PARLAMENT EUROPEJSKI,- uwzględniając swoją decyzję w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru na rok budżetowy 2021,
- uwzględniając art. 100 Regulaminu i załącznik V do Regulaminu,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A9-0083/2023),
A. mając na uwadze, że Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Technologii Ogniw Paliwowych i Technologii Wodorowych (zwane dalej "Wspólnym Przedsięwzięciem FCH") utworzono w maju 2008 r. na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 521/2008 1 , na okres kończący się 31 grudnia 2017 r., jako element siódmego programu ramowego badań naukowych; mając na uwadze, że w maju 2014 r. Rada przyjęła rozporządzenie (UE) nr 559/2014 2 , w którym wydłużono czas trwania tego wspólnego przedsięwzięcia w programie "Horyzont 2020" do 31 grudnia 2024 r. ("Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2"); mając na uwadze, że w listopadzie 2021 r. na mocy rozporządzenia Rady (UE) 2021/2085 3 utworzono Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru (zwane dalej "Wspólnym Przedsięwzięciem na rzecz Czystego Wodoru"), by zastąpić Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 w programie "Horyzont Europa" na okres do 31 grudnia 2031 r.;
B. mając na uwadze, że Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru to partnerstwo publiczno-prywatne w dziedzinie badań i innowacji dotyczących technologii wodorowych i ogniw paliwowych, a jego członkami założycielami są: Unia reprezentowana przez Komisję, zrzeszenie branżowe (Hydrogen Europe) i zrzeszenie badawcze (Hydrogen Europe Research);
C. mając na uwadze, że wkład finansowy Unii we Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru (w tym środki EOG) mający pokrywać koszty administracyjne i operacyjne, to maksymalnie 1 mld EUR, w tym maksymalnie 30 193 000 EUR na pokrycie kosztów administracyjnych;
D. mając na uwadze, że członkowie Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru inni niż Unia wnoszą łączny wkład w wysokości co najmniej 1 mld EUR, w tym do 30 193 000 EUR na pokrycie kosztów administracyjnych, lub organizują wniesienie takiego wkładu przez podmioty wchodzące w ich skład lub z nimi stowarzyszone w dziesięcioletnim okresie, zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/2085;
E. mając na uwadze, że ogólnym celem Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru jest wspieranie w Unii badań naukowych i innowacji dotyczących rozwiązań i technologii czystego wodoru w nowym unijnym programie finansowania badań naukowych i innowacji "Horyzont Europa";
Zarządzanie budżetem i finansami
1. zauważa z zadowoleniem, że Trybunał Obrachunkowy w sprawozdaniu dotyczącym rocznego sprawozdania finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru (zwanym dalej "sprawozdaniem Trybunału") uznał, iż roczne sprawozdanie finansowe za 2021 r. przedstawia rzetelnie we wszystkich istotnych aspektach sytuację finansową Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru na 31 grudnia 2021 r. oraz wyniki transakcji, przepływy pieniężne i zmiany w aktywach netto za zakończony w tym dniu rok budżetowy zgodnie z regulaminem finansowym wspólnego przedsięwzięcia i z zasadami rachunkowości przyjętymi przez księgowego Komisji, a transakcje leżące u podstaw rozliczeń są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach;
2. przyznaje, że w programie "Horyzont Europa" przewidziano dla Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru ambitne cele, które można osiągnąć tylko dzięki opracowaniu i zastosowaniu skutecznych rozwiązań służących usunięciu słabości w systemach kontroli wewnętrznej i przygotowujących na przyszłe wyzwania wynikające ze zwiększonej odpowiedzialności, np. w zarządzaniu zasobami kadrowymi i ich planowaniu; zwraca w tym kontekście uwagę, że szczególnie skomplikowane i uciążliwe obliczenia oraz wymogi dotyczące sprawozdawczości wiążą się ze znacznym ryzykiem błędu, dlatego apeluje o szukanie uproszczeń, gdy tylko są możliwe i zgodne z istniejącymi przepisami;
