a także mając na uwadze, co następuje:(1) Obywatelstwo Unii jest podstawowym statusem obywateli państw członkowskich. Dzięki niemu każdy obywatel Unii ma prawo, na terytorium państwa trzeciego, w którym państwo członkowskie, którego jest obywatelem, nie ma swojego przedstawicielstwa, korzystać z ochrony dyplomatycznej i konsularnej innego państwa członkowskiego na takich samych warunkach jak obywatele tego innego państwa członkowskiego. Dyrektywa Rady (UE) 2015/637 2 wprowadza to prawo w życie przez ustanowienie środków współpracy i koordynacji niezbędnych do ułatwienia ochrony konsularnej niereprezentowanych obywateli Unii.
(2) Zgodnie z dyrektywą (UE) 2015/637 wydawanie tymczasowych dokumentów podróży stanowi jeden z rodzajów pomocy konsularnej, jakiej ambasady i konsulaty państw członkowskich mogą udzielić niereprezentowanym obywatelom Unii. Tymczasowy dokument podróży to dokument uprawniający do odbycia podróży w jedną stronę, który umożliwia jego okazicielowi powrót do domu lub - w wyjątkowych przypadkach - do innego miejsca docelowego, w przypadku gdy nie ma dostępu do swoich zwykłych dokumentów podróży, na przykład z powodu ich kradzieży lub zgubienia. Innym miejscem docelowym mógłby być na przykład sąsiadujący lub podobnie blisko położony kraj, w którym państwo członkowskie obywatelstwa niereprezentowanego obywatela ma ambasadę lub konsulat.
(3) W decyzji 96/409/WPZiB przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie 3 ustanowiono wspólny tymczasowy dokument podróży wydawany przez państwa członkowskie obywatelom Unii w miejscach, w których państwo członkowskie obywatelstwa tych obywateli nie ma stałego przedstawicielstwa dyplomatycznego ani konsularnego. Niezbędne jest zaktualizowanie przepisów tej decyzji oraz ustanowienie unowocześnionego, bezpieczniejszego formatu unijnego tymczasowego dokumentu podróży (zwanego dalej "unijnym TDP"). Należy zapewnić spójność między szczegółowymi warunkami i procedurą wydawania unijnych TDP a zasadami ogólnymi ochrony konsularnej określonymi w dyrektywie (UE) 2015/637, ponieważ dyrektywa ta -w tym procedura finansowa przewidziana w jej art. 14 - ma zastosowanie do wydawania unijnych TDP niereprezentowanym obywatelom. Niniejsza dyrektywa powinna zawierać dodatkowe przepisy, które w razie konieczności mają być stosowane w uzupełnieniu przepisów określonych w dyrektywie (UE) 2015/637.
(4) Na wniosek należy wydać unijny TDP każdemu niereprezentowanemu obywatelowi w państwie trzecim, którego paszport lub dokument podróży został zgubiony, skradziony lub zniszczony, lub nie można go uzyskać w rozsądnym terminie z innych względów, na przykład noworodkom urodzonym w trakcie podróży lub osobom, których dokumenty utraciły ważność i nie mogą zostać łatwo zastąpione przez państwo członkowskie obywatelstwa. Unijny TDP należy wydać, gdy państwo członkowskie udzielające pomocy niereprezentowanemu obywatelowi otrzyma potwierdzenie jego obywatelstwa i tożsamości od państwa członkowskiego obywatelstwa.
