PARLAMENT EUROPEJSKI,- uwzględniając swoją decyzję w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Wspólnego Przedsięwzięcia SESAR za rok budżetowy 2020,
- uwzględniając art. 100 Regulaminu i załącznik V do Regulaminu,
- uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Transportu i Turystyki,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A9-0073/2022),
A. mając na uwadze, że Wspólne Przedsięwzięcie SESAR (zwane dalej "Wspólnym Przedsięwzięciem") zostało ustanowione w lutym 2007 r. na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 219/2007 1 z myślą o prowadzeniu programu badań z zakresu zarządzania ruchem lotniczym w jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej (SESAR), który ma na celu integrację i koordynację działań badawczo-rozwojowych na potrzeby unowocześnienia zarządzania ruchem lotniczym w Unii; mając na uwadze, że maksymalny wkład Unii na rzecz SESAR 1 wynosi 700 000 000 EUR;
B. mając na uwadze, że w wyniku przyjęcia rozporządzenia Rady (UE) nr 721/2014 2 program SESAR 2020 wydłużył czas istnienia Wspólnego Przedsięwzięcia do dnia 31 grudnia 2024 r.;
C. mając na uwadze, że Wspólne Przedsięwzięcie zostało pomyślane jako partnerstwo publiczno-prywatne, którego członkami założycielami są Unia i Eurocontrol;
D. mając na uwadze, że wkład Unii (w tym EFTA) na rzecz SESAR 2020 (w latach 2014-2024) wyasygnowany z programu "Horyzont 2020" wynosi 585 000 000 EUR;
Uwagi ogólne
1. odnotowuje, że Komisja przekazała Wspólnemu Przedsięwzięciu środki finansowe z siódmego programu ramowego i programu "Horyzont 2020", a także z transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2007-2013 oraz z instrumentu "Łącząc Europę" na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020;
2. zauważa, że życiorysy i deklaracje interesów zarządu nie są publikowane; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie do opublikowania życiorysów i deklaracji interesów zarządu w świetle ram dotyczących przejrzystości oraz do zagwarantowania łatwego dostępu do nich;
3. zauważa, że program SESAR 1 został formalnie zakończony w 2016 r., a ostatnich zwrotów na rzecz beneficjentów wynikających z korekt z tytułu nadwyżki we wkładach pieniężnych otrzymanych na projekty siódmego programu ramowego dokonano w 2020 r.;
4. odnotowuje, że w odpowiedzi na zaproszenie do wyrażenia zainteresowania z 2015 r. członkami Wspólnego Przedsięwzięcia zostało 19 podmiotów publicznych i prywatnych z branży lotniczej;
Zarządzanie budżetem i finansami
5. zauważa, że Trybunał Obrachunkowy (zwany dalej "Trybunałem") w sprawozdaniu dotyczącym sprawozdania finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia (zwanym dalej "sprawozdaniem Trybunału") uznaje, że sprawozdanie finansowe za 2020 r. przedstawia rzetelnie we wszystkich istotnych aspektach sytuację finansową Wspólnego Przedsięwzięcia na dzień 31 grudnia 2020 r. oraz wyniki transakcji, przepływy pieniężne i zmiany w aktywach netto za zakończony w tym dniu rok budżetowy zgodnie z regulaminem finansowym Wspólnego Przedsięwzięcia i z zasadami rachunkowości przyjętymi przez księgowego Komisji; ponadto zauważa, że transakcje leżące u podstaw rozliczeń są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach;
6. zauważa, że w 2020 r. łączny dostępny budżet (w tym ponownie wprowadzone niewykorzystane środki z poprzednich lat, dochody przeznaczone na określony cel i środki realokowane na następny rok) obejmował środki na zobowiązania w wysokości 163 189 459 EUR oraz środki na płatności w wysokości 179 159 495 EUR; zauważa, że odnośny wskaźnik wykonania ogólnego budżetu dostępnego w 2020 r. wyniósł 86,9 % w odniesieniu do środków na zobowiązania i 67,7 % w przypadku środków na płatności;