3. zauważa, że całkowity dostępny budżet Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru na rok budżetowy 2021 (obejmujący ponownie ujęte w budżecie niewykorzystane środki z poprzednich lat, dochody przeznaczone na określony cel i realokacje na następny rok) obejmował środki na zobowiązania w wysokości 15,8 mln EUR (w 2020 r. - 104,2 mln EUR) oraz środki na płatności w wysokości 56,2 mln eUr (w 2020 r. - 103,8 mln EUR); zauważa, że ogólne wykonanie budżetu na 2021 r. w odniesieniu do środków na zobowiązania i środków na płatności wyniosło odpowiednio 97 % (w 2020 r. - 94 %) i 87 % (w 2020 r. - 95 %);
4. zauważa, że w porównaniu z 2020 r. środki na 2021 r. zmniejszyły się o 85 % pod względem zobowiązań i o 44 % pod względem płatności; zauważa, że zmniejszenie budżetu na 2021 r. wynika stąd, iż w 2021 r. nie ogłoszono zaproszeń do składania wniosków; podkreśla, że na 2021 r. nie zaplanowano żadnych płatności zaliczkowych;
5. zauważa, że na koniec 2021 r. z maksymalnego wkładu 470 mln EUR wynikającego z rozporządzenia (UE) 2021/2085 i decyzji przyjętych na jego podstawie Unia przekazała łączną kwotę 426,5 mln EUR w formie wkładu pieniężnego i niepieniężnego z siódmego ramowego programu badań, a członkowie zrzeszenia branżowego i zrzeszenia naukowego przekazali poświadczone zasoby w łącznej kwocie 466 mln EUR, w tym 443,9 mln EUR poświadczonego wkładu niepieniężnego w projekty siódmego ramowego programu badań;
6. zauważa na podstawie sprawozdania Trybunału, że na koniec 2021 r. Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru przeznaczyło 425,5 mln EUR (95 %) z maksymalnego wkładu Unii wynoszącego 450 mln EUR na podpisane umowy o udzielenie dotacji w siódmym ramowym programie badań, z czego około 3 mln EUR (0,7 %) ma być jeszcze wypłacone w nadchodzących latach; odnotowuje, że członkowie prywatni przekazali wkłady niepieniężne w tej samej wysokości; zauważa, że wskaźnik wykonania dostępnego budżetu Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru na 2021 r. na projekty z siódmego ramowego programu badań wyniósł 97,8 % (w 2020 r. - 89 %), a ponadto w 2021 r. wspólne przedsięwzięcie nie miało prawie żadnych środków na zobowiązania operacyjne, ponieważ ostatnie ogłoszone przez nie zaproszenie do składania zamknięto z końcem 2014 r.;
7. zauważa, że na koniec 2021 r. Unia przekazała łącznie 545,5 mln EUR z programu "Horyzont 2020", a członkowie prywatni wnieśli łącznie 50 mln EUR w gotówce i w postaci zatwierdzonych wkładów niepieniężnych, w tym 38,6 mln EUR wkładów niepieniężnych w projekty Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru w programie "Horyzont 2020";
8. na podstawie sprawozdania Trybunału odnotowuje, że poziom poświadczonego wkładu niepieniężnego członków prywatnych w działalność operacyjną, w wysokości 38,6 mln EUR, wynika stąd, iż Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru certyfikuje ten wkład dopiero później w programie "Horyzont 2020", w momencie wypłaty płatności końcowej na projekty i w terminie poświadczenia sprawozdania finansowego; z zadowoleniem przyjmuje, że na koniec 2021 r. wkład niepieniężny członków prywatnych w działania dodatkowe wyniósł łącznie 1 039 000 000 EUR, znacznie więcej niż minimalna kwota 285 mln EUR przewidziana na cały okres realizacji programu "Horyzont 2020" określona w rozporządzeniu (UE) 2021/2085;
9. zauważa, że na koniec 2021 r. Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru przeznaczyło niemal 646 mln EUR maksymalnego wkładu unijnego na podpisane umowy o udzielenie dotacji i inne umowy w programie "Horyzont 2020", z czego około 112,6 mln EUR (17,8 %) ma być jeszcze wypłacone w nadchodzących latach; zauważa też, że członkowie prywatni podjęli zobowiązania prawne do przekazania wkładów niepieniężnych w wysokości 158,3 mln EUR;
10. zauważa, że wskaźnik wykonania budżetu Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru na zobowiązania i płatności na 2021 r.w programie "Horyzont 2020" wyniósł odpowiednio 98 % i 87,8 % (w 2020 r. - 97 %);
