P9_TA(2021)0388Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 września 2021 r. zawierające zalecenia dla Komisji w sprawie uznania przemocy ze względu na płeć za nową dziedzinę przestępczości wśród wymienionych w art. 83 ust. 1 TFUE (2021/2035(INL))
(2022/C 117/09)
(Dz.U.UE C z dnia 11 marca 2022 r.)
Parlament Europejski,
AA. mając na uwadze, że przemoc seksualna stanowi element nieustannej spirali dyskryminacji i przemocy ze względu na płeć, które mają ścisły związek z utrzymującymi się nierównościami i szerszymi atakami na równouprawnienie płci oraz prawa człowieka kobiet i dziewcząt;
AB. mając na uwadze, że konwencja stambulska stanowi najbardziej wszechstronny instrument w Europie służący zwalczaniu określonych form przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt oraz przemocy domowej; mając na uwadze, że konwencja stambulska ustanawia kompleksowe ramy środków prawnych i politycznych służących zapobieganiu takiej przemocy, wspieraniu ofiar i karaniu sprawców;
AC. mając na uwadze, że kampanie dezinformacyjne podważające równość płci blokują też postęp w kwestii eliminacji przemocy wobec kobiet, jak miało to miejsce w odniesieniu do konwencji stambulskiej, budząc sprzeciw opinii publicznej i prowadząc do godnych ubolewania decyzji politycznych w niektórych państwach członkowskich;
AD. mając na uwadze, że konwencję stambulską podpisały wszystkie państwa członkowskie, a 21 dokonało jej ratyfikacji; mając na uwadze, że Bułgaria, Czechy, Węgry, Łotwa, Litwa i Słowacja nie ratyfikowały jeszcze konwencji stambulskiej; mając na uwadze oświadczenie Polski dotyczące zamiaru wypowiedzenia konwencji stambulskiej; mając na uwadze niechlubny precedens w postaci wypowiedzenia konwencji stambulskiej przez Turcję; mając na uwadze, że Unia nie ratyfikowała jeszcze konwencji stambulskiej;
AE. mając na uwadze, że naruszenia praw kobiet mają charakter międzynarodowy, ogólnoeuropejski i transgraniczny; mając na uwadze, że kobiety i dziewczęta w Europie oraz inne ofiary przemocy ze względu na płeć nie są objęte takim samym poziomem ochrony przed przemocą w Unii ze względu na różnice między krajowymi ramami legislacyjnymi oraz mechanizmami ochrony i zapobiegania;
AF. mając na uwadze, że działania Unii mające na celu wyeliminowanie przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz innych form przemocy ze względu na płeć wymagają, aby Komisja prowadziła kilka równoległych akcji, zarówno ustawodawczych, jak i nieustawodawczych, w tym przedstawiła wniosek w sprawie określenia przemocy ze względu na płeć jako dziedziny przestępczości spełniającej kryteria określone w art. 83 ust. 1 TFUE, a jednocześnie przedstawiła wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie przemocy ze względu na płeć, przyjmując ten artykuł za podstawę prawną;
AG. mając na uwadze, że zwalczanie przemocy ze względu na płeć stanowi kluczowy priorytet unijnej strategii na rzecz równouprawnienia płci oraz działań zewnętrznych Unii; mając na uwadze, że w swoim programie prac na 2021 r. Komisja zapowiedziała nowy wniosek ustawodawczy mający na celu zapobieganie przemocy ze względu na płeć i zwalczanie jej w oparciu o art. 82, 83 i 84 TFUE, a także specjalny wniosek w sprawie rozszerzenia zawartego w art. 83 ust. 1 akapit drugi TFUE wykazu dziedzin szczególnie poważnej przestępczości o wymiarze transgranicznym, tak aby uwzględnić w nim wszelkie formy przestępstw z nienawiści i mowę nienawiści; mając na uwadze, że zwalczanie przemocy ze względu na płeć stanowi jeden z priorytetów przewodniczącej Komisji 17 ;
Przyczyny i skutki przemocy ze względu na płeć oraz zapewnienie całościowego podejścia do zapobiegania tej przemocy
1. potępia wszelkie formy przemocy wobec kobiet i dziewcząt w całej ich różnorodności oraz inne formy przemocy ze względu na płeć, takie jak przemoc wobec osób LGBTIQ+ ze względu na płeć, tożsamość płciową, ekspresję płciową lub cechy płciowe, które to zjawiska uznaje się za odnoszące się do różnych aktów przemocy zarówno w internecie, jak i poza nim, które prowadzą, lub mogą prowadzić, do powstania szkody fizycznej, seksualnej, psychologicznej lub ekonomicznej lub cierpienia;
2. podkreśla, że ze względu na środki izolacji i ograniczania kontaktów personalnych w okresie pandemii COVID-19 zaobserwowano niepokojący wzrost liczby przypadków przemocy ze względu na płeć, której ofiarą padają kobiety i dziewczęta w całej Unii, w tym przemocy w związkach intymnych, przemocy fizycznej, seksualnej, ekonomicznej i psychologicznej, kontroli przemocowej i cyberprzemocy, co powoduje ogromne zapotrzebowanie na usługi wsparcia dla ofiar;
3. nalega, aby w kontekście przemocy wobec kobiet definicja "kobiet" obejmowała dziewczęta poniżej 18. roku życia;
4. potępia kobietobójstwo jako najbardziej skrajną formę przemocy ze względu na płeć wobec kobiet i dziewcząt; podkreśla, że kobietobójstwo stanowi bardzo poważne naruszenie praw człowieka i że na poziomie Unii należy opracować plan zapobiegania przemocy i zwalczania jej, a także wykrywania sytuacji zagrożenia oraz wspierania i ochrony ofiar;
