(notyfikowana jako dokument nr C(2008) 1626)(Jedynie tekst w języku niemieckim jest autentyczny)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2010/394/WE)
(Dz.U.UE L z dnia 15 lipca 2010 r.)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 88 ust. 2 akapit pierwszy,
po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag(1) zgodnie z przywołanymi artykułami i uwzględniając otrzymane odpowiedzi,
a także mając na uwadze, co następuje:
I. PROCEDURA
(1) Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (DG AGRI), po otrzymaniu skarg w październiku 2003 r. oraz w listopadzie 2004 r., zbadała sprawę finansowania przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter przez kraj związkowy Hesja.
(2) W związku z powyższym odbyły się dwa spotkania. Pierwsze, z udziałem władz Hesji oraz urzędników z DG AGRI, w dniu 26 stycznia 2005 r., oraz drugie, z udziałem premiera Hesji Kocha oraz komisarz ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, w dniu 29 września 2005 r. Po spotkaniu z dnia 29 września 2005 r. DG AGRI skierowała w dniu 13 października 2005 r. pismo do władz Hesji.
(3) Pismami z dnia 25 stycznia 2005 r., 25 kwietnia 2005 r. oraz 12 grudnia 2005 r. władze Hesji przekazały DG AGRI informacje, do których następuje odwołanie w treści niniejszej decyzji.
(4) W wiadomości e-mail przesłanej w dniu 6 lipca 2006 r. władze niemieckie zgodnie z art. 88 ust. 3 Traktatu WE zgłosiły Komisji finansowanie kapitałowe nowych pomieszczeń produkcyjnych. Jak wynika z przekazanych informacji, zgłoszenie nastąpiło dla celów pewności prawnej. Z uwagi na fakt, iż część środków została wypłacona jeszcze przed zgłoszeniem, środek został wpisany do rejestru pomocy niezgłoszonych pod numerem NN 56/06. W wiadomościach e-mail przesłanych w dniach 21 września 2006 r. oraz 14 listopada 2006 r. władze niemieckie przekazały dodatkowe informacje.
(5) Pismem z dnia 20 grudnia 2006 r. (C(2006) 6605 wersja ostateczna) Komisja poinformowała władze niemieckie o wszczęciu postępowania zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do przedmiotowej pomocy.
(6) Decyzja Komisji w sprawie wszczęcia postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej(2). Komisja wezwała pozostałe zainteresowane strony do przedstawienia uwag w terminie jednego miesiąca.
(7) Komisja otrzymała uwagi jednej z zainteresowanych stron, która pismem z dnia 15 lutego 2007 r. zwróciła się z prośbą o tymczasowe zachowanie poufności.
(8) Przedmiotowe uwagi zostały przekazane władzom niemieckim pismem z dnia 2 marca 2007 r., przy czym tożsamość zainteresowanej strony nie została ujawniona. Pismem z dnia 7 marca 2007 r. zainteresowana strona wycofała prośbę o zachowanie poufności. W wiadomości e-mail przesłanej w dniu 4 kwietnia 2007 r. władze niemieckie przekazały kolejne informacje.
II. OPIS ŚRODKA POMOCY
(9) Zgodnie z przekazanymi informacjami przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter GmbH Kloster Eberbach z siedzibą w Eltville nad Renem posiada 190 hektarów upraw winorośli, a zatem jest największym przedsiębiorstwem winiarskim w Niemczech. Przedsiębiorstwo koncentruje się na produkcji wysokogatunkowych win, przede wszystkim ze szczepu Riesling, a także w coraz szerszym zakresie win czerwonych. Przedsiębiorstwo jest w 100 % własnością kraju związkowego Hesja.
(10) Początkowo działalność winiarska kraju związkowego Hesja stanowiła część ogólnej działalności administracyjnej ("zarządzanie kameralistyczne"), a następnie, od 2003 r., prowadzona była przez tzw. "Landesbetrieb". W związku z finansowaniem przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter niezbędne jest zbadanie szeregu środków:
Środki wdrożone przed dniem 31 grudnia 2002 r.
(11) Przed rokiem 2003 przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter notowało straty. Straty te były pokrywane ze środków kraju związkowego.
(12) Przed zgłoszeniem środka przez Niemcy władze heskie przedstawiły szczegółowe informacje dotyczące przydziałów finansowych, które kraj związkowy Hesja zrealizował w latach 1995-2002 na rzecz przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter.
(13) W ramach zarządzania kameralistycznego działalność Hessische Staatsweingüter ujęta była w budżecie kraju związkowego w rozdziale 09 35 oraz 03 35. Niedobory przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter pokrywane były przez kraj związkowy Hesja w sposób ogólny, w ramach budżetu przewidzianego na poszczególne lata.
(14) Jak wynika z przekazanych informacji, w tym czasie klasztor Eberbach, dawne opactwo cystersów - zabytek architektury i kultury - również należał do przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter. W związku z powyższym koszty utrzymania i zarządzania klasztorem zostały przypisane przedsiębiorstwu Hessische Staatsweingüter. Zgodnie z przekazanymi informacjami klasztor jest obecnie zarządzany przez niezależną fundację prawa publicznego.
(15) Zgodnie z przekazanymi informacjami przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter uzyskało w latach 1995-1997 następujące wyniki finansowe:
| (w DEM) |
|
1995 |
1996 |
1997 |
| Przychody |
10 424 594 |
10 970 002 |
12 043 717 |
| Wydatki |
11 637 419 |
11 889 731 |
12 330 538 |
| Zysk |
- 1 212 825 |
- 919 729 |
- 286 821 |
(16) Władze heskie stwierdziły, że koszty związane z utrzymaniem i zarządzaniem klasztorem Eberbach nie powinny zostać uwzględnione przy określaniu łącznej wysokości kwoty, którą kraj związkowy Hesja przeznacza na finansowanie działalności winiarskiej przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter.
(17) Zgodnie z przekazanymi informacjami dochody i wydatki klasztoru Eberbach, które należy przypisać przedsiębiorstwu Hessische Staatsweingüter, zostały wykazane w osobnej grupie pozycji (grupa 72), w związku z czym środki te mogą zostać wyraźnie oddzielone od innych pozycji.
(18) Ponadto zdaniem władz heskich na kontach przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter znajdowały się również pozostałe, niedające się w bezpośredni sposób przyporządkować usługi publiczne, w szczególności reprezentacyjne próbki wina przeznaczone na potrzeby Landtagu oraz rządu kraju związkowego, a także inwestycje związane ze scalaniem gruntów. Jak wynika z przekazanych informacji, wydatki te zostały wyszczególnione w zawierającym dodatkowe wyjaśnienia załączniku do rozdziałów 09 35 i 03 35 rocznego sprawozdania finansowego.
(19) W związku z powyższym wysokość dotacji przyznawanych przez kraj związkowy Hesja na rzecz działalności winiarskiej przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter należy zdaniem władz Hesji skorygować w następujący sposób:
| (w DEM) |
|
1995 |
1996 |
1997 |
| Zysk |
- 1 212 825 |
- 919 729 |
- 286 821 |
| Przychody klasztoru Eberbach |
570 825 |
826 672 |
966 948 |
| Wydatki klasztoru Eberbach |
1 344 793 |
1 331 987 |
1 533 826 |
| Korekta w odniesieniu do klasztoru Eberbach |
773 968 |
505 315 |
566 878 |
| Reprezentacyjne próbki wina (ryczałt) |
140 000 |
140 000 |
140 000 |
| Scalanie gruntów |
63 918 |
99 568 |
47 963 |
| Korekta w odniesieniu do wydatków nieoperacyjnych |
203 918 |
239 568 |
187 963 |
| Kwota łączna po dokonaniu korekty |
- 234 939 |
- 174 846 |
468 020 |
| Wysokość dotacji w EUR po dokonaniu korekty |
120 122 |
89 397 |
- |
(20) Zgodnie z przekazanymi informacjami Landesbetrieb Hessische Staatsweingüter (utworzony dnia 1 stycznia 1998 r. jako niesamodzielna, odrębna jednostka administracyjna kraju związkowego) otrzymał dotacje operacyjne, w których zawarte były subwencje operacyjne oraz subwencje przeznaczone na realizację zadań reprezentacyjnych (ryczałt za przygotowanie próbek wina na potrzeby Landtagu oraz rządu Hesji).
(21) Według informacji przekazanych przez władze heskie, za właściwe dotacje w okresie 1998-2002, przyznane na rzecz przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter, należy uznać następujące kwoty:
| (w DEM) |
|
1998 |
1999 |
2000 |
2001 |
2002 |
| Dotacje operacyjne |
145 000 |
670 000 |
100 000 |
120 000 |
61 400 |
| w tym subwencje przeznaczone na realizację zadań reprezentacyjnych |
65 000 |
100 000 |
100 000 |
120 000 |
61 400 |
| Właściwe dotacje |
80 000 |
570 000 |
- |
- |
- |
| Właściwe dotacje w EUR |
40 903 |
291 436 |
- |
- |
- |
(22) W opinii władz heskich właściwe dotacje, przyznane w okresie 1995-2002 można przedstawić w skrócie w następujący sposób:
| (w EUR) |
| Zarządzanie kameralistyczne |
1995-1997 |
209 520 |
| Landesbetrieb |
1998-2002 |
332 339 |
| Łącznie |
1995-2002 |
541 859 |
Restrukturyzacja działalności winiarskiej prowadzonej przez kraj związkowy Hesja
(23) W celu przygotowania restrukturyzacji działalności winiarskiej przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter na wniosek kraju związkowego Hesja opracowało we współpracy z Forschungsanstalt Geisenheim dokument strategiczny zatytułowany "Analiza sytuacji i perspektywy rozwoju" (niem. "Situationsanalyse und Entwicklungsperspektiven"), w którym przedstawiono szereg różnych scenariuszy dotyczących dalszego rozwoju winnic państwowych. Dokument ten przewidywał dwie możliwe formy prawne prowadzenia działalności winiarskiej (spółkę GmbH lub fundację). W odniesieniu do strategii przedsiębiorstwa poszczególne opcje zakładały remont kapitalny istniejących pomieszczeń produkcyjnych lub też budowę nowych.
(24) W oparciu o powyższy dokument opracowano w czerwcu 2002 r. plan operacyjny odnoszący się do poszczególnych scenariuszy. Scenariusz "status-quo" przewidywał, że w okresie kolejnych dziesięciu lat stare obiekty w Eltville zostaną stopniowo odrestaurowane, a koszt tej operacji wyniesie 6,7 mln EUR Opcja "status-quo" nie pomogła jednak odzyskać rentowności działalności winiarskiej. Zgodnie z planem operacyjnym finansowanie Staatsweingüter w okresie dziesięciu lat wiązałoby się z koniecznością przyznania przez kraj związkowy Hesja dotacji w łącznej wysokości 14,3 mln EUR (łącznie z pokryciem deficytu gotówkowego wynikającego z wcześniejszej działalności gospodarczej, prowadzonej od roku 2000), a także wykorzystania zysku w wysokości ok. 7,7 mln EUR, pochodzącego ze sprzedaży trwałych aktywów przedsiębiorstwa, które nie są niezbędne do codziennej działalności. W takim przypadku jeszcze w 2011 r. działalność winiarska przyniosłaby straty na poziomie 2 mln EUR.
