona ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z zastrzeżeniem ww. par. 3.
Co więcej, do okresu zatrudnienia wliczany ma być również udokumentowany, przebyty za granicą okres innej niż zatrudnienie działalności zarobkowej.
Ale to nie wszystko. Ponieważ w myśl projektowanego art. 302(1) par. 5, do okresu zatrudnienia mają być wliczane także okresy:
- pobierania uposażenia w okresie sprawowania mandatu posła, senatora lub posła do Parlamentu Europejskiego,
- odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego,
- odbywania służby zastępczej,
- kształcenia się w szkole doktorskiej,
- pobierania przez stypendystę sportowego stypendium sportowego,
- kształcenia się w Krajowej Szkole Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
- wykonywania przez skazanego odpłatnego zatrudnienia,
- pobierania przez bezrobotnego zasiłku i stypendium,
- udokumentowanego zatrudnienia przebytego za granicą u pracodawcy zagranicznego,
- prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie rolnym
- które z mocy odrębnych przepisów w zakresie i na zasadach w nich przewidzianych podlegają wliczeniu do okresu zatrudnienia lub są okresem, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Projektodawcy proponują, by w przypadku nakładania się okresów lub nakładania się tych okresów z okresem pozostawania w stosunku pracy, do okresu zatrudnienia, będzie wliczany jeden z tych okresów.
Zobacz procedurę: Ustalanie stażu pracy pracownika >
Wniosek o wydanie zaświadczenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych składa się w postaci elektronicznej za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Co jednak ważne, jak stanowi art. 3 projektu, uprawnienia pracownicze wynikające z wliczenia okresów, o których mowa w art. 302(1) par. 1-4 projektowanej ustawy do okresu zatrudnienia, będą przysługiwały od jej wejścia w życie. Te okresy nie będą natomiast wliczane do okresu pracy wymaganego od kandydatów na określone stanowiska w naborach na wolne stanowiska wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
Czytaj też w LEX: Staż pracy i jego rodzaje >
Cena promocyjna: 55.48 zł
|Cena regularna: 76 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 55.48 zł
Doktorant doktorantowi nierówny
- Autorzy projektu po prostu przekopiowali art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale w ten sposób najbardziej poszkodowanymi znowu będą studenci. Bo z jednej strony wśród partnerów społecznych nie ma zgody, by objąć ich ubezpieczeniami, a z drugiej - np. praca na zleceniu przez 5 lat studiów nie będzie zaliczana do stażu pracy – mówi dr Tomasz Lasocki z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. I wskazuje na inną niesprawiedliwość, a mianowicie kształcenie się w szkole doktorskiej. – Propozycja ministerstwa oznacza, że zyskają tylko ci, którzy kształcą się w szkole doktorskiej. Ci, którzy kończyli studia doktoranckie przed reformą Gowina, mimo że w większości przypadków zostali na uczelniach i nadal na nich pracują, na tych zmianach przepisów nie skorzystają. Wychodzi na to, że ci, którzy wyjechali z Polski zamiast studiować na studiach doktoranckich podjęli lepszą decyzję. Dlaczego część doktorantów będzie dyskryminowana – pyta dr Lasocki.
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe >>
Będą wyższe koszty pracy
Zdaniem Katarzyny Siemienkiewicz, eksperta ds. prawa pracy Polskiego Towarzystwa Gospodarczego, projekt rozszerza uprawienia pracownicze na wiele grup, które świadczą pracę na podstawie przepisów innych niż Kodeks pracy. Mało tego – zakres propozycji jest dużo szerszy niż pierwotnie był zapowiadany. – Na początku ministerstwo zapowiadało, że ma dotyczyć uprawnień urlopowych. Teraz okazuje się, że zmianie ulegną nie tylko zasady określania stażu urlopowego, ale i te w zakresie okresu zatrudnienia i stażu pracowniczego. Dla pracodawców oznacza to konieczność uwzględnienia tego stażu przy wypłacie odpraw czy – w przypadku pracodawców publicznych – do wypłaty tzw. dodatku stażowego czy nagród jubileuszowych – mówi.