5. podkreśla, że przemoc wobec kobiet i inne formy przemocy ze względu na płeć są nadal objęte milczeniem, a są wynikiem ciągle dającego się zauważyć historycznie nierównego dostępu do władzy i środków, a także nierównego ich podziału, co doprowadziło do zdominowania i dyskryminacji kobiet przez mężczyzn, a także przemocy skierowanej przeciwko osobom LGBTIQ+ mającej przemożny wpływ na ofiary tej przemocy, ich rodziny i społeczności;
6. z zadowoleniem przyjmuje ruch #MeToo, będący symbolem głosu kobiet łamiących mur milczenia wokół molestowania seksualnego i przemocy seksualnej wobec kobiet w całej ich różnorodności we wszystkich grupach wiekowych, sektorach i lokalizacjach; potępia fakt, że w niektórych państwach ofiary molestowania seksualnego i przemocy seksualnej coraz częściej są oskarżane o zniesławienie, a nawet na tej podstawie skazywane, co prowadzi do powstania efektu mrożącego, rewiktymizacji i uciszania kobiet, które odważą się mówić o tym, co je spotkało;
7. uznaje, że postępy poczynione w kierunku równości są wynikiem trudnej feministycznej walki z globalnym uciskiem kobiet i dziewcząt;
8. podkreśla, że sytuację tę pogarszają nierówności społeczne i gospodarcze, a także znaczne zmniejszenie dostępnego finansowania, zwłaszcza w czasach kryzysów, które doprowadziły do różnic w wynagrodzeniach i emeryturach kobiet i mężczyzn, feminizacji niepewnego zatrudnienia i do bardziej niestabilnych warunków życia kobiet; podkreśla, że te nierówności i zaburzenia równowagi władzy mają charakter przekrojowy i globalny, są powszechne na całym terytorium Unii i nie ograniczają się do konkretnych państw członkowskich;
9. podkreśla, że sztywne normy dotyczące płci oparte na stereotypach patriarchalnych przyczyniają się do dyskryminacji i podległości kobiet, w tym lesbijek, kobiet biseksualnych, transpłciowych i interseksualnych, prowadzą do większego narażenia na przemoc ze względu na płeć osób, które nie wpisują się w te stereotypy, a także przyczyniają się do niewidoczności przemocy doświadczanej przez gejów oraz mężczyzn biseksualnych i interseksualnych;
10. podkreśla znaczenie uwzględnienia i promowania - w drodze edukacji - równego statusu i stosunków władzy między mężczyznami i kobietami oraz między chłopcami i dziewczętami oraz wyeliminowania uprzedzeń i związanych z płcią stereotypów prowadzących do szkodliwych norm społecznych dotyczących płci; ubolewa z powodu wysokiej liczby przypadków przemocy skierowanej przeciwko kobietom w całej ich różnorodności, w tym przeciwko lesbijkom, kobietom biseksualnym, transpłciowym, a także osobom transpłciowym, interseksualnym i niebinarnym;
11. podkreśla szeroki zakres skutków psychicznych, jakie przemoc ze względu na płeć wywołuje u ofiar, łącznie ze stresem, poczuciem braku bezpieczeństwa lub bezbronności, problemami z koncentracją, niepokojem, atakami paniki, izolacją społeczną, niską samooceną, depresją, zespołem stresu pourazowego, brakiem zaufania i poczucia kontroli, a także strachem, lub nawet myślami samobójczymi; podkreśla znaczenie świadczenia usług w zakresie zdrowia psychicznego dla ofiar tych przestępstw - usług, które często są również świadczone przez organizacje pozarządowe i podmioty społeczeństwa obywatelskiego;
12. przypomina, że przemoc ze względu na płeć ma również skutki społeczne, gospodarcze i demokratyczne, takie jak brak dostępu do zatrudnienia, izolacja, wycofanie z życia publicznego lub pozbawienie środków materialnych lub finansowych, które to skutki wzmacniają niekorzystną pozycję kobiet; podkreśla, że przemoc ze względu na płeć jest stosowana jako forma kontroli przemocowej nad kobietami, która uniemożliwia równość kobiet i mężczyzn, mobilność społeczną, upodmiotowienie ekonomiczne kobiet i wykonywanie przez nie praw przysługujących im jako obywatelkom Unii, w tym pełne uczestnictwo w życiu obywatelskim i swobodny rozwój własnego życia bez doświadczania przemocy;
13. podkreśla szkodliwe skutki ekonomiczne, jakie przemoc ze względu na płeć i wynikające z niej problemy w zakresie zdrowia psychicznego mogą mieć dla ofiar, w tym ich zdolności do poszukiwania zatrudnienia, a także obciążenie finansowe, jakie ponoszą w związku z podjęciem kroków prawnych, oraz zwraca uwagę, że szacowane roczne koszty społeczne związane z przemocą ze względu na płeć (290 mld EUR, przy czym koszty cybernękania i cyberstalkingu osiągają kwotę między 49 a 89,3 mld EUR) przekraczają szacowane roczne koszty szczególnie poważnych przestępstw wymienionych w art. 83 ust. 1 akapit drugi TFUE 18 ;
14. podkreśla, że konwencja stambulska pozostaje międzynarodowym standardem i kluczowym narzędziem eliminowania przemocy ze względu na płeć dzięki stosowaniu całościowego i skoordynowanego podejścia, które stawia prawa ofiar w centrum uwagi i zajmuje się tymi kwestiami z wielu perspektyw; ponawia swój apel o zakończenie procesu ratyfikacji konwencji stambulskiej przez Unię w oparciu o szeroką akcesję oraz podkreśla wagę ratyfikacji konwencji przez Bułgarię, Czechy, Węgry, Łotwę, Litwę i Słowację; z zaniepokojeniem odnotowuje podejmowane w niektórych państwach członkowskich próby rozpowszechniania dezinformacji na temat konwencji stambulskiej, takie jak zaprzeczanie istnieniu przemocy ze względu na płeć; potępia coraz większe upowszechnienie się takiej dezinformacji w Europie, które przyczynia się do trudności związanych z ochroną praw kobiet;