7. zauważa, że po zamknięciu SESAR 1 Wspólne Przedsięwzięcie wykazało nadwyżkę wkładów finansowych otrzymanych od jego członków w wysokości 30 959 396 EUR; zauważa również, że zgodnie z art. 13 aktu założycielskiego członkowie Wspólnego Przedsięwzięcia mogą oczekiwać zwrotu nadwyżki wkładów dopiero w momencie rozwiązania Wspólnego Przedsięwzięcia, które ma nastąpić do dnia 31 grudnia 2024 r.; zauważa, że w następstwie zalecenia Komisji i Trybunału oraz pozytywnej opinii Komisji co do proponowanej decyzji Wspólne Przedsięwzięcie zatwierdziło decyzję o antycypowaniu zwrotów w terminie 8 października 2020 r.; zauważa w szczególności, że 4 grudnia 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie zwróciło Unii środki finansowe w dwóch oddzielnych przelewach, z których pierwszy odnosił się do udziału TEN-T, zaś drugi do udziału siódmego programu ramowego; zauważa, że w przypadku członków innych niż Unia (poza Airbusem i DFS) umowy dwustronne zatwierdzone przez zarząd wysłano członkom 23 listopada 2020 r., a płatności rozpoczęto po ich podpisaniu, natomiast płatności na rzecz Eurocontrol dokonano 9 grudnia 2020 r.; zauważa ponadto, że na koniec 2020 r. dokonano wszystkich płatności z wyjątkiem trzech, na kwotę 30 474 586 EUR (z 30 767 098 EUR, czyli 99 %); zauważa, na podstawie sprawozdania z działań następczych, że z dniem 10 lutego 2021 r. wszystkie nadwyżki we wkładach pieniężnych na poczet programu SESAR 1 zostały zwrócone odnośnym członkom Wspólnego Przedsięwzięcia SESAR 1;
8. zwraca uwagę, że w 2020 r. ostateczna kwota środków na zobowiązania SESAR 2020 wyniosła 162 784 059 EUR, a ostateczna kwota środków na płatności wyniosła 147 986 997 EUR; zauważa, na podstawie sprawozdania Trybunału, że odnośnie do wykonania budżetu Wspólnego Przedsięwzięcia na 2020 r. dostępnego na projekty w ramach programu "Horyzont 2020" wskaźniki wykorzystania środków na zobowiązania i na płatności wyniosły odpowiednio 87,1 % i 81,9 %;
9. zauważa, że w styczniu 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie otrzymało od DG MOVE w ramach umowy o delegowaniu zadań w odniesieniu do U-Space (druga, a jednocześnie ostatnia rata) dodatkowe środki z instrumentu "Łącząc Europę" w wysokości 6 000 000 EUR oraz że Wspólne Przedsięwzięcie nie uwzględniło środków otrzymanych z instrumentu "Łącząc Europę" w budżecie na 2020 r. przez przyjęcie budżetu korygującego ani nie wzięło ich pod uwagę na etapie planowania rzeczywistych potrzeb w ramach linii budżetowej 3 7 0 0 (Realizacja projektów demonstracyjnych na bardzo dużą skalę); zauważa, że w związku z tym z końcowego, łącznego dostępnego budżetu na płatności w ramach linii budżetowej 3 7 0 0 w wysokości 30 834 494 EUR do końca 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie wykorzystało jedynie 21 236 000 EUR (czyli 58 %); odnotowuje odpowiedź Wspólnego Przedsięwzięcia, które stwierdziło, że wspomniane przez Trybunał dochody przeznaczone na określony wykorzystano wyłącznie na sfinansowanie odnośnych zadań powierzonych przez Komisję, co zostało sformalizowane w umowie o delegowaniu zadań w odniesieniu do U-Space, oraz że Wspólne Przedsięwzięcie co roku informuje o działaniach związanych z wykonywaniem tej umowy, przedkładając sprawozdanie z realizacji oraz skonsolidowane roczne sprawozdanie z działalności; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie do uwzględnienia środków otrzymanych z instrumentu "Łącząc Europę" w budżecie na 2020 r. w drodze budżetu korygującego;
10. zauważa, że wspólne przedsięwzięcia stosują różne procedury obliczania wkładów niepieniężnych, i wzywa do ich harmonizacji;
11. zauważa, że wykonanie budżetu na 2020 r. spowodowało deficyt w wysokości 28,16 mln EUR (w tym deficyt wynoszący 30,4 mln EUR w przypadku SESAR 1 po zwrocie nadwyżki jego wkładów finansowych, a także nadwyżkę wynoszącą 2,2 mln EUR w odniesieniu do SESAR 2020) oraz że skumulowana nadwyżka wynosi 22,1 mln EUR;
Wyniki
12. odnotowuje, że Wspólne Przedsięwzięcie stosuje kluczowe wskaźniki efektywności (KPI), w szczególności ogólne KPI programu "Horyzont 2020", a w przypadku zagadnień przekrojowych specjalne KPI właściwe dla Wspólnego Przedsięwzięcia oraz wskaźniki dotyczące celów jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej określonych w centralnym planie zarządzania ruchem lotniczym w Europie;
