1. Wstęp

Konkurs jest przyrzeczeniem publicznym, w którym przez publiczne ogłoszenie zamawiający przyrzeka nagrodę za wykonanie i przeniesienie prawa do wybranej przez sąd konkursowy pracy konkursowej, w szczególności z zakresu planowania przestrzennego, projektowania urbanistycznego, architektoniczno-budowlanego oraz przetwarzania danych (art. 110 ustawy – Prawo zamówień publicznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 223, po. 1655, dalej p.z.p.).
Tak zdefiniowany konkurs nawiązuje do przepisów Kodeksu cywilnego w zakresie przyrzeczenia publicznego, które jest publicznym oświadczeniem zamawiającego – dłużnika, w którym zobowiązuje się on do jego dotrzymania.
Przedmiotem konkursu jest wykonanie pracy konkursowej, oraz przeniesienie prawa do pracy wybranej przez sąd konkursowy.
Nie może być przedmiotem konkursu wykonanie pracy konkursowej z wyłączeniem przeniesienia praw do utworu na rzecz zamawiającego.
Zaznaczyć przy tym należy, że obowiązek przeniesienia praw do pracy konkursowej dotyczy wyłącznie uczestników konkursu, którzy otrzymali przyrzeczoną nagrodę. Niedopuszczalne jest zatem takie ukształtowanie warunków konkursu, które zobowiązywałyby do przeniesienia na zamawiającego praw przez wszystkich uczestników konkursu, niezależnie od przyznanych nagród.
Ustawodawca nie wskazał zamkniętego katalogu czynności, które mogą być przedmiotem konkursu. Podkreślić jednak należy, że zawsze muszą to być czyny ludzkie wiążące się z wolą ich wykonania, posiadanym zakresem umiejętności oraz muszą być one objęte ochrona praw ich wykonawcy. Innymi słowy, winny to być działania mające charakter utworu.
Wyboru prac konkursowych, niezależnie od wartości konkursu, dokonuje sąd konkursowy. Jest to podmiot, niezawisły w swoich osądach i podlega kontroli wyłącznie w zakresie zgodności podejmowanych decyzji z prawem.


2. Nagrody

Przeprowadzenie konkursu nie jest możliwe bez nagród. Ustawa określa (w art. 111) katalog nagród, jakie zamawiający może ustanowić w konkursie. Są to:

  1. nagroda pieniężna lub rzeczowa;
  2. zaproszenie do negocjacji w trybie negocjacji bez ogłoszenia co najmniej dwóch autorów wybranych prac konkursowych lub
  3. zaproszenie do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki autora wybranej pracy konkursowej.

Pomimo iż jest to katalog zamknięty, zamawiający ma prawo ustanowienia również nagród innego rodzaju, jak na przykład nagrody niemajątkowe (tytuły honorowe, dyplomy, puchary itp.). Zaznaczyć jednak należy, że mają one charakter dodatkowy, a zatem do ich wydania nie mają zastosowania przepisy p.z.p., ale przepisy kodeksu cywilnego dotyczące publicznego przyrzeczenia.
Od decyzji zamawiającego zależy również czy nagroda przyznawana będzie jednemu, czy też większej liczbie uczestników konkursu.
Zasady, rodzaje oraz wysokość nagród, a także wskazanie, kiedy określony rodzaj nagrody zostanie przyznany, wynikają z regulaminu konkursu i uzależnione są od uzyskanej oceny pracy konkursowej.
Konkurs nie jest trybem udzielania zamówień. Może on jednak taki tryb poprzedzać, stanowiąc przesłankę jego zastosowania. Udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia stanowi wówczas nagrodę przyrzeczoną w konkursie. Konkurs może również stanowić samoistną procedurę postępowania. Będzie miało to miejsce wówczas, gdy jego cel stanowić będzie wyłącznie nabycie określonych praw do wybranej pracy konkursowej.
Wartością konkursu jest wartość nagród. W przypadku nagród pieniężnych wartość tę stanowi ich suma. Natomiast, gdy są to nagrody rzeczowe, do określenia wartości konkursu niezbędne jest uprzednie oszacowanie ich wartości w pieniądzu. Wartością konkursu, w którym nagrodą jest zaproszenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia, jest wartość tego zamówienia oraz wartość nagród dodatkowych, jeżeli zamawiający przewidział takie nagrody.


3. Postępowanie konkursowe

Organizatorem konkursu jest zamawiający (art. 112 p.z.p.). Zamawiający może jednak powierzyć przygotowanie lub przeprowadzenie konkursu innym podmiotom. Jednocześnie nie jest on zobowiązany udzielić takiemu podmiotowi pełnomocnictw. Konsekwencją powyższego jest to, że prowadzący konkurs nie będzie mógł składać oświadczeń woli w imieniu zamawiającego.
Za prawidłowość przeprowadzenia konkursu odpowiada kierownik zamawiającego. Może on jednak powierzać swoim pracownikom wykonywanie czynności zastrzeżonych dla niego, takich jak powoływanie i odwoływanie członków sądu konkursowego, określenie organizacji i trybu jego pracy.
Sąd konkursowy składa się co najmniej z 3 osób posiadających odpowiednie kwalifikacje. Ustawodawca nie wskazał przy tym, czy kwalifikacje te mają być wynikiem wykształcenia, czy też doświadczenia zawodowego. Istotne jest jedynie, aby doświadczenie owo umożliwiało przeprowadzenie oceny prac konkursowych. W przypadkach, gdy przedmiotem konkursu jest wykonanie prac konkursowych, których dalsze opracowanie wymaga posiadania uprawnień (np. uprawnień do sporządzenia projektu architektonicznego na podstawie koncepcji stanowiącej przedmiot konkursu), co najmniej 1/3 składu sądu konkursowego muszą stanowić osoby posiadające uprawnienia, takie same jak wymagane od uczestników konkursu, tj. zezwalające na opracowanie pracy.
W każdym przypadku, w którym mają zastosowanie przepisy p.z.p., tj. jeżeli wartość konkursu przekracza wartość 14.000 euro, zamawiający jest zobowiązany powołać sąd konkursowy.
Bezstronność sądu uregulowano w sposób analogiczny do postanowień odnoszących się do członków komisji przetargowej. Oznacza to, że zamawiający jest obowiązany tak ukształtować skład sądu, aby jego członkowie nie pozostawali w związku faktycznym lub prawnym z uczestnikami konkursu. W razie stwierdzenia takiego związku konieczne jest przeprowadzenie zmian w składzie sądu.