15. zwraca uwagę, że konwencję stambulską należy rozumieć jako minimalną normę na rzecz wyeliminowania przemocy ze względu na płeć oraz że Unia powinna dążyć do jeszcze bardziej zdecydowanych i skuteczniejszych środków ustawodawczych w tej kwestii; przypomina, że takie nowe środki ustawodawcze powinny być w każdym wypadku spójne z prawami i obowiązkami określonymi w konwencji stambulskiej i stanowić dopełnienie procesu jej ratyfikacji; wzywa państwa członkowskie, by uwzględniły zalecenia Grupy Ekspertów do spraw Przeciwdziałania Przemocy wobec Kobiet i Przemocy Domowej i udoskonaliły swoje ustawodawstwo krajowe w celu jego lepszego dostosowania do postanowień konwencji stambulskiej z myślą o zapewnieniu właściwego wdrożenia i egzekwowania;
16. zwraca uwagę, że ataki na prawa kobiet i dziewcząt i równouprawnienie płci negatywnie wpływają na zwalczanie przemocy ze względu na płeć; potępia działania ruchów antygenderowych i antyfeministycznych w Europie i na świecie, które systematycznie atakują prawa kobiet i osób LGBTIQ+, w tym prawa seksualne i reprodukcyjne, oraz których celem jest uchylenie obowiązujących przepisów zapewniających ich ochronę, co zagraża poszanowaniu praw człowieka i praworządności; potępia wszelką dezinformację umyślnie rozpowszechnianą na temat konwencji stambulskiej oraz innych narzędzi i inicjatyw na rzecz zwalczania przemocy wobec kobiet w Unii, gdyż dezinformacja ta utrudnia ochronę kobiet przed przemocą; wzywa Komisję do dopilnowania, by organizacje społeczeństwa obywatelskiego otrzymujące wsparcie i finansowanie z Unii nie promowały dyskryminacji ze względu na płeć;
17. wzywa Komisję do zwiększenia i zagwarantowania długoterminowego finansowania przeznaczonego na zapobieganie przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz innym formom przemocy ze względu na płeć i zwalczanie ich za pośrednictwem programu "Obywatele, równość, prawa i wartości", w tym wsparcia dla organizacji schronisk i innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego prowadzących działalność w tym obszarze; podkreśla znaczenie zastosowania punktów odniesienia i wskaźników w celu pomiaru postępów;
18. podkreśla istnienie istotnych różnic między definicją prawną i traktowaniem przemocy ze względu na płeć w poszczególnych państwach członkowskich; zwraca uwagę, że sytuacja ta znacznie utrudnia realizację działań ustawodawczych Unii mających na celu zwalczanie przemocy ze względu na płeć, w tym dyrektyw 2012/29/UE, 2011/36/UE i 2011/99/UE;
19. podkreśla znaczenie działań zapobiegawczych na rzecz zwalczania przemocy wobec kobiet i dziewcząt; zauważa, że w ramach tych działań potrzebne jest bardziej skoncentrowane podejście w całym wymiarze sprawiedliwości oraz w szkołach i opiece zdrowotnej w celu minimalizowania ryzyka przemocy i zapobiegania jej;
20. domaga się działań mających na celu zajęcie się podstawowymi przyczynami różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn, w tym przeciwdziałania seksizmowi, patriarchalnym normom, stereotypom i wartościom dotyczącym płci; ubolewa z powodu braku badań i wiedzy będących fundamentem skutecznego kształtowania polityki i stanowienia prawa w obszarze zapobiegania przemocy ze względu na płeć; wzywa zatem EIGE i Eurostat do działania jako ośrodki wiedzy w dziedzinie przemocy wobec dziewcząt w Unii; podkreśla, że przemoc mężczyzn wobec kobiet zaczyna się od przemocy chłopców wobec dziewcząt; w związku z tym uważa, że działania zapobiegawcze należy rozpocząć w młodym wieku; podkreśla, że równouprawnienie płci powinno zajmować centralne miejsce w edukacji i apeluje o środki edukacyjne skierowane do młodych ludzi i realizowane wraz z nimi, w tym informacje dostosowane do wieku, kompleksową edukację seksualną, rozwój relacji bez przemocy, szkolenia w zakresie samoobrony kobiet w kontekście wdrażania art. 12 ust. 6 konwencji stambulskiej i pkt 125 lit. g) celu strategicznego D.1 pekińskiej platformy działania, a także bardziej ogólne działania na rzecz zwalczania segregacji, nierówności płci i dyskryminacji;
21. podkreśla, że ataki na prawa kobiet i równouprawnienie płci często stanowią jeden z wymiarów szerszego zjawiska, jakim jest pogorszenie stanu demokracji, praworządności i praw podstawowych, a w związku z tym wzywa Komisję i Radę do uwzględnienia naruszeń praw kobiet i osób LGBTIQ+ w kontekście trwających postępowań na mocy art. 7 TUE;
22. podkreśla, że niezbędne są ogólnounijne kampanie uświadamiające, obejmujące informacje mające na celu kształtowanie wiedzy młodszych obywateli Unii w dziedzinie równości płci oraz na temat skutków przemocy ze względu na płeć w internecie i poza nim, które to kampanie wspierałyby wysiłki na rzecz zapewnienia kobietom i dziewczętom możliwości swobodnego i bezpiecznego życia we wszystkich sferach;
23. wzywa Komisję do współpracy z państwami członkowskimi w celu zapewnienia skutecznego uwzględnienia przemocy ze względu na płeć w krajowych programach nauczania; z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji dotyczącą ogólnounijnjej kampanii w dziedzinie stereotypów płciowych w ramach strategii na rzecz równouprawnienia płci oraz zobowiązanie Komisji dotyczące "edukacji chłopców i dziewcząt od wczesnych lat na temat równouprawnienia płci i wspierania rozwoju relacji bez przemocy", gdyż mają one kluczowe znaczenie dla skutecznego zapobiegania przemocy;