13. zauważa, że w skonsolidowanym rocznym sprawozdaniu z działalności Wspólnego Przedsięwzięcia za 2020 r. KPI dotyczące równowagi płci wzrosły w porównaniu z poprzednimi latami, ale mimo to pozostały na niskim poziomie, gdyż tylko 24 % uczestników projektów w ramach programu "Horyzont 2020" stanowiły kobiety; zauważa, że w skonsolidowanym rocznym sprawozdaniu z działalności Wspólnego Przedsięwzięcia za 2020 r. pojawia się odsetek kobiet w grupach doradczych Komisji, grupach ekspertów, panelach oceniających oraz wśród indywidualnych ekspertów; sugeruje, aby Wspólne Przedsięwzięcie dalej pracowało nad swoją równowagą płci;
14. odnotowuje, że Wspólne Przedsięwzięcie zrealizowało wszystkie swoje cele określone w jednolitym dokumencie programowym na lata 2020-2022; odnotowuje, że Wspólne Przedsięwzięcie określiło i wdrożyło działania budżetowe, które zminimalizowały negatywny wpływ kryzysu związanego z COVID-19 na sektor lotniczy, takie jak podwyższenie kwot płatności zaliczkowych w przypadku umów o przyznanie dotacji podpisanych w 2020 r. z myślą o poprawie przepływów pieniężnych beneficjentów;
15. zauważa również, że wystąpiła wyjątkowa, wynosząca 50 % redukcja wkładów pieniężnych na pokrycie bieżących kosztów Wspólnego Przedsięwzięcia przekazanych przez członków innych niż UE i Eurocontrol, której powodem była pandemia COVID-19, oraz że redukcję tę zrekompensowano, obniżając w 2020 r. koszty bieżące Wspólnego Przedsięwzięcia o 2,3 mln EUR (21 %);
16. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że pomimo kryzysu związanego z COVID-19 Wspólnemu Przedsięwzięciu udało się zachować ciągłość i skuteczność wszystkich działań dzięki wdrożeniu korporacyjnych narzędzi oraz inicjatyw; z zadowoleniem stwierdza, że mimo trudnej sytuacji członkowie i partnerzy Wspólnego Przedsięwzięcia z powodzeniem rozwinęli nowe technologie i procedury dzięki szeregowi innowacji Wspólnego Przedsięwzięcia, zgodnie z harmonogramem ustalonym w centralnym planie zarządzania ruchem lotniczym w Europie - europejskim planie działania na rzecz transformacji cyfrowej w zarządzaniu ruchem lotniczym; wyraża uznanie dla przeprowadzonych przez Wspólne Przedsięwzięcie prac przygotowawczych, które torują drogę SESAR 3 i przyszłym badaniom w dziedzinie zarządzania ruchem lotniczym;
17. odnotowuje zaraportowany efekt mnożnikowy, który w 2020 r. wyniósł 0,83, oraz efekt mnożnikowy zapowiadany na koniec programu w wysokości 1,23, mierzony zgodnie z metodą Komisji zastosowaną w ocenie śródokresowej, a także zauważa, że rzeczywisty efekt mnożnikowy Wspólnego Przedsięwzięcia systematycznie zmierza w kierunku zakładanych celów;
18. odnotowuje, że w 2020 r. zakończono i zamknięto ostatnie cztery projekty finansowane w ramach pozycji Badania poszukiwawcze 2, tj. Airpass, Impetus, PercEvite i TERRA, a także projekt Emphasis, finansowany w ramach pozycji Badania poszukiwawcze 3;
19. odnotowuje, że w 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie zarządzało 36 dotacjami wdrażanymi już na początku tego roku w związku z pięcioma procedurami zaproszeń do składania wniosków przeprowadzonymi w poprzednich latach; odnotowuje, że dodatkowo w 2020 r. opublikowano dwa zaproszenia do składania wniosków dotyczące projektów demonstracyjnych na bardzo dużą skalę w ramach programu "Horyzont 2020" oraz na dwa ograniczone projekty demonstracyjne na bardzo dużą skalę w zakresie badań przemysłowych i ich walidacji;
20. z zadowoleniem stwierdza, że w 2020 r. w ramach Wspólnego Przedsięwzięcia zainicjowano 67 projektów badawczych w trzech obszarach jego badań, a mianowicie badań poszukiwawczych (41 projektów), badań przemysłowych i walidacji (15 projektów) oraz badań dotyczących projektów demonstracyjnych na bardzo dużą skalę (11 projektów);
21. odnotowuje, że do końca 2020 r. w ramach programu SESAR 2020 sfinansowano projekt na każdym etapie cyklu innowacji SESAR w drodze 10 zaproszeń do składania wniosków na podstawie trzech różnych aktów prawnych; odnotowuje, że Wspólne Przedsięwzięcie zainwestowało 90 % swojego łącznego budżetu z Unii (w tym trzech umów o delegowaniu zadań), tj. około 596 300 000 EUR, w projekty badawcze i innowacyjne oraz że pozostała część środków została przeznaczona na zakup usług oraz analiz związanych z głównymi działaniami oraz na koszty bieżące;
