Sejm uchwalił nowelę ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym

Sejm uchwalił nowelizację ustawy, która ma umożliwić konsumentom skuteczniejsze korzystanie z pozwów grupowych. W myśl przepisów m.in. organizacje konsumenckie będą mogły wytaczać pozwy przeciwko przedsiębiorcom, którzy naruszają interesy klientów. Cel to wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE), dzięki której konsumenci będą mogli skuteczniej korzystać z pozwów grupowych.

Za przyjęciem nowelizacji ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym głosowało 423 posłów, nikt nie był przeciw, a od głosu wstrzymało się 18 posłów. Teraz ustawa trafi do Senatu.

Czytaj: Przedsiębiorcy boją się zmian w postępowaniach grupowych i pozwów pieniaczy >>

Co wynika z noweli?

Nowe przepisy zakładają m.in., że podmioty upoważnione, np. organizacje pozarządowe, będą mogły wytaczać pozwy grupowe przeciwko przedsiębiorcom, którzy naruszają interesy konsumentów.

W uzasadnieniu wskazano, że chodzi o powództwa wytaczane w imieniu konsumentów przez uprawnione organizacje, które "mają doprowadzić do zaprzestania stosowania przez przedsiębiorcę szkodliwej praktyki lub w celu uzyskania środków odszkodowawczych". Jak dodano, wyższy poziom ochrony konsumentów oraz silniejsze mechanizmy grupowego dochodzenia roszczeń mają być zachętą dla przedsiębiorców do przestrzegania unijnego prawa konsumenckiego.

Powództwa przeciwko przedsiębiorcom przed sądem powszechnym będą mogły wytaczać podmioty upoważnione (np. organizacje pozarządowe, w tym m.in. konsumenckie), a także Rzecznik Finansowy w przypadku spraw, które wynikają z umów finansowych.

- Podmioty upoważnione będą mogły dochodzić wobec przedsiębiorcy zaniechania stosowania praktyk, które naruszają ogólne interesy konsumentów, a także roszczeń związanych z ich stosowaniem. Chodzi m.in. o odszkodowanie, naprawę, obniżenie ceny czy zwrot zapłaty - wskazano.

Ustawa przewiduje ponadto, że podmioty upoważnione będą zwolnione z kosztów sądowych. Prezes UOKiK będzie prowadził też rejestr podmiotów upoważnionych, które będą mogły składać pozwy grupowe.

Są wątpliwości

Sporo uwag zgłaszano na etapie opiniowania projektu. Obawy dotyczyły zwłaszcza ewentualnego nadużywania prawa procesowego. Przypomnijmy, że jednym z filarów projektu jest przyznanie organizacjom konsumenckim prawa do wytaczania pozwów w imieniu klientów, jako podmiotów upoważnionych (jednak po spełnieniu ściśle określonych warunków). W toku opiniowania w tym zakresie własną propozycję zgłosił rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, który wskazywał, że jego zdaniem wyłączenie organizacji konsumenckiej z uprawnienia do wnioskowania o zobowiązanie wpłaty kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, jest błędne. Podobne stanowisko przedstawiła również Komisja Nadzoru Finansowego.

Obecnie obowiązujący art. 8 ust. 1 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniach grupowych stanowi, że pozwany może zażądać, by powód został zobowiązany do złożenia kaucji tylko wówczas, gdy uprawdopodobni, że powództwo jest bezzasadne, oraz że brak kaucji uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania w razie oddalenia powództwa. Krótko mówiąc, musi mieć do tego jasne przesłanki. Przepis generalnie służy zapobieganiu nadużywania drogi sądowej i wnoszenia pozwów przez tzw. pieniaczy. Rzecznik MŚP wskazywał, że uzasadnienie projektu nie daje jasnej odpowiedzi, dlaczego w tym przypadku zdecydowano się na wyłączenie.

- Mając na względzie potrzebę zapewnienia przedsiębiorcom należytej ochrony przed nadużywaniem drogi sądowej oraz ochronny i fakultatywny (zależny od uznania sądu) charakter regulacji dotyczących kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, rzecznik MŚP wnosi o wyeliminowanie z projektu zapisu zakładającego wyłączenie stosowania przepisów art. 8 i 9 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, w którym z powództwem wystąpił podmiot upoważniony – zaznaczał rzecznik w przedstawionym w toku opiniowania stanowisku.

Uwaga nie została jednak uwzględniona. W odpowiedzi na zgłoszone uwagi wskazano bowiem, że kaucje mogłyby utrudnić wytaczanie powództw grupowych przez organizacje upoważnione – tym bardziej, że istnieje duże prawdopodobieństwo, iż przerzucałyby one koszty jej ewentualnej zapłaty właśnie na konsumentów. Mogłoby to również zostać uznane za nieprawidłowe wdrożenie dyrektywy.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.