24. podkreśla znaczenie promowania współpracy między państwami członkowskimi w podejmowaniu problemu przemocy ze względu na płeć, gdyż dzięki tej współpracy państwa członkowskie prowadzące skuteczną politykę będą mogły również podzielić się swoimi doświadczenia w drodze wymiany najlepszych praktyk;
25. wzywa Komisję i państwa członkowskie do poprawy regularnej dostępności i porównywalności wysokiej jakości zdezagregowanych danych na temat wszystkich form przemocy ze względu na płeć na poziomie Unii i na poziomie krajowym oraz do harmonizacji systemów zbierania danych między państwami członkowskimi dzięki współpracy z Eurostatem, Agencją Praw Podstawowych Unii Europejskiej i EIGE; uważa, że wysokiej jakości dane będą niezbędne do określenia jasnych i wymiernych celów na rzecz wyeliminowania przemocy ze względu na płeć; z zadowoleniem przyjmuje ogłoszenie nowego ogólnounijnego badania Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej na temat częstotliwości występowania wszystkich form przemocy wobec kobiet i tendencji w tym zakresie;
26. podkreśla, że w celu lepszego zrozumienia przemocy ze względu na płeć w Unii należy zapewnić, aby w ramach gromadzenia danych na poziomie interwencji organów ścigania uwzględniane były co najmniej następujące kategorie: a) płeć ofiary; b) płeć sprawcy; c) związek między ofiarą i sprawcą; d) istnienie wymiaru przemocy seksualnej; e) czy jest to przemoc uwarunkowana płcią, oraz f) inne cechy społeczno-demograficzne istotne dla analizy przekrojowej; podkreśla, że obok tych danych niezbędne jest dysponowanie ogólnymi danymi dotyczącymi liczby skarg, liczby i rodzajów wydanych nakazów ochrony, wskaźników skarg oddalonych i wycofanych, wskaźników ścigania i karalności oraz czasu rozpoznawania spraw, a także informacjami na temat wyroków skazujących nałożonych na sprawców oraz zadośćuczynienia dla ofiar, w tym odszkodowania, incydentów zgłaszanych pod numerami telefonów zaufania lub służbom zdrowotnym i społecznym zajmującym się przypadkami przemocy wobec kobiet, oraz badaniami reprezentacyjnymi;
Przeciwdziałanie wszelkim formom przemocy ze względu na płeć
27. podkreśla potrzebę opracowania ukierunkowanych przepisów i strategii politycznych o podejściu przekrojowym w celu zajęcia się sytuacją ofiar przemocy ze względu na płeć, które doświadczają dyskryminacji krzyżowej ze względu na tożsamość płciową, ekspresję płciową lub cechy płciowe, a także na inne cechy, takie jak rasa, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religia lub przekonania, poglądy polityczne i inne, przynależność do mniejszości narodowej, sytuację majątkową, urodzenie, niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną, stan zdrowia, stan cywilny, status uchodźcy lub migranta; podkreśla, że należy uzupełnić kształtowanie polityki i prawa poprzez dodanie konkretnych i wymiernych zobowiązań, w tym odnoszących się do grup chronionych przed dyskryminacją na mocy prawa Unii oraz orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej;
28. wzywa państwa członkowskie i Komisję, aby w obszarze swoich kompetencji zwalczały przemoc ze względu na płeć w celu zapewnienia, aby wszystkie inicjatywy ustawodawcze i nieustawodawcze miały na celu wyeliminowanie wszelkich form przemocy ze względu na płeć, w szczególności uwzględniając przemoc wobec kobiet w całej ich różnorodności oraz przemoc wobec osób LGBTIQ+ z powodu tożsamości płciowej, ekspresji płciowej i cech płciowych; przypomina, że Parlament już wcześniej zdecydowanie zachęcał państwa członkowskie do przyjmowania przepisów i strategii zakazujących terapii konwersyjnej, okaleczania narządów płciowych kobiet i osób interseksualnych oraz praktyk przymusowej sterylizacji;
29. podkreśla, że przemoc ze względu na płeć stanowi poważne naruszenie praw człowieka i godności, mogące przybierać formę przemocy psychologicznej, fizycznej, seksualnej i ekonomicznej, i obejmuje między innymi kobietobójstwo, przemoc w związkach intymnych, molestowanie seksualne, cyberprzemoc, uporczywe nękanie, gwałt, wczesne i przymusowe zamążpójście, okaleczanie żeńskich narządów płciowych, przestępstwa popełniane w imię tzw. "honoru", przymusową aborcję, przymusową sterylizację, wykorzystywanie seksualne i handel ludźmi, przemoc instytucjonalną, przemoc zastępczą, przemoc pośrednią i wtórną wiktymizację;
30. przypomina, że handel ludźmi i wykorzystywanie seksualne stanowią formy przemocy ze względu na płeć wobec kobiet i dziewcząt oraz podkreśla znaczenie podejścia do handlu ludźmi z uwzględnieniem aspektu płci;
31. potępia zjawiska przemocy zastępczej, będącej przemocą fizyczną lub psychologiczną, działaniami odwetowymi, upokarzaniem i prześladowaniem wobec osób wspierających ofiary przemocy ze względu na płeć; podkreśla, że czyny te utrudniają zapobieganie przemocy ze względu na płeć, wykrywanie jej, wspieranie i rehabilitację kobiet, które doświadczyły tej przemocy;
32. wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu charakteru, rozmiarów i powagi przemocy ze względu na płeć i molestowania w miejscu pracy; z zadowoleniem przyjmuje w tym względzie niedawno przyjętą Konwencję Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 190 w sprawie przemocy i molestowania w miejscu pracy oraz wzywa państwa członkowskie do jej bezzwłocznego ratyfikowania i wdrożenia; ponadto wzywa Komisję i państwa członkowskie do odpowiedniego uzupełnienia istniejących ram w celu wprowadzenia skutecznych środków zmierzających do zakazania przemocy i molestowania w miejscu pracy, a także środków zapobiegawczych, efektywnego dostępu do uwzględniających aspekt płci, bezpiecznych i skutecznych mechanizmów składania skarg i rozstrzygania sporów, szkoleń i kampanii informacyjnych w tym zakresie, środków wsparcia psychologicznego i środków odwoławczych;
33. podkreśla, że cyberprzemoc, w tym molestowanie seksualne i nękanie psychiczne w internecie, nękanie w internecie, cyberstalking, ujawnianie zdjęć o treściach seksualnych bez zgody, seksistowska mowa nienawiści w internecie oraz nowe formy molestowania w internecie, takie jak wtargnięcia na wideokonferencje w celu nękania uczestników obraźliwymi i kontrowersyjnymi treściami lub groźby internetowe, stanowią formę przemocy ze względu na płeć;
34. ubolewa, że cyberprzemoc w sposób nieproporcjonalny dotyka kobiety i dziewczęta oraz staje się coraz bardziej rozpowszechniona; przypomina, że cyberprzemoc ze względu na płeć stanowi spiralę i nieodłączny element przemocy stosowanej poza internetem, ponieważ obie formy przemocy są ze sobą powiązane; podkreśla, że cyberprzemoc zagraża postępom w zakresie równouprawnienia płci i ma skutek tłumiący, co jest szkodliwe dla demokratycznych zasad Unii; wyraża ubolewanie z powodu tego, że kobiety działające w sferze publicznej, takie jak polityczki, dziennikarki, artystki i działaczki często są celem cyberprzemocy ze względu na płeć, zmierzającej do zniechęcenia ich do obecności w życiu publicznym oraz w kręgach osób podejmujących decyzje;
35. podkreśla transgraniczny charakter cyberprzemocy, w której sprawcy korzystają z platform lub telefonów komórkowych podłączonych do sieci państw członkowskich innych niż to, w których znajduje się ofiara, lub hostingowanych przez państwa członkowskie inne niż to, w którym znajduje się ofiara; podkreśla potrzebę przyjęcia przez Unię skoordynowanego podejścia w celu doprowadzenia do poprawy wyników w zakresie sprawnych i dostępnych narzędzi zgłaszania, skutecznych mechanizmów usuwania treści, a także skutecznej współpracy między platformami internetowymi i organami ścigania państw członkowskich w celu zwalczania przemocy ze względu na płeć w internecie w pełnej zgodności z prawami podstawowymi;
36. wzywa państwa członkowskie i Komisję do przyjęcia szczególnych środków w celu wyeliminowania wszelkich form przemocy w internecie, która w sposób nieproporcjonalny dotyka kobiety i dziewczęta, a także do zajęcia się w szczególności rosnącą liczbą przypadków takiej przemocy podczas pandemii COVID-19, w tym poprzez odpowiednie szkolenia adresowane do funkcjonariuszy organów ścigania;
37. przypomina, że naruszenia praw seksualnych i reprodukcyjnych, w tym przemoc seksualna, przemoc ginekologiczna i położnicza oraz szkodliwe praktyki ginekologiczne i położnicze stanowią - zgodnie ze strategią na rzecz równości osób LGBTIQ - formę przemocy ze względu na płeć skierowanej wobec kobiet i dziewcząt oraz osób transpłciowych i niebinarnych i mają negatywny wpływ na równouprawnienie płci;
38. zachęca Komisję do promowania regularnej wymiany dobrych praktyk między państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami w odniesieniu do praw w dziedzinie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego w ramach wniosków dotyczących dodatkowych środków przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć i zwalczania jej;
39. podkreśla, że przymus reprodukcyjny i odmowa bezpiecznej i legalnej aborcji są również formami przemocy ze względu na płeć; podkreśla, że Europejski Trybunał Praw Człowieka kilkakrotnie orzekł, że restrykcyjne przepisy dotyczące aborcji i niewdrożenie stosownych środków naruszają przynależne kobietom prawa człowieka; podkreśla, że autonomia dziewcząt i kobiet oraz ich zdolność do podejmowania wolnych i niezależnych decyzji dotyczących ich ciała i życia są warunkami wstępnymi ich niezależności ekonomicznej, równości płci i eliminacji przemocy uwarunkowanej płcią; zdecydowanie potępia atak na prawa kobiet i równouprawnienie płci w Unii, w szczególności osłabienie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego kobiet oraz ich praw w tej dziedzinie, a także faktyczny zakaz bezpiecznej i legalnej aborcji w Polsce;
40. ubolewa z powodu braków widocznych w systemie egzekwowania prawa, skutkujących niskim poziomem karalności w przypadkach przemocy ze względu na płeć wobec kobiet i dziewcząt oraz bezkarnością sprawców; wzywa wszystkie państwa członkowskie do zmiany definicji "przemocy seksualnej" i "gwałtu" w prawie krajowym, aby opierała się na braku zgody, jak określono w konwencji stambulskiej;
41. wyraża zaniepokojenie z powodu seksualizacji dzieci, w szczególności seksualizacji dziewcząt przez mężczyzn; uważa, że konieczne jest wzmocnienie ochrony przewidzianej w przepisach kodeksów karnych dotyczących przestępstw seksualnych wobec dzieci, w szczególności w przypadkach, gdy sprawca lekceważy wiek dziecka;