(25) Druga opcja strategiczna, czyli budowa nowych pomieszczeń produkcyjnych na starym terenie w Eltville, została uznana za najmniej opłacalną z ekonomicznego punktu widzenia i w związku z tym została odrzucona.
(26) Jedyna opcja strategiczna, która według planu operacyjnego pozwoliłaby na uzyskanie długoterminowej rentowności, polegała na budowie nowych pomieszczeń produkcyjnych na terenie zakładu produkcyjnego w majątku Steinberg oraz przeniesieniu administracji i winoteki przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter do klasztoru Eberbach. W przypadku tej opcji przyjęto, że kraj związkowy musiałby przejąć zobowiązania wynikające z prowadzenia działalności winiarskiej do końca 2002 r. Wysokość kosztów inwestycyjnych związanych z budową nowych pomieszczeń produkcyjnych oszacowano na łączną kwotę 15 mln EUR. Koszty te miały zostać częściowo pokryte ze środków uzyskanych w wyniku sprzedaży majątku trwałego, a częściowo ze środków kapitału obcego. Jak wynika z modelu planu operacyjnego, w roku gospodarczym 2006/2007 miał zostać osiągnięty pierwszy dodatni udział w pokryciu kosztów, a w roku gospodarczym 2008/2009 pierwszy dodani przepływ środków pieniężnych. Wysokość niezbędnych dotacji kraju związkowego, przeznaczonych na pokrycie potrzeb w zakresie wykorzystania przepływów pieniężnych w pierwszych latach restrukturyzacji począwszy od 2003 r., określono łącznie na kwotę 4,3 mln EUR.
(27) Z uwagi na zmianę sytuacji na rynku oraz zmianę innych warunków (m.in. wskutek ogólnej sytuacji gospodarczej w Niemczech oraz w wyniku powodzi) plan operacyjny z czerwca 2002 r. musiał zostać zaktualizowany we wrześniu 2002 r., a model finansowy zrewidowany. Według zrewidowanego modelu finansowego opóźnienie dotyczące momentu osiągnięcia rentowności przez przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter wiązało się z koniecznością przyznania przez kraj związkowy Hesja dodatkowych dotacji w wysokości 3,4 mln EUR.
(28) Uchwałą z dnia 10 grudnia 2002 r. rząd kraju związkowego Hesja zdecydował, że działalność winiarska zostanie w dniu 1 stycznia 2003 r. powierzona spółce GmbH, Staatsweingüter GmbH Kloster Eberbach (zwanej dalej: "GmbH"). Powyższa procedura została określona przez władze heskie mianem "formalnej prywatyzacji". Ponadto rząd kraju związkowego podjął decyzję o budowie nowych pomieszczeń produkcyjnych na terenie zakładu produkcyjnego w majątku Steinberg oraz przeniesieniu administracji z Eltville do Eberbach (realizacja trzeciej opcji strategicznej przedstawionej w planie operacyjnym).
(29) Aktywa obrotowe oraz aktywa trwałe w formie ruchomości niezbędne do codziennej działalności należące do byłego Landesbetrieb Hessische Staatsweingüter o łącznej wartości 7,3 mln EUR, a także krótkoterminowe zobowiązania i roszczenia, zostały przeniesione na GmbH. Aktywa trwałe w formie nieruchomości niezbędne do codziennej działalności (tereny wykorzystywane do celów produkcji i budynki) zostały przekazane na rzecz tzw. "Betrieb gewerblicher Art" (instytucja handlowa utworzona na mocy prawa publicznego i będąca w 100 % własnością kraju związkowego) i są dzierżawione przez GmbH. Jak wynika z przedstawionych informacji, wysokość czynszu dzierżawnego została określona na podstawie dwóch ekspertyz dotyczących określenia wysokości czynszu, przedłożonych przez władze heskie.
(30) Zgodnie z informacjami przekazanymi przez władze heskie, kraj związkowy Hesja w ramach zakrojonego na szeroką skalę planu inwestycyjnego zamierzał udostępnić GmbH wystarczającą ilość kapitału, aby w ten sposób zapewnić średnio- i długookresową rentowność spółki na międzynarodowych rynkach wina, bez konieczności finansowania ze środków publicznych.
(31) Do końca 2002 r. zobowiązania Landesbetrieb wobec kraju związkowego Hesja wzrosły do kwoty 1.792.000 EUR. Zobowiązania te zostały następnie zastąpione przez kraj związkowy na dzień 31 grudnia 2002 r. odpowiednią prognozą wydatków, zawartą w załączniku do budżetu na rok 2002.
(32) W momencie utworzenia GmbH w styczniu 2003 r. spółka została wyposażona przez kraj związkowy Hesja w środki o wartości 1 mln EUR (kapitał subskrybowany spółki). W wyniku przeniesienia aktywów (oraz niektórych zobowiązań), a także umorzenia wierzytelności oraz wniesienia w początkowym okresie działalności spółki wkładu kapitałowego, kapitał własny nowoutworzonej GmbH wyniósł ok. 7,6 mln EUR (91 % sumy bilansowej).
(33) Pod koniec 2003 r. podjęto decyzję o wniesieniu drugiego wkładu kapitałowego w wysokości 1,225 mln EUR. Kwota ta została faktycznie wypłacona w transzach: 400.000 EUR w dniu 2 kwietnia, 300.000 EUR w dniu 28 czerwca, 125.000 EUR w dniu 11 sierpnia oraz 100.000 EUR w dniu 15 września 2004 r. Wreszcie ostatnia transza w wysokości 300.000 EUR została wypłacona w dniu 27 lutego 2006 r. Wniesiony kapitał został zaksięgowany w bilansie GmbH jako rezerwa kapitałowa.
(34) Plan operacyjny z września 2002 r. został ponownie zaktualizowany w lutym 2003 r. (plan operacyjny z dnia 26 lutego 2003 r., rozszerzony o kompletny plan zysków i strat), a następnie raz jeszcze poddany aktualizacji w listopadzie 2003 r. (plan operacyjny z dnia 28 listopada 2003 r.). Plan operacyjny z dnia 28 listopada 2003 r. zakładał, że dodatni wskaźnik EBITDA(3) zostanie osiągnięty już w roku gospodarczym 2007, dodatni przepływ środków pieniężnych w roku 2010, a nadwyżki roczne od roku 2014. Jak wynika z przekazanych informacji, model finansowy stanowiący podstawę planu operacyjnego zakładał (w oparciu o zysk przed opodatkowaniem), że stopa zwrotu z kapitału własnego osiągnie wartość 3 % w roku 2016, a od roku 2019 wartość wyższą niż 7 %.
(35) W związku z powyższym władze heskie przedstawiły Komisji ekspertyzę dotyczącą sytuacji rynkowej i rentowności porównywalnych przedsiębiorstw winiarskich w Niemczech i Unii Euroepsjkiej ("Streszczenie ekspertyzy - Pozycja rynkowa i rentowność przedsiębiorstw winiarskich w Niemczech i Unii Europejskiej porównywalnych do Hessische Staatsweingüter Kloster Eberbach GmbH, Eltville" ["Die Marktstellung und Wirtschaftlichkeit von mit der Hessischen Staatsweingüter Kloster Eberbach GmbH, Eltville, vergleichbaren Weingütern in Deutschland und der Europäischen Union"] autorstwa prof. Dietera Hoffmana, Forschungsanstalt Geisenheim, sporządzoną w kwietniu 2005 r., zwaną dalej: "ekspertyzą Hoffmanna"). W przedmiotowym sprawozdaniu wykorzystano analizy przedsiębiorstw, które Fors-chungszentrum Geisenheim przeprowadza regularnie w odniesieniu do ponad 130 przedsiębiorstw winiarskich. Miało to na celu określenie średnich wskaźników rentowności w sektorze.
(36) Jak wynika z ekspertyzy Hoffmana, przedsiębiorstwa winiarskie, a także ewentualni właściciele spoza branży, są zainteresowane długoterminowym i stabilnym zwrotem kapitału własnego. Wyniki analizy wskazują, że w okresie 1992-2003, w odniesieniu do wszystkich objętych badaniem przedsiębiorstw winiarskich, średnia rentowność kapitałów własnych kształtowała się na poziomie 1,9 %. Wiodące przedsiębiorstwa winiarskie osiągnęły rentowność kapitału własnego na poziomie 11,7 %. Z przekazanych informacji wynika jednak, że objęte badaniem wiodące przedsiębiorstwa winiarskie nie mogą być bezpośrednio porównywane z przedsiębiorstwem Hessische Staatsweingüter, ponieważ funkcjonują one jako przedsiębiorstwa rodzinne, w związku z czym wskaźniki rentowności muszą być skorygowane o wartość kosztów personalnych, wynikających z zarządzania zewnętrznego. Po dokonaniu powyższej korekty (przy uwzględnieniu kosztów zatrudnienia jednego dyrektora technicznego i dwóch dyrektorów handlowych) stopa zwrotu z kapitału własnego dla wiodących przedsiębiorstw winiarskich wyniesie według sprawozdania ok. 2 % (1992-2003) lub 3 % (1998-2003). Zdaniem władz heskich powyższe wartości powinny być stosowane jako kryterium porównawcze w odniesieniu do finansowania przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter.
(37) Z ekspertyzy Hoffmanna wynika, że w przypadku restrukturyzacji przedsiębiorstw winiarskich lub w przypadku długoterminowych inwestycji na szerszą skalę próg rentowności zostanie osiągnięty najwcześniej po 10 latach, a średnio w okresie 10-15 lat.
(38) Władze heskie twierdzą, że modele finansowe stanowiące podstawę do powyższych szacunków opierają się na bardzo konserwatywnym podejściu do planowania. Jak wynika z przekazanych informacji, plan operacyjny z dnia 26 lutego 2003 r. został zweryfikowany przez KPMG Deutsche Treuhand-Gesellschaft Aktiengesellschaft (KPMG) i uznany za bardzo konserwatywny zgodnie z najgorszym zakładanym scenariuszem wydarzeń.
Finansowanie kapitałowe nowych pomieszczeń produkcyjnych
(39) Kraj związkowy Hesja udostępnia przedsiębiorstwu GmbH Kloster Eberbach kapitał przeznaczony na budowę nowych pomieszczeń produkcyjnych, znajdujących się pod powierzchnią ziemi. Jak wynika z przekazanych informacji, przedmiotowa inwestycja stanowi kluczowy środek zapewniający osiągnięcie rentowności GmbH w perspektywie średnio-i długookresowej (zob. motywy 23-26), którego wdrożenie - z uwagi na braki strukturalne starych pomieszczeń produkcyjnych w Eltville - jest niezbędne do utrzymania jakości wina oraz zapewnienia, że przestrzegane będą międzynarodowe normy żywnościowe. Nowe pomieszczenia produkcyjne zostaną wybudowane na terenie zakładu produkcyjnego w majątku Steinberg.
(40) Całość inwestycji w wysokości ok. 15 mln EUR zostanie częściowo sfinansowana ze środków pochodzących z wkładu kapitałowego wniesionego przez kraj związkowy Hesja. Wbrew pierwotnym postanowieniom planu restrukturyzacji, finansowanie kapitałowe w wysokości 7,5 mln EUR, zgłoszone dnia 6 lipca 2006 r., nie zostało udostępnione w formie wkładu kapitałowego, ale w formie pożyczki z prawem do udziału w zysku (niem. "partiarisches Darlehen").