(5) Ponieważ utrata paszportu lub dokumentów podróży może sprawić, że niereprezentowani obywatele w państwach trzecich znajdą się w bardzo trudnej sytuacji, niezbędne jest ustanowienie uproszczonej procedury współpracy i koordynacji między państwem członkowskim udzielającym pomocy a państwem członkowskim obywatelstwa niereprezentowanego obywatela. Państwa członkowskie powinny zapewnić przeprowadzenie konsultacji możliwie jak najszybciej, zwykle w ciągu kilku dni roboczych. Jednocześnie należy utrzymać dostateczny poziom elastyczności w wyjątkowych przypadkach. Jedynie w wyjątkowo nagłych wypadkach państwo członkowskie udzielające pomocy powinno być uprawnione do wydawania unijnych TDP bez uprzedniej konsultacji z państwem członkowskim obywatelstwa. Przed udzieleniem pomocy państwa członkowskie powinny zazwyczaj wyczerpać wszystkie dostępne środki komunikacji z państwem członkowskim obywatelstwa. Na przykład powinny najpierw podjąć próbę przekazania części istotnych informacji, takich jak imię i nazwisko, obywatelstwo i data urodzenia wnioskodawcy. W takich sytuacjach państwo członkowskie udzielające pomocy powinno możliwie jak najszybciej powiadomić państwo członkowskie obywatelstwa o pomocy udzielonej w jego imieniu, aby zapewnić należyte poinformowanie państwa członkowskiego obywatelstwa.
(6) Ze względów bezpieczeństwa, po bezpiecznym powrocie do domu odbiorcy unijnych TDP powinni je zwrócić na przykład straży granicznej lub organom odpowiedzialnym za wydawanie paszportów. Ponadto organ wydający państwa członkowskiego udzielającego pomocy powinien przechowywać kopię lub skan każdego unijnego TDP, a drugą kopię lub drugi skan tego dokumentu należy przesłać państwu członkowskiemu obywatelstwa odbiorcy. Zwrócone unijne TDP i przechowywane kopie powinny zostać możliwie jak najszybciej zniszczone.
(7) Niereprezentowani obywatele powinni mieć możliwość złożenia wniosku o wydanie im unijnego TDP w ambasadzie lub konsulacie dowolnego państwa członkowskiego. Zgodnie z dyrektywą (UE) 2015/637 państwa członkowskie mogą dokonywać praktycznych ustaleń w celu dzielenia się odpowiedzialnością za wydawanie unijnych TDP niereprezentowanym obywatelom. Państwa członkowskie otrzymujące wnioski o wydanie unijnych TDP powinny - w każdym indywidualnym przypadku - ocenić, czy wydanie unijnego TDP jest uzasadnione lub czy należy przekazać daną sprawę do rozpoznania przez ambasadę lub konsulat wyznaczony jako właściwy zgodnie z jakimikolwiek już obowiązującymi ustaleniami.
(8) Aby unijny TDP służył jako dokument uprawniający do odbycia podróży w jedną stronę, powinien zachować ważność przez okres konieczny do odbycia tej podróży. Z uwagi na możliwości podróżowania i prędkość, z jaką można obecnie odbywać podróże, ważność unijnego TDP nie powinna przekraczać - poza wyjątkowymi przypadkami -15 dni kalendarzowych.
(9) Oprócz wydawania unijnych TDP niereprezentowanym obywatelom w państwach trzecich niniejsza dyrektywa nie powinna uniemożliwiać państwom członkowskim wydawania unijnych TDP w innych sytuacjach zgodnie z ich prawem i praktykami krajowymi. Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość wydawania unijnych TDP swoim własnym obywatelom, obywatelom Unii, którzy nie są reprezentowani na terytorium państw członkowskich oraz obywatelom innego państwa członkowskiego, które jest reprezentowane w kraju, w którym obywatele ubiegają się o uzyskanie unijnego TDP. Wydając takie dokumenty, państwa członkowskie powinny podejmować środki niezbędne do zapobiegania nadużyciom i oszustwom. Państwa członkowskie mogłyby jednak również zadecydować o niewydawaniu unijnych TDP w takich sytuacjach.
(10) Zgodnie z art. 5 dyrektywy (UE) 2015/637 oraz w celu zapewnienia skuteczności korzystania z prawa zapisanego w art. 20 ust. 2 lit. c) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego w rozumieniu art. 7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej "Kartą"), a także uwzględniając prawo i praktyki krajowe, państwo członkowskie udzielające pomocy powinno mieć możliwość wydawania - biorąc pod uwagę specyficzne okoliczności każdego przypadku - unijnych TDP członkom rodziny, którzy nie są obywatelami Unii, towarzyszącym obywatelom Unii, w przypadku gdy ci członkowskie rodziny legalnie przebywają w państwie członkowskim.