42. mając na uwadze, że kobiety i dziewczęta z niepełnosprawnościami są od dwóch do pięciu razy bardziej narażone na różne formy przemocy niż inne kobiety; podkreśla, że Unia - będąc stroną Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych - ma obowiązek podjęcia środków na rzecz zapewnienia niepełnosprawnym kobietom i dziewczętom pełnego poszanowania wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności; zauważa, że Unia powinna poczynić postępy w tym kierunku, między innymi poprzez ratyfikację konwencji stambulskiej;
43. podkreśla, że kobiety należące do mniejszości, w szczególności kobiety romskie i muzułmańskie, w tym kobiety noszące strój religijny, są w nieproporcjonalnie dużym stopniu dotknięte przemocą ze względu na płeć, zwłaszcza w przestrzeni publicznej, w miejscu pracy oraz w internecie; podkreśla, że problemem przemocy ze względu na płeć wobec kobiet romskich i muzułmańskich należy zająć się przy zastosowaniu intersekcjonalnego podejścia, uwzględniającego dyskryminację ze względu na płeć w połączeniu z dyskryminacją ze względu na religię i pochodzenie etniczne;
44. zauważa, że Komisja musi zająć się szczególną sytuacją migrantek i chronić je przed przemocą na tle płciowym, w szczególności w przypadku przemocy w związkach intymnych, gdy status pobytu ofiary zależy od konkubinatu lub stanu cywilnego, i przypomina, że zgodnie z dyrektywą 2012/29/UE dostęp do odpowiedniej ochrony, usług wsparcia i skutecznych środków odwoławczych musi być dostępny dla wszystkich ofiar przemocy ze względu na płeć, w tym ofiarom przysługiwać musi prawo do otrzymywania informacji i prawo do udziału w postępowaniu karnym, a także że wszystkie prawa muszą mieć zastosowanie w sposób niedyskryminacyjny, także w odniesieniu do statusu pobytowego;
45. podkreśla, że większość obecnie obowiązujących przepisów prawa migracyjnego i uchodźczego w Europie nie podejmuje problemu narażenia migrantek i uchodźczyń, co skutkuje między innymi większym narażeniem na doświadczenie przemocy ze względu na płeć podczas przemieszczania się, niebezpiecznymi warunkami przyjęć, niewystarczającymi środkami ochrony i brakiem dostępu migrantów do wymiaru sprawiedliwości w Unii;
46. uważa, że przemoc w związkach intymnych stanowi przestępstwo przeciwko ofierze przemocy, ale również powinna być uznana za przestępstwo wobec każdego dziecka, które jest jej świadkiem, również ze względu na długotrwałe negatywne skutki na dobrostan i rozwój dziecka; potępia fakt, że dzieci sprawców przemocy wobec partnera często doświadczają złego traktowania, które jest formą wykorzystywania władzy i przemocy wobec matki, zjawiskiem znanym jako przemoc zastępcza, będącym formą przemocy motywowanej płcią;
Ochrona, wsparcie i zadośćuczynienie
47. wzywa państwa członkowskie do podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu promowania i zapewniania wsparcia i odszkodowania kobietom i dziewczętom w całej ich różnorodności oraz wszystkim ofiarom przemocy ze względu na płeć, a także do zapewniania im ochrony przed wszelkimi formami przemocy; przypomina, że środki takie powinny być odpowiednie, przyznawane w odpowiednim czasie, całościowe i proporcjonalne do powagi doznanej krzywdy oraz określane z należytym uwzględnieniem potrzeb osób doświadczających krzyżowej dyskryminacji i przemocy;
48. wzywa państwa członkowskie do przestrzegania konwencji stambulskiej i zapewnienia kobietom środków ochrony i wsparcia w oparciu o zrozumienie zjawiska przemocy wobec kobiet i przemocy w związkach intymnych, z uwzględnieniem praw człowieka i bezpieczeństwa ofiary, aby unikać w ten sposób przemocy instytucjonalnej wobec ofiar wynikającej z istnienia przepisów, praktyk administracyjnych lub praktyk w zakresie egzekwowania prawa lekceważących uwarunkowania płci, lub z braku wystarczającej wiedzy i odpowiednich procedur, które to czynniki mogą prowadzić do bezkarności sprawców oraz rewiktymizacji ofiar;
49. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia, aby za ofiary przemocy ze względu na płeć w przypadkach przemocy w związkach intymnych uznawane były również dzieci oraz do priorytetowego zapewnienia ich godności i bezpieczeństwa; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje przepisy kryminalizujące narażanie dziecka na przemoc w bliskich związkach; wzywa ponadto państwa członkowskie do zapewnienia, aby przepisy dotyczące pieczy nad dzieckiem były zgodne z tą zasadą, to znaczy, by prawo pieczy nad dzieckiem nie było przyznawane rodzicowi będącemu sprawcą przemocy wobec partnera w związku intymnym;
50. podkreśla, że państwa członkowskie mają obowiązek zapewnić odpowiednie wsparcie i usługi dla osób, które doświadczyły przemocy ze względu na płeć, dostosowane do konkretnych potrzeb, również w czasach kryzysu; przypomina w tym kontekście, że w celu zapewnienia kobietom ochrony istotne jest wspieranie niezależnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji schronisk dla kobiet, które posiadają niezbędną wiedzę fachową;
51. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia ofiarom dostępu do usług wsparcia i usług podstawowych, w tym usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, a także do zagwarantowania tego dostępu również na obszarach wiejskich; zdecydowanie opowiada się za dostępnością usług publicznych na wszystkich etapach procesu zadośćuczynienia, w szczególności w odniesieniu do zapewnienia niezbędnego wsparcia psychologicznego, prawnego i wsparcia w poszukiwaniu zatrudnienia;