22. z zadowoleniem przyjmuje działalność informacyjną Wspólnego Przedsięwzięcia, w szczególności liczne seminaria internetowe organizowane przez akademię cyfrową SESAR z myślą o prezentacji jego dokonań;
23. zwraca uwagę, że jednym z głównych osiągnięć Wspólnego Przedsięwzięcia jest swoboda planowania tras umożliwiająca ograniczenie emisji z lotów i zużycia paliwa; uważa, że następca Wspólnego Przedsięwzięcia powinien dalej działać na rzecz zrównoważonego rozwoju sektora lotniczego zgodnie z celami Zielonego Ładu; uważa ponadto, że następca ten powinien dążyć do uelastycznienia rynku lotniczego i zwiększenia jego odporności na zmiany ruchu, a także do ustanowienia jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej jako najbardziej efektywnej i przyjaznej dla środowiska naturalnego przestrzeni powietrznej na świecie;
24. z zadowoleniem stwierdza, że Wspólne Przedsięwzięcie dokonało znacznych postępów w dziedzinie U-space - inicjatywy Komisji dotyczącej bezpiecznej integracji dronów;
Zamówienia i personel
25. odnotowuje, że w 2020 r. rozpoczęto i zakończono sześć procedur o udzielenie zamówienia oraz podpisano pięć aneksów do umów o udzielenie zamówienia, umów szczegółowych oraz umów o gwarantowanym poziomie usług, a ponadto że kryzys związany z COVID-19 przyspieszył wprowadzanie elektronicznych cykli zatwierdzania i podpisywania umów;
26. z zaniepokojeniem odnotowuje wyzwania, przed jakimi w związku z pandemią COVID-19 stanęli pracownicy, zważywszy zwłaszcza na różne sytuacje życiowe, brak dostępu do przestrzeni biurowej i możliwe skutki izolacji; zwraca się do Wspólnego Przedsięwzięcia o skupienie się na dobrostanie pracowników, zarządzaniu stresem oraz równowadze między życiem zawodowym a prywatnym; zwraca się do kierownictwa o zapewnienie odpowiednich struktur wsparcia z myślą o dobrostanie psychicznym pracowników;
27. odnotowuje, że plany zatrudnienia na 2020 r. zatwierdzone przez Wspólne Przedsięwzięcie pozwalają na zatrudnienie 39 pracowników na czas określony lub pracowników kontraktowych oraz 3 oddelegowanych ekspertów krajowych; zauważa, że na dzień 31 grudnia 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie zatrudniało 39 pracowników na czas określony, w tym dyrektora wykonawczego; odnotowuje pomyślne wdrożenie w 2020 r. systemu Sysper dla agencji, tj. systemu zarządzania zasobami ludzkimi opracowanego przez Komisję;
28. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że na początku 2021 r. Wspólne Przedsięwzięcie zaczęło stosować system e-zamó- wień;
Kontrola wewnętrzna
29. stwierdza, że według sprawozdania Trybunału Wspólne Przedsięwzięcie ustanowiło wiarygodne procedury kontroli ex ante oparte na przeglądach dokumentacji finansowej i operacyjnej; zauważa, że w 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie wprowadziło ramy kontroli wewnętrznej Komisji, które opierają się na 17 zasadach kontroli wewnętrznej; odnotowuje, że na potrzeby corocznej samooceny oraz monitorowania skuteczności działań kontrolnych wymaganych na mocy tych ram Wspólne Przedsięwzięcie opracowało odpowiednie wskaźniki w odniesieniu do wszystkich zasad kontroli wewnętrznej i powiązanych elementów;
30. zauważa, że według sprawozdania Trybunału za audyty ex post dotyczące płatności w ramach programu "Horyzont 2020" odpowiada Wspólna Służba Audytu Komisji oraz że na podstawie wyników audytów ex post dostępnych na koniec 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie poinformowało, w odniesieniu do projektów objętych programem "Horyzont 2020" (płatności końcowe i rozliczenie płatności), o reprezentatywnym poziomie błędu wynoszącym 3,46 % oraz o poziomie błędu rezydualnego w wysokości 1 %; stwierdza, że zgodnie z wnioskiem Komisji docelowy poziom błędu rezydualnego w momencie zamknięcia programów i po uwzględnieniu wpływu finansowego wszelkich audytów, korekt i środków odzyskanych powinien być jak najbardziej zbliżony do 2 %;