(41) Tego rodzaju pożyczka z prawem do udziału w zysku oparta jest na stałej rocznej stopie procentowej wynoszącej 3,7 % i przewiduje możliwość rekapitalizacji odsetek rocznych do roku 2014 lub 2015 (czyli umorzenia 50 % odsetek oraz odsetek składanych w roku 2014 lub 2015).
(42) Ponadto pożyczka z prawem do udziału w zysku uprawnia do udziału w zysku rocznym według stawki odpowiadającej stosunkowi pożyczki do subskrybowanego kapitału GmbH, do wysokości 25 % niespłaconej kwoty pożyczki. W październiku 2006 r. wysokość udziału w zyskach kształtowała się na poziomie 88 %.
(43) Pożyczka z prawem do udziału w zysku będzie umarzana od 2021 r. według stawki 5 % w stosunku rocznym.
(44) Pożyczka z prawem do udziału w zysku zostanie wypłacona na prośbę kierownictwa GmbH, stosownie do postępów w realizacji projektu inwestycyjnego.
(45) Jak wynika z przekazanych informacji, pierwsza transza pożyczki w wysokości 300.000 EUR została wypłacona już w sierpniu 2004 r. w związku z planem budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych. Pozostałe transze w łącznej wysokości 2,3 mln EUR zostały wypłacone w okresie od marca do września 2006 r. w związku z budową nowych pomieszczeń produkcyjnych. Powyższe kwoty zostały przyznane w formie dotacji na mocy dwóch decyzji Ministerstwa Środowiska, Obszarów Wiejskich i Ochrony Konsumentów Hesji (Hessisches Ministerium für Umwelt, ländlichen Raum und Verbraucherschutz) z dnia 22 grudnia 2004 r. oraz 21 lipca 2006 r. dotyczących przekazania łącznej kwoty odpowiednio 1,2 mln EUR i 6,3 mln EUR, przeznaczonej na wydatki związane z budową nowych pomieszczeń produkcyjnych. Jak wynika z informacji przekazanych przez władze niemieckie w wiadomości elektronicznej z dnia 14 listopada 2006 r., powyższe decyzje zostały cofnięte, a kwoty przekazane już na mocy powyższych decyzji w związku z budową nowych pomieszczeń produkcyjnych uwzględniono w pożyczce z prawem do udziału w zysku na określonych tam warunkach.
(46) Zaktualizowany w dniu 16 października 2006 r. plan operacyjny GmbH, oparty na początkowych planach na lata 2004-2020 i odzwierciedlający koszty finansowania budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych, został przekazany Komisji w liście wysłanym drogą elektroniczną w dniu 16 listopada 2006 r. Zgodnie z tym planem operacyjnym, obejmującym okres od 2006 r. do 2020 lub 2025 r. i przewidującym stałe oprocentowanie udostępnionego kapitału na poziomie 3,7 %, można spodziewać się, że dodatni przepływ środków pieniężnych zostanie po raz pierwszy osiągnięty w roku 2010(4). Nadwyżki mają natomiast być uzyskiwane od 2014 r.
(47) Zgodnie z planem operacyjnym w 2014 r. łączne oprocentowanie pożyczki z prawem do udziału w zysku (łącznie ze stałą minimalną stopą zwrotu na poziomie 3,7 %) wyniesie ok. 4,3 %, przy czym w roku 2020 stopa zwrotu będzie wyższa niż 13 %.
(48) Zgodnie z przekazanymi informacjami GmbH w ciągu pierwszych dwóch lat działalności, tj. w latach 2004 i 2005, wyraźnie przekroczyła planowany poziom obrotów oraz zysku.
(49) Budowa nowych pomieszczeń produkcyjnych jest finansowana za pomocą pożyczki udzielonej przez bank komercyjny. Odpowiednia oferta Commerzbank AG (wraz z możliwością refinansowania przez bank Kreditanstalt für Wiederaufbau) została przekazana Komisji wiadomością e-mail w dniu 22 września 2006 r. Oferta ta zawiera powszechnie stosowane na rynku zobowiązania, zmianę klauzuli dotyczącej własności(5), a także wymóg dotyczący posiadania minimalnej ilości środków własnych. Powyższy próg wynosi 30 % i obowiązuje w całym okresie spłaty pożyczki.
Przyczyny wszczęcia przez Komisję postępowania zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE
(50) W piśmie z dnia 20 grudnia 2006 r. (C(2006) 6605 wersja ostateczna), w którym Komisja poinformowała władze niemieckie o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego stwierdzono, że kraj związkowy Hesja - poprzez stałe pokrywanie strat wynikających z prowadzenia działalności winiarskiej do roku 2003 - działa na korzyść przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter. W związku z powyższym przedmiotowy środek stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.
(51) Ponadto Komisja wyraziła wątpliwość, czy w związku z wniesieniem obu wkładów kapitałowych w wysokości 1 mln EUR oraz 1,225 mln EUR można uznać, iż kraj związkowy Hesja postąpił jak inwestor prywatny.
(52) Ponadto Komisja stwierdziła, iż możliwe jest sformułowanie wniosku, zgodnie z którym kraj związkowy Hesja, poprzez przyznanie Hessische Staatsweingüter GmbH - na zasadzie niezależnej inwestycji - pożyczki z prawem do udziału w zysku, postąpił jak inwestor prywatny.
(53) Jednakże Komisja stwierdziła również, iż finansowanie kapitałowe nowych pomieszczeń produkcyjnych należy uznać za inwestycję zrealizowaną przez kraj związkowy Hesja, w związku z czym powstaje pytanie, czy inwestor prywatny, po pokryciu strat przedsiębiorstwa wynikających z prowadzonej w przeszłości działalności, a także po wniesieniu wkładu kapitałowego w łącznej wysokości 2,225 mln EUR, w dalszym ciągu - na warunkach określonych w pożyczce z prawem do udziału w zysku - byłby skłonny do udostępnienia kapitału w wysokości 7,5 mln EUR, przeznaczonego na budowę nowych pomieszczeń produkcyjnych.
III. UWAGI ZAINTERESOWANYCH STRON
(54) Pismem z dnia 15 lutego 2007 r. Komisja otrzymała uwagi Interessensgemeinschaft der Rheingauer Winzer (zwanej dalej "zainteresowaną stroną"), która początkowo zwróciła się z prośbą o zachowanie poufności, a następnie cofnęła powyższą prośbę pismem z dnia 7 marca 2007 r.
(55) W treści uwag przekazanych przez zainteresowaną stronę, która wyraziła sprzeciw wobec planów budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych Hessische Staatsweingüter, zwraca się uwagę na cztery kwestie: fazę przygotowawczą projektu, datowaną na lata 2002-2006, niedoskonałości planu operacyjnego, inwestycje nieujęte w planie operacyjnym oraz derogacje na mocy z art. 87 Traktatu WE.
Faza przygotowawcza projektu, datowana na lata 2002-2006
(56) Zainteresowana strona twierdzi, że już w momencie podjęcia decyzji o finansowaniu budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych można było zauważyć, iż rząd kraju związkowego Hesja nie zamierza postępować jak inwestor prywatny. Na potwierdzenie swojego stanowiska zainteresowana strona przytacza następujące argumenty:
a) członkowie rady nadzorczej GmbH rekrutują się prawie bez wyjątku z organów administracji publicznej. Tylko jeden członek rady nadzorczej jest przedstawicielem sektora gospodarki;
b) nie uwzględniono żadnej alternatywy dla budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych (np. odnowienia starych pomieszczeń);
c) w porównaniach nie zostały uwzględnione inne niemieckie przedsiębiorstwa winiarskie, w szczególności te prowadzące działalność na terenie kraju związkowego Nadrenia-Palatynat, które przez dziesiątki lat nie zdołały osiągnąć rentowności i ostatecznie zostały sprzedane;
d) poprzednie wkłady kapitałowe zostały przyznane bez ustanowienia jakichkolwiek wymogów dotyczących oczekiwanego zysku z kapitału (co sugeruje, że rząd kraju związkowego oraz rada nadzorcza nie wierzyły w możliwości gospodarcze przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter);
e) wkład kapitałowy przeznaczony na finansowanie budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych został przekształcony w pożyczkę z prawem do udziału w zysku dopiero po konsultacjach z Komisją.
(57) Ponadto zainteresowana strona stawia pytanie, w jakim stopniu do osiągnięcia celu GmbH na rok 2005/2006 przyczyniły się przychody uzyskane z innych źródeł.
Niedoskonałości planu operacyjnego
(58) Zainteresowana strona twierdzi, że na podstawie planu operacyjnego z października 2006 r., w którym uwzględniono pożyczkę z prawem do udziału w zysku, nie można udowodnić, iż wniesienie wkładów kapitałowych w roku 2003 i 2004 oraz finansowanie kapitałowe budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych odbyło się z poszanowaniem zasady prywatnego inwestora. Na potwierdzenie swojego stanowiska zainteresowana strona przytacza następujące argumenty:
a) w planie operacyjnym nie uwzględniono faktu, że zarówno poziom zysków, jak i jakość produktu mogą ulegać wahaniom;
b) w planie operacyjnym przyjmuje się, że całość produkcji będzie mogła zostać sprzedana (podczas gdy ze względu na straty oraz ryzyko spadku jakości niezbędne jest zastosowanie w tym kontekście korekty ujemnej o wartości 3 %);
c) w planie operacyjnym nie wzięto pod uwagę również ryzyka związanego z zakupem winogron, moszczu oraz wina, będącego następstwem wahań rynkowych;
d) nie uwzględniono finansowania tego rodzaju zakupów zewnętrznych;
e) w planie operacyjnym nie dokonano również rozróżnienia pomiędzy ceną sprzedaży wina pochodzącego z produkcji własnej a ceną wina pochodzącego z zakupów zewnętrznych (zdaniem zainteresowanej strony średnią cenę sprzedaży win pochodzących z zakupów zewnętrznych należy ustalić na kwotę nie wyższą niż 5 EUR);
f) założenia dotyczące kosztów własnych są nierealistyczne, ponieważ nie odzwierciedlają przewidywalnej dynamiki cen win butelkowanych;
g) dla zainteresowanej strony nie jest również jasne, czy finansowanie inwestycji odtworzeniowej poprzez wykorzystanie amortyzacji zostało uwzględnione w planie operacyjnym.
(59) Na podstawie powyższych obserwacji zainteresowana strona przedstawiła alternatywne obliczenia odnoszące się do sytuacji w roku 2014. Przyjmując założenie, że straty produkcji własnej wynoszącej 1,1 mln litrów wyniosą 3 %, cena sprzedaży 300 000 litrów wina pochodzącego z zakupów zewnętrznych wyniesie 5 EUR, a koszty materiałowe w odniesieniu do każdego litra wina będą kształtować się na poziomie 1,80 EUR, wynik działalności gospodarczej GmbH w roku 2014 zamknie się zdaniem zainteresowanej strony deficytem na poziomie 900.000 EUR, zamiast prognozowanego zysku na poziomie 164.000 EUR. Zainteresowana strona wskazuje również, że plan operacyjny odznacza się dużą niestabilnością i nie uwzględnia w wystarczający sposób ewentualnych fluktuacji.
Nieuwzględnione w planie operacyjnym nakłady na administrację i winotekę
(60) Zainteresowana strona twierdzi, że administracja i winoteka należące do przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter pozostają na terenie odnawianego klasztoru Eberbach. Zainteresowana strona krytycznie odnosi się do faktu, iż koszty odnowienia klasztoru nie zostały ujęte w planie operacyjnym. Zdaniem zainteresowanej strony nie można w tym przypadku wykluczyć możliwości subsydiowania krzyżowego w wyniku ustalenia niższej opłaty za czynsz.
