Przedsiębiorcom z niepełnosprawnością przysługuje wsparcie ze strony państwa. Często o przysługującym im dofinasowaniu lub dotacjach zwyczajnie nie wiedzą. Szwankuje bowiem informacja w tym zakresie. Brakuje również kompleksowego systemu doradztwa zawodowego. Być może to jest jeden z powodów, dla których osoby z niepełnosprawnością tak rzadko zakładają firmy. Według danych GUS-u prowadzi je od 50 tys. do 100 tys. osób.
Czytaj też: Dotacje na założenie firmy przez niepełnosprawnego są, ale często tylko na papierze
Pomoc de minimis
Przedsiębiorca ma prawo do refundacji składek emerytalno-rentowych z PFRON. Musi jednak terminowo opłacać składki przed dniem złożenia wniosku o wypłatę refundacji. Refundacja jest udzielana na zasadach de minimis. Jak wyjaśnia PFRON, pomocy tej nie udziela się w przypadku przekroczenia limitów przeznaczonych dla tego rodzaju pomocy w bieżącym roku oraz dwóch poprzednich latach.
Limit określony jest na poziomie:
- 200 tys. euro w przypadku osoby niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą inną niż w sektorze transportu drogowego towarów,
- 100 tys. euro w przypadku osoby niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą w sektorze transportu drogowego towarów.
Zawsze więc podmiot, który ma udzielić pomocy de minimis, bada wysokość kwot uzyskanych przez wnioskującego w ramach tego rodzaju pomocy.
Wysokość refundacji składek
Refundacja składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności osoby z orzeczeniem prowadzącej działalność gospodarczą. Muszą to być składki obowiązkowe, a nie dobrowolne. Refundacja wynosi odpowiednio:
- 100 proc. składki emerytalnej i rentowej – dla osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności;
- 60 proc. składki emerytalnej i rentowej – dla osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności;
- 30 proc. składki emerytalnej i rentowej – dla osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Składki wyliczane są na podstawie art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i w 2024 r. wynoszą:
- 916,35 zł – składka emerytalna;
- 375,55 zł – składka rentowa.
Jak podaje PFRON, przez pierwsze dwa lata działalności gospodarczej - według art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - w okresie od lipca do grudnia 2024 r. składki te wyniosą:
- 251,81 zł - składka emerytalna;
- 103,20 zł - składka rentowa.
Wysokość refundacji składek w tym roku podaje PFRON na swojej stronie internetowej https://www.pfron.org.pl/osoby-niepelnosprawne/dofinansowanie-dzialalnosci-gospodarczej/refundacja-skladek-zus/wysokosc-refundacji-skladek-zus/.
Szwankuje informacja
Częstym problemem w skorzystaniu ze wsparcia jest brak informacji dla prowadzących działalność, nie są one znane szeroko.
– Mój znajomy, który zakładał działalność gospodarczą z dofinansowaniem z PFRON o tym, że może skorzystać z dopłaty do składek emerytalno-rentowych dowiedział się ode mnie, po dwóch latach prowadzenia działalności. Na etapie starania się o dofinansowanie do założenia swojej firmy nie został poinformowany o takiej możliwości – mówi dr n. prawn. Anna Drabarz, przedsiębiorczyni i prezeska Podlaskiego Sejmiku Osób z Niepełnosprawnością.
Przyznaje, że to ważne wsparcie dla przedsiębiorców, sama korzystała ze 100-proc. wsparcia, jednak temat prowadzenia działalności przez osoby z niepełnosprawnością nie jest powszechnie znany.
Paweł Niewiarowski, sekretarz Rady Międzynarodowej Fundacji Reaxum, która zajmuje się aktywizacją osób z niepełnosprawnością podkreśla, że nie wszystkie osoby mają świadomość istniejących programów.
- Brakuje kompleksowego systemu doradztwa zawodowego dedykowanego osobom niepełnosprawnym, chcącym założyć działalność gospodarczą. Pomoc nie zawsze jest wystarczająca, bo niektórzy mogą potrzebować dodatkowego wsparcia nie ujętego w obecnych programach – mówi.
W jego opinii, należy się również zastanowić, czy subsydiowanie środków na prowadzenie działalności gospodarczej jest właściwym ruchem wspierania przedsiębiorczości osób z niepełnosprawnością, ale to temat bardzo rozległy i wielowątkowy, gdzie nie istnieją proste odpowiedzi.