(11) Niektórych członków rodziny, którzy nie są obywatelami Unii, mógłby dotyczyć wymóg uzyskania, oprócz unijnego TDP, wizy na powrót na terytorium Unii. Zgodnie z art. 5 ust. 2 dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 4 od członków rodziny, którzy nie są obywatelami państwa członkowskiego, wymaga się jedynie posiadania wizy wjazdowej zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1806 5 lub, w stosownych przypadkach, z prawem krajowym. Posiadanie ważnej karty pobytu, o której mowa w art. 10 dyrektywy 2004/38/WE, zwalnia takich członków rodziny z obowiązku wizowego. Państwa członkowskie powinny przyznawać takim osobom wszelkie ułatwienia w uzyskiwaniu niezbędnych wiz. Takie wizy powinny być wydawane nieodpłatnie, możliwie jak najszybciej oraz w ramach procedury przyspieszonej.
(12) Unijny TDP powinien składać się z jednolitego formularza unijnego TDP oraz jednolitej naklejki unijnego TDP. Unijny TDP powinien zawierać wszystkie niezbędne informacje oraz spełniać wysokie wymogi techniczne, w szczególności w zakresie zabezpieczeń przed podrobieniem i fałszerstwem. Powinien on również być racjonalny pod względem kosztów, nadawać się do wykorzystania przez wszystkie państwa członkowskie oraz zostać opatrzony powszechnie rozpoznawanymi zabezpieczeniami, dobrze widocznymi gołym okiem.
(13) Jednolity formularz unijnego TDP powinien zawierać puste strony, tak aby - w razie konieczności - istniała możliwość przyklejania wiz bezpośrednio na formularzu. Taki formularz powinien pełnić funkcję nośnika dla jednolitej naklejki unijnego TDP, która zawiera istotne informacje na temat odbiorcy. Wzór jednolitej naklejki unijnego TDP powinien odpowiadać wzorowi jednolitego formularza wizowego określonemu w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1683/95 6 oraz powinien zawierać podobne zabezpieczenia. Jednolita naklejka unijnego TDP powinna zostać wypełniona w ambasadzie lub konsulacie państwa członkowskiego udzielającego pomocy przy wykorzystaniu tych samych drukarek co drukarki wykorzystywane do drukowania wiz. W przypadku wystąpienia problemów technicznych o charakterze siły wyższej powinno być możliwe odręczne wypełnienie jednolitej naklejki unijnego TDP. Aby uniknąć zmniejszonego uznawania oraz ryzyka w zakresie bezpieczeństwa, odręczne wypełnianie powinno być stosowane w jak najbardziej ograniczonym stopniu i powinno mieć miejsce wyłącznie w przypadku, gdy w rozsądnym terminie nie jest możliwe wydanie jednolitej naklejki unijnego TDP wypełnionej przy pomocy drukarki.
(14) Aby zwiększyć bezpieczeństwo i tempo wydawania dokumentów, wizerunek twarzy wnioskodawcy wykorzystywany na potrzeby unijnego TDP powinien zostać utrwalony na żywo w ambasadzie lub konsulacie za pomocą cyfrowego aparatu fotograficznego lub równoważnego środka. Wyłącznie w przypadkach, gdy nie jest to wykonalne, zdjęcie można wykorzystać po zapewnieniu przez ambasadę lub konsulat, że jest to zdjęcie wnioskodawcy. Ten sam wizerunek twarzy lub to samo zdjęcie powinny zostać następnie przekazane państwu członkowskiemu obywatelstwa wnioskodawcy w celu potwierdzenia jej tożsamości.
(15) W niniejszej dyrektywie należy określić specyfikacje, które nie powinny być objęte klauzulą tajności. W stosownych przypadkach może zaistnieć konieczność uzupełnienia tych specyfikacji dodatkowymi tajnymi specyfikacjami w celu zapobiegania podrabianiu i fałszowaniu dokumentów.