(61) Ponadto zainteresowana strona krytycznie odnosi sie do faktu, iż prywatne przedsiębiorstwa winiarskie mogą jedynie w ograniczonym zakresie wykorzystywać winotekę klasztorną jako miejsce sprzedaży swoich produktów.
Wyłączenia na mocy art. 87 Traktatu WE
(62) Zainteresowana strona twierdzi, że rząd kraju związkowego Hesja nie może stosować przedstawionych poniżej argumentów w celu uznania swoich świadczeń finansowych za dopuszczalną pomoc zgodnie z art. 87 Traktatu WE:
a) przejęcie przez przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter funkcji wzoru do naśladowania dla prywatnych przedsiębiorstw winiarskich (powyższe jest kwestionowane przez zainteresowaną stronę);
b) realizacja przez państwowy instytut badawczy w Geisenheim zadań w zakresie prowadzenia badań naukowych dotyczących uprawy winorośli (zdaniem zainteresowanej strony tego rodzaju działalność może być prowadzona również we współpracy z prywatnymi przedsiębiorstwami);
c) konieczność ochrony krajobrazu kulturowego, a także w szczególności obszarów o dużym nachyleniu terenu (zdaniem zainteresowanej strony przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter zarządza jedynie powierzchnią odpowiadającą 20 % wszystkich znajdujących się w regionie obszarów o dużym nachyleniu terenu).
IV. UWAGI WŁADZ NIEMIECKICH
(63) W dniu 4 kwietnia 2007 r. Komisja otrzymała uwagi władz niemieckich. Uwagi władz niemieckich uwzględniają podział dokonany w treści uwag przekazanych przez zainteresowaną stronę i zawierają argumenty odnoszące się do czterech kwestii: postępowania władz kraju związkowego Hesja zgodnie z testem inwestora prywatnego; rzetelności planu operacyjnego; kwestii uwzględnienia w planie operacyjnym faktu zlokalizowania administracji i winoteki na terenie klasztoru Eberbach; nieistotności uzasadnienia dotyczącego zgodności pomocy. Ponadto uwagi władz niemieckich zawierają informacje na temat sprzedaży nieruchomości należących w przeszłości do zakładu budżetowego.
Rząd kraju związkowego działał jak inwestor prywatny
(64) Według informacji przekazanych przez władze niemieckie rząd kraju związkowego już w momencie podjęcia decyzji o budowie nowych pomieszczeń produkcyjnych postąpił jak inwestor prywatny. Zdaniem władz niemieckich argumenty przedstawione przez zainteresowaną stronę są błędne pod względem merytorycznym i nie mają znaczenia prawnego. Na potwierdzenie swojego stanowiska władze niemieckie przytaczają następujące argumenty:
a) kraj związkowy Hesja - jako jedyny udziałowiec GmbH - delegował swoich przedstawicieli do rady nadzorczej spółki, czyli postąpił tak, jak w podobnym przypadku postąpiłby prywatny inwestor. Ponadto członkiem rady nadzorczej został przedstawiciel sektora gospodarki, dzięki czemu zapewniony został odpowiedni poziom wiedzy specjalistycznej;
b) decyzja o przeniesieniu centrali przedsiębiorstwa i budowie nowych pomieszczeń produkcyjnych została podjęta ze względów ekonomicznych, w oparciu o analizę możliwych koncepcji strategicznych;
c) zgodnie z zasadą testu prywatnego inwestora punkt odniesienia dla działań podejmowanych przez rząd kraju związkowego Hesja stanowiły przeciętne, a nawet wiodące prywatne przedsiębiorstwa winiarskie (a nie, jak twierdzi zainteresowana strona, inne nierentowne państwowe przedsiębiorstwa winiarskie).
(65) Władze niemieckie twierdzą, że rozwój ekonomiczny GmbH jest zgodny z planem operacyjnym. W roku 2005 nie uzyskano przychodów z innych źródeł. Plan dotyczący wysokości obrotów przedsiębiorstwa został przekroczony o kwotę 500.000 EUR. Zwiększeniu wysokości pozostałych przychodów operacyjnych w związku z likwidacją szkód w ramach ubezpieczeń na wypadek powodzi towarzyszyło zwiększenie kosztów rzeczowych i osobowych związanych z wystąpieniem powyższych szkód.
(66) Zgodnie z informacjami przekazanymi przez władze niemieckie, pomimo słabych zbiorów w roku 2005 (o 21 % niższych niż w 2004 r.) oraz w roku 2006 (o 32 % niższych niż w 2004 r.) wynik finansowy przedsiębiorstwa za rok 2006 jest zgodny z planem operacyjnym.
(67) Jak wynika z przekazanych informacji, obie decyzje, na mocy których wypłacono pierwsze transze środków przeznaczonych na finansowanie budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych, zostały cofnięte, a całość środków w kwocie 7,5 mln EUR została przyznana w formie pożyczki z prawem do udziału w zysku. Wypłacone już kwoty zostały na tych samych warunkach z mocą wsteczną uwzględnione w ramach pożyczki. W budżecie kraju związkowego dokonano natomiast niezbędnych korekt.
Plan operacyjny jest rzetelny
(68) Władze niemieckie twierdzą, że plan operacyjny jest rzetelny i opiera się na konserwatywnych i realistycznych założeniach. Na potwierdzenie swojego stanowiska władze niemieckie przytaczają następujące argumenty:
a) planowanie produkcji oparte jest na średniej wysokość plonów przy średnim poziomie zbiorów (uwzględnienie dobrych i słabych zbiorów, a także strat). Planowana wielkość produkcji jest niższa niż średnia wielkość produkcji przedsiębiorstw winiarskich prowadzących działalność w regionie Rheingau;
b) plany dotyczące zakupów zostały sporządzone w sposób rzetelny. W oparciu o umowy dzierżawy i zarządzania gruntami GmbH nie dokonuje zakupu wina, ale winogron. Koszty tych zakupów są w pełni uwzględnione w planie operacyjnym. Ryzyko spadku jakości oraz zmniejszenia ilości wytwarzanych produktów odpowiada dokładnie ryzyku związanemu z produkcją własną. Wino wytwarzane z winogron zakupionych w ramach umów dzierżawy i zarządzania gruntami może być wprowadzane na rynek jako produkt opatrzony nazwą i znakiem towarowym GmbH (wino butelkowane przez producenta, niem. "Erzeugerabfüllung"). Fakt, iż nowe pomieszczenia produkcyjne przejściowo w okresie 2007-2010 nie będą w całości wykorzystywane, również został uwzględniony w planie operacyjnym;
c) obliczenia dotyczące kosztów własnych opierają się na właściwych założeniach. Stopniowe zmniejszenie skali działalności oraz podniesienie wydajności pozwoli na osiągnięcie oszczędności w zakresie kosztów, które częściowo odnotowano już w roku 2005/2006;
d) plan operacyjny opiera się na konserwatywnych i realistycznych założeniach. Powyższe potwierdza analiza KPMG. Możliwość realizacji planu operacyjnego potwierdza również fakt, iż Commerzbank udostępnił pożyczkę komercyjną przeznaczoną na częściowe finansowanie budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych;
e) inwestycje odtworzeniowe zostały uwzględnione w planie operacyjnym jako wydatki kapitałowe oraz jako odpisy amortyzacyjne.
Wydatki związane z lokalizacją administracji i winoteki na terenie klasztoru Eberbach zostały w pełni uwzględnione w planie operacyjnym
(69) Jak wynika z przekazanych informacji, celem odnowienia klasztoru Eberbach, które prawdopodobnie potrwa ponad 25 lat, nie jest udzielenie wsparcia finansowego GmbH, ale zachowanie zabytku kultury. Pomieszczenia przeznaczone na potrzeby administracji i winoteki zostaną wynajęte przez GmbH na warunkach rynkowych. Umowa pomiędzy GmbH a fundacją Kloster Eberbach nie została dotychczas zawarta. Szacowana wysokość opłaty za czynsz została uwzględniona w planie operacyjnym.
Uzasadnienie, na które powołuje się zainteresowana strona, jest nieistotne
(70) Jak wynika z przekazanych informacji, finansowanie budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE, ponieważ rząd kraju związkowego Hesja postąpił jak inwestor prywatny. W związku z powyższym argumenty, na które zdaniem zainteresowanej strony będzie powoływał się kraj związkowy Hesja w celu uzasadnienia przyznania pomocy, są w przedmiotowym przypadku nieistotne.
Sprzedaż nieruchomości należących w przeszłości do zakładu budżetowego
(71) Ponadto władze niemieckie poinformowały Komisję, że nieruchomości o wartości 2.959.675 EUR, należące w przeszłości do zakładu budżetowego, zostały sprzedane, a zysk przekazany do budżetu kraju związkowego.
V. OCENA POMOCY
Stosowanie zasad dotyczących pomocy państwa
(72) Przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter prowadzi działalność w zakresie produkcji wina i wprowadzania go na rynek. Zgodnie z art. 71 rozporządzenia Rady (WE) nr 1493/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku wina(6), art. 87, 88 i 89 Traktatu stosuje się do produkcji i handlu produktami objętymi powyższym rozporządzeniem. W związku z powyższym istnieje konieczność zbadania przedmiotowych środków w kontekście zasad dotyczących pomocy państwa.
Istnienie pomocy w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE
(73) Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu WE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub gałęziom produkcji, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
(74) Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich pomoc dla przedsiębiorstwa może wpływać na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi, jeżeli przedmiotowe przedsiębiorstwo prowadzi działalność na rynku, który podlega handlowi wewnątrzwspólnotowemu(7). Przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter prowadzi działalność w zakresie produkcji wina i wprowadzania go na rynek, operuje zatem na rynku międzynarodowym, gdzie występuje silna konkurencja(8). Przedmiotowe środki są finansowane z zasobów państwowych (z budżetu kraju związkowego Hesja) i mają charakter selektywny, ponieważ dotyczą określonego przedsiębiorstwa. W związku z powyższym należy zbadać, czy środki te przyniosły w przeszłości lub nadal przynoszą przedsiębiorstwu Hessische Staatsweingüter korzyść zakłócającą konkurencję lub wymianę handlową, i w związku z tym stanowią pomoc w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE. W celu dokonania oceny, czy dany środek przynosi korzyść należy zastosować test prywatnego inwestora(9).
Środki wdrożone przed dniem 31 grudnia 2002 r.
(75) Dochodzenie potwierdziło, że kraj związkowy Hesja, pokrywając straty przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter, przysporzył temu przedsiębiorstwu korzyści, w związku z czym przedmiotowy środek stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.
(76) Należy zbadać, czy Hessische Staatsweingüter w okresie, w którym prowadziło działalność w ramach zarządzania kameralistycznego jako część ogólnej administracji kraju związkowego Hesja (do końca 1997 r.), a następnie jako Landesbetrieb, tj. osobna część ogólnej administracji, lecz w dalszym ciągu bez własnej osobowości prawnej, może zostać uznane za przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.
(77) Jeżeli państwo prowadzi działalność gospodarczą, to zgodnie wyrokiem Trybunału w sprawie C-118/85, Komisja przeciwko Włochom(10), dla uznania danego podmiotu lub jednostki za przedsiębiorstwo publiczne nie jest istotne, czy przedmiotowa działalność jest prowadzona za pośrednictwem innego podmiotu czy jednostki należącej do administracji państwowej. Z powyższego wynika zatem, iż przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter już w okresie przed 2003 r. należy uznać za przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.