52. wzywa państwa członkowskie i Komisję do działania na rzecz zwiększenia świadomości i zapewnienia dostępności informacji dla ofiar i sprawców przemocy ze względu na płeć we wszystkich językach UE, aby zagwarantować przestrzeganie praw ofiar podczas korzystania przez nie z podstawowego prawa do swobody przemieszczania się po Unii;
53. mając na uwadze strukturalny kontekst dyskryminacji i nierówności, wzywa państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków w celu zapewnienia ofiarom równego dostępu do wymiaru sprawiedliwości i do niezależnego systemu sądowego dostępnego pod względem fizycznym, finansowym, społecznym i kulturowym dla wszystkich ofiar przemocy ze względu na płeć, oraz do zagwarantowania, by prawa ofiary znajdowały się w centrum uwagi, aby uniknąć dyskryminacji, traumatyzacji lub ponownej wiktymizacji podczas procedur sądowych, medycznych i policyjnych dzięki uwzględnieniu aspektu płci na wszystkich etapach tego procesu;
54. z zaniepokojeniem podkreśla, że większość państw członkowskich nadal ma problemy z pełną lub prawidłową transpozycją dyrektywy 2012/29/UE lub z jej stosowaniem w praktyce, na co zwrócono uwagę w strategii Komisji w zakresie praw ofiar, oraz wzywa państwa członkowskie do należytego i pilnego przeprowadzenia pełnej i prawidłowej transpozycji tej dyrektywy;
55. podkreśla, że niezaradzenie problemowi braku zaufania osób, które doświadczyły przemocy ze względu na płeć, do organów ścigania i systemu sądowego, oraz braku wiary w skuteczność działań tych organów stanowi istotny czynnik przyczyniający się do niskiego poziomu zgłaszania przypadków przemocy; wzywa państwa członkowskie do polepszenia zasobów i szkolenia praktyków i funkcjonariuszy organów ścigania, w tym sędziów, prokuratorów, pracowników sądowych, biegłych z zakresu kryminalistyki i wszystkich innych specjalistów zajmujących się ofiarami przemocy ze względu na płeć; wzywa państwa członkowskie do oceny możliwości stworzenia specjalnych sądów w tym celu; jest przekonany, że zapewnienie, by funkcjonariusze policji i sędziowie mieli większą wiedzę i umiejętności miękkie polegające na starannym wysłuchaniu, zrozumieniu wszystkich osób, które doświadczyły przemocy ze względu na płeć, i okazywaniu im szacunku przyczyni się do zaradzenia problemowi niskiego poziomu zgłaszania i rewiktymizacji oraz stworzy bezpieczniejsze środowisko dla osób, które doświadczyły przemocy ze względu na płeć;
56. wzywa wszystkie państwa członkowskie do pełnego przestrzegania konwencji stambulskiej i przyjęcia programów leczenia ukierunkowanych na sprawców przemocy ze względu na płeć i przemocy domowej w celu zapobiegania dalszej przemocy, a także do dostarczania informacji na temat destrukcyjnych norm dotyczących płci, asymetrycznych stosunków władzy i wartości leżących u podstaw przemocy ze względu na płeć oraz zapewnienia, aby głównym przedmiotem troski były bezpieczeństwo i prawa człowieka ofiar;
57. podkreśla znaczenie zapewnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości wszystkim osobom, które doświadczyły przemocy ze względu na płeć w kontekście sporów, w tym dostępu do wysokiej jakości pomocy prawnej, a także zapewnienia pełnej odpowiedzialności sprawców wszystkich przestępstw ze względu na płeć popełnianych w związku ze sporami wobec kobiet i dziewcząt oraz mężczyzn i chłopców, przez uruchamianie procedur prawnych na szczeblu krajowym, regionalnym i międzynarodowym, w szczególności za pośrednictwem Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego;
58. wzywa państwa członkowskie do pełnego wdrożenia dyrektyw 2011/99/UE, 2012/29/UE i 2011/36/UE;
59. podkreśla, że brak unijnego aktu prawnego na rzecz zwalczania przemocy ze względu na płeć oraz rozbieżności między przepisami krajowymi poszczególnych państw członkowskich prowadzą do różnych poziomów ochrony osób, które doświadczyły takiej przemocy;
60. z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do rozszerzenia pojęcia przestępstwa wyszczególnionego w art. 83 ust. 1 akapit drugi TFUE, aby obejmowało przestępstwa z nienawiści i mowę nienawiści; wzywa Komisję do uwzględnienia orientacji seksualnej, tożsamości płciowej, ekspresji płciowej i cech płciowych wśród przyczyn dyskryminacji szczegółowo objętych treścią tego artykułu; uważa, że jest to niezbędne do zapewnienia ochrony osób LGBTIQ+ w Unii;
61. zwraca uwagę na znaczenie pełnego wykorzystania możliwości szkoleniowych dostępnych państwom członkowskim za pośrednictwem różnych programów, organów i jednostek organizacyjnych Unii oraz wzywa państwa członkowskie do zapewnienia stałych i skutecznych szkoleń obejmujących perspektywę płci i praw człowieka oraz normy międzynarodowe; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia ofiarom prawa do publicznej i wysokiej jakości pomocy prawnej przed rozpoczęciem postępowania sądowego i w jego trakcie;
