18 października 2024 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji opublikowano nowy projekt implementacji do polskiego prawa restrukturyzacyjnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ram restrukturyzacji zapobiegawczej. Prace nad wdrożeniem rozwiązań dyrektywy 2019/1023 do polskiego porządku prawnego były prowadzone już w poprzedniej kadencji Sejmu, jednak projekt nie został przyjęty przed wyborami. Został on co prawda złożony w Sejmie na początku nowej kadencji, jednak po zmianie rządu w grudniu 2023 r., prace te rozpoczęły się od nowa. Termin na implementację dyrektywy upłynął natomiast w lipcu 2022 r.
Czytaj też: Tajemnica bankowa i skarbowa utrudnia restrukturyzację, czas to zmienić
Projekt minimalistyczny
Nowy pomysł na implementację dyrektywy jest wizją zdecydowanie minimalistyczną. Znaczna część proponowanych wcześniej zmian nie znalazła bowiem odzwierciedlenia w nowym projekcie. Dotyczy to także propozycji ocenianych zasadniczo pozytywnie - np. pomysłu ujednolicenia reguł ochrony przed egzekucją we wszystkich postępowaniach restrukturyzacyjnych czy wprowadzenia układu ze skutkami sprzedaży egzekucyjnej.
W nowym projekcie nie odnajdziemy także bardzo istotnego z punktu widzenia wierzycieli czasowego ograniczenia ochrony przed egzekucją czy oczekiwanej przez dłużników możliwości uzyskania ochrony na etapie po złożeniu wniosku o otwarcie sądowego postępowania restrukturyzacyjnego a przed jego rozpoznaniem. Warto podkreślić, że brak ochrony na etapie rozpatrywania wniosku restrukturyzacyjnego przez sąd może przyczynić się do dalszej marginalizacji sądowych postępowań restrukturyzacyjnych.
Na etapie opiniowania oraz późniejszych prac sejmowych, konieczne będzie dokonanie dokładnej analizy, czy przewidziane w projekcie rozwiązania w sposób wystarczający implementują rozwiązania dyrektywy. Jako przykład tego rodzaju wątpliwości wskazuje się, że projekt nie zawiera żadnych nowych rozwiązań w zakresie systemów „wczesnego ostrzegania” („early warning”), których wprowadzenie jest z punktu widzenia państw członkowskich obligatoryjne na podstawie art. 3 ust. 1 dyrektywy. W nowym projekcie nie odnajdujemy także proponowanej wcześniej możliwości zakwestionowania przez wierzycieli dokonanego przez dłużnika wyboru nadzorcy układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu, co może budzić wątpliwości w kontekście art. 26 ust. 1 lit. d dyrektywy („państwa członkowskie zapewniają, aby: (...) dłużnicy i wierzyciele mieli możliwość wniesienia sprzeciwu wobec wyboru lub powołania nadzorcy albo możliwość wystąpienia o jego zmianę.”).
Czytaj w LEX: Konsekwencje prawne i praktyczne braku terminowego wdrożenia dyrektywy o restrukturyzacji zapobiegawczej > >
Test zaspokojenia
Projekt przewiduje wprowadzenie instytucji testu zaspokojenia. Polega on na porównaniu sytuacji wierzycieli objętych układem w ramach prowadzonego postępowania restrukturyzacyjnego z ich hipotetyczną sytuacją w przypadku niepowodzenia restrukturyzacji i konieczności przeprowadzenia postępowania upadłościowego. Dokument ten powinien zawierać szczegółową symulację przebiegu upadłości dłużnika, wskazując szacowana długość trwania postępowania, jego koszty, podział na wierzycieli kategorie oraz kolejność zaspokojenia z uwzględnieniem odrębnych planów podziału. Ma on także prezentować dane w dwóch scenariuszach, tj. sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika w całości oraz sprzedaży poszczególnych składników masy upadłości.
Jego przygotowanie pozwoli wierzycielom na matematyczne zestawienie proponowanego stopnia zaspokojenia w ramach układu oraz w przypadku ewentualnej upadłości. Dzięki temu będą oni mogli ocenić, który scenariusz jest dla nich korzystniejszy. Metodyka sporządzania testu zaspokojenia przypomina dotychczasowo sporządzane testy prywatnego wierzyciela, jednak będzie on dotyczył wszystkich wierzycieli.