(78) Komisja stwierdza, że okres, który powinien zostać uwzględniony w kontekście oceny pomocy, obejmuje lata 1995-2002. Komisja przypomina, że zgodnie z art. 15 rozporządzania Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE(11) kompetencje Komisji w zakresie windykacji pomocy podlegają dziesięcioletniemu okresowi przedawnienia. Okres przedawnienia rozpoczyna bieg w dniu, w którym bezprawnie przyznano pomoc beneficjentowi. Jakiekolwiek działanie, podejmowane przez Komisję lub przez państwo członkowskie, działające na wniosek Komisji w odniesieniu do pomocy przyznanej bezprawnie powoduje przerwanie okresu przedawnienia.
(79) W decyzji w sprawie wszczęcia postępowania Komisja stwierdziła, że pierwsze spotkanie władz Hesji z urzędnikami z DG AGRI, które odbyło się w dniu 26 stycznia 2005 r., należy uznać za działanie, które powoduje przerwanie okresu przedawnienia zgodnie z art. 15 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999.
(80) Powyższe tymczasowe stwierdzenie nie jest kwestionowane ani w treści uwag przekazanych przez zainteresowane strony, ani też w uwagach władz niemieckich, przekazanych po opublikowaniu decyzji w sprawie wszczęcia postępowania. W związku z powyższym Komisja podtrzymuje stanowisko, że pierwsze spotkanie władz Hesji z urzędnikami z DG AGRI, które odbyło się w dniu 26 stycznia 2005 r., należy uznać za działanie, które powoduje przerwanie okresu przedawnienia.
(81) Przedmiotowa pomoc, przyznana na potrzeby stałego pokrycia strat przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter przez kraj związkowy Hesja, składa się zatem z właściwych dotacji przyznanych w odniesieniu do działalności winiarskiej w ramach zarządzania kameralistycznego w okresie 1995-1997 (209.520 EUR) oraz dotacji przyznanych na rzecz Landesbetrieb w latach 1998-2002 (332.339 EUR). Łączna wysokość pomocy wynosi zatem 541.859 EUR (zob. motyw 22).
(82) Pismem z dnia 20 grudnia 2006 r. (C(2006) 6605 wersja ostateczna) Komisja stwierdziła ponadto, że faktycznym beneficjentem udzielonej w przeszłości pomocy wydaje się być tzw. Betrieb gewerblicher Art.
(83) Według informacji przekazanych przez władze niemieckie Betrieb gewerblicher Art jest prawnym i gospodarczym następcą przedsiębiorstwa Landesbetrieb Hessische Staatsweingüter, ponieważ jest prawnym i ekonomicznym właścicielem aktywów trwałych Hessische Staatsweingüter i w związku z tym powinien zostać uznany za faktycznego beneficjenta udzielonej w przeszłości pomocy. GmbH dzierżawi od Betrieb gewerblicher Art aktywa trwałe w formie nieruchomości niezbędne do codziennej działalności. Wysokość czynszu dzierżawnego została określona na podstawie dwóch ekspertyz dotyczących określenia wysokości czynszu, przedłożonych przez władze heskie (zob. motyw 29) Komisja stwierdza zatem, iż przedmiotowe aktywa trwałe zostały wydzierżawione na warunkach rynkowych.
(84) Zdaniem Komisji GmbH, która przejęła zadania w zakresie kontynuacji działalności winiarskiej i otrzymała aktywa obrotowe oraz aktywa trwałe niezbędne do codziennej działalności należące do Landesbetrieb (zob. motyw 29), odniosła jednak korzyść wskutek wdrożenia określonych działań przed dniem 31 grudnia 2002 r., w związku z czym również powinna zostać uznana za beneficjenta udzielonej wcześniej pomocy.
(85) W związku z powyższym potwierdziły się wątpliwości, na których podstawie Komisja wszczęła postępowanie, a także tymczasowe stwierdzenia zawarte w decyzji w sprawie wszczęcia postępowania.
Restrukturyzacja działalności winiarskiej prowadzonej przez kraj związkowy Hesja
(86) Dochodzenie potwierdziło wątpliwość Komisji, że kraj związkowy Hesja nie postąpił jak inwestor prywatny, wnosząc na rzecz GmbH wkład kapitałowy w wysokości 1 mln EUR, a następnie 1,225 mln EUR.
(87) Zgodnie z informacjami przekazanymi przez władze niemieckie kapitał został udostępniony na warunkach rynkowych, ponieważ spodziewane zyski - co potwierdza ekspertyza Hoffmanna - odpowiadały średnim zyskom uzyskiwanym w sektorze, a nawet były wyższe. Zgodnie z analizą KPMG plan operacyjny GmbH opierał się przy tym na konserwatywnym podejściu.
(88) Komisja stwierdza, że tego rodzaju ocena odnosi się do całego procesu restrukturyzacji, ponieważ władze niemieckie jako kryterium porównawcze zastosowały stopę zwrotu z kapitału własnego, a kapitał własny GmbH odzwierciedla wszystkie wdrożone działania restrukturyzacyjne (tj. nie tylko wkłady kapitałowe, ale również wniesienie wkładów oraz umorzenie wierzytelności).
(89) Zainteresowana strona wyjaśnia w swoich uwagach (zob. motyw 54), że kraj związkowy Hesja już w momencie podjęcia decyzji o sfinansowaniu nowych pomieszczeń produkcyjnych nie działał jak inwestor prywatny. W uwagach odniesiono się do takich kwestii, jak skład rady nadzorczej GmbH i nieuwzględnienie innych, nierentownych przedsiębiorstw winiarskich, a także do faktu, że wkłady kapitałowe zostały przyznane bez ustanowienia jakichkolwiek wymogów dotyczących oczekiwanego zysku z kapitału. Ponadto zainteresowana strona krytycznie odnosi się do rzekomych niedoskonałości planu operacyjnego, a także oświadcza, że plan jest niestabilny i nie uwzględnia w wystarczającym stopniu fluktuacji występujących na rynku.
(90) Władze niemieckie w swoich uwagach (zob. motyw 63) odrzucają argumenty przytoczone przez zainteresowaną stronę, twierdząc, że są one błędne z merytorycznego punktu widzenia i nie mają znaczenia prawnego.
(91) Zdaniem Komisji wątpliwości przywołane przez zainteresowaną stronę zostały rozwiane wyjaśnieniami władz niemieckich, a plan operacyjny jest rzetelny. Ponadto Komisja podziela stanowisko władz niemieckich, zgodnie z którym w kontekście testu prywatnego inwestora należy jako kryterium porównawcze uwzględnić inne, podobne, rentowne przedsiębiorstwa winiarskie (zob. motyw 64).
(92) W związku z powyższym Komisja stwierdza, że działania restrukturyzacyjne wdrożone przez kraj związkowy Hesja na rzecz GmbH (wniesienie wkładów, umorzenie wierzytelności oraz przyznanie dwóch wkładów kapitałowych) mogą same w sobie zostać uznane za środki możliwe do zaakceptowania przez inwestora prywatnego. Komisja uważa jednak, że oceny wkładów kapitałowych należy dokonać w kontekście wszystkich wdrożonych działań, w tym również dotyczących pokrycia strat w okresie przed dniem 31 grudnia 2002 r., kiedy to działalność winiarska była prowadzona jako integralna część ogólnej działalności administracyjnej kraju związkowego Hesja, ponieważ GmbH przejęła zadania w zakresie kontynuowania działalności winiarskiej i w pewnym stopniu powinna również zostać uznana za beneficjenta udzielonej wcześniej pomocy (zob. motyw 83)(12).
(93) Zdaniem Komisji w szczególności umorzenie wierzytelności w wysokości 1.792.000 EUR, odnoszących się do zobowiązań zakładu budżetowego wobec kraju związkowego Hesja w związku z prowadzoną w przeszłości działalnością, miało ten sam cel, co okazjonalne pokrywanie strat przed dniem 31 grudnia 2002 r. W związku z powyższym środek ten może zostać uznany za subwencjonowanie w późniejszym okresie prowadzonej w przeszłości działalności.
(94) W związku z powyższym Komisja uważa, że działania restrukturyzacyjne nie mogą zostać oddzielone w stosowny sposób od działań wdrożonych przed dniem 31 grudnia 2002 r. Komisja stwierdza zatem, że z uwagi na przyznaną w przeszłości pomoc operacyjną w odniesieniu do działalności winiarskiej kraj związkowy Hesja nie postąpił jak inwestor prywatny, wdrażając różnego rodzaju działanie restrukturyzacyjne na rzecz GmbH (wniesienie wkładów, umorzenie wierzytelności, przyznanie dwóch wkładów kapitałowych), a także iż działania restrukturyzacyjne stanowią tym samym pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.
(95) W związku z powyższym potwierdziły się wątpliwości, na podstawie których Komisja wszczęła postępowanie, a także tymczasowe stwierdzenia zawarte w decyzji w sprawie wszczęcia postępowania.
Finansowanie kapitałowe nowych pomieszczeń produkcyjnych
(96) W odniesieniu do finansowania kapitałowego nowych pomieszczeń produkcyjnych dochodzenie potwierdziło wątpliwość Komisji, że w kontekście wcześniejszych inwestycji przyznanie przez kraj związkowy Hesja pożyczki z prawem do udziału w zysku na rzecz Hessische Staatsweingüter GmbH oznacza, że kraj związkowy nie postąpił jak inwestor prywatny.
(97) Twierdzenia zainteresowanej strony dotyczące rzekomych niedoskonałości planu operacyjnego odnoszą się również do kwestii finansowania budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych. Władze niemieckie odrzucają powyższą argumentację (zob. motywy 58 i 68). W odniesieniu do kwestii związanej z finansowaniem budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych Komisja również uważa, że wątpliwości zgłoszone przez zainteresowaną stronę zostały rozwiane wyjaśnieniami władz niemieckich, a plan operacyjny jest rzetelny (zob. motyw 91), ponieważ uwzględnia możliwość wystąpienia zmian dotyczących poziomu zysków, jakości produktów oraz strat, a także uwzględnia wszystkie niezbędne elementy kosztów (zob. motywy 68 i 69). Ponadto plan operacyjny został zweryfikowany przez KPMG i uznany za bardzo konserwatywny (zob. motyw 38).
(98) Ponadto zainteresowana strona odnosi się do faktu, iż wkład kapitałowy kraju związkowego Hesja przeznaczony na finansowanie budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych został przekształcony w pożyczkę z prawem do udziału w zysku dopiero po konsultacjach z Komisją. Strona zainteresowana twierdzi również, że wydatki związane z działalnością administracji oraz winoteki należącej do przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter nie zostały ujęte w planie operacyjnym. Zdaniem zainteresowanej strony nie można w tym przypadku wykluczyć możliwości subsydiowania skrośnego w wyniku ustalenia niższej opłaty za czynsz.
(99) W swoich uwagach władze niemieckie informują, że kwoty wypłacone już w związku z budową nowych pomieszczeń produkcyjnych zostały w całości uwzględnione w ramach pożyczki z prawem do udziału w zysku i objęte z mocą wsteczną warunkami określonymi w tej pożyczce (zob. motyw 67). Ponadto władze niemieckie wyjaśniają, że wydatki związane z wynajęciem na terenie klasztoru Eberbach pomieszczeń na potrzeby administracji i winoteki przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter zostały w pełni uwzględnione w planie operacyjnym (zob. motyw 69). Szacowana wysokość opłaty za czynsz została uwzględniona w planie operacyjnym. W związku z powyższym Komisja uważa, że wątpliwości przywołane przez zainteresowaną stronę zostały rozwiane wyjaśnieniami władz niemieckich.
(100) Pożyczka z prawem do udziału w zysku oparta jest na stałej rocznej stopie procentowej wynoszącej 3,7 % i uprawnia do udziału w zysku rocznym (szczegółowy opis warunków finansowych zob. motywy 41-44). Zdaniem Komisji powyższe warunki stanowią możliwe do zaakceptowania warunki rynkowe dla tego rodzaju inwestycji. Ponadto Komisja stwierdza, że finansowanie pozostałej części inwestycji za pomocą pożyczki udzielonej na warunkach rynkowych świadczy o żywotności ekonomicznej przedsiębiorstwa.
(101) W związku z tym Komisja podtrzymuje swój wniosek sformułowany w piśmie z dnia 20 grudnia 2006 r. (C(2006) 6605 wersja ostateczna), iż pożyczka z prawem do udziału w zysku może zostać sama w sobie uznana za środek przyznany na warunkach możliwych do zaakceptowania przez prywatnego inwestora, co z kolei oznacza, że GmbH nie uzyskała w ten sposób jakiejkolwiek korzyści.
(102) Komisja uważa jednak, że finansowanie budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych nie może zostać w stosowny sposób oddzielone od pomocy, którą GmbH otrzymała w przeszłości. Budowa nowych pomieszczeń produkcyjnych stanowiła integralną część planu restrukturyzacji i powinna zostać uznana za kolejne działanie wdrożone w ramach procesu restrukturyzacji (po umorzeniu wierzytelności i wniesieniu obu wkładów kapitałowych). Ponadto obecna sytuacja ekonomiczna i finansowa GmbH, która umożliwia spółce częściowe sfinansowanie budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych poprzez pożyczkę udzieloną przez bank komercyjny, wynika z wdrożenia przez kraj związkowy Hesja określonych działań restrukturyzacyjnych na rzecz GmbH i w związku z tym musi być rozpatrywana w kontekście tych właśnie środków.
(103) Komisja stwierdza zatem, że w kontekście wdrożonych w przeszłości działań restrukturyzacyjnych finansowanie przez kraj związkowy Hesja budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych w wysokości 7,5 mln EUR poprzez pożyczkę z prawem do udziału w zysku oznacza, że kraj związkowy nie postąpił jak inwestor prywatny, w związku z czym pożyczka z prawem do udziału w zysku stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.
(104) W związku z powyższym potwierdziły się wątpliwości, na których podstawie Komisja wszczęła postępowanie, a także tymczasowe stwierdzenia zawarte w decyzji w sprawie wszczęcia postępowania.
Wyłączenia na mocy art. 87 Traktatu WE
(105) Zakaz pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 nie wyklucza możliwości, że określone rodzaje pomocy, na podstawie wyłączeń określonych w ust. 2 i 3 tego artykułu, mogą zostać uznane za zgodne ze wspólnym rynkiem.
(106) Nie można twierdzić, że przedmiotowe środki mają charakter społeczny lub też służą naprawieniu szkód spowodowanych katastrofami naturalnymi, co umożliwiłoby powołanie się na art. 87 ust. 2 lit. a) lub b) Traktatu WE. Jest również oczywiste, że środki te nie są przeznaczone na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski, wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania, czy też wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego. W związku z powyższym wyłączenia przewidziane w art. 87 ust. 3 lit. a), b) oraz d) Traktatu WE nie mają w tym przypadku zastosowania.
(107) Komisja może uznać pomoc za zgodną ze wspólnym rynkiem w przypadku stosowania wyłączeń na mocy art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE w sytuacji, gdy pomoc przeznaczona jest na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.
Środki wdrożone przed dniem 31 grudnia 2002 r.
(108) Zgodnie z pkt 15 wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym na lata 2007-2013(13), aby środek pomocy mógł zostać uznany za zgodny z regułami wspólnego rynku, musi zawierać element stymulujący lub musi wymagać współdziałania ze strony podmiotu korzystającego z pomocy. Jednostronne środki pomocy państwa, których celem jest jedynie poprawa sytuacji finansowej producentów, a które nie przyczyniają się w żaden sposób do rozwoju sektora, uznaje się za stanowiące pomoc operacyjną niezgodną ze wspólnym rynkiem.
(109) Komisja zauważa, że nie jest oczywiste, czy przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter w okresie przed 2003 r. mogło zostać uznane za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji. Jest prawdą, że kwota 541.859 EUR, którą przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter otrzymało w latach 1995-2002 od kraju związkowego Hesja, stanowi pomoc państwa. Nie musi to jednak koniecznie oznaczać, że przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter posiadało status przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji, które nie było w stanie pozyskać dodatkowych środków finansowych na warunkach rynkowych. Ponadto okazjonalne pokrywanie strat miało charakter środków doraźnych i nie opierało się na planie restrukturyzacji. Powyższe środki zostały wdrożone na długo przed podjęciem decyzji o restrukturyzacji przedsiębiorstwa. Ostatni przypadek pokrycia strat w kwocie 541.859 EUR miał miejsce w 1999 r. (zob. motyw 21), podczas gdy przygotowania do restrukturyzacji przedsiębiorstwa rozpoczęły się dopiero w roku 2001 r., prace nad planem restrukturyzacji zainicjowano dopiero w czerwcu 2002 r., a oficjalna decyzja o restrukturyzacji przedsiębiorstwa została podjęta dnia 10 grudnia 2002 r. (zob. opis procesu restrukturyzacji w motywach 23-38, a w szczególności w motywie 28). W związku z powyższym pokrywanie strat przedsiębiorstwa nie może zostać uznane za część procesu restrukturyzacji, który faktycznie rozpoczął się w dniu 31 grudnia 2002 r.
(110) Przedmiotowa pomoc nie miała również związku z inwestycjami, kształceniem, tworzeniem miejsc pracy czy współdziałaniem wymaganym od podmiotu korzystającego z pomocy. Pomoc miała jedynie na celu poprawę sytuacji finansowej beneficjenta.
(111) W związku z powyższym Komisja uważa, że przedmiotowa pomoc stanowi pomoc operacyjną niezgodną ze wspólnym rynkiem.
(112) Komisja wyraża ubolewanie, że władze niemieckie nie zgłosiły pomocy zgodnie z art. 88 ust. 3 Traktatu WE, ale wdrożyły ją w sposób niezgodny z prawem.
Restrukturyzacja działalności winiarskiej prowadzonej przez kraj związkowy Hesja i finansowanie kapitałowe budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych
(113) Ponieważ stwierdzono, że finansowanie kapitałowe budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych stanowi w kontekście wdrożonych w przeszłości działań restrukturyzacyjnych pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE (zob. motyw 103), środek ten zostanie poddany ocenie jako część działań restrukturyzacyjnych.
(114) Pomoc na restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji musi zwykle zostać zbadana na podstawie wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw(14). Zgodnie z pkt 103 i 104 powyższych wytycznych zgłoszenia zarejestrowane przez Komisję przed dniem 10 października 2004 r., a także niezarejestrowana pomoc w celu ratowania lub restrukturyzacji, jest jednak analizowana w świetle kryteriów stosowanych w chwili dokonywania zgłoszenia lub udzielenia pomocy.
(115) Decyzja o wdrożeniu działań restrukturyzacyjnych na rzecz tworzonej spółki GmbH została formalnie podjęta w drodze uchwały rządu kraju związkowego z dnia 10 grudnia 2002 r. (zob. motywy 28-33). Powyższą datę należy zatem uznać za moment udzielenia pomocy. W momencie tym obowiązywały Wspólnotowe wytyczne dotyczące pomocy państwa z 1999 r. na rzecz wspomagania i restrukturyzacji przedsiębiorstw przeżywających trudności(15) (zwane dalej: "wytycznymi w sprawie restrukturyzacji"). Rozdział 3.2 powyższych wytycznych zawiera szczególne przepisy dotyczące pomocy na restrukturyzację.
Kwalifikowalność przedsiębiorstwa do pomocy
(116) Zgodnie z pkt 30 wytycznych w sprawie restrukturyzacji, aby mogła zostać przyznana pomoc na restrukturyzację, przedsiębiorstwo musi być uznane za przedsiębiorstwo przeżywające trudności.
(117) Zgodnie z pkt 4 wytycznych w sprawie restrukturyzacji Komisja uznaje dane przedsiębiorstwo za przedsiębiorstwo przeżywające trudności w sytuacji, gdy jest niezdolne, biorąc pod uwagę stan jego własnych środków finansowych lub środków, które byliby gotowi przeznaczyć na jego rzecz właściciele/akcjonariusze i wierzyciele, do zahamowania strat, które przy braku interwencji zewnętrznej ze strony władz publicznych doprowadziłyby je do niemalże pewnej śmierci ekonomicznej w krótkiej lub średniej perspektywie czasowej.
(118) W przedmiotowym przypadku GmbH w momencie utworzenia na początku 2003 r. dysponowała solidnymi podstawami finansowymi (zob. motyw 32). Jednakże bilans otwarcia odzwierciedlał już sytuację po wdrożeniu większości działań restrukturyzacyjnych (wniesienie wkładów, umorzenie wierzytelności, wniesienie pierwszego wkładu kapitałowego). Nawet w tych okolicznościach GmbH nie była jednak w stanie za pomocą własnych środków finansowych zahamować straty do momentu osiągnięcia planowanego progu rentowności. W planie operacyjnym z czerwca 2002 r. wysokość niezbędnych dotacji przeznaczonych na pokrycie potrzeb w zakresie wykorzystania przepływów pieniężnych w pierwszych latach restrukturyzacji oszacowano na kwotę 4,3 mln EUR (zob. motyw 26). Według zrewidowanego modelu z września 2002 r. niezbędne było udostępnienie dalszych 3,4 mln EUR (zob. motyw 27). Pomimo stosunkowo wysokiego wyposażenia GmbH w kapitał własny (kapitał własny w łącznej wysokości ok. 7,6 mln EUR, co stanowi 91 % sumy bilansowej spółki) istniało zatem duże prawdopodobieństwo, że przedsiębiorstwo nie będzie w stanie za pomocą własnych środków pokryć potrzeb w zakresie wykorzystania przepływów pieniężnych do momentu osiągnięcia rentowności. Ponadto jest mało prawdopodobne, aby w przypadku braku gwarancji ze strony kraju związkowego Hesja GmbH mogła uzyskać ze źródeł zewnętrznych środki finansowe przeznaczone na finansowanie bieżącej działalności. Ponieważ zostało udowodnione, że wkłady udziałowca spółki wniesione w ramach działań restrukturyzacyjnych nie zostały przyznane na warunkach możliwych do zaakceptowania przez inwestora prywatnego (zob. motyw 94), środki finansowe udostępnione przez kraj związkowy Hesja należy zatem uznać za element pomocy państwa, w związku z czym nie mogą one zostać przywołane jako dowód potwierdzający fakt, iż przedsiębiorstwo było w stanie przetrwać w przypadku braku interwencji zewnętrznej ze strony władz publicznych.
(119) W związku z powyższym GmbH od momentu powstania może zostać uznana za przedsiębiorstwo przeżywające trudności w rozumieniu pkt 4 wytycznych w sprawie restrukturyzacji.
(120) Zgodnie z pkt 7 wytycznych w sprawie restrukturyzacji nowo utworzone przedsiębiorstwo nie kwalifikuje się do korzystania z pomocy na rzecz wspomagania i restrukturyzacji, nawet jeśli jego początkowa sytuacja finansowa jest trudna. Jednakże zgodnie z przypisem 9 wytycznych w sprawie restrukturyzacji utworzenie przez przedsiębiorstwo własnej filii, której celem byłoby jedynie przyjmowanie jego aktywów i ewentualnie pasywów, nie jest uważane za tworzenie nowego przedsiębiorstwa.
(121) W przedmiotowym przypadku GmbH została utworzona z dniem 1 stycznia 2003 r., a zatem w momencie wdrożenia działań restrukturyzacyjnych spełniała warunki definicji nowo utworzonego przedsiębiorstwa. Wprawdzie nieruchomości trwałe pozostały własnością kraju związkowego Hesja (zostały wniesione do majątku Betrieb gewerblicher Artykuł) i zostały wydzierżawione GmbH, ale aktywa obrotowe oraz aktywa trwałe w formie ruchomości niezbędne do codziennej działalności o łącznej wartości 7,3 mln EUR, a także krótkoterminowe zobowiązania i roszczenia zostały przeniesione na GmbH. W związku z tym GmbH może zostać uznana za filię, której celem było jedynie przejęcie określonych aktywów oraz pasywów Landesbetrieb. Zdaniem Komisji GmbH jest zatem objęta wyłączeniem zgodnie z przypisem 9 wytycznych w sprawie restrukturyzacji i w związku z tym kwalifikuje się zasadniczo do otrzymania pomocy na restrukturyzację zgodnie z pkt 30 tych samych wytycznych.
Przywrócenie dobrej kondycji
(122) Zgodnie z pkt 31-34 wytycznych w sprawie restrukturyzacji przyznanie pomocy jest uwarunkowane wdrożeniem planu restrukturyzacji. Plan restrukturyzacji, którego okres trwania musi być możliwie najkrótszy, powinien umożliwić długotrwałe przywrócenie dobrej kondycji przedsiębiorstwa w dłuższej perspektywie czasowej, w oparciu o realistyczne wytyczne dotyczące warunków przyszłej działalności. Plan restrukturyzacji powinien proponować przekształcenie przedsiębiorstwa w taki sposób, aby było w stanie pokryć, po zakończeniu restrukturyzacji, wszystkie koszty swojej działalności, w tym koszty amortyzacji i koszty finansowe. Przewidywana rentowność kapitałów własnych przedsiębiorstwa restrukturyzowanego powinna być wystarczająca, tak aby mogło ono stawić czoła konkurencji, przy liczeniu od tej pory jedynie na własne siły.
(123) W przedmiotowym przypadku, w ramach przygotowań do restrukturyzacji przedsiębiorstwa, które prowadzono okresie od sierpnia do listopada 2001 r., opracowano dokument strategiczny zatytułowany Analiza sytuacji i perspektywy rozwoju (niem. "Situationsanalyse und Entwicklungsperspektiven"), w którym przedstawiono szereg różnych scenariuszy dotyczących dalszego rozwoju winnic państwowych (zob. motyw 23). W oparciu o powyższy dokument opracowano w czerwcu 2002 r. plan operacyjny odnoszący się do poszczególnych scenariuszy. Jedyna opcja strategiczna, która według planu operacyjnego pozwoliłaby na uzyskanie długoterminowej rentowności, polegała na budowie nowych pomieszczeń produkcyjnych na terenie zakładu produkcyjnego w majątku Steinberg oraz przeniesieniu administracji i winoteki przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter do klasztoru Eberbach. W odniesieniu do tej opcji przyjęto, że kraj związkowy musiałby przejąć zobowiązania wynikające z prowadzenia działalności winiarskiej z okresu do końca 2002 r. Wysokość kosztów inwestycyjnych związanych z budową nowych pomieszczeń produkcyjnych oszacowano na łączną kwotę 15 mln EUR. Koszty te miały zostać częściowo pokryte ze środków uzyskanych w wyniku sprzedaży nieruchomości, które nie są niezbędne do codziennej działalności przedsiębiorstwa, a częściowo ze środków kapitału obcego. Zgodnie z modelem planu operacyjnego w roku obrotowym 2006/2007 miał zostać osiągnięty pierwszy pozytywny udział w pokryciu kosztów, a w roku obrotowym 2008/2009 pierwszy dodatni przepływ środków pieniężnych. Z uwagi na zmianę sytuacji na rynku oraz zmianę innych warunków plan operacyjny z czerwca 2002 r. musiał zostać zaktualizowany we wrześniu 2002 r. Zgodnie z nowym modelem przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter miało osiągnąć rentowność nieco później, niż przewidywał to model finansowy z czerwca 2002 r. Uchwałą z dnia 10 grudnia 2002 r. rząd kraju związkowego Hesja zdecydował o wyborze tej właśnie opcji strategicznej (zob. motywy 24-28).
(124) Plan operacyjny z września 2002 r. został ponownie zaktualizowany w lutym 2003 r. (i rozszerzony o kompletny plan zysków i strat), a następnie raz jeszcze poddany aktualizacji w listopadzie 2003 r. Plan operacyjny z listopada 2003 r. zakładał, że dodatni wskaźnik EBITDA(16) zostanie osiągnięty już w roku obrotowym 2007, dodatni przepływ środków pieniężnych w roku 2010, a nadwyżki roczne od roku 2014. Jak wynika z przekazanych informacji, model finansowy stanowiący podstawę planu operacyjnego zakładał (w oparciu o wynik przed opodatkowaniem), że stopa zwrotu z kapitału własnego osiągnie wartość 3 % w roku 2016, a od roku 2019 wartość wyższą niż 7 %.
(125) Komisja uważa, że uchwalony w grudniu 2002 r. przez rząd kraju związkowego Hesja plan restrukturyzacji umożliwia przywrócenie długoterminowej rentowności GmbH w rozsądnych ramach czasowych i na podstawie realistycznych założeń co do przyszłych warunków działania.
(126) Ponadto Komisja uważa, że przewidywana rentowność kapitałów własnych przedsiębiorstwa restrukturyzowanego jest wystarczająca, by mogło ono stawić czoła konkurencji, przy liczeniu od tej pory jedynie na własne siły. W związku z powyższym Komisja pragnie odnieść się do ekspertyzy Hoffmanna, przedstawionej przez władze heskie. Z ekspertyzy tej wynika, że przedsiębiorstwa winiarskie porównywalne do Hessische Staatsweingüter mogą liczyć na stopę zwrotu z kapitału własnego na poziomie ok. 2-3 %. Z ekspertyzy wynika ponadto że w przypadku restrukturyzacji przedsiębiorstw winiarskich lub w przypadku długoterminowych inwestycji na szerszą skalę próg rentowności zostanie osiągnięty po co najmniej 10, a średnio w okresie 10-15 lat (zob. motywy 35-37). Zgodnie z przekazanymi informacjami plan operacyjny z lutego 2003 r. został zweryfikowany przez KPMG i uznany za bardzo konserwatywny w znaczeniu najgorszego możliwego scenariusza (zob. motyw 38).
(127) W związku z powyższym Komisja uznaje, że przekształcenie przedsiębiorstwa zostało zaproponowane w planie restrukturyzacji w taki sposób, iż przedsiębiorstwo jest w stanie pokryć, po zakończeniu restrukturyzacji, wszystkie koszty swojej działalności, w tym koszty amortyzacji i koszty finansowe oraz przywrócić swoją rentowność (zob. motyw 30).
(128) Plan restrukturyzacji jest zatem zgodny z przepisami określonymi w pkt 31-34 wytycznych w sprawie restrukturyzacji.
Zapobieganie przypadkom niepożądanego zakłócania konkurencji
(129) Zgodnie z pkt 35-39 wytycznych w sprawie restrukturyzacji powinny zostać podjęte kroki na rzecz złagodzenia, na tyle na ile jest to możliwe, niekorzystnych dla konkurentów skutków pomocy, przy czym środki te znajdują najczęściej swój wyraz w ograniczeniu obecności przedsiębiorstwa na swoim rynku lub rynkach po okresie restrukturyzacji. Jeżeli jednak udziały w rynku przedsiębiorstwa są niewielkie, Komisja uznaje, że niepożądane zakłócenie konkurencji nie występuje (zob. pkt 36 wytycznych w sprawie restrukturyzacji).
(130) Z przekazanych informacji wynika, że przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter posiada ok. 190 hektarów upraw winorośli i jest tym samym największym producentem wina w Niemczech. W planie operacyjnym z czerwca 2002 r. wysokość sprzedaży GmbH została oszacowana na ok. 1 mln litrów rocznie. Z przekazanych informacji wynika również, iż przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter przed 2003 r. produkowało przede wszystkim wino ze szczepu Riesling. Łączna wysokość produkcji wina w UE (UE-25) wyniosła w sezonie 2002/2003 15,6 mld litrów(17). Udział przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter w łącznej ilości wyprodukowanego wina jest mniejszy niż 0,01 %. Z informacji przekazanych przez władze niemieckie wynika, że powierzchnia upraw winorośli należących do szczepu Riesling wynosi w Unii Europejskiej łącznie 26 413 hektarów (z czego najwięcej - 21 197 hektarów - przypada na Niemcy). Powierzchnia upraw winorośli należących do przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter wynosi 190 hektarów i stanowi tym samym 0,7 % powierzchni upraw winorośli należących do szczepu Riesling w całej Unii Europejskiej. W związku z powyższym można przyjąć, że udziały przedsiębiorstwa w rynku są niewielkie, a w przedmiotowym przypadku istnieje możliwość odstąpienia od wdrożenia wymaganych środków wyrównawczych.
(131) Jednakże Komisja, zgodnie z możliwością przewidzianą w pkt 42 ppkt (iii) wytycznych w sprawie restrukturyzacji, przyjmuje w każdym razie, że przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter w czasie trwania restrukturyzacji (czyli zgodnie z planem operacyjnym zaktualizowanym w listopadzie 2003 r. - do 2014 r.) nie uzyska żadnej dodatkowej pomocy.
Ograniczenie pomocy do minimum
(132) Zgodnie z pkt 40 i 41 wytycznych w sprawie restrukturyzacji kwota i natężenie pomocy powinny być ograniczone do ścisłego minimum niezbędnego do umożliwienia restrukturyzacji. W związku z tym korzystający z pomocy powinni przyczynić się znacząco do planu restrukturyzacji na zasadzie wyłożenia własnych środków, w tym poprzez sprzedaż aktywów, w przypadku gdy okazują się one niezbędne dla przetrwania przedsiębiorstwa, lub też poprzez finansowanie zewnętrzne uzyskane na warunkach rynkowych. Pomoc nie może być przyznawana w takiej postaci lub kwocie, która wyposaża przedsiębiorstwo w nadwyżkowe środki płynne, które może przeznaczyć na finansowanie agresywnych działań mogących spowodować zakłócenia na rynku i które nie byłyby związane z procesem restrukturyzacji. Pomoc nie powinna również służyć do finansowania nowych inwestycji, które nie okazują się niezbędne dla przywrócenia dobrej kondycji przedsiębiorstwa. Komisja musi otrzymać dowody na to, że pomoc będzie wykorzystana jedynie w celu przywrócenia dobrej kondycji przedsiębiorstwa i że nie umożliwi korzystającemu z pomocy, podczas wdrażania planu restrukturyzacji, rozwijania jego zdolności produkcyjnych, chyba żeby okazało to się konieczne z punktu widzenia przywrócenia dobrej kondycji przedsiębiorstwa, bez jednoczesnego wypaczania warunków konkurencji.