Ważna opłata składek w terminie
Aby otrzymać refundację, przedsiębiorca z niepełnosprawnością musi opłacić w terminie składki za dany miesiąc, czyli w terminie określonym przez ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych lub z opóźnieniem nie dłuższym niż 14 dni. Wniosek o refundację składek należy złożyć dopiero po ich opłaceniu za dany miesiąc, zatem składki muszą być opłacone najpóźniej w dniu złożenia wniosku. Z refundacji wyłączone są kwoty składek sfinansowane ze środków publicznych.
- Dofinansowanie do składek emerytalno-rentowych i do odsetek od kredytu na kontynuowanie działalności to mechanizmy, które funkcjonują już od wielu lat. Najważniejsza jest możliwość refundacji składek, bo tak jak pracodawca zatrudniający osobę z niepełnosprawnością ma dofinansowanie na jej zatrudnienie, tak prowadzący działalność ma dofinansowanie do składek w wysokości zależnej od jego stopnia niepełnosprawności – mówi Mateusz Brząkowski, radca prawny. Zwraca uwagę, że na przestrzeni lat przepisy były kilka razy nowelizowane, aby wyeliminować blokowanie refundacji składek, gdy przedsiębiorca opóźnił się nawet o jeden dzień z wpłatą. Teraz jest to już uregulowane.
Także rolnik, który ma orzeczenie o niepełnosprawności lub który jest zobowiązany do opłacania składek za domownika z niepełnosprawnością, może ubiegać się o refundację następujących składek:
- wypadkowej,
- chorobowej,
- macierzyńskiej,
- emerytalno-rentowej.
Dofinansowanie do odsetek od kredytów
Osoba z niepełnosprawnością prowadzącą własną działalność gospodarczą lub własne albo dzierżawione gospodarstwo rolne, może otrzymać z PFRON dofinansowanie do wysokości 50 proc. oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na kontynuowanie tej działalności. Musi jednak spełnić warunki:
- nie korzystać z pożyczki z PFRON na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej ani z Funduszu Pracy na rozpoczęcie działalności lub pożyczka musi być spłacona lub w całości umorzona,
- nie może otrzymać bezzwrotnych środków na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej lub prowadzić tę działalność co najmniej 24 miesiące od dnia otrzymania pomocy na ten cel.
Także ta pomoc udzielana jest w trybie de minimis.
Paweł Niewiarowski przypomina także, że przedsiębiorcy z niepełnosprawnością mogą skorzystać z wypożyczenia sprzętu ułatwiającego im prowadzenie działalności z wypożyczalni technologii wspomagających PFRON.
Potrzebne nowe narzędzia wsparcia
Mecenas Brząkowski podkreśla, że każde wsparcie jest ważne, jednak jak już pisaliśmy w Prawo.pl, zakładanie działalności gospodarczej przez osoby z niepełnosprawnością jest rzadko kiedy wybieraną przez nie formą aktywizacji zawodowej. Dlatego potrzebne są nowe narzędzia wsparcia, które zostały już wypracowane przez stronę społeczną we współpracy z Biurem Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w ramach projektu unijnego.
– Na razie nie wiadomo jednak, czy i kiedy zostaną one przełożone na nowe przepisy w tym obszarze. Niewątpliwie konieczne są nowe narzędzia rozwoju i wspierania przedsiębiorczości osób z niepełnosprawnością. Wsparcie trzeba ogniskować nie tylko w powiecie i nie powinno opierać się tylko na wniosku do starosty o dofinansowanie, ale należy je lokować w różnych miejscach nowego systemu – podkreślił mecenas.
Liczba przedsiębiorców z niepełnosprawnością
Nie wiadomo dokładnie, ile osób z niepełnosprawnością prowadzi w Polsce działalność gospodarczą. - Dostępne dane pochodzą z różnych źródeł i nie są w pełni skonsolidowane. Ja korzystam z dwóch źródeł – PFRON i GUS – mówi Paweł Niewiarowski.
W 2023 roku PFRON dofinansował rozpoczęcie działalności gospodarczej przez ponad 23,2 tys. osób z niepełnosprawnościami. Z tej liczby:
- 1 896 osób posiadało orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.
- 10 584 osoby miały umiarkowany stopień niepełnosprawności.
- 10 804 osoby wykazywały lekki stopień niepełnosprawności.
Według danych GUS z 2022 roku, około 2,5 proc. osób z niepełnosprawnościami w wieku produkcyjnym prowadziło działalność gospodarczą. - Należy jednak pamiętać, że te dane nie obejmują wszystkich prowadzących firmy, np. tych, którzy nie korzystali z dofinansowania PFRON lub nie zgłosili swojej działalności do GUS. - Szacuje się, że całkowita liczba osób z niepełnosprawnościami prowadzących działalność gospodarczą w Polsce może wynosić od 50 tys. do 100 tys. – podsumowuje Paweł Niewiarowski.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