11. zauważa, że wspólne przedsięwzięcia nie mają ujednoliconej definicji kosztów administracyjnych, co jest podstawą do obliczania wkładów finansowych ich członków i warunkiem koniecznym do uzyskania porównywalności tych kosztów; dlatego wzywa do opracowania wspólnych wytycznych dla wszystkich wspólnych przedsięwzięć, by przyjąć jednolite podejście do klasyfikacji niektórych kategorii wydatków administracyjnych, na przykład na konsultacje, badania, analizy, oceny i pomoc techniczną;
Zamówienia i personel
12. z zadowoleniem stwierdza, że zarządzanie przetargami i umowami uproszczono tak, jak było to możliwe, dzięki przestrzeganiu międzyinstytucjonalnych procedur udzielania zamówień publicznych inicjowanych przez Komisję i wykorzystaniu wynikających z nich wieloletnich umów ramowych; zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru współpracuje z innymi wspólnymi przedsięwzięciami w kwestii zapotrzebowania na przetargi, by zminimalizować działania administracyjne; zauważa, że podobnie jak w poprzednich latach większość umów Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru zawarto na podstawie istniejących wieloletnich umów ramowych, z wyjątkiem głównie działań związanych z zamówieniami operacyjnymi;
13. zauważa, że pod względem wolumenu umowy o najwyższej wartości dotyczyły zamówień operacyjnych, usług informatycznych i organizacji Europejskiego Tygodnia Wodoru w 2021 r., a ogłaszanie i publikowanie zaproszeń do składania ofert oraz przyjmowanie i otwieranie ofert uproszczono dzięki wykorzystaniu modułów eTendering, eNotices i eSubmission; zauważa, że ten ostatni moduł umożliwia automatyczną rejestrację ofert w systemie informatycznym Komisji do zarządzania dokumentami; zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru korzysta z najnowszej wersji modułu eSubmission, dlatego publikacja, składanie i odbiór ofert oraz etapy otwarcia są obecnie w pełni cyfrowe;
14. docenia, że Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru wykorzystuje UE Sing, program opracowany przez Dyrekcję Generalną Komisji ds. Informatyki, umożliwiający korzystanie z kwalifikowanego podpisu elektronicznego (QES); zauważa, że biuro programowe stosuje obecnie QES do swoich umów, co ułatwia procesy biznesowe dzięki znacznemu skróceniu czasu i kosztów podpisywania umów, a ponadto kiedy QES stosuje się z wykorzystaniem podpisu UE, jest on prawnie wiążący jako zgodny z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 4 w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym UE i zapewnia wyższy poziom bezpieczeństwa technicznego;
15. zauważa, że na 31 grudnia 2021 r. Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru zatrudniało 23 pracowników na czas określony, 2 pracowników kontraktowych i 2 oddelegowanych ekspertów krajowych;
16. zauważa na podstawie rocznego sprawozdania z działalności za rok 2021, że pod względem równowagi płci wśród pracowników sytuacja wygląda następująco: 44 % pracowników to kobiety, a 56 % to mężczyźni, jedną trzecią stanowisk kierowniczych zajmują kobiety, a dwie trzecie mężczyźni; zachęca Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru do poprawy tej nierównowagi; ubolewa, że odsetek kobiet koordynujących projekty w programie "Horyzont 2020", w grupach doradczych Komisji, grupach ekspertów, zespołach oceniających, wśród indywidualnych ekspertów itp. nie przekracza 33 %;
17. zauważa z zaniepokojeniem, że w okresie od 2018 do 2021 r. średni roczny udział pracowników tymczasowych we wszystkich wspólnych przedsięwzięciach utrzymywał się na wysokim poziomie - około 11 % pracowników statutowych; przypomina, że wysoki odsetek pracowników kontraktowych prowadzi często do znacznie większej rotacji personelu, co ma destabilizujący wpływ na sytuację kadrową we Wspólnym Przedsięwzięciu na rzecz Czystego Wodoru; podkreśla ponadto, że zatrudnianie personelu tymczasowego powinno być rozwiązaniem przejściowym, ponieważ może negatywnie wpłynąć na ogólne wyniki Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru, prowadząc np. do trudności z zatrzymaniem kluczowych kompetencji, niejasnych kanałów odpowiedzialności, potencjalnych sporów sądowych oraz niższej wydajności pracowników;
