Dekarbonizacja jest procesem ograniczania emisji gazów cieplarnianych (takich jak dwutlenek węgla, metan i podtlenek azotu) do atmosfery, który jest kluczowym elementem walki ze zmianami klimatycznymi i ich negatywnych skutków dla środowiska oraz społeczeństwa. Nadrzędnym celem dekarbonizacji jest osiągnięcie neutralności węglowej, czyli bilansu, w którym emisje gazów cieplarnianych są równoważone przez absorpcję tych gazów.
Czytaj też: Dekarbonizację gospodarki powinien wspierać konkretny resort
Dekarbonizacja obejmuje szereg zróżnicowanych działań, między innymi: przechodzenie z paliw kopalnych (takich jak węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny) na źródła odnawialne (energia słoneczna, wiatrowa), zwiększanie efektywności energetycznej, implementacja pochłaniania i składowania CO2, rozwój transportu niskoemisyjnego, zrównoważone rolnictwo oraz zmiany w stylu życia społeczeństw, które zmniejszają emisje.
Ewidentnie powinna być traktowana priorytetowo tak przez przedsiębiorstwa i organizacje, jak i na poziomie państwowym. Jednak, aby umożliwić i zachęcić do podejmowania wysiłków dekarbonizacyjnych potrzeba odpowiedniego otoczenia regulacyjno-prawnego. Stąd tak intensywne działania i zmiany ze strony ustawodawców, mające na celu regulację kwestii środowiskowych. Warto przy tym zauważyć, że regulowanie kwestii środowiskowych nie jest rzeczą nową, również w Polsce – już w średniowieczu na budowę koła wodnego (do napędu młyna lub folusza) wymagana była zgoda pana feudalnego. Oczywiście współczesne regulacje środowiskowe są dalece bardziej skomplikowane i obejmują dużo szerszy zakres zagadnień, jednak ich główny cel – niedopuszczenie do nadmiernego wyeksploatowania środowiska naturalnego – pozostaje w dużej mierze niezmienny.
Nowa dyrektywa, czyli czego się spodziewać
Kluczową, wchodzącą w życie regulacją unijną jest dyrektywa CSRD w sprawie sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z jej wymogami, organizacje pod nią podlegające, mają obowiązek ujawniania szczegółowych informacji z wielu obszarów zrównoważonego rozwoju. Dokładne zasady zostały przedstawione w europejskich standardach sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESRS). Kwestie klimatu są opisane w ESRS E1. Spółki podlegające pod dyrektywę będą musiały przygotować raport według nowych standardów już na początku przyszłego roku (2025) za rok bieżący (2024).
Czytaj w LEX: CSRD - kolejny krok UE w kierunku realizacji idei ESG >
Przykładowe elementy obowiązkowe do zaraportowania w zakresie zmian klimatu to: całkowite emisje gazów cieplarnianych, zużycie energii w podziale na nośniki energii czy szanse i ryzyka klimatyczne. W zależności od rodzaju działalności zakres raportowania może obejmować aż do 85 tzw. punktów danych.
Nie tylko Unia Europejska opracowuje regulacje w zakresie ograniczania wpływu na środowisko i łagodzenia zmian klimatu. W USA działania na rzecz dekarbonizacji są rozproszone, a przepisy federalne i stanowe są opracowywane indywidualnie. Obecnie nawet kraje azjatyckie coraz częściej wprowadzają przepisy dotyczące dekarbonizacji, choć postęp jest nierównomierny. Chiny postawiły sobie cel neutralności węglowej do 2060 r. W ramach działań ku osiągnięciu celu, w tym roku wprowadzili prawo regulujące handel emisjami.
Oczywiście wdrażaniu przepisów dotyczących dekarbonizacji towarzyszy na szereg wyzwań, wśród których można wymienić:
- Bariery ekonomiczne i polityczne: dekarbonizacja może wiązać się ze znacznymi kosztami ekonomicznymi, szczególnie dla branż zależnych od paliw kopalnych, dlatego sprzeciw interesariuszy z konkretnych firm (np. oil&gas) może opóźniać procesy dekarbonizacyjne.
- Dostępność technologii i infrastruktury: wciąż brakuje rozwiązań na dekarbonizację niektórych źródeł emisji lub dostępne technologie działają wyłącznie w małej skali. Dodatkowo wdrażanie nowych technologii może być powolne, a istniejąca infrastruktura wymagać znacznego dostosowania.
- Brak globalnego zaangażowania: zmiana klimatu jest problemem globalnym, jednak mimo to istnieje niewiele działań podejmowanych na poziomie międzynarodowym. Jednym z istniejących globalnych inicjatyw jest Porozumienie Paryskie, mające na celu wspieranie globalnej współpracy w obszarze dekarbonizowania gospodarek. Jednak występujące różnice w interesach i możliwościach narodowych utrudniają postęp i kooperację międzynarodową.
![Współczesne wyzwania prawa ochrony klimatu [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/81895/978-83-8358-548-2_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Czytaj w LEX: ,,E'' w ESG, czyli jak kwestie środowiskowe wpływają na działalność biznesu >
Dekarbonizacja to nie tylko wyrzeczenia
Dekarbonizacja wielu kojarzy się z bolesnymi wyrzeczeniami oraz ponoszeniem wysokich kosztów, jednak w rzeczywistości, choć z pewnością trudny, proces dekarbonizacji przynosi wiele pozytywnych efektów, które dotyczą różnych aspektów życia społecznego, gospodarczego i środowiskowego. Intuicyjnym pozytywnym skutkiem jest ograniczenie zmian klimatycznych oraz zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń powietrza.
Mniej oczywistym skutkiem może być zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego – poprzez przejście na alternatywne źródła energii zmniejsza się zależność od importowanych paliw kopalnych, a zwiększa stabilność dostaw energii. Transformacja energetyczna będąca immanentną częścią działań dekarbonizacyjnych to także nowe miejsca pracy, stymulacja wzrostu gospodarczego oraz rozwój nowych technologii i innowacji w różnych sektorach gospodarki. Kolejnym pozytywnym skutkiem są oszczędności finansowe - zwiększenie efektywności energetycznej i przejście na tańsze, alternatywne źródła energii i paliwa, prowadzą do znacznych oszczędności zarówno dla gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw. To wszystko z kolei przekłada się na większą konkurencyjność gospodarki.
W miarę wzrostu świadomości społecznej i zapotrzebowania na działania klimatyczne, firmy będą musiały stawić czoła rosnącej presji, aby przestrzegać przepisów dotyczących łagodzenia zmian klimatu i samodzielnie przyjmować bardziej zrównoważone praktyki. Ta zmiana może również doprowadzić do wielu innowacji w technologiach niskoemisyjnych i modelach biznesowych, co tylko przyspieszy globalne przejście na gospodarkę niskoemisyjną. Stąd, państwa prowadzą własne polityki klimatyczne, nie tylko aby zapobiegać zmianom klimatu i zanieczyszczeniu środowiska, ale również, aby stworzyć możliwości do rozwoju nowych technologii, odnawialnych źródeł energii czy innowacyjnych inwestycji. Regulacje powinny więc wspierać firmy badawcze i innowacyjne przedsiębiorstwa, tak aby rozwiązania niskoemisyjne stawały się powszechniejsze, tańsze oraz możliwe do wykorzystania wielkoskalowego. Wchodzące przepisy regulujące procesy dekarbonizacyjne będą zatem odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu globalnego przejścia na zrównoważoną, niskoemisyjną przyszłość.
Emilia Michałowska, manager, Sustainability, Deloitte
Maciej Kempny , senior consultant, Sustainability, Deloitte
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