Czytaj też w LEX: Urlop dla pracownika zatrudnionego na część etatu >
A to nie jedyne konsekwencje proponowanej zmiany przepisów. Bo, jak wskazuje Siemienkiewicz, nowe prawo wpłynie na okres wypowiedzenia oraz spowoduje szybsze nabywanie uprawnień do dłuższego urlopu wypoczynkowego, bo wpłynie nie tylko na ogólny staż pracy, ale i staż zakładowy, czyli zatrudnienie u jednego i tego samego pracodawcy (gdy np. pracownik wcześniej był zatrudniony na umowę zlecenie, a potem został zatrudniony na etat). – To zwiększy też absencję w zakładzie pracy i koszty zastępstwa nieobecnego pracownika – wskazuje Katarzyna Siemienkiewicz. I dodaje: - Z punktu widzenia pracodawców nie są to korzystne przepisy. Koszty pracy w Polsce są cały czas wysokie, a po wejściu tych przepisów w życie będą jeszcze wyższe. To jest ekspansja prawa pracy na pozostałe sfery gospodarki.
- Wliczanie do stażu pracy innych rodzajów zarobkowania niż w ramach stosunku pracy, w tym prowadzenia działalności gospodarczej i na podstawie umów cywilnoprawnych, umożliwi w razie nawiązania stosunku pracy szybsze nabywanie uprawnień takich jak prawo do urlopu wypoczynkowego, nagroda jubileuszowa, dodatek stażowy. W niektórych przypadkach pozwoli na rekrutację na stanowisko, gdzie wymagany jest określony staż pracy. Dotyczy to szczególnie pracodawców z tzw. sfery budżetowej – wskazuje z kolei Magdalena Januszewska, radca prawny, specjalizująca się w sprawach z zakresu prawa pracy i zabezpieczeń społecznych. I dodaje: - W ten sposób, w razie podejmowania nowej pracy, sytuacja osoby, która wcześniej pracowała tylko w ramach stosunku pracy będzie zrównana z sytuacją osoby, która np. prowadziła działalność gospodarczą, bo została „wypchnięta” na samozatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy. To jaskrawy przykład obecnie istniejących nierówności, bo w takiej sytuacjach często trudno dopatrzeć się różnic w świadczeniu pracy. Jakkolwiek warto zwrócić uwagę, że w przypadku działalności projektodawca uzależnia wliczenie okresu działalności od tego, czy zostały opłacone składki ubezpieczeniowe (chyba że nie było obowiązku ich odprowadzenia), co ma poświadczać ZUS.
Sprawdź w LEX: Jak udokumentować zagraniczny staż pracy? >
Z Oceny Skutków Regulacji (OSR) wynika, że wydatki ogółem dla sektora finansów publicznych (przez 10 lat od wprowadzenia projektowanych przepisów) szacowane są na 27256,4 mln zł, z czego po połowie mają się one rozłożyć między budżet państwa a jednostki samorządu terytorialnego. - Nie ma możliwości wyszczególnić wydatków dla ZUS, NFZ i innych instytucji – zauważają autorzy projektu. - Przewiduje się wpływ projektowanych przepisów na sektor finansów publicznych. W związku z regulacją wzrosną wydatki związane z wynagrodzeniami w szeroko rozumianej sferze budżetowej (dodatek stażowy, wcześniejsze nagrody jubileuszowe, wyższe odprawy, wcześniejsze nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni (konieczność sfinansowania ewentualnych zastępstw). Około 40 proc. wysokości wzrostu dodatku stażowego stanie się dochodem budżetu państwa i JST (jako wpływy ze składek i podatku dochodowego). Część środków wydatkowanych na nagrody jubileuszowe stanie się dochodem sektora finansów publicznych (podatek dochodowy, składka zdrowotna) – czytamy w OSR.
Jeśli zaś chodzi o sektor prywatny, to MRPiPS przyjęło, że 80 proc. kosztu (czyli przez okres 10 lat - 5 525,3 mln zł) poniosą duże przedsiębiorstwa. Koszt dla mikro-, małych i średnich firm oszacowany został na 1 381,3 mln zł.
Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r.
Czytaj też w LEX: Oskładkowanie umów zlecenia na przykładach >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
