Umowa sprzedaży podlega opodatkowaniu PCC

Umowy sprzedaży to najczęściej zawierane umowy będące podstawą nie tylko obrotu towarowego, ale i sprzedaży praw. Są opodatkowane podatkiem obrotowym (podatkiem od czynności cywilnoprawnych i podatkiem od towarów i usług). Podatki te wzajemnie się uzupełniają, w przypadku jednak VAT opodatkowana jest wartość dodana, w przypadku zaś podatku od czynności cywilnoprawnych całość obrotu.

Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii, praw oraz wody.

Umowa sprzedaży ma zatem charakter umowy zobowiązującej i sama w sobie nie przenosi własności jej przedmiotu. Jeśli przedmiotem umowy sprzedaży są rzeczy oznaczone co do gatunku albo rzeczy przyszłe, to do uzyskania takiego skutku rozporządzającego konieczne jest przeniesienie ich posiadania. Umowa sprzedaży musi zawierać takie elementy jak: określenie sprzedawcy i nabywcy, oznaczenie przedmiotu świadczenia i cenę. Niezależnie od oznaczenia zawieranej umowy, jeśli będzie ona zawierała te elementy, to będzie podlegała opodatkowaniu PCC.

Na marginesie należy zauważyć, że sprzedaż może dotyczyć również przeniesienia własności pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Taka umowa sprzedaży pozostaje ważna, o ile nie sprzeciwia się temu ustawa (np. w przypadku sprzedaży nieruchomości).

O ile nie powinien budzić wątpliwości wymóg określenia stron umowy (choć w aspekcie podatkowym należałoby postulować wskazywanie również identyfikatora podatkowego NIP lub PESEL), czy ceny (choć może ona być oznaczona nie tylko kwotą pieniężną, ale i przez sposób jej ustalania), to należy zwrócić uwagę na sposób zawierania umowy sprzedaży w aspekcie oznaczania nieruchomości będących jej przedmiotem. Sposób wskazania w umowie sprzedaży nieruchomości często powoduje bowiem komplikacje podatkowe. Posadowione na gruncie nieruchomości powiązane są z tym gruntem stanowiąc jego część składową. Tymczasem na gruncie podatkowym często znacznie ułatwia postępowanie wyodrębnienie gruntu i jego części składowych. Co istotne, często odpowiednie ujęcie gruntu umożliwia optymalizację podatkową. Taka możliwość jest szczególnie widoczna w przypadku amortyzacji gruntu i posadowionych na nich budynków, a w aspekcie opodatkowania PCC – sprzedaży nieruchomości rolnych. Umowa sprzedaży ma zatem charakter konsensualny, odpłatny, wzajemny oraz zobowiązujący.

Taka umowa sprzedaży o charakterze zobowiązującym podlega opodatkowaniu PCC. Opodatkowanie dotyczy więc samej umowy, nie zaś związanego z nią przeniesienia własności. Podatkowi temu podlegają bowiem umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych. Ustawodawca zawęził zatem zakres umowy sprzedaży podlegającej opodatkowaniu – nie obciąża ono bowiem sprzedaży energii i wody, przy czym w tym ostatnim przypadku chodzi oczywiście o wodę niewyodrębnioną (np. przez butelkowanie), która stanowi rzecz. Niemniej jednak przyjmuje się, że opodatkowaniu podlegają także inne niż umowa sprzedaży umowy, w szczególności umowy nienazwane, jeśli posiadają właściwe dla umowy sprzedaży cechy.

Należy zwrócić również uwagę, że niektóre przedmioty nie są rzeczami, jednak stosuje się do nich odpowiednio przepisy o rzeczach (np. zwierzęta). Także sprzedaż zwierząt podlega zatem opodatkowaniu PCC.

 

Przykład 1

Podatnik sprzedał konia wierzchowego. Co prawda zwierzę jako istota żyjąca nie jest rzeczą, jednak stosuje się do niego przepisy dotyczące rzeczy. Oznacza to, że zwierzę, w tym i koń, może być przedmiotem umowy sprzedaży. Na gruncie PCC umowa odpłatnego przeniesienia prawa własności konia mieści się w katalogu czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu. Podatnik będzie więc zobowiązany do odprowadzenia 2% podatku od wartości tego zwierzęcia.

 

Dodatkowo należy pamiętać, że opodatkowaniu podlegają również zmiany zawartych umów sprzedaży, o tyle, o ile powodują podwyższenie podstawy opodatkowania. Podobnie traktowane są również orzeczenia sądów zastępujące umowę sprzedaży (np. zastępujące oświadczenie woli strony w przedmiocie wykonania umowy przedwstępnej – art. 1 ust. 1 pkt 2 u.p.c.c.).

(...)