(16) W celu zapewnienia, aby informacje na temat dodatkowych specyfikacji technicznych nie zostały udostępnione większej liczbie osób, niż jest to niezbędne, każde państwo członkowskie powinno wyznaczyć organ odpowiedzialny za produkcję jednolitych formularzy i naklejek unijnego TDP. Z myślą o efektywności zachęca się państwa członkowskie do wyznaczenia jednego organu. W razie konieczności państwa członkowskie powinny mieć możliwość zmiany wyznaczonego przez siebie organu. Ze względów bezpieczeństwa każde państwo członkowskie powinno podać Komisji i pozostałym państwom członkowskim nazwę tego organu.
(17) Aby odpowiedzieć na potrzebę dostosowania specyfikacji jednolitego formularza i naklejki unijnego TDP w związku z postępem technicznym, a także aby zmienić państwo członkowskie odpowiedzialne za przekazanie wzorów powiadomienia o jednolitym formacie unijnego TDP państwom trzecim, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 7 . W szczególności, aby zapewnić udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, Rada otrzymuje wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a ich jej eksperci mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(18) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej dyrektywy w odniesieniu do wszelkich dodatkowych specyfikacji technicznych i wskaźników monitorowania stosowania niniejszej dyrektywy, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 8 .
(19) Aby zwiększyć stopień uznawania unijnych TDP, delegatury Unii w państwach trzecich powinny przekazać właściwym organom państw trzecich jednolity format unijnego TDP oraz wszelkie jego późniejsze zmiany, składać sprawozdania na temat uznania unijnego TDP przez państwa trzecie, a także propagować korzystanie z tego formatu. Wzory używane do tego celu powinny zostać dostarczone Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych (ESDZ) przez państwo członkowskie przy wsparciu Komisji.
(20) Niniejsza dyrektywa nie powinna mieć wpływu na stosowanie korzystniejszych przepisów krajowych, o ile są one z nią zgodne.
(21) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 9 powinno mieć zastosowanie do przetwarzania danych osobowych przez państwa członkowskie podczas wykonywania niniejszej dyrektywy. Stosowanie systemu unijnego TDP wiąże się z koniecznością przetwarzania danych osobowych w celu weryfikacji tożsamości wnioskodawcy, wydrukowania jednolitej naklejki unijnego TDP oraz ułatwienia odbycia podróży osobie, której dane dotyczą. Należy doprecyzować gwarancje mające zastosowanie do przetwarzanych danych osobowych, takie jak maksymalny okres zatrzymywania gromadzonych danych osobowych. Aby zapewnić pobieranie wszelkich mających zastosowanie opłat oraz zapobiec potencjalnym nadużyciom lub innym oszukańczym działaniom, należy ustanowić maksymalny okres zatrzymywania danych, wynoszący 180 dni dla państwa członkowskiego udzielającego pomocy i dwa lata dla państwa członkowskiego obywatelstwa. Usuwanie danych osobowych wnioskodawców nie powinno mieć wpływu na możliwość monitorowania stosowania niniejszej dyrektywy przez państwa członkowskie.
(22) Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa Komisja powinna ocenić niniejszą dyrektywę, opierając się w szczególności na informacjach zgromadzonych w ramach określonych ustaleń w zakresie monitorowania, aby ocenić skutki niniejszej dyrektywy i konieczność podjęcia ewentualnych dalszych działań. W ocenie tej można by także wziąć pod uwagę postęp techniczny w przyszłości umożliwiający wprowadzenie elektronicznych tymczasowych dokumentów podróży (eTDP).
(23) Ponieważ cel niniejszej dyrektywy, a mianowicie ustanowienie środków niezbędnych do ułatwienia ochrony konsularnej niereprezentowanych obywateli w drodze wydawania bezpiecznych i szeroko uznawanych tymczasowych dokumentów podróży, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na konieczność unikania rozdrobnienia i związanego z nim spadku stopnia uznawania tymczasowych dokumentów podróży wydawanych niereprezentowanym obywatelom przez państwa członkowskie możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(24) Celem niniejszej dyrektywy jest propagowanie ochrony konsularnej zagwarantowanej w art. 46 Karty. Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie, w tym uwzględnia prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego oraz prawo do ochrony danych osobowych. Niniejszą dyrektywę należy interpretować i stosować zgodnie z tymi prawami i zasadami.
(25) Należy uchylić decyzję 96/409/WPZiB,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ: