Rozporządzenie 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych

ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 4/2009

z dnia 18 grudnia 2008 r.

w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 61 lit. c) i art. 67 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego ¹ ,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego ² ,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Wspólnota postawiła sobie za cel zachowanie i rozwój przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w której zapewniony jest swobodny przepływ osób. W celu stopniowego utworzenia takiego obszaru Wspólnota powinna między innymi przyjąć środki w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych mających skutki transgraniczne, w zakresie niezbędnym do zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego.

(2) Zgodnie z art. 65 lit. b) Traktatu środki te powinny zmierzać między innymi do wspierania zgodności norm mających zastosowanie w państwach członkowskich w dziedzinie kolizji norm i sporów o jurysdykcję.

(3) W związku z tym Wspólnota przyjęła już, oprócz innych środków, rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych ³ , decyzję Rady 2001/470/WE z dnia 28 maja 2001 r. ustanawiającą Europejską Sieć Sądową w sprawach cywilnych i handlowych ⁴ , rozporządzenie Rady (WE) nr 1206/2001 z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych ⁵ , dyrektywę Rady 2003/8/WE z dnia 27 stycznia 2003 r. w celu usprawnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sporach transgranicznych poprzez ustanowienie minimalnych wspólnych zasad odnoszących się do pomocy prawnej w sporach o tym charakterze ⁶ , rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej ⁷ , rozporządzenie (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych ⁸  i rozporządzenie (WE) nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. dotyczące doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych (doręczanie dokumentów) ⁹ .

(4) Na posiedzeniu w Tampere 15-16 października 1999 r. Rada Europejska wezwała Radę i Komisję do ustanowienia szczególnych, wspólnych zasad obowiązujących w postępowaniu sądowym w celu uproszczenia i przyspieszenia rozstrzygania sporów transgranicznych dotyczących między innymi roszczeń alimentacyjnych. Rada Europejska wezwała również do zniesienia środków wymaganych w celu uznania i wykonania w danym państwie członkowskim orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim, w szczególności orzeczenia dotyczącego roszczeń alimentacyjnych.

(5) Dnia 30 listopada 2000 r. przyjęto program działań służących wdrażaniu zasady wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych ¹⁰ , wspólny dla Komisji i Rady. Program ten przewiduje zniesienie w przypadku roszczeń alimentacyjnych postępowania w sprawie exequatur, tak by środki egzekwowania swoich praw przez wierzycieli stały się skuteczniejsze.

(6) Na posiedzeniu w Brukseli 4-5 listopada 2004 r. Rada Europejska przyjęła nowy program zatytułowany: "Program haski: Wzmacnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej" ¹¹  (dalej zwany "programem haskim").

(7) Podczas posiedzenia Rady 2-3 czerwca 2005 r. Rada i Komisja przyjęły wspólny plan działania ¹² , który przekłada cele Programu haskiego na szczegółowe działania i który przewiduje konieczność przyjęcia projektów aktów prawnych w zakresie zobowiązań alimentacyjnych.

(8) W ramach Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego Wspólnota i jej państwa członkowskie wzięły udział w negocjacjach, które zakończyły się 23 listopada 2007 r. przyjęciem Konwencji o międzynarodowym dochodzeniu świadczeń na rzecz dzieci oraz innych form alimentów rodzinnych (dalej zwanej "Konwencją haską z 2007 roku") i Protokołu o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych (dalej zwanego "Protokołem haskim z 2007 roku"). Oba te instrumenty powinny być brane pod uwagę w odniesieniu do niniejszego rozporządzenia.

(9) Należy umożliwić wierzycielowi alimentacyjnemu łatwe uzyskanie w danym państwie członkowskim orzeczenia, które automatycznie będzie wykonalne w innym państwie członkowskim bez dokonywania żadnych dodatkowych formalności.

(10) By osiągnąć ten cel, korzystne byłoby stworzenie jednego instrumentu wspólnotowego w obszarze zobowiązań alimentacyjnych łączącego przepisy dotyczące sporów o jurysdykcję, kolizji norm, uznawania i wykonalności orzeczeń, wykonywania orzeczeń, pomocy prawnej oraz współpracy między organami centralnymi.

(11) Zakres stosowania niniejszego rozporządzenia powinien obejmować wszystkie zobowiązania alimentacyjne wynikające ze stosunków rodzinnych, pokrewieństwa, małżeństwa lub powinowactwa, tak, aby zapewnić równe traktowanie wszystkich wierzycieli alimentacyjnych. Do celów niniejszego rozporządzenia pojęcie "zobowiązania alimentacyjnego" powinno być interpretowane w sposób niezależny.

(12) By uwzględnić różne sposoby rozwiązywania kwestii dotyczących zobowiązań alimentacyjnych w państwach członkowskich, niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie zarówno do orzeczeń sądów, jak i do decyzji organów administracyjnych, pod warunkiem że organy te zapewniają gwarancje w zakresie bezstronności i prawa stron do bycia wysłuchanym. Organy te powinny zatem stosować wszystkie przepisy niniejszego rozporządzenia.

(13) Z powyższych powodów w niniejszym rozporządzeniu należy również zapewnić uznawanie i wykonywanie ugód sądowych i dokumentów urzędowych, co nie ma w żaden sposób wpływu na prawo obu stron takiej ugody lub takiego dokumentu do zaskarżenia takiego aktu przed sądem państwa członkowskiego pochodzenia.

(14) Należy przewidzieć w niniejszym rozporządzeniu, że termin "wierzyciel" obejmuje, na użytek wniosku o uznanie i o wykonanie orzeczenia w zakresie zobowiązań alimentacyjnych, instytucje publiczne, które mają prawo działać w zastępstwie i w imieniu osoby, której należą się alimenty, lub występować o zwrot świadczeń wypłaconych wierzycielowi z tytułu zobowiązań alimentacyjnych. Instytucja publiczna działająca w takim charakterze powinna być uprawniona do tych samych świadczeń i takiego samego zakresu pomocy prawnej co wierzyciel.

(15) By zabezpieczyć interesy wierzycieli alimentacyjnych i ułatwić skuteczne zarządzanie wymiarem sprawiedliwości w Unii Europejskiej, należy dostosować przepisy dotyczące jurysdykcji zawarte w rozporządzeniu (WE) nr 44/2001. Fakt, że pozwany ma zwykłe miejsce pobytu w państwie trzecim nie powinien z założenia wyłączać stosowania przepisów wspólnotowych dotyczących jurysdykcji i nie powinno się już przewidywać żadnego odesłania do przepisów dotyczących jurysdykcji zawartych w prawie krajowym. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem określać przypadki, gdy sąd państwa członkowskiego może wykonywać jurysdykcję dodatkową.

(16) W celu zaradzania w szczególności sytuacjom odmowy przyznania ochrony prawnej, należy przewidzieć w niniejszym rozporządzeniu regulację dotyczącą forum necessitatis, co pozwoli sądowi państwa członkowskiego rozpoznawać w wyjątkowych przypadkach sprawy, która mają ścisły związek z państwem trzecim. Takim wyjątkowym przypadkiem może być sytuacja, gdy postępowanie nie może toczyć się w danym państwie trzecim, na przykład z powodu wojny domowej, lub gdy nie można w rozsądny sposób oczekiwać od wierzyciela wszczęcia lub prowadzenia postępowania w tym państwie. Jurysdykcja w oparciu o regulację dotyczącą forum necessitatis mogłaby być wykonywana wyłącznie, gdy sprawa ma wystarczający związek z państwem członkowskim sądu, przed którym ją wytoczono, na przykład gdy jedna ze stron ma obywatelstwo państwa tego sądu.

(17) Dodatkowa reguła dotycząca jurysdykcji powinna przewidywać, że jeżeli nie zachodzą szczególne przesłanki, postępowanie w sprawie zmiany orzeczenia wydanego w sprawie zobowiązań alimentacyjnych lub postępowanie w sprawie wydania nowego orzeczenia nie może zostać wszczęte przez dłużnika w innym państwie niż to, w którym wierzyciel miał zwykłe miejsce pobytu w momencie wydania orzeczenia i w którym nadal posiada zwykłe miejsce pobytu. By zapewnić zgodność niniejszego rozporządzenia z Konwencją haską z 2007 roku, należy stosować ten przepis także wobec orzeczeń państwa trzeciego będącego stroną tej konwencji, gdy obowiązuje ona w stosunkach między danym państwem i Wspólnotą oraz obejmuje w danym państwie oraz we Wspólnocie te same zobowiązania alimentacyjne.

(18) Do celów stosowania niniejszego rozporządzenia należy przewidzieć, że w przypadku Irlandii i Zjednoczonego Królestwa termin "obywatelstwo" zastępuje się terminem "miejsce stałego zamieszkania", jeśli niniejsze rozporządzenie miałoby mieć zastosowanie w tym państwie członkowskim na mocy art. 4 Protokołu w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

(19) W celu wzmocnienia pewności prawa, przewidywalności i autonomii stron, niniejsze rozporządzenie powinno pozwalać stronom na wybór, za wspólną zgodą, sądu właściwego na podstawie określonych łączników. By zagwarantować ochronę strony słabszej, taki wybór sądu nie powinien być możliwy w przypadku zobowiązań alimentacyjnych na rzecz dziecka poniżej 18 roku życia.

(20) Należy przewidzieć w niniejszym rozporządzeniu, że w przypadku państw członkowskich będących stronami Protokołu haskiego z 2007 roku stosuje się normy kolizyjne przewidziane w tym Protokole. Należy zatem w tym celu włączyć do rozporządzenia przepis odwołujący do tego protokołu. Protokół haski z 2007 roku zostanie zawarty przez Wspólnotę w terminie, który pozwoli na stosowanie niniejszego rozporządzenia. By uwzględnić także przypadek, gdy Protokół haski z 2007 roku nie będzie stosowany we wszystkich państwach członkowskich, należy dokonać do celów uznawania, wykonalności i wykonania orzeczeń rozróżnienia pomiędzy państwami członkowskimi będącymi stronami Protokołu haskiego z 2007 roku i tymi, które nie są jego stronami.

(21) Należy jasno określić w niniejszym rozporządzeniu, że wskazane normy kolizyjne określają wyłącznie prawo właściwe dla zobowiązań alimentacyjnych i nie określają prawa właściwego dla ustalania stosunków rodzinnych, z których wynikają zobowiązania alimentacyjne. Ustalanie stosunków rodzinnych nadal podlega prawu krajowemu państw członkowskich, w tym ich przepisom prawa międzynarodowego prywatnego.

(22) Celem zagwarantowania szybkiego i skutecznego odzyskiwania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych i zapobiegania działaniom opóźniającym postępowanie, orzeczenia dotyczące zobowiązań alimentacyjnych wydane w państwie członkowskim powinny z zasady być uznawane za tymczasowo wykonalne. Należy zatem przewidzieć w niniejszym rozporządzeniu, że sąd pochodzenia powinien być w stanie stwierdzić tymczasową wykonalność orzeczenia, nawet jeśli prawo krajowe nie przewiduje wykonalności z mocy prawa i jeśli na mocy prawa krajowego złożono środek zaskarżenia lub wciąż możliwe jest złożenie środek zaskarżenia od tego orzeczenia.

(23) W celu obniżenia kosztów związanych z postępowaniami prowadzonymi na mocy niniejszego rozporządzenia, korzystne byłoby jak najszersze korzystanie z nowoczesnych technologii komunikacyjnych, w szczególności w zakresie wysłuchiwania stron.

(24) Gwarancje zapewnione dzięki stosowaniu norm kolizyjnych powinny uzasadniać uznawanie i wykonalność orzeczeń dotyczących zobowiązań alimentacyjnych wydanych w jednym państwie członkowskim, które jest stroną Protokołu haskiego z 2007 roku, we wszystkich innych państwach członkowskich bez konieczności przeprowadzania jakiegokolwiek postępowania i bez żadnej kontroli merytorycznej w państwie członkowskim wykonania.

(25) Uznanie w jednym państwie członkowskim orzeczenia dotyczącego zobowiązań alimentacyjnych ma na celu wyłącznie odzyskanie należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych określonych w orzeczeniu. Uznanie nie oznacza uznania przez to państwo członkowskie stosunków rodzinnych, pokrewieństwa, małżeństwa lub powinowactwa, z których wynikają zobowiązania alimentacyjne leżące u podstaw orzeczenia.

(26) W przypadku orzeczeń wydanych w państwie członkowskim niebędącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku należy przewidzieć w niniejszym rozporządzeniu postępowanie w sprawie uznawania i stwierdzenia wykonalności orzeczenia. Postępowanie to powinno być oparte na postępowaniu i podstawach odmowy uznawania przewidzianych w rozporządzeniu (WE) nr 44/2001. By przyspieszyć postępowanie i umożliwić wierzycielowi szybkie odzyskanie należności, należy przewidzieć, by sąd, do którego się zwrócono, wydał orzeczenie w określonym terminie, chyba że wystąpią nadzwyczajne okoliczności.

(27) Należy także jak najbardziej ograniczyć wiążące się z wykonywaniem orzeczeń wymogi formalne, które mogłyby zwiększyć koszty ponoszone przez wierzyciela. Niniejsze rozporządzenie powinno przewidywać zatem, że wierzyciel nie musi mieć adresu ani upoważnionego pełnomocnika w państwie członkowskim wykonania, bez naruszenia jednak wewnętrznych regulacji państw członkowskich dotyczących przeprowadzania postępowania egzekucyjnych.

(28) W celu obniżenia kosztów związanych z postępowaniem egzekucyjnym, nie należy wymagać tłumaczenia, chyba że wykonanie zostało zaskarżone i z zastrzeżeniem zasad mających zastosowanie do doręczania dokumentów.

(29) W celu zagwarantowania zgodności z wymaganiami sprawiedliwego procesu, niniejsze rozporządzenie powinno przewidywać prawo pozwanego, który nie wdał się w spór przed sądem pochodzenia państwa członkowskiego będącego stroną Protokołu haskiego z 2007 roku, do wystąpienia o ponowne zbadanie orzeczenia w momencie wykonania orzeczenia przeciwko niemu. Pozwany powinien jednak mieć prawo do wystąpienia o ponowne zbadanie orzeczenia w określonym terminie, którego bieg rozpoczyna się nie później niż w dniu, w którym w czasie postępowania egzekucyjnego po raz pierwszy został pozbawiony prawa do dysponowania w części lub w całości swoim majątkiem. To prawo do ponownego zbadania orzeczenia powinno stanowić nadzwyczajny środek prawny przyznawany pozwanemu, który nie wdał się w spór, niemający wpływu na stosowanie wszelkich nadzwyczajnych środków odwoławczych przewidzianych prawem państwa członkowskiego pochodzenia, o ile takie środki odwoławcze nie są niezgodne z prawem do ponownego zbadania orzeczenia na mocy niniejszego rozporządzenia.

(30) W celu przyśpieszenia wykonania orzeczenia wydanego w państwie członkowskim będącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku w innym państwie członkowskim, należy ograniczyć podstawy odmowy lub zawieszenia wykonania orzeczenia, które mogą być przywołane przez dłużnika z powodu transgranicznego charakteru alimentów. Takie ograniczenie nie narusza podstaw odmowy lub zawieszenia przewidzianych prawem krajowym, które nie są niezgodne z podstawami wymienionymi w niniejszym rozporządzeniu, takimi jak spłata długu przez dłużnika w momencie wykonania lub niemożność zajęcia pewnych składników majątkowych.

(31) Celem ułatwienia transgranicznego odzyskiwania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych, należy ustanowić system współpracy organów centralnych wyznaczonych przez państwa członkowskie. Powinny one świadczyć pomoc wierzycielom i dłużnikom, w celu zagwarantowania ich praw w innym państwie członkowskim, przez składanie wniosków o uznanie, o stwierdzenie wykonalności i wykonanie wydanych orzeczeń, o zmiany orzeczeń lub o ich uzyskanie. Powinny również wymieniać informacje, by ustalić miejsce pobytu dłużników i wierzycieli oraz w razie konieczności oszacować ich dochody i majątek. Organy takie mają współpracować ze sobą, wymieniając informacje ogólne i promując współpracę między właściwymi organami swoich państw członkowskich.

(32) Organ centralny wyznaczony na mocy niniejszego rozporządzenia powinien sam ponosić swoje koszty, z wyjątkiem określonych szczególnych przypadków, oraz świadczyć pomoc wszystkim wnioskodawcom, którzy mają miejsce zamieszkania w jego państwie członkowskim. Kryterium określające prawo danej osoby do wystąpienia do organu centralnego o taką pomoc powinno być mniej rygorystyczne niż łącznik "zwykłego miejsca pobytu" stosowany w innym miejscu niniejszego rozporządzenia. Kryterium "miejsca pobytu" powinno jednak wyłączać zwykłą obecność.

(33) W celu świadczenia pełnej pomocy wierzycielom i dłużnikom oraz w celu optymalnego ułatwienia transgraniczne-go odzyskiwania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych, organy centralne powinny dysponować pewnymi informacjami zawierającymi dane osobowe. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem zobowiązywać państwa członkowskie do zapewniania, by ich organy centralne miały dostęp do takich informacji poprzez organy publiczne lub organy administracyjne, które przechowują takie informacje w ramach swoich zwykłych działań. Należy jednak pozostawić państwom członkowskim prawo określenia warunków takiego dostępu. Państwo członkowskie powinno więc móc wyznaczyć organy publiczne lub organy administracyjne, których zadaniem będzie dostarczanie informacji organom centralnym zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, w tym, w odpowiednim przypadku, organy publiczne lub organy administracyjne już wyznaczone w ramach innych systemów dostępu do informacji. Państwo członkowskie, wyznaczając organy publiczne lub organy administracyjne, powinno zapewnić, by jego organ centralny miał dostęp do wymaganych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem informacji przechowywanych przez te organy. Państwo członkowskie powinno również móc zapewnić swojemu organowi centralnemu dostęp do wymaganych informacji przechowywanych przez inne osoby prawne odpowiedzialne za ich przetwarzanie.

(34) W ramach dostępu do danych osobowych, ich wykorzystywania i przekazywania przestrzegane muszą być wymogi dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych ¹³ , transponowane do prawa krajowego państw członkowskich.

(35) Na potrzeby stosowania niniejszego rozporządzenia należy doprecyzować szczególne warunki dostępu do danych osobowych, ich wykorzystywania i przetwarzania. W tym kontekście uwzględniono opinię Europejskiego Inspektora Ochrony Danych ¹⁴ . Osoba, której dane są udostępniane, powinna być o tym informowana zgodnie z prawem krajowym. Należy jednak przewidzieć możliwość odroczenia takiego powiadomienia, by uniemożliwić dłużnikowi przekazanie elementów swojego majątku i utrudnienie w ten sposób odzyskania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych.

(36) Z uwagi na koszty postępowania należy przewidzieć bardzo korzystny system pomocy prawnej, czyli pełne pokrywanie kosztów związanych z postępowaniem dotyczącym zobowiązań alimentacyjnych na rzecz dzieci poniżej 21 roku życia wszczętym przez organy centralne. Przepisy dotyczące prawa do pomocy prawnej w Unii Europejskiej obowiązujące na mocy dyrektywy 2003/8/WE należy zatem uzupełnić przepisami szczegółowymi, tworząc szczególny system pomocy prawnej w zakresie zobowiązań alimentacyjnych. W tych ramach właściwy organ wezwanego państwa członkowskiego powinien móc, w drodze wyjątku, odzyskiwać koszty od powoda, który uzyskał bezpłatną pomoc prawną i przegrał sprawę, jeśli jego sytuacja finansowa na to pozwala. Może mieć to w szczególności zastosowanie wobec osoby zamożnej, która działała w złej wierze.

(37) Ponadto w przypadku zobowiązań alimentacyjnych innych niż przewidziane w poprzednim motywie należy zagwarantować wszystkim stronom takie same warunki pomocy prawnej w momencie wykonywania orzeczenia w innym państwie członkowskim. Przepisy niniejszego rozporządzenia dotyczące ciągłości pomocy prawnej powinny więc być rozumiane jako przyznające taką pomoc również stronie, która, jeśli nie uzyskała pomocy prawnej podczas postępowania zmierzającego do uzyskania orzeczenia lub jego zmiany w państwie członkowskim pochodzenia, skorzystała z niej w tym samym państwie w ramach wniosku o wykonanie orzeczenia. Również strona, która uczestniczyła w bezpłatnym postępowaniu przed organem administracyjnym wymienionym w załączniku X, powinna w państwie członkowskim wykonania móc otrzymać pomoc prawną na najkorzystniejszych warunkach lub być zwolniona w jak najszerszym zakresie z wydatków i kosztów, jeśli udowodni, że mogłaby z nich skorzystać w państwie członkowskim pochodzenia.

(38) W celu ograniczenia tłumaczenia dokumentów towarzyszących, sąd, przed którym dochodzi się uznania orzeczenia, powinien wymagać tłumaczenia tylko koniecznych dokumentów, z zastrzeżeniem prawa do obrony i przepisów mających zastosowanie do doręczania dokumentów.

(39) Celem ułatwienia stosowania niniejszego rozporządzenia, należy zobowiązać państwa członkowskie do przekazania Komisji nazw i adresów organów centralnych oraz innych informacji. Informacje takie powinny być udostępniane prawnikom i obywatelom w drodze publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub przez dostęp drogą elektroniczną poprzez Europejską Sieć Sądową w sprawach cywilnych i handlowych utworzoną na mocy decyzji 2001/470/WE. Stosowanie formularzy przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu powinno ułatwić i przyspieszyć komunikację między organami centralnymi i pozwolić na składanie wniosków drogą elektroniczną.

(40) Należy określić relację pomiędzy niniejszym rozporządzeniem a międzynarodowymi konwencjami i umowami dwustronnymi lub wielostronnymi w dziedzinie zobowiązań alimentacyjnych, których stronami są państwa członkowskie. Należy również przewidzieć, by państwa członkowskie, które są stronami zawartej przez Szwecję, Danię, Finlandię, Islandię oraz Norwegię Konwencji z 23 marca 1962 r. dotyczącej odzyskiwania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych mogły nadal ją stosować z uwagi na fakt, że zawiera ona korzystniejsze zasady dotyczące uznawania i wykonywania orzeczeń niż zasady przewidziane na mocy niniejszego rozporządzenia. Jeżeli chodzi o zawieranie w przyszłości umów dwustronnych w dziedzinie zobowiązań alimentacyjnych z państwami trzecimi, procedury i warunki, zgodnie z którymi państwa członkowskie są upoważniane do negocjowania i zawierania takich umów w swoim imieniu, powinny zostać określone w ramach analizy wniosku Komisji w tej sprawie.

(41) Przy liczeniu okresów i terminów przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu zastosowanie powinny mieć przepisy rozporządzenia Rady (EWG, Euratom) nr 1182/71 z dnia 3 czerwca 1971 r. określającego zasady mające zastosowanie do okresów, dat i terminów ¹⁵ .

(42) Środki niezbędne do wykonania niniejszego rozporządzenia powinny zostać przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji ¹⁶ .

(43) Należy w szczególności upoważnić Komisję do zmiany formularzy przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu zgodnie z procedurą doradczą, o której mowa w art. 3 decyzji 1999/468/WE. W celu określenia wykazu organów administracyjnych objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia, jak również wykazu organów właściwych w sprawach poświadczania uprawnienia do uzyskania pomocy prawnej, należy upoważnić Komisję do działania zgodnie z procedurą zarządzania, o której mowa w art. 4 tej decyzji.

(44) Niniejsze rozporządzenie zmienia rozporządzenie (WE) nr 44/2001, zastępując jego przepisy mające zastosowanie do zobowiązań alimentacyjnych. Z zastrzeżeniem przepisów przejściowych niniejszego rozporządzenia państwa członkowskie powinny stosować w zakresie zobowiązań alimentacyjnych przepisy niniejszego rozporządzenia w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz w sprawie pomocy prawnej zamiast przepisów rozporządzenia (WE) nr 44/2001 od dnia rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia.

(45) W związku z tym, że celów niniejszego rozporządzenia, mianowicie ustanowienia zestawu środków pozwalających na odzyskiwanie należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych w sytuacjach transgranicznych i ułatwienia w ten sposób swobodnego przepływu osób w Unii Europejskiej, nie da się w sposób wystarczający osiągnąć na poziomie państw członkowskich, natomiast z uwagi na skalę i skutki niniejszego rozporządzenia, możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie wspólnotowym, Wspólnota może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości, określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia tych celów.

(46) Zgodnie z art. 3 Protokołu w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Irlandia wyraziła wolę uczestniczenia w przyjęciu i stosowaniu niniejszego rozporządzenia.

(47) Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej oraz do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Zjednoczone Królestwo nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia, nie jest nim związane i nie stosuje go. Nie uniemożliwia to Zjednoczonemu Królestwu notyfikowania zamiaru zastosowania niniejszego rozporządzenia po jego przyjęciu zgodnie z art. 4 tego protokołu.

(48) Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu w sprawie stanowiska Danii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia, nie jest nim związana i nie stosuje go, co nie uniemożliwia jej zastosowania zmian wprowadzonych do rozporządzenia (WE) nr 44/2001 na mocy art. 3 umowy z dnia 19 października 2005 r. zawartej przez Wspólnotę Europejską i Królestwo Danii w sprawie właściwości, uznawania i wykonywania orzeczeń cywilnych i handlowych ¹⁷ ,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

ROZDZIAŁ  I

ZAKRES STOSOWANIA I DEFINICJE

Artykuł  1

Zakres stosowania

1. Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do zobowiązań alimentacyjnych wynikających ze stosunku rodzinnego, pokrewieństwa, małżeństwa lub powinowactwa.

2. W niniejszym rozporządzeniu termin "państwo członkowskie" oznacza państwa członkowskie, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie.

Artykuł  2

Definicje

1. Na użytek niniejszego rozporządzenia:

1) "orzeczenie" oznacza orzeczenie wydane w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych przez sąd państwa członkowskiego, niezależnie od nazwy takiego orzeczenia, takiej jak wyrok, nakaz, postanowienie czy nakaz egzekucyjny, jak również orzeczenie dotyczące określenia kosztów wydane przez urzędnika sądowego. Na użytek rozdziałów VII i VIII termin "orzeczenie" oznacza także orzeczenie w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych wydane w państwie trzecim;

2) "ugoda sądowa" oznacza ugodę w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych zatwierdzoną przez sąd lub zawartą przed sądem w toku postępowania;

3) "dokument urzędowy" oznacza:

a) dokument w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych sporządzony lub zarejestrowany oficjalnie jako dokument urzędowy w państwie członkowskim pochodzenia, którego autentyczność:

(i) dotyczy podpisu i treści dokumentu urzędowego; oraz

(ii) została stwierdzona przez organ publiczny lub inny organ uprawniony do tego celu; lub

b) porozumienie w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych zawarte z organami administracyjnymi państwa członkowskiego pochodzenia lub przez nie uwierzytelnione;

4) "państwo członkowskie pochodzenia" oznacza w zależności od przypadku państwo członkowskie, w którym wydano orzeczenie, zatwierdzono lub zawarto ugodę sądową oraz sporządzono dokument urzędowy;

5) "państwo członkowskie wykonania" oznacza państwo członkowskie, w którym wystąpiono o wykonanie orzeczenia, ugody sądowej lub dokumentu urzędowego;

6) "wzywające państwo członkowskie" oznacza państwo członkowskie, którego organ centralny przekazuje wniosek zgodnie z rozdziałem VII;

7) "wezwane państwo członkowskie" oznacza państwo członkowskie, którego organ centralny otrzymuje wniosek zgodnie z rozdziałem VII;

8) "państwo będące stroną Konwencji haskiej z 2007 roku" oznacza państwo będące stroną Konwencji haskiej z dnia 23 listopada 2007 r. o międzynarodowym dochodzeniu świadczeń na rzecz dzieci oraz innych form alimentów rodzinnych (dalej zwanej "Konwencją haską z 2007 roku"), jeżeli konwencja ta ma zastosowanie w stosunkach między Wspólnotą a tym państwem;

9) "sąd pochodzenia" oznacza sąd, który wydał orzeczenie podlegające wykonaniu;

10) "wierzyciel" oznacza każdą osobę fizyczną, której należne są świadczenia alimentacyjne lub która występuje z roszczeniem o świadczenia alimentacyjne;

11) "dłużnik" oznacza każdą osobę fizyczną, która ma zobowiązania alimentacyjne lub względem której wysunięto roszczenie o świadczenia alimentacyjne.

2. Na użytek niniejszego rozporządzenia termin "sąd" oznacza również organy administracyjne państw członkowskich właściwe w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych, pod warunkiem że organy te zapewniają gwarancje w zakresie bezstronności i prawa stron do bycia wysłuchanym oraz że ich decyzje na mocy prawa państwa członkowskiego, w którym mają siedzibę:

(i) mogą być przedmiotem środka zaskarżenia do organu sądowego lub ponownego zbadania przez organ sądowy; oraz

(ii) mają równoważną moc i skutek co orzeczenie organu sądowego w tej samej sprawie.

Takie organy administracyjne wymienione zostały w załączniku X. Załącznik ten jest sporządzany i zmieniany zgodnie z procedurą zarządzania, o której mowa w art. 73 ust. 2, na wniosek państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę dany organ administracyjny.

3. Na użytek art. 3, 4 i 6 termin "miejsce stałego zamieszkania" zastępuje termin "obywatelstwo" w tych państwach członkowskich, które stosują to pojęcie jako czynnik łączący w kwestiach rodzinnych.

Na użytek art. 6 strony, które mają "miejsce stałego zamieszkania" w różnych jednostkach terytorialnych jednego państwa członkowskiego uważane są za mające wspólne "miejsce stałego zamieszkania" w tym państwie członkowskim.

ROZDZIAŁ  II

JURYSDYKCJA

Artykuł  3

Przepisy ogólne

Sądami, które mają jurysdykcję do rozpoznania spraw dotyczących zobowiązań alimentacyjnych w państwach członkowskich są:

a) sąd zwykłego miejsca pobytu pozwanego; lub

b) sąd zwykłego miejsca pobytu wierzyciela; lub

c) sąd, który zgodnie z prawem sądu ma jurysdykcję do prowadzenia postępowania dotyczącego statusu osoby, w przypadku gdy sprawa dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, chyba że jurysdykcja ta wynika tylko z obywatelstwa jednej ze stron; lub

d) sąd, który zgodnie z prawem sądu jest właściwy do prowadzenia postępowania dotyczącego odpowiedzialności rodzicielskiej, w przypadku gdy sprawa dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, chyba że jurysdykcja ta wynika tylko z obywatelstwa jednej ze stron.

Artykuł  4

Wybór sądu

1. Strony mogą umówić się, że następujący sąd lub sądy państwa członkowskiego mają jurysdykcję do rozstrzygania sporów już wynikłych lub mogących wyniknąć między nimi w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych:

a) sąd lub sądy państwa członkowskiego, w którym jedna ze stron ma zwykłe miejsce pobytu;

b) sąd lub sądy państwa członkowskiego, którego obywatelem jest jedna ze stron;

c) w przypadkach zobowiązań alimentacyjnych między małżonkami lub byłymi z małżonkami:

(i) sąd, który ma jurysdykcję do rozstrzygania ich sporów w sprawach małżeńskich; lub

(ii) sąd lub sądy państwa członkowskiego, które było ostatnim wspólnym zwykłym miejscem pobytu małżonków przez okres co najmniej jednego roku.

Warunki określone w lit. a), b) lub c) muszą być spełnione w momencie zawierania umowy dotyczącej wyboru sądu lub w momencie wytoczenia powództwa.

O ile strony nie postanowią inaczej, jurysdykcja nadana na mocy umowy jest wyłączna.

2. Umowa w sprawie wyboru sądu zawierana jest na piśmie. Każde przekazanie informacji za pomocą środków elektronicznych umożliwiające trwały zapis takiej umowy uznaje się za równoważne formie pisemnej.

3. Niniejszego artykułu nie stosuje się w przypadku sporu dotyczącego zobowiązań alimentacyjnych wobec dzieci poniżej 18 roku życia.

4. Jeśli strony uzgodnią przyznanie wyłącznej jurysdykcji sądowi lub sądom państwa, które jest stroną Konwencji o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych ¹⁸ , podpisanej 30 października 2007 r. w Lugano (dalej zwanej "Konwencją z Lugano"), gdy państwo to nie jest państwem członkowskim, konwencja ta ma zastosowanie z wyjątkiem sporów, o których mowa w ust. 3.

Artykuł  5

Jurysdykcja wynikająca ze stawienia się pozwanego przed sądem

Niezależnie od jurysdykcji wynikającej z innych przepisów niniejszego rozporządzenia sąd państwa członkowskiego, uzyskuje jurysdykcję, jeżeli pozwany wda się w spór przed tym sądem. Zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli pozwany wdaje się w spór w celu podniesienia zarzutu braku jurysdykcji.

Artykuł  6

Jurysdykcja dodatkowa

Jeżeli żaden sąd państwa członkowskiego nie ma jurysdykcji na mocy art. 3, 4 i 5 i żaden sąd państwa, które jest stroną Konwencji z Lugano, a nie jest państwem członkowskim, nie ma jurysdykcji na podstawie tej konwencji, jurysdykcję mają sądy państwa członkowskiego, którego obywatelstwo mają obie strony.

Artykuł  7

Forum necessitatis

Jeżeli żaden sąd państwa członkowskiego nie ma jurysdykcji na mocy art. 3, 4, 5 i 6, sądy państwa członkowskiego mogą w wyjątkowych przypadkach rozpoznać sprawę, jeśli postępowanie nie może zostać we właściwy sposób wszczęte ani przeprowadzone lub nie jest możliwe w państwie trzecim, z którym sprawa jest ściśle związana.

Sprawa powinna mieć wystarczający związek z państwem członkowskim sądu, przed którym wytoczono powództwo.

Artykuł  8

Ograniczenie prowadzenia postępowania

1. Jeżeli orzeczenie zostało wydane w państwie członkowskim lub w państwie będącym stroną Konwencji haskiej z 2007 roku, w którym to państwie wierzyciel ma zwykłe miejsce pobytu, dłużnik nie może wszcząć postępowania w celu zmiany orzeczenia lub wydania nowego orzeczenia w żadnym innym państwie członkowskim, dopóki wierzyciel ma nadal zwykłe miejsce pobytu w państwie, w którym wydano orzeczenie.

2. Ustęp 1 nie ma zastosowania:

a) jeżeli strony zgodnie z art. 4 umówiły się, że sądami mającymi jurysdykcję będą sądy tego innego państwa członkowskiego;

b) jeżeli wierzyciel zgodnie z art. 5 podda się jurysdykcji sądów tego innego państwa członkowskiego;

c) jeżeli organ właściwy w państwie pochodzenia będącym stroną Konwencji haskiej z 2007 roku nie może wykonywać jurysdykcji w celu zmiany orzeczenia lub wydania nowego orzeczenia lub gdy odmawia sprawowania jurysdykcji w tym celu;

d) jeżeli orzeczenie wydane w państwie pochodzenia będącym stroną Konwencji haskiej z 2007 roku nie może być uznane lub nie może mu zostać nadana klauzula wykonalności w państwie członkowskim, w przypadku gdy rozpatrywana jest możliwość wszczęcia postępowania w sprawie zmiany orzeczenia lub wydania nowego orzeczenia w tym państwie członkowskim.

Artykuł  9

Wytoczenie powództwa

Na użytek niniejszego rozdziału przyjmuje się, że powództwo zostało wytoczone przed sądem:

a) w chwili, w którym dokument wszczynający postępowanie lub dokument równorzędny został wniesiony do sądu, pod warunkiem że powód nie zaniechał następnie podjęcia czynności, do których podjęcia był obowiązany celem spowodowania doręczenia dokumentu pozwanemu; lub

b) jeżeli dokument powinien być doręczony przed złożeniem go w sądzie - w dniu, w którym organ odpowiedzialny za doręczenie otrzymał dokument, pod warunkiem że powód nie zaniechał podjęcia czynności, do których podjęcia był obowiązany celem wniesienia dokumentu do sądu.

Artykuł  10

Badanie jurysdykcji

Jeżeli wytoczono powództwo przed sądem państwa członkowskiego w sprawie, w której sąd ten nie ma jurysdykcji na mocy niniejszego rozporządzenia, sąd ten stwierdza z urzędu brak swojej jurysdykcji.

Artykuł  11

Badanie dopuszczalności wszczęcia postępowania

1. Jeżeli pozwany, który ma zwykłe miejsce pobytu na terytorium państwa innego niż państwo członkowskie, w którym wytoczono powództwo, nie wda się w spór, sąd właściwy w danej sprawie zawiesza postępowanie do czasu ustalenia, że pozwany miał możliwość otrzymania dokumentu wszczynającego postępowanie lub dokumentu równorzędnego w czasie umożliwiającym mu obronę lub że w tym celu podjęte zostały wszelkie niezbędne czynności.

2. W miejsce przepisów ust. 1 niniejszego artykułu stosuje się przepisy art. 19 rozporządzenia (WE) nr 1393/2007, jeżeli zgodnie z tym rozporządzeniem dokument wszczynający postępowanie lub dokument równorzędny miał być przekazany z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego.

3. Jeżeli przepisy rozporządzenia (WE) nr 1393/2007 nie mają zastosowania, stosuje się art. 15 Konwencji haskiej z dnia 15 listopada 1965 r. w sprawie doręczania za granicą dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych, o ile dokument wszczynający postępowanie lub dokument równorzędny miał być przekazany za granicę zgodnie z tą konwencją.

Artykuł  12

Zawisłość sprawy

1. Jeżeli przed sądami różnych państw członkowskich zawisły sprawy o to samo roszczenie między tymi samymi stronami, sąd, przed którym wytoczono powództwo później, z urzędu zawiesza postępowanie do czasu stwierdzenia jurysdykcji sądu, przed którym najpierw wytoczono powództwo.

2. Jeżeli stwierdzona zostanie jurysdykcja sądu, przed którym najpierw wytoczono powództwo, sąd, przed którym wytoczono powództwo później, stwierdza brak swojej jurysdykcji na rzecz tego sądu.

Artykuł  13

Sprawy wiążące się ze sobą

1. W przypadku gdy przed sądami różnych państw członkowskich zawisłe są sprawy wiążące się ze sobą, sąd, przed którym wytoczono powództwo później, może zawiesić postępowanie.

2. Jeżeli sprawy takie są zawisłe w pierwszej instancji, sąd, przed którym wytoczono powództwo później, może na wniosek strony stwierdzić także brak swojej jurysdykcji, jeżeli sąd, przed którym najpierw wytoczono powództwo, ma jurysdykcję w tych sprawach, a połączenie spraw jest dopuszczalne zgodnie z jego prawem.

3. Sprawy wiążą się ze sobą w rozumieniu niniejszego artykułu, jeżeli istnieje między nimi tak ścisła więź, że pożądane jest ich łączne rozpoznanie i rozstrzygnięcie w celu uniknięcia wydania w oddzielnych postępowaniach sprzecznych ze sobą orzeczeń.

Artykuł  14

Środki tymczasowe i środki zabezpieczające

Wniosek o zastosowanie środków tymczasowych, włącznie ze środkami zabezpieczającymi, przewidzianych w prawie państwa członkowskiego, może zostać wniesiony do sądu tego państwa także wówczas, gdy na podstawie niniejszego rozporządzenia sprawa główna należy do jurysdykcji sądu innego państwa członkowskiego.

ROZDZIAŁ  III

PRAWO WŁAŚCIWE

Artykuł  15

Określenie prawa właściwego

Prawo właściwe w sprawach zobowiązań alimentacyjnych jest określane zgodnie z Protokołem haskim z 23 listopada 2007 r. o prawie właściwym w sprawach zobowiązań alimentacyjnych (dalej zwanym "Protokołem haskim z 2007 roku") w państwach członkowskich, dla których protokół ten jest wiążący.

ROZDZIAŁ  IV

UZNAWANIE, WYKONALNOŚĆ I WYKONYWANIE ORZECZEŃ

Artykuł  16

Zakres stosowania niniejszego rozdziału

1. W niniejszym rozdziale określono zasady uznawania, wykonalności i wykonywania orzeczeń objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia.

2. Sekcja 1 ma zastosowanie do orzeczeń wydanych w państwach członkowskich będących stronami Protokołu haskiego z 2007 roku.

3. Sekcja 2 ma zastosowanie do orzeczeń wydanych w państwach członkowskich niebędących stronami Protokołu haskiego z 2007 roku.

4. Sekcja 3 ma zastosowanie do wszystkich orzeczeń.

SEKCJA  1

Orzeczenia wydane w państwach członkowskich będących stronami Protokołu haskiego z 2007 roku

Artykuł  17

Zniesienie exequatur

1. Orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim będącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku jest uznawane w innym państwie członkowskim bez konieczności przeprowadzania specjalnego postępowania i bez możliwości sprzeciwienia się jego uznaniu.

2. Orzeczenie wydane w państwie członkowskim będącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku i wykonalne w tym państwie jest wykonalne w innym państwie członkowskim bez potrzeby stwierdzenia wykonalności w tym państwie.

Artykuł  18

Środki zabezpieczające

Wykonalne orzeczenie upoważnia z mocy prawa do przyjęcia środków zabezpieczających przewidzianych w prawie państwa członkowskiego wykonania.

Artykuł  19

Prawo do wystąpienia z wnioskiem o ponowne zbadanie orzeczenia

1. Pozwany który nie wdał się w spór przed sądem państwa członkowskiego pochodzenia, ma prawo złożyć do właściwego sądu tego państwa członkowskiego wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia, jeżeli:

a) nie doręczono mu dokumentu wszczynającego postępowanie lub dokumentu równorzędnego w czasie i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony; lub

b) nie miał możliwości zakwestionowania zobowiązania alimentacyjnego z powodu działania siły wyższej lub ze względu na okoliczności wyjątkowe bez jakiejkolwiek winy z jego strony,

chyba że nie złożył przeciwko orzeczeniu środka zaskarżenia, chociaż miał taką możliwość.

2. Termin złożenia wniosku o ponowne zbadanie orzeczenia biegnie od dnia, w którym pozwany rzeczywiście zapoznał się z treścią orzeczenia i był w stanie podjąć odpowiednie działania, najpóźniej od dnia, w którym przeprowadzono pierwszą czynność egzekucyjną mającą na celu zajęcie całości lub części jego majątku. Pozwany musi podjąć działać niezwłocznie, w każdym razie w terminie 45 dni. Przedłużenie tego terminu z powodu dużej odległości jest wyłączone.

3. Jeżeli sąd odrzuci wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia, o którym mowa w ust. 1, z uwagi na fakt, że żadna z przesłanek ponownego zbadania orzeczenia wymienionych w tym ustępie nie została spełniona, orzeczenie pozostaje w mocy.

Jeżeli sąd uzna wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia za uzasadniony z uwagi na fakt, że spełniona została jedna z przesłanek wymienionych w ust. 1, orzeczenie zostaje uchylone. Wierzyciel nie traci jednak korzyści wynikających z przerwania biegu terminu przedawnienia oraz prawa dochodzenia wstecz alimentów przyznanych w pierwotnym postępowaniu.

Artykuł  20

Dokumenty do celów wykonania

1. W celu wykonania orzeczenia w innym państwie członkowskim wnioskodawca przedstawia właściwym organom egzekucyjnym:

a) odpis orzeczenia spełniający wymogi niezbędne do stwierdzenia autentyczności tego orzeczenia;

b) wyciąg z orzeczenia sporządzony przez sąd pochodzenia na formularzu, którego wzór znajduje się w załączniku I;

c) w odpowiednim przypadku dokument wykazujący stan zaległości i podający datę ich wyliczenia;

d) w razie potrzeby transliterację lub tłumaczenie treści formularza, o którym mowa w lit. b), na język urzędowy państwa członkowskiego wykonania lub, jeżeli w tym państwie obowiązuje kilka języków urzędowych, na jeden z języków urzędowych, w jakim zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego prowadzi się postępowanie sądowe w miejscu, gdzie dochodzi się wykonania, lub na inny język wskazany przez państwo członkowskie wykonania jako akceptowany. Każde państwo członkowskie może wskazać język urzędowy lub języki urzędowe instytucji Unii Europejskiej inne niż jego własny język, które może zaakceptować do celów wypełnienia formularza.

2. Właściwe organy państwa członkowskiego wykonania nie mogą wymagać od wnioskodawcy, by przedstawił tłumaczenie orzeczenia. Tłumaczenie może być jednak wymagane, jeżeli wykonanie orzeczenia zostało zaskarżone.

3. Wszelkie tłumaczenia wymagane na mocy niniejszego artykułu są sporządzane przez osobę uprawnioną do tego w jednym z państw członkowskich.

Artykuł  21

Odmowa lub zawieszenie wykonania

1. Zastosowanie mają podstawy odmowy lub zawieszenia wykonania na mocy prawa państwa członkowskiego wykonania, o ile nie są one sprzeczne ze stosowaniem ust. 2 i 3.

2. Właściwy organ w państwie członkowskim wykonania odmawia, na wniosek dłużnika, wykonania, w całości lub części, orzeczenia sądu pochodzenia, gdy prawo do wykonania orzeczenia sądu pochodzenia wygasło lub nie może być egzekwowane na skutek przedawnienia, na mocy prawa państwa członkowskiego pochodzenia lub prawa państwa członkowskiego wykonania, w zależności od tego, które z nich przewiduje dłuższy okres przedawnienia.

Ponadto właściwy organ w państwie członkowskim wykonania może odmówić, na wniosek dłużnika, wykonania, w całości lub części, orzeczenia sądu pochodzenia, gdy orzeczenie jest sprzeczne z orzeczeniem wydanym w państwie członkowskim wykonania lub z orzeczeniem wydanym w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim, które to orzeczenie spełnia warunki niezbędne do jego uznania w państwie członkowskim wykonania.

Orzeczenie zmieniające wcześniejsze orzeczenie w sprawie świadczeń alimentacyjnych ze względu na zmienione okoliczności nie jest uznawane za orzeczenie sprzeczne w rozumieniu akapitu drugiego.

3. Właściwy organ w państwie członkowskim wykonania może, na wniosek dłużnika, zawiesić, w całości lub części, wykonanie orzeczenia sądu pochodzenia, gdy właściwemu sądowi państwa członkowskiego pochodzenia przedłożono wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia wydanego przez sąd pochodzenia zgodnie z art. 19.

Ponadto właściwy organ państwa członkowskiego wykonania zawiesza, na wniosek dłużnika, wykonanie orzeczenia sądu pochodzenia, jeżeli wykonalność tego orzeczenia została zawieszona w państwie członkowskim pochodzenia.

Artykuł  22

Wyłączenie skutków dla istnienia stosunków rodzinnych

Uznanie i wykonanie na mocy niniejszego rozporządzenia orzeczenia dotyczącego zobowiązań alimentacyjnych w żaden sposób nie oznacza uznania stosunków rodzinnych, pokrewieństwa, małżeństwa lub powinowactwa, z których wynikają zobowiązania alimentacyjne leżące u podstaw orzeczenia.

SEKCJA  2

Orzeczenia wydane w państwach członkowskich niebędących stronami Protokołu haskiego z 2007 roku

Artykuł  23

Uznawanie

1. Orzeczenie wydane w państwie członkowskim niebędącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku jest uznawane w innych państwach członkowskich bez konieczności przeprowadzania specjalnego postępowania.

2. Każda zainteresowana strona, która podnosi kwestię uznania orzeczenia jako główny przedmiot sporu, może w trybie postępowania przewidzianym w niniejszej sekcji wystąpić z wnioskiem o uznanie danego orzeczenia.

3. Jeżeli wynik postępowania toczącego się przed sądem państwa członkowskiego jest zależny od rozstrzygnięcia kwestii wstępnej uznania orzeczenia to właściwy do rozstrzygnięcia tej kwestii jest ten sąd.

Artykuł  24

Podstawy odmowy uznania

Orzeczenia nie uznaje się, jeżeli:

a) uznanie byłoby oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym państwa członkowskiego, w którym wystąpiono o uznanie. Przepisy o jurysdykcji nie podlegają badaniu pod względem ich zgodności z porządkiem publicznym;

b) pozwanemu, który nie wdał się w spór, nie doręczono dokumentu wszczynającego postępowanie lub dokumentu równorzędnego w czasie i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony, chyba że pozwany nie złożył przeciwko orzeczeniu środka zaskarżenia, chociaż miał możliwość;

c) orzeczenia nie da się pogodzić z orzeczeniem wydanym między tymi samymi stronami w państwie członkowskim, w którym wystąpiono o uznanie;

d) orzeczenia nie da się pogodzić ze wcześniejszym orzeczeniem wydanym w innym państwie członkowskim albo w państwie trzecim w sporze o to samo roszczenie między tymi samymi stronami, o ile to wcześniejsze orzeczenie spełnia warunki konieczne do jego uznania w państwie członkowskim, w którym wystąpiono o uznanie.

Orzeczenie zmieniające wcześniejsze orzeczenie w sprawie świadczeń alimentacyjnych ze względu na zmienione okoliczności nie jest uznawane za orzeczenie niedające się pogodzić w rozumieniu lit. c) lub d).

Artykuł  25

Zawieszenie postępowania o uznanie

Sąd państwa członkowskiego, przed którym dochodzi się uznania orzeczenia wydanego w państwie członkowskim niebędącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku, zawiesza postępowanie, jeżeli wykonalność orzeczenia jest została tymczasowo wstrzymana w państwie członkowskim pochodzenia z powodu wniesienia środka zaskarżenia.

Artykuł  26

Wykonalność

Orzeczenie wydane w państwie członkowskim niebędącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku i wykonalne w tym państwie jest wykonywane w innym państwie członkowskim, jeżeli jego wykonalność została stwierdzona na wniosek zainteresowanej strony.

Artykuł  27

Właściwość miejscowa

1. Wniosek o stwierdzenie wykonalności składa się do sądu lub właściwego organu państwa członkowskiego wykonania, o którym państwo członkowskie poinformowało Komisję zgodnie z art. 71.

2. Właściwość miejscową określa się na podstawie zwykłego miejsca pobytu strony, od której dochodzi się wykonania orzeczenia, lub miejsca wykonania orzeczenia.

Artykuł  28

Postępowanie

1. Do wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia załącza się następujące dokumenty:

a) odpis orzeczenia spełniający wymogi niezbędne do stwierdzenia jego autentyczności;

b) wyciąg z orzeczenia wydany przez sąd pochodzenia na formularzu, którego wzór znajduje się w załączniku II, z zastrzeżeniem art. 29;

c) w razie potrzeby transliterację lub tłumaczenie treści formularza, o którym mowa w lit. b), na język urzędowy państwa członkowskiego wykonania lub, jeżeli w tym państwie obowiązuje kilka języków urzędowych, na jeden z języków urzędowych, w jakim zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego prowadzi się postępowanie sądowe w miejscu, gdzie złożono wniosek, lub na inny język wskazany przez państwo członkowskie wykonania jako akceptowany. Każde państwo członkowskie może wskazać język urzędowy lub języki urzędowe instytucji Unii Europejskiej inne niż jego własny język, które może zaakceptować do celów wypełnienia formularza.

2. Sąd lub organ właściwy, do którego wystąpiono z wnioskiem, nie może żądać od wnioskodawcy dostarczenia tłumaczenia orzeczenia. Tłumaczenia można jednak wymagać w przypadku wniesienia środka zaskarżenia przewidzianego w art. 32 lub 33.

3. Wszelkie tłumaczenia wymagane na mocy niniejszego artykułu są sporządzane przez osobę uprawnioną do tego w jednym z państw członkowskich.

Artykuł  29

Nieprzedstawienie wyciągu

1. Jeżeli wyciąg, o którym mowa w art. 28 ust. 1 lit. b), nie został przedstawiony sąd lub właściwy organ może wyznaczyć termin jego przedstawienia lub poprzestać na dokumencie równorzędnym albo też, jeżeli uzna, że dysponuje wystarczającymi informacjami, zwolnić z obowiązku przedstawienia wyciągu.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, na żądanie sądu lub właściwego organu przedstawia się tłumaczenie dokumentów. Tłumaczenie jest sporządzane przez osobę uprawnioną do tego w jednym z państw członkowskich.

Artykuł  30

Stwierdzenie wykonalności

Stwierdzenie wykonalności orzeczenia następuje bez badania zgodnie z art. 24, po spełnieniu warunków przewidzianych w art. 28, nie później niż w ciągu 30 dni od spełnienia tych warunków, chyba że nie jest to możliwe z powodu nadzwyczajnych okoliczności. Na tym etapie postępowania strona, od której dochodzi się wykonania, nie jest uprawniona do składania oświadczeń

Artykuł  31

Zawiadomienie o orzeczeniu dotyczącym stwierdzenia wykonalności

1. O orzeczeniu wydanym po rozpoznaniu wniosku o stwierdzenie wykonalności wnioskodawca zostaje niezwłocznie zawiadomiony w sposób przewidziany w prawie państwa członkowskiego wykonania.

2. Stronie, od której dochodzi się wykonania, doręcza się stwierdzenie wykonalności i orzeczenie, o ile nie zostało ono wcześniej doręczone.

Artykuł  32

Odwołanie od orzeczenia dotyczącego stwierdzenia wykonalności

1. Każda ze stron może wnieść środek zaskarżenia od orzeczenia rozstrzygającego o wniosku o stwierdzenie wykonalności.

2. Środek zaskarżenia wnosi się do sądu, o którym dane państwo członkowskie poinformowało Komisję zgodnie z art. 71.

3. Środek zaskarżenia jest rozpoznawany zgodnie z przepisami właściwymi dla postępowania, w którym wysłuchane zostają obydwie strony.

4. Jeżeli strona, od której dochodzi się wykonania, nie wdaje się w spór przed sądem rozpoznającym środek zaskarżenia wniesiony przez wnioskodawcę, art. 11 stosuje się także, gdy strona, od której dochodzi się wykonania, nie ma zwykłego miejsca pobytu na terytorium żadnego z państw członkowskich.

5. Środek zaskarżenia przeciwko stwierdzeniu wykonalności należy wnieść w terminie 30 dni od jego doręczenia. Jeżeli strona, od której dochodzi się wykonania, ma zwykłe miejsce pobytu w państwie członkowskim innym niż to, w którym nastąpiło stwierdzenie wykonalności, termin do wniesienia środka zaskarżenia wynosi 45 dni i biegnie od dnia doręczenia stwierdzenia wykonalności dłużnikowi osobiście lub w miejscu zamieszkania. Przedłużenie tego terminu z powodu dużej odległości jest wyłączone.

Artykuł  33

Tryb zaskarżenia decyzji wydanej w postępowaniu odwoławczym

Od orzeczenia wydanego w następstwie wniesienia środka zaskarżenia można wnieść środek zaskarżenia tylko w drodze postępowania, o którym dane państwo członkowskie poinformowało Komisję zgodnie z art. 71.

Artykuł  34

Odmowa lub uchylenie stwierdzenia wykonalności orzeczenia

1. Sąd, rozpoznający środek zaskarżenia zgodnie z art. 32 lub art. 33, może odmówić stwierdzenia wykonalności albo je uchylić tylko z powodu jednej z przyczyn wymienionych w art. 24.

2. Z zastrzeżeniem art. 32 ust. 4 sąd, do którego wniesiono środek zaskarżenia zgodnie z art. 32, rozstrzyga sprawę w terminie 90 dni od jej wniesienia, chyba że nie jest to możliwe z powodu nadzwyczajnych okoliczności.

3. Sąd, do którego wniesiono środek zaskarżenia zgodnie z art. 33, rozstrzyga sprawę niezwłocznie.

Artykuł  35

Zawieszenie postępowania

Sąd, do którego wniesiono środek zaskarżenia zgodnie z art. 32 lub 33, zawiesza postępowanie na wniosek strony, od której dochodzi się wykonania, jeżeli wykonalność orzeczenia jest zawieszona w państwie członkowskim pochodzenia z powodu wniesienia środka zaskarżenia.

Artykuł  36

Środki tymczasowe i środki zabezpieczające

1. Jeżeli orzeczenie podlega uznaniu zgodnie z niniejszą sekcją, nie ma przeszkód dla korzystania przez wnioskodawcę zgodnie z prawem państwa członkowskiego wykonania ze środków tymczasowych, w tym środków zabezpieczających, bez potrzeby stwierdzenia wykonalności zgodnie z art. 30.

2. Stwierdzenie wykonalności uprawnia z mocy prawa do stosowania wszelkich środków zabezpieczających.

3. W czasie biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia od orzeczenia o stwierdzeniu wykonalności przewidzianego w art. 32 ust. 5 i do chwili rozpoznania wniesionego środka zaskarżenia nie może być prowadzona egzekucja z majątku strony, od której dochodzi się wykonania, z wyjątkiem zastosowania środków zabezpieczających.

Artykuł  37

Częściowa wykonalność

1. Jeżeli orzeczenie rozstrzyga o kilku roszczeniach dochodzonych w pozwie i stwierdzenie wykonalności nie może nastąpić co do wszystkich roszczeń, sąd lub właściwy organ stwierdza wykonalność co do jednego lub kilku roszczeń.

2. Wnioskodawca może wnosić o stwierdzenie wykonalności jedynie części orzeczenia.

Artykuł  38

Brak opłaty, należności lub podatków

W postępowaniu o stwierdzenie wykonalności w państwie członkowskim wykonania nie można pobierać żadnych opłat skarbowych, należności lub podatków ustalanych od wartości przedmiotu sporu.

SEKCJA  3

Przepisy wspólne

Artykuł  39

Wykonalność tymczasowa

Sąd pochodzenia może stwierdzić tymczasową wykonalność orzeczenia, niezależnie od ewentualnego wniesienia środka zaskarżenia, nawet jeśli prawo krajowe nie przewiduje wykonalności z mocy prawa.

Artykuł  40

Powołanie się na uznane orzeczenie

1. Strona, która chce powołać się w innym państwie członkowskim na orzeczenie uznane w rozumieniu art. 17 ust. 1 lub uznane zgodnie z sekcją 2, przedstawia odpis orzeczenia spełniający warunki niezbędne do ustalenia jego autentyczności.

2. W razie potrzeby sąd, przed którym powołano się na uznane orzeczenie, może zwrócić się do strony powołującej się na uznane orzeczenie o przedstawienie wyciągu wydanego przez sąd pochodzenia na formularzu, którego wzór znajduje się odpowiednio w załączniku I lub załączniku II.

Sąd pochodzenia wydaje taki wyciąg także na wniosek każdej zainteresowanej strony.

3. W razie potrzeby strona powołująca się na uznane orzeczenie przedstawia transliterację lub tłumaczenie treści formularza, o którym mowa w ust. 2, na język urzędowy danego państwa członkowskiego lub, jeżeli w tym państwie obowiązuje kilka języków urzędowych, na jeden z języków urzędowych, w jakim zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego prowadzi się postępowanie sądowe w miejscu, gdzie powołuje się na dane orzeczenie, lub na inny język wskazany przez dane państwo członkowskie jako akceptowany. Każde państwo członkowskie może wskazać język urzędowy lub języki urzędowe instytucji Unii Europejskiej inne niż jego własny język, które może zaakceptować do celów wypełnienia formularza.

4. Wszelkie tłumaczenia wymagane na mocy niniejszego artykułu są sporządzane przez osobę uprawnioną do tego w jednym z państw członkowskich.

Artykuł  41

Postępowanie egzekucyjne i warunki wykonania

1. Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia postępowanie egzekucyjne w sprawie orzeczeń wydanych w innym państwie członkowskim jest regulowane prawem państwa członkowskiego wykonania. Orzeczenie wydane w państwie członkowskim wykonalne w państwie członkowskim wykonania jest wykonywane na takich samych warunkach co orzeczenia wydane w tym państwie członkowskim wykonania.

2. Od strony dochodzącej wykonania orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim nie wymaga się posiadania w państwie członkowskim wykonania adresu pocztowego, ani upoważnionego pełnomocnika, z zastrzeżeniem osób właściwych w zakresie postępowania egzekucyjnego.

Artykuł  42

Wyłączenie ponownego badania orzeczenia co do istoty

Orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim nie może być w żadnym przypadku przedmiotem ponownego badania co do jego istoty w państwie członkowskim, w którym dochodzi się uznania, stwierdzenia wykonalności lub wykonania.

Artykuł  43

Wyłączenie pierwszeństwa przy zwrocie kosztów

Zwrot kosztów poniesionych w związku ze stosowaniem niniejszego rozporządzenia nie ma pierwszeństwa przed należnościami z tytułu świadczeń alimentacyjnych.

ROZDZIAŁ  V

DOSTĘP DO WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI

Artykuł  44

Prawo do pomocy prawnej

1. Strony, które biorą udział w sporze będącym przedmiotem niniejszego rozporządzenia, mają skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości w innym państwie członkowskim, w tym postępowania egzekucyjnego i postępowania odwoławczego, na warunkach określonych w niniejszym rozdziale.

W sprawach objętych rozdziałem VII taki skuteczny dostęp zapewnia wezwane państwo członkowskie każdemu wnioskodawcy, który ma miejsce pobytu w wzywającym państwie członkowskim.

2. Aby zapewnić taki skuteczny dostęp, państwa członkowskie zapewniają pomoc prawną zgodnie z niniejszym rozdziałem, chyba że zastosowanie ma ust. 3.

3. W sprawach objętych rozdziałem VII państwo członkowskie nie jest zobowiązane do przyznania pomocy prawnej, w zakresie i w przypadku gdy tryb postępowania obowiązujący w tym państwie członkowskim umożliwia stronom udział w sprawie bez konieczności pomocy prawnej, a organ centralny bezpłatnie zapewnia niezbędne usługi.

4. Warunki dostępu do pomocy prawnej na podstawie niniejszego rozporządzenia nie są bardziej rygorystyczne niż obowiązujące w odpowiednich sprawach o charakterze krajowym.

5. Nie można nałożyć obowiązku złożenia kaucji, zastawu ani depozytu - niezależnie od ich nazwy - jako zabezpieczenia pokrycia kosztów i wydatków w postępowaniu dotyczącym zobowiązań alimentacyjnych.

Artykuł  45

Zakres pomocy prawnej

Pomoc prawna przyzna na mocy niniejszego rozdziału oznacza pomoc niezbędną w celu zapoznania się przez strony ze swoimi prawami i dochodzenia tych praw oraz zagwarantowania, że ich wnioski, złożone za pośrednictwem organów centralnych lub bezpośrednio do właściwych organów, będą rozpatrywane w sposób pełny i skuteczny. Obejmuje ona w razie potrzeby:

a) poradę przedsporną w celu zawarcia ugody przed wniesieniem sprawy do sądu;

b) pomoc przy wniesieniu sprawy do organu lub sądu oraz reprezentowanie przed sądem;

c) zwolnienie od kosztów postępowania i kosztów związanych z wynagrodzeniem osób wyznaczonych do dokonywania czynności w trakcie postępowania lub pomoc dotyczącą pokrycia tych kosztów;

d) w państwach członkowskich, w których strona przegrywająca jest obciążana kosztami strony przeciwnej, jeżeli korzystający z pomocy prawnej przegra proces - pokrycie kosztów poniesionych przez stronę przeciwną, jeżeli koszty byłyby pokryte, gdyby korzystający z tej pomocy miał zwykłe miejsce pobytu na terytorium państwa członkowskiego, w którym mieści się sąd;

e) tłumaczenie ustne;

f) tłumaczenie przedłożonych przez korzystającego z pomocy prawnej dokumentów wymaganych przez sąd lub przez właściwy organ, które to dokumenty są niezbędne dla rozstrzygnięcia sporu;

g) koszty podróży, jakie ma ponieść korzystający z pomocy prawnej, gdy zachodzi konieczność osobistego stawienia się w sądzie osób związanych z przedstawianiem sprawy korzystającego z tej pomocy, wynikająca z prawa państwa członkowskiego lub wymagana przez sąd tego państwa, na podstawie decyzji sądu stanowiącej o tym, że odnośne osoby nie mogą zostać w sposób zadowalający przesłuchane w żaden inny sposób.

Artykuł  46

Bezpłatna pomoc prawna w przypadku przekazywanych przez organ centralny wniosków o świadczenia alimentacyjne dla dzieci

1. Wezwane państwo członkowskie zapewnia bezpłatną pomoc prawną w przypadku wszystkich wniosków złożonych przez wierzyciela na mocy art. 56, dotyczących zobowiązań alimentacyjnych wynikających ze stosunku między rodzicami i dziećmi w wieku poniżej 21 lat.

2. Niezależnie od ust. 1 właściwy organ wezwanego państwa członkowskiego może odmówić przyznania bezpłatnej pomocy prawnej w przypadku wniosków innych niż wnioski składane na mocy art. 56 ust. 1 lit. a) i b), jeżeli uzna, że wniosek lub wniesiony środek zaskarżenia są w swej istocie w sposób oczywisty pozbawione podstaw.

Artykuł  47

Przypadki niekwalifikujące się na mocy art. 46

1. W przypadkach nieobjętych art. 46 i z zastrzeżeniem art. 44 i 45, przyznanie pomocy prawnej może podlegać prawu krajowemu, w szczególności jeśli chodzi o warunki badania środków finansowych wnioskodawcy lub badania zasadności wniosku.

2. Niezależnie od ust. 1 strona, która skorzystała w państwie członkowskim pochodzenia z całkowitej lub częściowej pomocy prawnej lub zwolnienia z kosztów lub wydatków, jest uprawniona w postępowaniu o uznanie, stwierdzenie wykonalności lub w postępowaniu egzekucyjnym do najbardziej przychylnego traktowania w zakresie pomocy prawnej lub najszerszego zwolnienia, jakie przewiduje prawo państwa członkowskiego wykonania.

3. Niezależnie od ust. 1 strona, która uczestniczyła w państwie członkowskim pochodzenia w bezpłatnym postępowaniu przed organem administracyjnym wymienionym w załączniku X, jest uprawniona w ramach całego postępowania o uznanie, stwierdzenie wykonalności lub w postępowaniu egzekucyjnym do pomocy prawnej zgodnie z ust. 2. W tym celu przedstawia dokument wystawiony przez właściwy organ państwa członkowskiego pochodzenia stwierdzający, że spełnia warunki finansowe niezbędne do uzyskania w całości lub części z pomocy prawnej lub ze zwolnienia z kosztów lub wydatków.

Organy właściwe do celów niniejszego ustępu wymienione są w załączniku XI. Załącznik ten jest sporządzany i zmieniany zgodnie z procedurą zarządzania przewidzianą w art. 73 ust. 2.

ROZDZIAŁ  VI

UGODY SĄDOWE I DOKUMENTY URZĘDOWE

Artykuł  48

Stosowanie niniejszego rozporządzenia do ugód sądowych i dokumentów urzędowych

1. Ugody sądowe i dokumenty urzędowe wykonalne w państwie członkowskim pochodzenia uznaje się i wykonuje w innym państwie członkowskim na równi z orzeczeniami zgodnie z rozdziałem IV.

2. Przepisy niniejszego rozporządzenia stosuje się w razie potrzeby do ugód sądowych i dokumentów urzędowych.

3. Na wniosek wszystkich zainteresowanych stron właściwy organ państwa członkowskiego pochodzenia wydaje wyciąg z ugody sądowej lub dokumentu urzędowego na formularzu, którego wzór znajduje się odpowiednio do przypadku w załącznikach I i II lub w załącznikach III i IV.

ROZDZIAŁ  VII

WSPÓŁPRACA MIĘDZY ORGANAMI CENTRALNYMI

Artykuł  49

Wyznaczanie organów centralnych

1. Państwo członkowskie wyznacza organ centralny, który pełni obowiązki nałożone na ten organ na podstawie niniejszego rozporządzenia.

2. Państwa członkowskie o strukturze federacyjnej, państwa członkowskie, w których obowiązuje więcej niż jeden system prawny, lub państwa członkowskie, w których znajdują się autonomiczne jednostki terytorialne, mogą wyznaczyć więcej niż jeden organ centralny i określają zakres miejscowy i osobowy ich zadań. W przypadku gdy państwo członkowskie wyznacza więcej niż jeden organ centralny, wskazuje ono organ centralny, do którego kierowane mogą być wszelkie informacje, które są następnie przekazywane organowi centralnemu będącemu organem właściwym w tym państwie członkowskim. W przypadku przesłania informacji do organu centralnego niebędącego organem właściwym, organ ten jest zobowiązany do przekazania jej do właściwego organu centralnego i poinformowania o tym organu przesyłającego.

3. Informacje o wyznaczeniu organu centralnego lub organów centralnych, o danych kontaktowych tych organów, a w odpowiednich przypadkach - o zakresie ich zadań zgodnie z ust. 2, są przekazywane przez państwo członkowskie Komisji zgodnie z art. 71.

Artykuł  50

Ogólne zadania organów centralnych

1. Organy centralne:

a) współpracują ze sobą, w tym poprzez wymianę informacji, i wspierają współpracę między właściwymi organami w swoich państwach członkowskich, aby osiągnąć cele niniejszego rozporządzenia;

b) dążą w miarę możliwości do rozwiązania trudności, które pojawiają się w związku ze stosowaniem niniejszego rozporządzenia.

2. Organy centralne przyjmują środki mające na celu usprawnienie stosowania niniejszego rozporządzenia, a także wzmocnienie ich współpracy. Do tego celu korzysta się z Europejskiej Sieci Sądowej w sprawach cywilnych i handlowych, utworzonej decyzją nr 2001/470/WE.

Artykuł  51

Szczegółowe zadania organów centralnych

1. Organy centralne udzielają pomocy w związku z wnioskami na mocy art. 56. W szczególności:

a) przekazują i przyjmują takie wnioski;

b) wszczynają postępowanie lub ułatwiają jego wszczęcie w przedmiocie takich wniosków.

2. Organy centralne podejmują wszelkie właściwe działania w odniesieniu do takich wniosków, aby:

a) gdy wymagają tego okoliczności - przyznać lub ułatwić przyznanie pomocy prawnej;

b) udzielić pomocy w ustaleniu miejsca pobytu dłużnika lub wierzyciela, w szczególności na mocy art. 61, 62 i 63;

c) udzielić pomocy w uzyskaniu odpowiednich informacji o dochodach, a w razie potrzeby - o innych aspektach sytuacji finansowej dłużnika lub wierzyciela, w tym informacji o położeniu majątku, w szczególności na mocy art. 61, 62 i 63;

d) zachęcić do osiągania polubownych rozwiązań, w odpowiednich przypadkach przy zastosowaniu mediacji, postępowania pojednawczego lub podobnych postępowań, aby doprowadzić do dobrowolnej zapłaty świadczeń alimentacyjnych;

e) ułatwić toczące się wykonywanie orzeczeń dotyczących świadczeń alimentacyjnych, w tym świadczeń zaległych;

f) ułatwić pobranie i szybkie przekazanie alimentów;

g) ułatwić uzyskanie dokumentacji lub innych dowodów, nie naruszając rozporządzenia (WE) nr 1206/2001;

h) udzielić pomocy w ustaleniu ojcostwa, gdy jest to konieczne do odzyskania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych;

i) wszcząć lub ułatwić wszczęcie postępowania w celu przyjęcia wszelkich koniecznych środków tymczasowych mających zastosowanie na danym terytorium, w celu zapewnienia skutecznego odzyskania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych w zakresie rozpatrywanego wniosku;

j) ułatwić doręczenie dokumentów, nie naruszając rozporządzenia (WE) nr 1393/2007.

3. Zadania organu centralnego na mocy niniejszego artykułu mogą w zakresie, w jakim zezwala na to prawo danego państwa członkowskiego, być wykonywane przez instytucje publiczne lub inne instytucje podlegające nadzorowi właściwych organów tego państwa członkowskiego. Informacje o wyznaczeniu takich instytucji, a także o ich danych kontaktowych oraz zakresie ich zadań są przekazywane przez państwo członkowskie Komisji zgodnie z art. 71.

4. Niniejszy artykuł ani art. 53 nie nakładają na organ centralny obowiązku wykonywania uprawnień, które na mocy prawa wezwanego państwa członkowskiego mogą być wykonywane wyłącznie przez organy sądowe.

Artykuł  52

Pełnomocnictwo

Organ centralny wezwanego państwa członkowskiego może żądać od wnioskodawcy udzielenia mu pełnomocnictwa jedynie w przypadku gdy organ ten występuje przed sądem lub innymi organami w imieniu wnioskodawcy, lub w celu wyznaczenia pełnomocnika, który będzie działał w takim zakresie.

Artykuł  53

Wnioski o podjęcie szczególnych działań

1. Organ centralny może zwrócić się do innego organu centralnego z wnioskiem popartym uzasadnieniem o podjęcie odpowiednich szczególnych działań na mocy art. 51 ust. 2 lit. b), c), g), h), i) oraz j), o ile na rozpatrzenie nie oczekuje żaden wniosek na mocy art. 56. Wezwany organ centralny podejmuje takie działania, jeżeli jest przekonany, że są one konieczne, by udzielić ewentualnemu wnioskodawcy pomocy w złożeniu wniosku na mocy art. 56 lub w ustaleniu, czy powinien on wystąpić z takim wnioskiem.

2. Jeśli złożono wniosek dotyczący działań, o których mowa w art. 51 ust. 2 lit. b) i c), wezwany organ centralny podejmuje działania w celu uzyskania żądanych informacji, w razie konieczności z zastosowaniem art. 61. Poszukiwania informacji, o których mowa w art. 61 ust. 2 lit. b), c) i d), można jednak podjąć wyłącznie w przypadku gdy wierzyciel przedstawi odpis wykonalnego orzeczenia, ugody sądowej lub dokumentu urzędowego, w odpowiednim przypadku wraz z wyciągiem, o którym mowa w art. 20, 28 lub 48.

Wezwany organ centralny przekazuje otrzymane informacje wzywającemu organowi centralnemu. Jeśli informacje te otrzymano z zastosowaniem art. 61, przekazuje się adres potencjalnego pozwanego w wezwanym państwie członkowskim. W przypadku wniosku o uznanie, o stwierdzenie wykonalności lub wykonanie orzeczenia przekazuje się również informację o istnieniu w tym państwie dochodów lub majątku dłużnika.

Jeżeli wezwany organ centralny nie jest w stanie udzielić informacji, o które wystąpiono we wniosku, informuje o tym niezwłocznie wzywający organ centralny, i wskazuje przyczyny niemożności udzielenia takich informacji.

3. Organ centralny może także, na wniosek innego organu centralnego, podjąć szczególne działania związane ze sprawą o charakterze międzynarodowym, która dotyczy odzyskania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych, oczekującą na rozpatrzenie we wzywającym państwie członkowskim.

4. Składając wniosek na mocy niniejszego artykułu, organy centralne stosują formularz, którego wzór znajduje się w załączniku V.

Artykuł  54

Koszty ponoszone przez organ centralny

1. Każdy organ centralny samodzielnie pokrywa koszty własne wynikające ze stosowania niniejszego rozporządzenia.

2. Organy centralne nie mogą obciążać wnioskodawcy żadnymi kosztami usług świadczonych przez nie na mocy niniejszego rozporządzenia, z wyjątkiem nadzwyczajnych kosztów wynikających z wniosku o podjęcie działań na mocy art. 53.

Do celów niniejszego ustępu koszty związane z ustaleniem miejsca pobytu dłużnika nie są uznawane za koszty o charakterze nadzwyczajnym.

3. Wezwany organ centralny nie może domagać się zwrotu kosztów za usługi, o których mowa w ust. 2, bez uprzedniej zgody wnioskodawcy na świadczenie tych usług i taki ich koszt.

Artykuł  55

Wnioski za pośrednictwem organów centralnych

Wniosek na mocy niniejszego rozdziału jest składany za pośrednictwem organu centralnego państwa członkowskiego, w którym wnioskodawca ma miejsce pobytu, do organu centralnego wezwanego państwa członkowskiego.

Artykuł  56

Dostępne kategorie wniosków

1. Wierzyciel ubiegający się o odzyskanie należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych na mocy niniejszego rozporządzenia, może wystąpić z wnioskiem o:

a) uznanie lub uznanie ze stwierdzeniem wykonalności orzeczenia;

b) wykonanie orzeczenia wydanego lub uznanego w wezwanym państwie członkowskim;

c) uzyskanie orzeczenia w wezwanym państwie członkowskim w przypadku braku jakiegokolwiek orzeczenia, w tym także, w razie potrzeby, ustalenie ojcostwa;

d) uzyskanie orzeczenia w wezwanym państwie członkowskim jeżeli nie istnieje możliwość uznania ani stwierdzenia wykonalności orzeczenia wydanego w państwie innym niż to państwo członkowskie;

e) zmianę orzeczenia wydanego w wezwanym państwie członkowskim;

f) zmianę orzeczenia wydanego w państwie innym niż wezwane państwo członkowskie.

2. Dłużnik alimentacyjny, w stosunku do którego wydano orzeczenie w sprawie zobowiązań alimentacyjnych, może wystąpić z wnioskiem o:

a) uznanie orzeczenia, które zawiesza lub ogranicza wykonanie poprzedniego orzeczenia w wezwanym państwie członkowskim;

b) zmianę orzeczenia wydanego w wezwanym państwie członkowskim;

c) zmianę orzeczenia wydanego w państwie innym niż wezwane państwo członkowskie.

3. W odniesieniu do wniosków na mocy niniejszego artykułu pomoc prawna w zakresie pomocy przy wniesienia sprawy i reprezentowania strony przed sądem, o której mowa w art. 45 lit. b), jest przyznawana przez organ centralny wezwanego państwa członkowskiego..

4. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, wnioski, o których mowa w ust. 1 i 2, są rozpatrywane zgodnie z prawem wezwanego państwa członkowskiego i podlegają przepisom dotyczącym właściwości obowiązującym w tym państwie członkowskim.

Artykuł  57

Treść wniosku

1. Wniosek na mocy art. 56 jest składany przy użyciu formularza, którego wzór znajduje się w załączniku VI lub w załączniku VII.

2. Wszystkie wnioski na mocy art. 56 zawierają co najmniej:

a) wskazanie charakteru wniosku lub wniosków;

b) imię i nazwisko oraz dane kontaktowe, w tym adres, a także datę urodzenia wnioskodawcy;

c) imię i nazwisko, a jeżeli są znane - adres i datę urodzenia pozwanego;

d) imię i nazwisko oraz datę urodzenia każdej osoby, na rzecz której mają zostać przyznane świadczenia alimentacyjne;

e) podstawę, na której oparty jest wniosek;

f) w przypadku wniosku składanego przez wierzyciela - informacje dotyczące adresu, na jaki świadczenia alimentacyjne powinny być przekazywane lub przesyłane drogą elektroniczną;

g) imię i nazwisko oraz dane kontaktowe osoby reprezentującej organ centralny wzywającego państwa członkowskiego lub nazwę i dane kontaktowe wydziału tego organu, odpowiedzialnych za rozpatrzenie danego wniosku.

3. Na użytek ust. 2 lit. b) adres zamieszkania wnioskodawcy można zastąpić innym adresem w przypadku przemocy w rodzinie, jeśli prawo krajowe wezwanego państwa członkowskiego nie wymaga przedstawienia adresu zamieszkania wnioskodawcy do celów postępowania.

4. W odpowiednich przypadkach i o ile informacje te są znane, wniosek zawiera ponadto:

a) informacje o sytuacji finansowej wierzyciela;

b) informacje o sytuacji finansowej dłużnika, w tym nazwę i adres pracodawcy dłużnika, oraz informacje o składzie i położeniu majątku dłużnika;

c) wszelkie inne informacje, które mogą pomóc w ustaleniu miejsca pobytu pozwanego.

5. Do wniosku załącza się wszelkie niezbędne informacje lub dokumenty potwierdzające, w tym, w odpowiednim przypadku, dokumenty dotyczące uprawnienia wnioskodawcy do uzyskania pomocy prawnej. Do wniosków przewidzianych w art. 56 ust. 1 lit. a) i b) oraz ust. 2 lit. a) załącza się w odpowiednim przypadku wyłącznie dokumenty wymienione w art. 20, 28 lub 48 bądź art. 25 Konwencji haskiej z 2007 roku.

Artykuł  58

Przekazywanie, otrzymywanie i rozpatrywanie wniosków i spraw za pośrednictwem organów centralnych

1. Organ centralny wzywającego państwa członkowskiego udziela wnioskodawcy pomocy w zapewnieniu, by do wniosku zostały załączone wszelkie informacje i dokumenty, które według tego organu są konieczne, by wniosek został rozpatrzony.

2. Gdy organ centralny wzywającego państwa członkowskiego uzna, że wniosek ten spełnia wymogi niniejszego rozporządzenia, przekazuje wniosek centralnemu organowi wezwanego państwa członkowskiego.

3. Wezwany organ centralny w terminie 30 dni od daty otrzymania wniosku potwierdza jego wpływ przy użyciu formularza, którego wzór znajduje się w załączniku VIII, informuje organ centralny wzywającego państwa członkowskiego, jakie wstępne działania zostały lub zostaną podjęte w celu rozpatrzenia wniosku, oraz może zwrócić się o przekazanie dalszych niezbędnych dokumentów i informacji. W tym samym terminie 30 dni wezwany organ centralny informuje wzywający organ centralny, o imieniu i nazwisku oraz danych kontaktowych osoby lub nazwie i danych kontaktowych wydziału, odpowiedzialnych za udzielenie odpowiedzi na zapytania dotyczące postępu w zakresie rozpatrywania danego wniosku.

4. W terminie 60 dni od daty potwierdzenia wpływu wniosku wezwany organ centralny informuje wzywający organ centralny o stanie zaawansowania procesu rozpatrywania wniosku.

5. Wzywający i wezwany organ centralny, przekazują sobie informacje na temat:

a) tożsamości osoby lub wydziału odpowiedzialnych za daną sprawę;

b) postępu w zakresie rozpatrywania danej sprawy

i odpowiednio szybko udzielają odpowiedzi na zapytania.

6. Organy centralne rozpatrują sprawę tak szybko, jak na to zezwala konieczność odpowiedniego rozważenia danej kwestii.

7. Organy centralne wykorzystują najszybsze i najskuteczniejsze dostępne im sposoby komunikowania się.

8. Wezwany organ centralny może odmówić rozpatrzenia wniosku wyłącznie, gdy w sposób oczywisty nie zostały spełnione wymogi niniejszego rozporządzenia. W takim przypadku wezwany organ centralny niezwłocznie informuje wzywający organ centralny o przyczynach tej odmowy przy użyciu formularza, którego wzór znajduje się w załączniku IX.

9. Wezwany organ centralny nie może odrzucić wniosku wyłącznie ze względu na to, że wymagane są dodatkowe dokumenty lub informacje. Jednak wezwany organ centralny może się zwrócić do wzywającego organu centralnego o przekazanie tych dodatkowych dokumentów lub informacji. Jeżeli wzywający organ centralny nie przekaże tych dokumentów lub informacji w terminie 90 dni lub dłuższym, określonym przez wezwany organ centralny ten ostatni organ może podjąć decyzję o zaprzestaniu rozpatrywania wniosku. W takim przypadku informuje on wzywający organ centralny przy użyciu formularza, którego wzór znajduje się w załączniku IX.

Artykuł  59

Języki

1. Formularz wniosku jest wypełniany w języku urzędowym wezwanego państwa członkowskiego lub jeżeli w tym państwie członkowskim obowiązuje kilka języków urzędowych - w języku urzędowym lub jednym z języków urzędowych miejsca, w którym ma siedzibę dany organ centralny, lub w jednym z języków urzędowych instytucji Unii Europejskiej wskazanym jako akceptowany przez to państwo członkowskie, chyba że organ centralny tego państwa odstąpi od tego warunku.

2. Dokumenty towarzyszące formularzowi wniosku nie są tłumaczone na język określony zgodnie z ust. 1, chyba że tłumaczenie takie jest konieczne do celów świadczenia pomocy, o którą wystąpiono, z zastrzeżeniem art. 20, 28, 40 i 66.

3. Wszelka inna komunikacja pomiędzy organami centralnymi odbywa się w języku ustalonym zgodnie z ust. 1, chyba że organy centralne ustalą inaczej.

Artykuł  60

Posiedzenia

1. W celu ułatwienia stosowania niniejszego rozporządzenia, organy centralne zbierają się regularnie na posiedzeniach.

2. Posiedzenia te zwołuje się zgodnie z decyzją 2001/470/WE ustanawiającą Europejską Sieć Sądową w sprawach cywilnych i handlowych.

Artykuł  61

Dostęp organów centralnych do informacji

1. W warunkach przewidzianych w niniejszym rozdziale i w drodze wyjątku od art. 51 ust. 4 wezwany organ centralny wykorzystuje wszystkie właściwe i uzasadnione środki, by uzyskać informacje, o których mowa w ust. 2, konieczne do ułatwienia uzyskania, zmiany, uznania i stwierdzenia wykonalności lub wykonania orzeczenia w danej sprawie.

Organy publiczne lub organy administracyjne, które w ramach swoich zwykłych obowiązków przechowują w wezwanym państwie członkowskim informacje, o których mowa w ust. 2, i są odpowiedzialne za ich przetwarzanie w rozumieniu przepisów dyrektywy 95/46/WE, przekazują je z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami bezpieczeństwa narodowego lub porządku publicznego, wezwanemu organowi centralnemu na jego wniosek, gdy organ ten nie posiada bezpośredniego dostępu do tych informacji.

Państwa członkowskie mogą wyznaczyć organy publiczne lub organy administracyjne, które mają przekazywać wezwanemu organowi centralnemu informacje, o których mowa w ust. 2. Gdy państwo członkowskie dokonuje takiego wyznaczenia, zapewnia, by wybór takich organów publicznych i organów administracyjnych umożliwił jej organowi centralnemu - zgodnie z niniejszym artykułem - dostęp do informacji będących przedmiotem wniosku.

Wszystkie inne osoby prawne, które przechowują w wezwanym państwie członkowskim informacje, o których mowa w ust. 2, i są odpowiedzialne za ich przetwarzanie rozumieniu dyrektywy 95/46/WE, przekazują je wezwanemu organowi centralnemu, na jego wniosek jeśli organ ten jest do tego upoważniony na mocy prawa wezwanego państwa członkowskiego.

W razie potrzeby wezwany organ centralny przekazuje uzyskane w ten sposób informacje wzywającemu organowi centralnemu.

2. Informacje, o których mowa w niniejszym artykule, obejmują informacje przechowywane przez organy publiczne, organy administracyjne lub osoby, o których mowa w ust. 1. Zakres przekazywanych informacji musi być wystarczający, odpowiedni oraz nie może być nadmierny i dotyczy:

a) adresu dłużnika lub wierzyciela;

b) dochodów dłużnika;

c) nazwy pracodawcy dłużnika lub rachunku albo rachunków bankowych dłużnika;

d) majątku dłużnika.

Do celów wydania orzeczenia lub jego zmiany wezwany organ centralny może wystąpić o informacje, o których mowa w lit. a).

Do celów uznania, stwierdzenia wykonalności lub wykonania orzeczenia, wezwany organ centralny może wystąpić o wszystkie informacje, o których mowa w akapicie pierwszym. Jednak o informacje wymienione w lit. d) występuje się wyłącznie, jeżeli informacje wymienione w lit. b) i lit. c) nie są wystarczające, by możliwe było wykonanie orzeczenia.

Artykuł  62

Przekazywanie i wykorzystywanie informacji

1. Organy centralne przekazują w danym państwie członkowskim informacje, o których mowa w art. 61 ust. 2, w zależności od przypadku - właściwym sądom, właściwym organom odpowiedzialnym za doręczanie dokumentów i właściwym organom egzekucyjnym.

2. Wszelkie organy lub sądy, którym przekazano informacje na mocy art. 61, nie mogą ich wykorzystywać do celów innych niż ułatwienie odzyskiwania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych.

Z wyjątkiem informacji dotyczących samego faktu istnienia adresu, dochodów lub majątku w wezwanym państwie członkowskim, informacje, o których mowa w art. 61 ust. 2, nie mogą zostać przekazane osobie, która wystąpiła do wzywającego organu centralnego, z zastrzeżeniem zasad postępowania sądowego.

3. Żadne organy przetwarzające informacje przekazane im na mocy art. 61 nie mogą przechowywać tych informacji dłużej niż przez okres konieczny do realizacji celów, dla których je przekazano.

4. Wszystkie organy przetwarzające informacje przekazane im na mocy art. 61 zapewniają poufność takich informacji zgodnie z swoim prawem krajowym.

Artykuł  63

Powiadamianie osoby, której dotyczą informacje

1. Powiadamianie osoby, której dane dotyczą, o przekazaniu całości lub części informacji zebranych na jej temat następuje zgodnie z prawem krajowym wezwanego państwa członkowskiego.

2. Jeśli takie powiadomienie może przeszkodzić w skutecznym odzyskaniu należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych, może ono zostać wstrzymane na okres nie dłuższy niż 90 dni od dnia udostępnienia informacji wezwanemu organowi centralnemu.

ROZDZIAŁ  VIII

INSTYTUCJE PUBLICZNE

Artykuł  64

Instytucje publiczne jako wnioskodawcy

1. Do celów występowania z wnioskiem o uznanie i stwierdzenie wykonalności orzeczeń lub o wykonanie orzeczeń termin "wierzyciel" obejmuje instytucję publiczną działającą w imieniu osoby fizycznej, której należne są świadczenia alimentacyjne, lub instytucję, której przysługuje zwrot należności z tytułu świadczeń wypłaconych zamiast świadczeń alimentacyjnych.

2. Uprawnienie instytucji publicznej do działania w imieniu osoby fizycznej, której należne są świadczenia alimentacyjne, lub do wystąpienia o zwrot należności z tytułu świadczeń wypłaconych wierzycielowi zamiast świadczeń alimentacyjnych, określa prawo, któremu podlega działanie tej instytucji.

3. Instytucja publiczna może wystąpić o uznanie i stwierdzenie wykonalności lub domagać się wykonania:

a) orzeczenia dotyczącego dłużnika, które wydano na wniosek instytucji publicznej występującej o wypłacenie należności z tytułu świadczeń przyznanych zamiast świadczeń alimentacyjnych;

b) orzeczenia dotyczącego wierzyciela i dłużnika w zakresie, w jakim dotyczy ono świadczeń przyznanych wierzycielowi zamiast świadczeń alimentacyjnych.

4. Instytucja publiczna występująca o uznanie i stwierdzenie wykonalności lub domagająca się wykonania orzeczenia dostarcza na wniosek dokumenty konieczne do ustalenia uprawnienia przysługującego jej na mocy ust. 2 oraz dokumenty konieczne do stwierdzenia, że świadczenia zostały wypłacone na rzecz wierzyciela.

ROZDZIAŁ  IX

PRZEPISY OGÓLNE I KOŃCOWE

Artykuł  65

Legalizacja lub podobne formalności

W kontekście niniejszego rozporządzenia nie jest wymagana legalizacja ani inne podobne formalności.

Artykuł  66

Tłumaczenie dokumentów towarzyszących

Z zastrzeżeniem art. 20, 28 i 40 sąd rozpatrujący sprawę może zażądać od stron tłumaczenia dokumentów towarzyszących, które nie zostały sporządzone w języku postępowania, jeśli uzna, że tłumaczenie jest konieczne do wydania orzeczenia lub do zapewnienia prawa do obrony.

Artykuł  67

Zwrot kosztów

Z zastrzeżeniem art. 54 właściwy organ wezwanego państwa członkowskiego może dochodzić zwrotu kosztów od strony przegrywającej korzystającej z bezpłatnej pomocy prawnej na mocy art. 46, na zasadzie wyjątku i o ile sytuacja finansowa strony przegrywającej na to pozwala.

Artykuł  68

Związek z innymi aktami prawnymi Wspólnoty

1. Z zastrzeżeniem art. 75 ust. 2 niniejsze rozporządzenie zmienia rozporządzenie (WE) nr 44/2001, zastępując przepisy tego rozporządzenia stosowane w zakresie zobowiązań alimentacyjnych.

2. Niniejsze rozporządzenie zastępuje w zakresie zobowiązań alimentacyjnych, rozporządzenie (WE) nr 805/2004, z wyłączeniem europejskich tytułów egzekucyjnych dotyczących zobowiązań alimentacyjnych wydanych w państwie członkowskim niebędącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku.

3. W sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych niniejsze rozporządzenie nie narusza stosowania dyrektywy 2003/8/WE, z zastrzeżeniem rozdziału V.

4. Niniejsze rozporządzenie nie narusza stosowania dyrektywy 95/46/WE.

Artykuł  69

Związek z obowiązującymi konwencjami i umowami międzynarodowymi

1. Niniejsze rozporządzenie nie uchybia stosowaniu konwencji i umów dwustronnych lub wielostronnych, których stroną, w chwili przyjęcia niniejszego rozporządzenia, jest jedno lub kilka państw członkowskich, a które dotyczą dziedzin regulowanych przepisami niniejszego rozporządzenia, z zastrzeżeniem zobowiązań państw członkowskich na mocy art. 307 Traktatu.

2. Niezależnie od ust. 1 i nie naruszając ust. 3, niniejsze rozporządzenie ma pierwszeństwo w stosunkach między państwami członkowskimi przed konwencjami i umowami, które dotyczą dziedzin regulowanych jego przepisami i których stronami są państwa członkowskie.

3. Niniejsze rozporządzenie nie wyłącza stosowania zawartej przez Szwecję, Danię, Finlandię, Islandię oraz Norwegię Konwencji z 23 marca 1962 roku dotyczącej odzyskiwania należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych przez państwa członkowskie, które są jej stronami, z uwzględnieniem faktu, że konwencja ta przewiduje w przypadku uznawania, wykonalności i wykonywania orzeczeń:

a) uproszczony i przyspieszony tryb postępowania w sprawie wykonywania orzeczeń dotyczących zobowiązań alimentacyjnych; oraz

b) korzystniejsze zasady dotyczące udzielania pomocy prawnej od przewidzianych w rozdziale V niniejszego rozporządzenia.

Stosowanie tej konwencji nie pozbawia jednak pozwanego ochrony na mocy art. 19 i 21 niniejszego rozporządzenia.

Artykuł  70

Informacje udostępniane publicznie

W ramach Europejskiej Sieci Sądowej w sprawach cywilnych i handlowych, utworzonej decyzją 2001/470/WE państwa członkowskie udostępniają ogółowi społeczeństwa następujące informacje:

a) opis przepisów i procedur krajowych dotyczących zobowiązań alimentacyjnych;

b) opis środków przyjętych w celu wypełnienia obowiązków określonych w art. 51;

c) opis, w jaki sposób zagwarantowany jest skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości, zgodnie z wymogami art. 44;

d) opis krajowych przepisów i postępowań egzekucyjnych, w tym informacje na temat wszelkich ograniczeń środków egzekucyjnych, w szczególności przepisów dotyczących ochrony dłużnika i okresów przedawnienia.