18. zauważa, że od 2016 r. wspólne przedsięwzięcia nie odprowadzają do unijnego programu emerytalnego części składek należnych od pracodawcy na rzecz pracowników, która odpowiada odsetkowi ich dochodów z dotacji pochodzących z państw trzecich w stosunku do ich całkowitych dochodów, ponieważ Komisja nie przewidziała tych wydatków w budżecie wspólnych przedsięwzięć ani formalnie nie zażądała ich płatności; wzywa Komisję do podjęcia działań w celu uniknięcia podobnych problemów w przyszłości;
19. zauważa, że w 2021 r. zorganizowano wspólne sesje informatyczne wraz z innymi wspólnymi przedsięwzięciami, głównie w celu przygotowania do wprowadzenia programów Office 365, SharePoint i OneDrive;
20. na podstawie rocznego sprawozdania z działalności zauważa, że w czasie pandemii COVID-19 pracownicy brali udział w szkoleniach online, by poszerzyć wiedzę potrzebną im w pracy, oraz że zdecydowanie zachęcano ich do udziału w szkoleniach, by utrzymać ich motywację i kontakt z innymi w czasie lockdownu;
21. zauważa, że w lutym 2021 r. Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru włączyło się do systemu Sysper i przez cały rok dodawano do niego nowe moduły; docenia też, że wkrótce ma być wprowadzony system zarządzania wyjazdami służbowymi oraz funkcja oceny i awansowania pracowników; popiera wykorzystanie nowego narzędzia rekrutacji, Systal, które wprowadzono we Wspólnym Przedsięwzięciu na rzecz Czystego Wodoru w listopadzie 2021 r. i zostanie wykorzystane już przy najbliższych rekrutacjach, i jest zdania, że takie narzędzia mogą pomóc we wspieraniu niezbędnej rekrutacji wysoko wykwalifikowanych pracowników;
Audyt wewnętrzny
22. na podstawie rocznego sprawozdania z działalności zauważa, że audyt wewnętrzny jest prowadzony zgodnie z art. 20 regulaminu finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru;
23. podkreśla, że w 2021 r. służba audytu wewnętrznego (IAS) zaakceptowała plan działania opracowany przez Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru, by wykonać dwa ważne zalecenia z audytu IAS dotyczącego wdrażania dotacji w programie "Horyzont 2020" we Wspólnym Przedsięwzięciu na rzecz Czystego Wodoru, i stwierdziła, że plan ten pozwala odpowiednio zmniejszyć wskazane ryzyko;
24. zauważa, że w 2021 r., zgodnie z uzgodnionym planem działania, Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru sformalizowało praktyki monitorowania ryzyka i złożoności umów o udzielenie dotacji oraz opracowało wewnętrzne wytyczne dotyczące monitorowania upowszechniania i wykorzystywania wyników projektów w programie "Horyzont 2020"; zauważa, że do końca 2021 r. Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru uznało wszystkie plany działania za w pełni wdrożone;
Kontrola wewnętrzna
25. zauważa na podstawie sprawozdania Trybunału, że w odniesieniu do płatności okresowych i końcowych w siódmym ramowym programie badań Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru prowadzi audyty ex post u beneficjentów, a w przypadku płatności w programie "Horyzont 2020" za audyty ex post odpowiada wspólna służba audytu Dyrekcji Generalnej Komisji ds. Badań Naukowych i Innowacji; zauważa na podstawie wyników audytów ex post dostępnych na koniec 2021 r., że Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru poinformowało, iż reprezentatywny poziom błędu wynosi 2,0 % (w 2020 r. - 1,97 %), a poziom błędu rezydualnego - 1,0 % (w 2020 r. - 1,01 %) w projektach finansowanych z siódmego ramowego programu badań, zaś w projektach finansowanych z programu "Horyzont 2020" (płatności końcowe i rozliczenie płatności) reprezentatywny poziomie błędu wynosi 2,16 % (podobnie jak w 2020 r.), a poziom błędu rezydualnego - 1,3 % (w 2020 r. - 1,34 %);