Cena promocyjna: 187.38 zł
Cena regularna: 350 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 157.5 zł
Nowe reguły przyjęcia układu
Projekt zmienia zasady przyjęcia układu, zastępując dawny art. 119 ust. 3 p.r. (zgodnie z którym do przyjęcia układu wystarczyło poparcie 2/3 głosującego kapitału i zaspokojenie pozostałych wierzycieli w stopniu większym niż w upadłości) na preferowane przez UE głosowanie grupami. Nie jest to jednak głosowanie grupami w modelu przewidzianym we wcześniejszych projektach - w miejsce zasady względnego pierwszeństwa (która polega na tym, że w przypadku głosowania przeciwko układowi grupa o wyższym pierwszeństwie musi otrzymać wyższe zaspokojenie niż grupa o niższym pierwszeństwie) - zaproponowano zasadę bezwzględnego pierwszeństwa (która polega na tym, że w przypadku głosowania przeciwko układowi grupa o wyższym pierwszeństwie musi uzyskać pełne zaspokojenie, aby grupa o niższym pierwszeństwie mogła uzyskać jakiekolwiek spłaty). Odnosząc się do kwestii pierwszeństwa, posługujemy się w tym przypadku kolejnością zaspokojenia w ewentualnym postępowaniu upadłościowym.
Rozwiązanie to może być oceniane jako kontrowersyjne. Wierzycielami, którzy mają wyższe pierwszeństwo w postępowaniu upadłościowym są wierzyciele zabezpieczeni, w praktyce najczęściej banki. Wprowadzenie do ustawy reguły bezwzględnego pierwszeństwa może zatem doprowadzić do sytuacji, w której instytucje finansowe będą w stanie „wymusić” pełne zaspokojenie praktycznie w każdym postępowaniu restrukturyzacyjnym. Należy bowiem pamiętać, że projekt przewiduje traktowanie wszystkich wierzytelności zabezpieczonych, jako objętych układem, niezależnie od zgody wierzyciela.
W projekcie nie uniknięto błędów redakcyjnych – ze względu na zmianę numeracji względem poprzednich wersji – w aktualnej jego treści grupą uprzywilejowaną są akcjonariusze oraz wspólnicy dłużnika (projektowany art. 161 ust. 1a pkt 4). Niewątpliwie autorom projektu chodziło w tym przypadku o wierzycieli zabezpieczonych (projektowany art. 161 ust. 1a pkt 3).
Zatwierdzanie podziału na grupy i zatwierdzanie układu
Projekt wprowadza możliwość ingerowania sądu w treść układu, jeżeli nie narusza to istotnych jego postanowień i przyczyni się do jego zatwierdzenia. Jest to istotna zmiana, ponieważ obecnie niewielki błąd w treści propozycji, ze względu na brak możliwości jego korekty po stwierdzeniu przyjęcia układu, mógł doprowadzić do odmowy zatwierdzenia układu.
Utrzymano też pomysł wprowadzenia instytucji sądowej weryfikacji podziału na grupy przed głosowaniem. Zgodnie z projektowaną zmianą, sąd, na wniosek podmiotów legitymowanych do złożenia propozycji układowych, zatwierdzi podział na grupy postanowieniem bądź odmówi jego zatwierdzenia i wskaże na istniejące uchybienia. Zatwierdzenie podziału przez sąd w trakcie postępowania będzie wiązać sąd, który zatwierdza następnie układ.
Zmiany w postępowaniu o zatwierdzenie układu
W ramach postępowania o zatwierdzenie układu:
- wyeliminowano budzące wątpliwości rozróżnienie na 4-miesięczny okres, w którym trwały skutki obwieszczenia i 3-miesięczny okres na przeprowadzenie postępowania, poprzez wprowadzenie jednolitych 4-miesięcznych terminów.
- wskazano, że dzień układowy nie może przypadać później niż dzień obwieszczenia.
- w miejsce wygaśnięcia skutków obwieszczenia wprowadzono znaną z tarczy 4.0 instytucję "umorzenia postępowania o zatwierdzenie układu".
- zaprojektowano, że do wniosku o zatwierdzenie układu nie trzeba będzie dołączać kluczowych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy.
- umożliwiono dłużnikowi umorzenie postępowania o zatwierdzenie układu na podstawie jego oświadczenia.
- wprowadzono zakaz ogłaszania upadłości w trakcie postępowania o zatwierdzenie układu (na etapie przedsądowym).
- nie zdecydowano się na wprowadzenie zakazu spłaty zobowiązań objętych układem czy zakaz potrącenia przez odesłanie do art. 252 i 253 p.r.
Obowiązek wcześniejszego przygotowania dokumentów
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom wierzycieli, we wszystkich postępowaniach restrukturyzacyjnych wprowadzono obowiązek przygotowania kompletu dokumentów o charakterze ekonomicznym na 30 dni przed rozpoczęciem głosowania (zgromadzeniem wierzycieli lub rozpoczęciem zbierania głosów). Wierzyciele mogą zgłaszać do tych dokumentów swoje zastrzeżenia (w terminie dwóch tygodni), które mogą następnie zostać uwzględnione przez pozasądowy organ postępowania. Brak uwzględnienia zastrzeżeń wymaga uzasadnienia ze strony nadzorcy.
Hubert Zieliński, doktor nauk prawnych, doradca restrukturyzacyjny w Filipiak Babicz Legal sp. k.
Zobacz również w LEX: Restrukturyzacja zapobiegawcza i sanacyjna > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
