Nie tylko polscy kredytobiorcy walczą z bankami w TSUE. Dziś trybunał zajął się pytaniem hiszpańskiego sądu najwyższego dotyczącego pozwu zbiorowego przeciwko bankom. 

TSUE  przesądził, że w tej konkretnie sprawie spełniona jest pierwsza z dwóch przesłanek, od których uzależnoiona jest możliwość wytoczenia powództwa zbiorowego przeciwko wielu przedsiębiorcom, a mianowicie powództwo jest skierowane przeciwko przedsiębiorcom z tego samego sektora gospodarki (tj. przeciwko instytucjom kredytowym).

Czytaj też w LEX: Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach kredytów frankowych – uwagi krytyczne >

Pozew przeciwko 101 bankom

Hiszpańskie stowarzyszenie zrzeszające osoby korzystające z usług banków, kas oszczędnościowych i ubezpieczeń (ADICAE) wytoczyło powództwo zbiorowe o zaniechanie przeciwko 101 instytucjom finansowym działającym w Hiszpanii. Domagało się ono zobowiązania tych instytucji do zaprzestania stosowania klauzul „dolnego progu” oraz zwrotu płatności dokonanych na podstawie tych klauzul. W odpowiedzi na wezwania w mediach krajowych. Do powództwa zbiorowego przystąpiło dodatkowo 820 konsumentów.

Czytaj też w LEX: Zakres zastosowania prawa unijnego i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w procesach dotyczących kredytów frankowych w Polsce >

Banki przegrały w  dwóch instancjach  sądowych i wystąpiły do hiszpańskiego sądu najwyższego. Sąd postanowił zwrócić się do TSUE. Nabrał bowiem wątpliwości, czy ze względy na "rozmach" tej sprawy (ilość instytucji  finansowych oraz konsumentów) istnieje możliwość przeprowadzenia, w ramach powództwa zbiorowego, kontroli przejrzystości klauzul „dolnego progu” w celu zbadania ich nieuczciwego charakteru. Zwrócił także uwagę na to, że w tym wypadku trudno byłoby zastosować pojęcie przeciętnego konsumenta w celu zbadania przejrzystości, ponieważ klauzule „dolnego progu” były skierowane.

Czytaj też w LEX: Skutek ex tunc bezskuteczności abuzywnej. Wyrok TS z dnia 7 grudnia 2023 r., C-140/22 (mBank) i jego konsekwencje dla polskiej praktyki orzeczniczej >

Kontrola jest dopuszczalna

TSUE uznał, że  żaden przepis dyrektywy nie pozwala uznać, że kontrola sądowa przejrzystości jest wykluczona w ramach powództw zbiorowych. Kontrola ta musi być jedynie dostosowana do szczególnych cech powództw zbiorowych i koncentrować się na standardowych praktykach umownych i przedumownych stosowanych przez przedsiębiorcę wobec przeciętnego konsumenta.

Trybunał wskazał również,  że w tej konkretnie sprawie spełniona jest pierwsza z dwóch przesłanek, od których uzależnoiona jest możliwość wytoczenia powództwa zbiorowego przeciwko wielu przedsiębiorcom, a mianowicie powództwo jest skierowane przeciwko przedsiębiorcom z tego samego sektora gospodarki (tj. przeciwko instytucjom kredytowym). Wyzwanie o charakterze organizacyjnym, jakim jest złożoność sprawy, wynikająca ze znacznej liczby instytucji i konsumentów, nie może umniejszać skuteczności praw podmiotowych przyznanych konsumentom w dyrektywie.

Zobacz też linię orzeczniczą: Dopuszczalność skutecznego wystąpienia przez bank z żądaniem zapłaty wynagrodzenia przez kredytobiorcę za korzystanie z kapitału uzyskanego w następstwie nieważnej umowy kredytu frankowego >

Ponadto TSUE  zauważył, że druga przesłanka także wydaje się spełniona, ponieważ – z zastrzeżeniem ustaleń, których powinien dokonać hiszpański sąd najwyższy – rozpatrywane klauzule „dolnego progu” można uznać za podobne. Dodał, że sam fakt, iż umowy, w których umieszczono te klauzule, zostały zawarte w różnych momentach lub pod rządami różnych uregulowań, nie może skutkować wykluczeniem tego podobieństwa. To właśnie heterogeniczność danego kręgu odbiorców czyni koniecznym przyjęcie fikcji prawnej przeciętnego konsumenta, którego ogólne rozumienie ma istotne znaczenie dla celów kontroli przejrzystości. Jednakże rozumienie mogło ulec zmianie, w związku z czym hiszpański sąd najwyższy będzie musiał zbadać, czy spadek stóp procentowych obserwowany w latach 2000 lub ogłoszenie wyroku z dnia 9 maja 2013 r. stwierdzającego brak przejrzystości klauzul „dolnego progu” mogły z biegiem czasu przesądzić o zmianie poziomu uwagi i poinformowania przeciętnego konsumenta w chwili zawarcia umowy kredytu hipotecznego.

Zobacz też szkolenie online: Postępowania dotyczące kredytów frankowych - aspekty proceduralne, nowela KPC, zabezpieczenie powództwa >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.