Państwa członkowskie stale aktualizują te informacje.

Artykuł  71

Informacje na temat danych kontaktowych i języków

1. Do dnia 18 września 2010 r. państwa członkowskie przekazują Komisji informacje dotyczące:

a) nazwy i danych kontaktowych sądów lub organów właściwych w zakresie rozpatrywania wniosków o stwierdzenie wykonalności orzeczeń zgodnie z art. 27 ust. 1 oraz w zakresie rozpatrywania środków zaskarżenia od decyzji wydanych w sprawie takich wniosków zgodnie z art. 32 ust. 2;

b) postępowań odwoławczych, o których mowa w art. 33;

c) postępowania w sprawie ponownego zbadania orzeczenia do celów art. 19, a także nazwę i dane kontaktowe właściwych sądów;

d) nazwy i danych kontaktowych swoich organów centralnych i, w odpowiednich przypadkach, zakresu ich zadań, zgodnie z art. 49 ust. 3;

e) nazwy i dane kontaktowe swoich instytucji publicznych lub innych instytucji i, w odpowiednich przypadkach, zakresu ich zadań, zgodnie z art. 51 ust. 3;

f) nazwy i danych kontaktowych organów właściwych w zakresie wykonania, do celów art. 21;

g) języków, na jakie można przetłumaczyć dokumenty, o których mowa w art. 20, 28 i 40;

h) języków, które organy centralne zaakceptowały do przekazywania informacji innym organom centralnym zgodnie z art. 59.

Państwa członkowskie przekazują Komisji informacje o wszelkich późniejszych zmianach tych danych.

2. Komisja ogłasza informacje przekazane zgodnie z ust. 1 w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z wyjątkiem adresów i innych danych kontaktowych sądów i organów, o których mowa w lit. a), c) i f).

3. Komisja udostępnia do wiadomości publicznej w inny odpowiedni sposób informacje przekazane jej zgodnie z ust. 1, w szczególności przy wykorzystaniu Europejskiej Sieci Sądowej w sprawach cywilnych i handlowych utworzonej decyzją 2001/470/WE.

Artykuł  72

Zmiany formularzy

Wszelkie zmiany formularzy przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu są przyjmowane zgodnie z procedurą doradczą, o której mowa w art. 73 ust. 3.

Artykuł  73

Komitet

1. Komisja jest wspierana przez Komitet ustanowiony na mocy art. 70 rozporządzenia (WE) nr 2201/2003.

2. W przypadku odesłania do niniejszego artykułu zastosowanie mają art. 4 i 7 decyzji 1999/468/WE.

Okres ustanowiony w art. 4 ust. 3 decyzji 1999/468/WE ustala się na trzy miesiące.

3. W przypadku odesłania do niniejszego ustępu zastosowanie mają art. 3 i 7 decyzji 1999/468/WE.

Artykuł  74

Klauzula przeglądowa

Przed upływem pięciu lat od daty rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia określonej w art. 76 akapit trzeci Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu sprawozdanie ze stosowania niniejszego rozporządzenia obejmujące ocenę doświadczeń praktycznych w zakresie współpracy między organami centralnymi, w szczególności dotyczących ich dostępu do informacji przechowywanych przez organy publiczne i administracyjne, oraz ocenę funkcjonowania postępowania w sprawie uznawania, stwierdzania wykonalności i wykonywania stosowanych w przypadku orzeczeń wydanych w państwie członkowskim niebędącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku. W razie potrzeby sprawozdaniu temu towarzyszą wnioski dotyczące dostosowania.

Artykuł  75 ¹⁹

Przepisy przejściowe

1. Niniejsze rozporządzenie stosuje się wyłącznie do postępowań wszczętych, do ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych oraz do dokumentów urzędowych sporządzonych od dnia rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

2. 20  Sekcje 2 i 3 rozdziału IV mają zastosowanie do:

a) orzeczeń wydanych w państwach członkowskich przed datą rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia, w przypadku których wniosek o uznanie i stwierdzenie wykonalności złożony jest od tej daty;

b) orzeczeń wydanych od daty rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia w ramach postępowań wszczętych przed tą datą,

jeśli do celów uznania i wykonania orzeczenia te są objęte zakresem stosowania rozporządzenia (WE) nr 44/2001.

Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 stosuje się do postępowań w sprawie uznania i do postępowań egzekucyjnych toczących się w momencie rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia.

Pierwszy i drugi akapit stosuje się odpowiednio do ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych i dokumentów urzędowych sporządzonych w państwach członkowskich.

3. Rozdział VII dotyczący współpracy między organami centralnymi ma zastosowanie do wniosków otrzymanych przez organ centralny od dnia rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia.

Artykuł  76

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 2 ust. 2, art. 47 ust. 3, art. 71, 72 i 73 stosuje się od dnia 18 września 2010 r.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się, z wyjątkiem przepisów, o których mowa w akapicie drugim, od dnia 18 czerwca 2011 r., pod warunkiem że w tym dniu będzie obowiązywał we Wspólnocie Protokół haski z 2007 roku. W odmiennym przypadku, niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia rozpoczęcia stosowania Protokołu we Wspólnocie.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane w państwach członkowskich zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską.

Sporządzono w Brukseli dnia 18 grudnia 2008 r.

	W imieniu Rady
	M. BARNIER
	Przewodniczący

ZAŁĄCZNIKI

..................................................

Notka Redakcji Systemu Informacji Prawnej LEX

Grafiki zostały zamieszczone wyłącznie w Internecie. Obejrzenie grafik podczas pracy z programem Lex wymaga dostępu do Internetu.

..................................................

ZAŁĄCZNIK  I  ²¹

WYCIĄG Z ORZECZENIA/UGODY SĄDOWEJ W SPRAWIE ZOBOWIĄZAŃ ALIMENTACYJNYCH NIEOBJĘTEGO(-EJ) POSTĘPOWANIEM W SPRAWIE UZNANIA ANI STWIERDZENIA WYKONALNOŚCI

grafika

ZAŁĄCZNIK  II  ²²

WYCIĄG Z ORZECZENIA/UGODY SĄDOWEJ W SPRAWIE ZOBOWIĄZAŃ ALIMENTACYJNYCH OBJĘTEGO(-EJ) POSTĘPOWANIEM W SPRAWIE UZNANIA I STWIERDZENIA WYKONALNOŚCI

grafika

ZAŁĄCZNIK  III  ²³

WYCIĄG Z DOKUMENTU URZĘDOWEGO W SPRAWACH DOTYCZĄCYCH ZOBOWIĄZAŃ ALIMENTACYJNYCH NIEOBJĘTEGO POSTĘPOWANIEM W SPRAWIE UZNANIA ANI STWIERDZENIA WYKONALNOŚCI

grafika

ZAŁĄCZNIK  IV  ²⁴

WYCIĄG Z DOKUMENTU URZĘDOWEGO W SPRAWACH DOTYCZĄCYCH ZOBOWIĄZAŃ ALIMENTACYJNYCH OBJĘTEGO POSTĘPOWANIEM W SPRAWIE UZNANIA I STWIERDZENIA WYKONALNOŚCI

grafika

ZAŁĄCZNIK  V  ²⁵

WNIOSEK O PODJĘCIE SZCZEGÓLNYCH DZIAŁAŃ

grafika

ZAŁĄCZNIK  VI  ²⁶

FORMULARZ WNIOSKU W POSTĘPOWANIU O UZNANIE, STWIERDZENIE WYKONALNOŚCI LUB WYKONANIE ORZECZENIA W SPRAWIE ZOBOWIĄZAŃ ALIMENTACYJNYCH

grafika

ZAŁĄCZNIK  VII  ²⁷

FORMULARZ WNIOSKU W POSTĘPOWANIU O UZYSKANIE LUB ZMIANĘ ORZECZENIA W SPRAWIE ZOBOWIĄZAŃ ALIMENTACYJNYCH

grafika

ZAŁĄCZNIK  VIII  ²⁸

grafika

ZAŁĄCZNIK  IX 

grafika

ZAŁĄCZNIK  X  ²⁹

Organy administracyjne, o których mowa w art. 2 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 4/2009:

- na Łotwie - Fundusz Gwarancji Świadczeń Alimentacyjnych ("Uzturlîdzekďu Garantiju Fonds"),

- w Finlandii - Zarząd Opieki Społecznej ("Sosiaalilautakunta/Socialnämnd"),

- w Szwecji - Urząd Komornika ("Kronofogdemyndigheten"),

- w Zjednoczonym Królestwie:

a) w Anglii i Walii oraz Szkocji - Ministerstwo Pracy i Świadczeń Emerytalnych (The Department for Work and Pensions, DWP), w tym jego oddziały administracyjne: Agencja ds. Alimentów na rzecz Dzieci (Child Support Agency, CSA) i Urząd ds. Alimentów na rzecz Dzieci (Child Maintenance Service, CMS),

b) w Irlandii Północnej - Urząd ds. Alimentów na rzecz Dzieci (Child Maintenance Service, CMS).

ZAŁĄCZNIK  XI  ³⁰

Organy właściwe, o których mowa w art. 47 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 4/2009:

– w Finlandii, biuro pomocy prawnej ("Oikeusaputoimisto/Rättshjälpsbyrĺ").

1 Opinia z dnia 13 grudnia 2007 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym) i opinia z dnia 4 grudnia 2008 r. wydana w wyniku nowej konsultacji (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym).

2 Opinia wydana w wyniku konsultacji o charakterze nieobowiązkowym (Dz.U. C 185 z 8.8.2006, s. 35).

3 Dz.U. L 12 z 16.1.2001, s. 1.

4 Dz.U. L 174 z 27.6.2001, s. 25.

5 Dz.U. L 174 z 27.6.2001, s. 1.

6 Dz.U. L 26 z 31.1.2003, s. 41.

7 Dz.U. L 338 z 23.12.2003, s. 1.

8 Dz.U. L 143 z 30.4.2004, s. 15.

9 Dz.U. L 324 z 10.12.2007, s. 79.

10 Dz.U. C 12 z 15.1.2001, s. 1.

11 Dz.U. C 53 z 3.3.2005, s. 1.

12 Dz.U. C 198 z 12.8.2005, s. 1.

13 Dz.U. L 281 z 23.11.1995, s. 31.

14 Dz.U. C 242 z 7.10.2006, s. 20.

15 Dz.U. L 124 z 8.6.1971, s. 1.

16 Dz.U. L 184 z 17.7.1999, s. 23.

17 Dz.U. L 299 z 16.11.2005, s. 62.

18 Dz.U. L 339 z 21.12.2007, s. 3.

19 Art. 75 zmieniony przez sprostowanie z dnia 18 maja 2011 r. (Dz.U.UE.L.11.131.26/1).

20 Art. 75 ust. 2 zmieniony przez pkt 1 sprostowania z dnia 12 stycznia 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.8.19).

21 Załącznik I:

- zmieniony przez art. 1 ust. 1 lit. k) rozporządzenia nr 517/2013 z dnia 13 maja 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.158.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 2013 r. Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2015/228 z dnia 17 lutego 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.49.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 marca 2015 r.

22 Załącznik II:

- zmieniony przez art. 1 ust. 1 lit. k) rozporządzenia nr 517/2013 z dnia 13 maja 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.158.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 2013 r. Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2015/228 z dnia 17 lutego 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.49.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 marca 2015 r.

23 Załącznik III:

- zmieniony przez art. 1 ust. 1 lit. k) rozporządzenia nr 517/2013 z dnia 13 maja 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.158.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 2013 r. Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2015/228 z dnia 17 lutego 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.49.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 marca 2015 r.

24 Załącznik IV:

- zmieniony przez art. 1 ust. 1 lit. k) rozporządzenia nr 517/2013 z dnia 13 maja 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.158.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 2013 r. Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2015/228 z dnia 17 lutego 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.49.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 marca 2015 r.

25 Załącznik V:

- zmieniony przez art. 1 ust. 1 lit. k) rozporządzenia nr 517/2013 z dnia 13 maja 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.158.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 2013 r. Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2015/228 z dnia 17 lutego 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.49.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 marca 2015 r.

26 Załącznik VI:

- zmieniony przez pkt 2-4 sprostowania z dnia 12 stycznia 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.8.19). Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez sprostowanie z dnia 23 października 2013 r. (Dz.U.UE.L.2013.281.29). Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez art. 1 ust. 1 lit. k) rozporządzenia nr 517/2013 z dnia 13 maja 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.158.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 2013 r. Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2015/228 z dnia 17 lutego 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.49.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 marca 2015 r.

27 Załącznik VII:

- zmieniony przez sprostowanie z dnia 23 października 2013 r. (Dz.U.UE.L.2013.281.29). Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez art. 1 ust. 1 lit. k) rozporządzenia nr 517/2013 z dnia 13 maja 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.158.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 2013 r. Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2015/228 z dnia 17 lutego 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.49.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 marca 2015 r.

28 Załącznik VIII zmieniony przez pkt 5 sprostowania z dnia 12 stycznia 2013 r. (Dz.U.UE.L.13.8.19). Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

29 Załącznik X:

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia Komisji nr 1142/2011 z dnia 10 listopada 2011 r. (Dz.U.UE.L.11.293.24) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 listopada 2011 r.

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2018/1937 z dnia 10 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.314.36) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 grudnia 2018 r.

30 Załącznik XI zmieniony przez art. 1 rozporządzenia Komisji nr 1142/2011 z dnia 10 listopada 2011 r. (Dz.U.UE.L.11.293.24) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 listopada 2011 r.

• Identyfikator: Dz.U.UE.L.2009.7.1
• Rodzaj: Rozporządzenie
• Tytuł: Rozporządzenie 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych
• Data aktu: 18/12/2008
• Data ogłoszenia: 10/01/2009
• Data wejścia w życie: 30/01/2009, 18/09/2010, 01/01/1970, 18/06/2011