Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, nowi przedsiębiorcy, czyli tacy, którzy podejmują działalność gospodarczą po raz pierwszy, jak również tacy, którzy przy spełnieniu określonych warunków podejmują ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia - nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Jest to tzw. ulga na start.
Z art. 18 ust. 3 ustawy wynika, że przepisu tego nie stosuje się do przedsiębiorców spełniających warunki określone w art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Z „ulgi na start” nie skorzysta, zatem rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie, z mocy ustawy nieprzerwanie, przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnia jednocześnie następujące warunki:
- złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia rolniczego w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności;
- jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym;
- nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym;
- nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
- kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza kwoty rocznej kwoty granicznej (jest corocznie waloryzowana)
Czytaj w LEX: Działalność gospodarcza - jakie składki zapłaci przedsiębiorca? >
KRUS każe płacić nadal
Poseł Adam Śnieżek w interpelacji poselskiej do ministra rolnictwa i rozwoju wsi opisał problem rolnika podlegającego ubezpieczeniom w KRUS z mocy ustawy (którego powierzchnia użytków rolnych przekracza 1 ha przeliczeniowy), który następnie rozpoczął prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, ale nie spełnił warunków z art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Zobacz procedurę w LEX: Zbieg ubezpieczenia społecznego rolników i ubezpieczenia społecznego w ZUS z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej >
Pomimo podjętej przez mężczyznę pozarolniczej działalności gospodarczej i skorzystania z ulgi na start, KRUS nałożył na niego obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym w KRUS i w konsekwencji powstała konieczność opłacenia tam składek społecznych.
ZUS: Można zgłaszać się do Małego ZUS Plus
KRUS wyjaśnił, że zgodnie z art. 8 ust. 6a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą nie uważa się przedsiębiorcy korzystającego z ulgi na start przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Według stanowiska KRUS oznacza to, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie korzystania z ulgi na start nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w ZUS i sam fakt wykonywania w tym okresie pozarolniczej działalności gospodarczej nie ma wpływu na podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników.
Rolnik na starcie musi być ubezpieczony
KRUS przyjmuje więc, że przedsiębiorcy będący jednocześnie rolnikami, z jednej strony - mają prawo do skorzystania z „ulgi na start” w płaceniu składek społecznych do ZUS przez okres 6 miesięcy, ale z drugiej strony KRUS nakłada na nich obowiązek płacenia składek społecznych (płaconych do KRUS) przez czas trwania ulgi na start.
- Skoro jednak ustawodawca w ustawie Prawo przedsiębiorców dał możliwość skorzystania z ulgi w płaceniu składek społecznych przez okres pierwszych 6 miesięcy prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, to uzasadnioną jest wątpliwość, czy KRUS słusznie nakłada wobec tych osób obowiązek płacenia składek społecznych w KRUS przez okres ulgi na start – stawia pytanie Adam Śnieżek.
Poseł podkreśla, że wątpliwość ta jest tym bardziej uzasadniona, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą korzystające z „ulgi na start” zwolnione są z obowiązku płacenia składek społecznych, natomiast z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej zobowiązane są w dalszym ciągu opłacać pełne składki zdrowotne, gdyż ulga na start nie obejmuje zwolnienia z tych składek.
Dobrowolna ulga ma swoje konsekwencje
Zdaniem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi stanowisko KRUS jest prawidłowe. Ministerstwo wskazuje, że najwięcej wypadków przy pracy ma miejsce na początku prowadzenia działalności gospodarczej.
- Zatem skorzystanie przez przedsiębiorcę z ulgi na start i pozbawienie się tym samym prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego jawi się jako działanie wyjątkowo niebezpieczne. Wynika to bowiem z tego, iż zgodnie z powyżej przytoczonym przepisem, przedsiębiorca w przypadku skorzystania z ulgi na start nie podlega ubezpieczeniu społecznemu i jest pozbawiony w związku z tym ochrony, jaką co do zasady zapewnia ubezpieczenie społeczne osobom prowadzącym działalność gospodarczą – wyjaśnia Szymon Giżyński, wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi.
Zwraca uwagę, że z jednej strony celem ulgi na start, było ułatwienie początkującym przedsiębiorcom prowadzenia biznesu, ale z drugiej strony - sześciomiesięczny okres korzystania z ulgi na start stanowi przerwę w podleganiu ubezpieczeniu społecznemu i nie zostanie chociażby uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz nie wpłynie na podwyższenie ich wysokości.
Przy starcie to namiastka ochrony ubezpieczeniowej
Ministerstwo wskazuje, że wprawdzie rolnicy korzystający z ulgi na start prowadzą działalność pozarolniczą, ale mając na względzie, że są pozbawieni ochrony ubezpieczeniowej, należy jako korzystne uznać rozwiązanie, iż mają możliwość w tym okresie podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeżeli spełniają jednocześnie warunki do podlegania temu ubezpieczeniu. Oprócz tego, że mogą korzystać ze świadczeń krótkoterminowych, w przyszłości będą mogły skorzystać ze świadczeń emerytalno-rentowych, bądź zwiększenia emerytury w systemie powszechnym za okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.
Wiceminister Giżyński podkreśla przy tym, że osoby korzystające z ulgi na start mają zapewnioną namiastkę ochrony ubezpieczeniowej z ubezpieczenia społecznego rolników, jeżeli spełniają warunki do podlegania temu ubezpieczeniu.