26. zauważa, że aby ocenić kontrole płatności operacyjnych Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru, Trybunał Obrachunkowy skontrolował losowo dobraną próbę płatności w programie "Horyzont 2020" przekazanych w 2021 r. na poziomie beneficjentów końcowych, i potwierdził poziomy błędu z kontroli ex post (w odniesieniu do zbadanych u beneficjentów transakcji płatności z tytułu dotacji próg sprawozdawczości w odniesieniu do błędów kwantyfikowalnych wynosi 1 % skontrolowanych kosztów); ubolewa, że w jednym przypadku Trybunał wykrył i skwantyfikował błąd wynikający z zadeklarowania zawyżonych kosztów osobowych spowodowanego błędem pisarskim, a w innym przypadku stwierdził niekwantyfikowalne systemowe uchybienie kontroli związane z brakiem procedury zatwierdzania przez beneficjenta liczby godzin przepracowanych przy realizacji projektu;
27. na podstawie rocznego sprawozdania z działalności zauważa, że ze względu na utrzymujące się błędy systemowe w zadeklarowanych kosztach osobowych, zwłaszcza w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz nowych beneficjentów (mogących częściej popełniać błędy niż inni beneficjenci), Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru zaostrzyło już kontrolę wewnętrzną, aby zaradzić zwiększonemu ryzyku dotyczącemu MŚP i nowych beneficjentów; zauważa, że działania te były widoczne po raz pierwszy w 2021 r. i przyczyniły się do znacznego obniżenia reprezentatywnego poziomu błędu po stronie MŚP i nowych beneficjentów w ciągu ostatnich dwóch lat; z zadowoleniem przyjmuje pozytywne wyniki w postaci obniżonych poziomów błędu oraz gotowość Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru do kontynuowania w 2022 r. wzmocnionych kontroli opartych na ryzyku, z pomocą ulepszonego narzędzia monitorowania dostępnego w korporacyjnym systemie COMPASS/SyGMa do zarządzania dotacjami programu "Horyzont 2020";
28. podkreśla ponadto, że usprawnienie zasad programu "Horyzont 2020" dotyczących deklarowania kosztów personelu oraz szersze stosowanie uproszczonych form kosztów to warunek ustabilizowania poziomów błędu poniżej poziomu istotności; z zadowoleniem przyjmuje to, że w 2022 r. wszystkie wspólne przedsięwzięcia rozpoczęły wdrażanie działań mających obniżyć poziom błędu zgodnie z działaniami zaproponowanymi przez Trybunał, w tym zbadanie możliwości stosowania uproszczonych form kosztów, takich jak koszty jednostkowe, kwoty ryczałtowe i stawki zryczałtowane;
29. na podstawie sprawozdania Trybunału zauważa, że we Wspólnym Przedsięwzięciu na rzecz Czystego Wodoru zakończono działania następcze dotyczące wszystkich uwag z poprzednich lat dzięki działaniom naprawczym podjętym w 2021 r.;
Zapobieganie konfliktom interesów i zarządzanie nimi oraz strategia zwalczania nadużyć finansowych
30. z zadowoleniem zauważa, że zarówno do członków rady zarządzającej Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru, jak i jego organów doradczych zastosowano procedury dotyczące konfliktu interesów, odnowione w grudniu 2021 r. zgodnie z nowo przyjętym regulaminem wewnętrznym rady zarządzającej Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Czystego Wodoru i że ponadto zastosowano konkretne środki, by zapobiegać konfliktom interesów i zarządzać nimi w odniesieniu do ekspertów odpowiedzialnych za ocenę wniosków o dotacje oraz przegląd projektów i przetargów;
31. zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru aktywnie przyczyniło się do opracowania strategii kontroli programu "Horyzont Europa" (ex ante, audyt i zapobieganie nadużyciom finansowym), uczestnicząc w specjalnych grupach roboczych utworzonych przez Wspólne Centrum Wdrażania (CIC) i przedstawiają swoje uwagi;
32. z zadowoleniem zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Czystego Wodoru zapewnia również realizację wspólnej strategii społeczności badawczej w zakresie zwalczania nadużyć finansowych; z zadowoleniem stwierdza, że główne działania wynikające ze strategii obejmują organizację sesji informacyjnych we wspólnym przedsięwzięciu oraz współpracę z Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) w przypadku kontroli opartych na analizie ryzyka prowadzonych przez wspólną służbę audytu lub wykonawców zewnętrznych.