(133) W ramach przygotowania do restrukturyzacji przedsiębiorstwa rozważano możliwość wdrożenia trzech opcji strategicznych: stopniowego odrestaurowania obiektów w Eltville, budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych w Eltville oraz budowy nowych pomieszczeń produkcyjnych na terenie zakładu produkcyjnego w majątku Steinberg (zob. motywy 24-26). Komisja uznaje, że jedyna opcja strategiczna, która umożliwia przedsiębiorstwu Hessische Staatsweingüter uzyskanie długoterminowej rentowności, polega na budowie nowych pomieszczeń produkcyjnych na terenie zakładu produkcyjnego w majątku Steinberg oraz przeniesieniu administracji i winoteki przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter do klasztoru Eberbach (zob. motyw 26). Z przekazanych informacji wynika, że budowa nowych pomieszczeń produkcyjnych umożliwiłaby przedsiębiorstwu Hessische Staatsweingüter produkcję wysokogatunkowych win czerwonych. W związku z powyższym Komisja uważa, że przewidziane w planie restrukturyzacji zwiększenie mocy produkcyjnych jest niezbędne do przywrócenia rentowności przedsiębiorstwa. Ponadto Komisja uważa, że pomoc ogranicza się do ścisłego minimum niezbędnego do umożliwienia restrukturyzacji. W momencie utworzenia, czyli dnia 1 stycznia 2003 r., GmbH otrzymała pierwszy wkład kapitałowy w wysokości 1 mln EUR. Ponadto, jak wynika z przedstawionego bilansu spółki, przedsiębiorstwo dysponowało środkami płynnymi w wysokości 538.000 EUR. Natomiast zgodnie z planem operacyjnym pierwszy dodatni przepływ środków pieniężnych zostanie osiągnięty w roku obrotowym 2008/2009. Wysokość niezbędnych dotacji, przeznaczonych na pokrycie potrzeb w zakresie wykorzystania przepływów pieniężnych w pierwszych latach działalności GmbH, oszacowano na kolejne 4,3 do 7,7 mln EUR. W związku z powyższym można stwierdzić, że pomimo faktu otrzymania pierwszego wkładu kapitałowego, przedsiębiorstwo nie dysponowało nadwyżkowymi środkami płynnymi, które mogły zostać przeznaczone na finansowanie agresywnych działań mogących spowodować zakłócenia na rynku i które nie byłyby związane z procesem restrukturyzacji.
(134) Budowa nowych pomieszczeń produkcyjnych, w przypadku której łączna wartość inwestycji wynosi ok. 15 mln EUR, jest częściowo finansowana ze środków uzyskanych w ramach pożyczki z prawem do udziału w zysku w wysokości 7,5 mln EUR. Pozostała część kosztów związanych z budową nowych pomieszczeń produkcyjnych jest finansowana za pomocą pożyczki udzielonej przez bank komercyjny (zob. motyw 49). Komisja stwierdza, że pożyczka udzielona przez bank komercyjny stanowi znaczący wkład własny. W związku z tym w przedmiotowym przypadku spełnione są wymogi określone w pkt 40 i 41 wytycznych w sprawie restrukturyzacji.
Pełne wdrożenie planu restrukturyzacji
(135) Zgodnie z pkt 43 wytycznych w sprawie restrukturyzacji przedsiębiorstwo powinno wdrożyć w całości plan restrukturyzacji.
(136) W opinii Komisji powyższy warunek został spełniony. Jak wynika z przekazanych informacji, GmbH w ciągu pierwszych dwóch lat działalności wyraźnie przekroczyła planowany poziom obrotów oraz zysku. Po utworzeniu GmbH i wniesieniu pierwszego wkładu kapitałowego kraj związkowy wniósł jeszcze tylko jeden wkład kapitałowy w wysokości 1,225 mln EUR (zob. motyw 33). Budowa nowych pomieszczeń produkcyjnych (szacowane koszty inwestycyjne wynoszą łącznie 15 mln EUR) jest częściowo finansowana ze środków uzyskanych w ramach pożyczki z prawem udziału w zysku, o minimalnym, gwarantowanym zwrocie, udzielonej przez kraj związkowy (zob. motywy 40-45), a częściowo poprzez pożyczkę zaciągniętą w banku komercyjnym (zob. motyw 49). Administracja oraz winoteka mają zostać przeniesione do pomieszczeń znajdujących się na terenie klasztoru Eberbach.
Zasada pomocy jednorazowej ("one time, last time")
(137) Zgodnie z pkt 48 wytycznych w sprawie restrukturyzacji, w celu uniknięcia występowania nadużyć w udzielaniu pomocy, pomoc na rzecz restrukturyzacji powinna być udzielana tylko jeden raz w ciągu dziesięciu lat (licząc od momentu zakończenia fazy restrukturyzacji lub od wdrożenia planu). Zgodnie z pkt 49 tych samych wytycznych zmiany w statusie własności przedsiębiorstwa korzystającego z pomocy mające miejsce po przyznaniu pomocy nie mają żadnego wpływu na stosowanie tej zasady.
(138) Komisja uważa, że zasada pomocy jednorazowej została w przedmiotowym przypadku zachowana, ponieważ przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter nie otrzymało w okresie ostatnich 10 lat pomocy na restrukturyzację ani ratowanie. Jak wspomniano w motywie 109, Komisja nie stwierdziła, że przedsiębiorstwo Hessische Staatsweingüter powinno było zostać uznane za przedsiębiorstwo w trudnej sytuacji w okresie, w którym stanowiło część ogólnej działalności administracyjnej kraju związkowego, a następnie prowadziło działalność jako Landesbetrieb. Okazjonalne pokrywanie strat przedsiębiorstwa w okresie 1995-2002 stanowi raczej niedozwoloną pomoc operacyjną (zob. motyw 111).
(139) W związku z powyższym Komisja uważa, że działania restrukturyzacyjne wdrożone przez kraj związkowy Hesja na rzecz przedsiębiorstwa Hessische Staatsweingüter są zgodne z odpowiednimi przepisami wspólnotowych wytycznych z 1999 r. dotyczących pomocy państwa na rzecz wspomagania i restrukturyzacji przedsiębiorstw przeżywających trudności i tym samym są również zgodne ze wspólnym rynkiem.
(140) Komisja wyraża ubolewanie, że władze niemieckie nie zgłosiły pomocy zgodnie z art. 88 ust. 3 Traktatu WE, lecz wdrożyły ją w sposób niezgodny z prawem.
VI. WNIOSEK
(141) Komisja stwierdza, że władze niemieckie niezgodnie z prawem, z naruszeniem art. 87 i 88 Traktatu WE, wdrożyły środki mające na celu przyznanie przedsiębiorstwu Hessische Staatsweingüter pomocy w formie stałego pokrywania strat w wysokości 541.859 EUR. Przedmiotowa pomoc przyniosła korzyść zarówno Betrieb gewerblicher Artykuł, jak i GmbH. W związku ze szczególnymi okolicznościami tego przypadku można stwierdzić, że uzyskana korzyść jest proporcjonalna do wartości majątku przedsiębiorstwa przejętego przez dawny Landesbetrieb Hessische Staatsweingüter.
(142) Ponadto Komisja stwierdza, że działania restrukturyzacyjne wdrożone przez kraj związkowy Hesja na rzecz GmbH stanowią pomoc państwa zgodną z Traktatem WE,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Sporządzono w Brukseli dnia 20 maja 2008 r.
|
W imieniu Komisji |
|
Mariann FISCHER BOEL |
|
Członek Komisji |
______
(1) Dz.U. C 19 z 27.1.2007, s. 2.
(2) Zob. przypis 1.
(3)Earnings before interest, tax, depreciation and amortization (zysk przed odliczeniem kosztów finansowych, opodatkowaniem i amortyzacją).
(4) W przedstawionym planie operacyjnym poziomy przepływów pieniężnych nadwyżek/deficytów rocznych zostały skorygowane jedynie o wartość amortyzacji, jako wydatków bezgotówkowych.
(5) Przepis, na mocy którego bank zgodnie z zasadami bankowymi może wymagać (dodatkowego) zabezpieczenia pożyczki, jeżeli udziały kraju związkowego Hesja w przedsiębiorstwie Hessische Staatsweingüter GmbH spadną poniżej poziomu 51 %.
(6) Dz.U. L 179 z 14.7.1999, s. 1.
(7) Zob. w szczególności wyrok Trybunału z dnia 13 lipca 1988 r., sprawa 102/87, Francja przeciwko Komisji, Rec. 1988, s. I-4067.
(8) Wewnątrzwspólnotowy handel winem ma bardzo duży zasięg. Ok. 20 % całości wina wyprodukowanego w UE-25 podlega obrotowi wewnętrznemu. W 2005 r. wartości w handlu wewnątrzwspólnotowym (UE-25) wyniosły odpowiednio ok. 37,1 mln hl (wejścia) i 38,8 mln hl (wysyłki). Udział Niemiec w całości produkcji wina w UE-25 wyniósł w sezonie 2004/2005 ok. 5,5 % (źródło: Eurostat).
(9) Zob. Komunikat Komisji do państw członkowskich - stosowanie art. 92 i 93 (obecnie art. 87 i 88) Traktatu WE oraz art. 5 dyrektywy Komisji 80/723/EWG w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych w sektorze wytwórczym (Dz.U. C 307 z 13.11.1993, s. 4).
(10) Rec. 1987, s. I-2599.
(11) Dz.U. L 83 z 27.3.1999, s. 1.
(12) Zgodnie z wyrokiem Sądu Pierwszej Instancji w sprawie T 11/95 (BP Chemicals Limited przeciwko Komisji, Rec. 1995, s. II-3235) okoliczność, iż przedsiębiorstwo publiczne przyznało swojej spółce zależnej wkłady kapitałowe uznane już za "pomoc", nie wyklucza a priori możliwości, że wniesienie w późniejszym czasie wkładów kapitałowych spełni kryteria określone w teście prywatnego inwestora, o ile wniesienie tych wkładów zostanie w stosowny sposób oddzielone od poprzedniej operacji wniesienia wkładów kapitałowych i będzie mogło zostać uznane za niezależną inwestycję (zob. pkt 170 wyroku). W pkt 171 wyroku w sprawie BP-Chemicals Sąd reprezentuje stanowisko, że sekwencja chronologiczna wkładów kapitałowych, ich cel oraz sytuacja spółki zależnej w momencie podjęcia decyzji o przyznaniu każdego z przedmiotowych wkładów kapitałowych, powinny zostać uznane za decydujące kryteria oceny.
(13) Dz.U. C 319 z 27.12.2006, s. 1.
(14) Dz.U. C 244 z 1.10.2004, s. 2.
(15) Dz.U. C 288 z 9.10.1999, s. 2.
(16) Earnings before interest, tax, depreciation and amortization (zysk przed odliczeniem kosztów finansowych, opodatkowaniem i amortyzacją).
(17)Źródło: Eurostat.
(18) Dz.U. L 140 z 30.4.2004, s. 1.