31. zauważa, że według sprawozdania Trybunału w ramach kontroli płatności z tytułu działalności operacyjnej Trybunał zbadał losowo dobraną próbę płatności w ramach programu "Horyzont 2020" dokonanych w 2020 r. na poziomie beneficjentów końcowych, aby potwierdzić poziomy błędu stwierdzone w wyniku audytu ex post oraz że te dokładne audyty nie wykazały istotnych błędów ani uchybień w kontroli u objętych próbą beneficjentów Wspólnego Przedsięwzięcia;
32. podkreśla, że w sprawozdaniu rocznym Trybunału Obrachunkowego dotyczącym wspólnych przedsięwzięć UE w roku budżetowym 2020 r. Trybunał stwierdził utrzymujące się błędy systemowe w kosztach personelu zadeklarowanych przez beneficjentów, w szczególności po stronie MŚP i nowych beneficjentów; zauważa, że takie błędy były również regularnie zgłaszane podczas audytów ex post przeprowadzanych przez Wspólną Służbę Audytu i zakontraktowanych przez nią audytorów; podkreśla, że na stronie 39 sprawozdania Trybunał stwierdza, iż koniecznym warunkiem ramowych programów badawczych będzie w przyszłości udoskonalenie zasad programu "Horyzont 2020" dotyczących deklarowania kosztów personelu oraz szersze stosowanie uproszczonych form kosztów, co pozwoli ustabilizować poziom błędu poniżej progu istotności; zachęca Wspólne Przedsięwzięcie do wzmocnienia systemów kontroli wewnętrznej z uwagi na to, że MŚP i nowi beneficjenci są bardziej narażeni na błędy;
33. odnotowuje, że w 2020 r. z powodu pandemii odbył się tylko jeden warsztat zarządzania ryzykiem oraz że zespół zarządzania ryzykiem dokonał przeglądu zagrożeń strategicznych, wewnętrznych, związanych z planem centralnym oraz programowych, a po tym przeglądzie polityka zarządzania ryzykiem została zaktualizowana w taki sposób, by uwzględniała również wpływ kryzysu związanego z COVID-19 na program Wspólnego Przedsięwzięcia; zauważa ponadto, że Wspólne Przedsięwzięcie przekazało Komisji w czerwcu 2020 r. szczegółowe sprawozdanie dotyczące analizy ryzyka związanego z pandemią;
34. odnotowuje, że jednostka audytu wewnętrznego dwukrotnie przeprowadziła przegląd zgodności dotyczący wszystkich płatności dokonanych przez delegowanego urzędnika zatwierdzającego i subdelegowanego urzędnika zatwierdzającego oraz miała swój wkład w zatwierdzenie uprawnień użytkowników ABAC; zauważa ponadto, że jednostka ta zaktualizowała również strategię Wspólnego Przedsięwzięcia w zakresie zwalczania nadużyć finansowych oraz zorganizowała spotkania informacyjne dla pracowników na temat etyki i przeciwdziałania nadużyciom finansowym;
35. z zadowoleniem stwierdza, że w 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie nie było przedmiotem dochodzenia Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF);
36. odnotowuje, że w listopadzie 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie zostało poinformowane przez Wspólną Służbę Audytu o ostrzeżeniu wystosowanym podczas audytu projektu ex post w związku z podejrzeniem popełnienia nadużycia finansowego przez jednego z beneficjentów; zauważa, że podejrzenie nie potwierdziło się, ale poinformowano o nim OLAF i właściwe służby Komisji; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie do poinformowania organu udzielającego absolutorium o wszelkich zmianach sytuacji w tym względzie;
Audyty wewnętrzne
37. odnotowuje, że w 2020 r. Służba Audytu Wewnętrznego przeprowadziła audyt wdrażania dotacji w ramach programu "Horyzont 2020" oraz że audytorzy stwierdzili, że ogólnie kontrole wewnętrzne wprowadzone przez Wspólne Przedsięwzięcie są odpowiednio zaprojektowane oraz sprawnie i skutecznie wdrażane; zauważa, że audytorzy oznaczyli jako ważne cztery zalecenia, dla których opracowano szczegółowy plan działania przewidujący wdrożenie wszystkich działań do końca 2021 r.; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie do zdania organowi udzielającemu absolutorium sprawy z sytuacji.