62. z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do przedstawienia w 2021 r. wniosku dotyczącego dyrektywy w celu zapobiegania przemocy ze względu na płeć i zwalczania jej, z myślą o wdrożeniu w ten sposób norm konwencji stambulskiej; podkreśla, że ta nowa dyrektywa musi być uzupełnieniem istniejących i przyszłych środków ustawodawczych i nieustawodawczych, a celem jest doprowadzenie do spójnych działań Unii w dziedzinie równouprawnienia płci oraz ostatecznej ratyfikacji konwencji stambulskiej; ponawia w związku z tym swój apel do Unii o ratyfikowanie konwencji stambulskiej; ponadto przypomina o zobowiązaniu Przewodniczącej Komisji do rozszerzenia pojęcia przestępstwa, aby obejmowało konkretne formy przemocy ze względu na płeć zgodnie z art. 83 ust. 1 TFUE;
Kolejne kroki na poziomie Unii
63. podkreśla, że przemoc ze względu na płeć, zarówno w internecie, jak i poza nim, jest szczególnie poważnym przestępstwem i powszechnie występującym pogwałceniem praw podstawowych i wolności w Unii, któremu należy skuteczniej i z większą determinacją przeciwdziałać w oparciu o wspólną podstawę; podkreśla, że przemoc ze względu na płeć jest wynikiem mających wymiar transgraniczny społecznych i systemowych różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn; zwraca w szczególności uwagę na rosnącą liczbę dobrze zorganizowanych i mających charakter transgraniczny ruchów antygenderowych, antyfeministycznych i skierowanych przeciw osobom LGBTIQ+; uważa ponadto, że wymiar transgraniczny cyberprzemocy ze względu na płeć oraz ogromne skutki indywidualne, gospodarcze i społeczne przemocy ze względu na płeć we wszystkich państwach członkowskich potwierdzają potrzebę zwalczania przemocy ze względu na płeć w jej wielu wymiarach w oparciu o wspólną unijną podstawę;
64. wzywa Unię do pilnego zajęcia się problemem rosnącej przemocy ze względu na płeć podczas pandemii COVID-19; w związku z tym wzywa Komisję do opracowania unijnego protokołu w sprawie przemocy ze względu na płeć w czasach kryzysu oraz do uwzględnienia usług ochrony ofiar, takich jak telefony zaufania, bezpieczne zakwaterowanie i usługi zdrowotne, jako "podstawowych usług" w państwach członkowskich, aby zapobiegać przemocy ze względu na płeć i wspierać ofiary przemocy podczas kryzysów takich jak pandemia COVID-19;
65. podkreśla, że przyjęcie instrumentów regionalnych i międzynarodowych, takich jak konwencja stambulska, Deklaracja Narodów Zjednoczonych o likwidacji przemocy wobec kobiet i inne rezolucje Organizacji Narodów Zjednoczonych, również wskazuje na potrzebę wspólnego zwalczania wszelkich form przemocy ze względu na płeć;
66. podkreśla, że szczególna potrzeba wspólnego zwalczania przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz innych form przemocy ze względu na płeć wynika również z konieczności ustanowienia norm minimalnych odnoszących się do określenia przestępstw oraz kar, w tym wspólnej definicji przemocy ze względu na płeć, a także norm minimalnych dotyczących kluczowych kwestii zapobiegania przestępstwom, niskiego poziomu zgłaszania, ochrony ofiar, wsparcia i zadośćuczynienia oraz ścigania sprawców; podkreśla, że przyjęte podejścia i poziomy zaangażowania państw członkowskich w zakresie zapobiegania przemocy ze względu na płeć i jej zwalczania znacznie się różnią i w związku z tym wspólne podejście przyczyniłoby się również do ścigania przestępstw w operacjach transgranicznych;
67. zwraca się do Komisji o przedłożenie, na podstawie art. 83 ust. 1 akapit trzeci TFUE, wniosku dotyczącego decyzji Rady w sprawie uznania przemocy ze względu na płeć za nową dziedzinę przestępczości spełniającą kryteria określone w tym artykule w oparciu o zalecenia zawarte w załączniku, oraz zwraca się do Komisji o wykorzystanie tej nowej dziedziny przestępczości jako podstawy prawnej dla całościowej i ukierunkowanej na ofiary dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady, z myślą o zapobieganiu wszelkim formom przemocy ze względu na płeć, zarówno w internecie, jak i poza nim, i zwalczaniu jej;
68. wzywa Komisję, aby przedstawiła wniosek dotyczący kompleksowej dyrektywy w sprawie przemocy ze względu na płeć, która to dyrektywa wdrażałaby normy konwencji stambulskiej i inne normy międzynarodowe, takie jak zalecenia Komisji ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet w sprawie przemocy ze względu na płeć, oraz która obejmowałaby co najmniej następujące elementy:
- środki zapobiegania przemocy, w tym zapobiegania poprzez programy edukacyjne uwzględniające aspekt płci i podejście intersekcjonalne, skierowane zarówno do dziewcząt, jak i chłopców, oraz wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt;
- usługi wsparcia oraz środki ochrony i zadośćuczynienie dla ofiar;
- środki zwalczania wszelkich form przemocy ze względu na płeć, w tym przemocy wobec osób LGBTIQ+ ze względu na płeć, tożsamość płciową, ekspresję płciową oraz cechy płciowe, a także środki zwalczania przemocy ze względu na płeć w internecie, a także środki zwalczania wykorzystywania seksualnego i niegodziwego traktowania w celach seksualnych;
- minimalne standardy w zakresie ścigania przestępstw;
- podejście skoncentrowane na ofiarach i intersekcjonalne;
- obowiązki państw członkowskich polegające na dopilnowaniu, by decyzja w sprawie prawa pieczy nad dziećmi i prawa do odwiedzin w odniesieniu do dzieci była odpowiednio rozważana w przypadkach związanych z przemocą ze względu na płeć, poprzez nadanie prymatu prawom ofiary w stosunku do innych praw;
- środki zapewniające udzielanie informacji we wszystkich odnośnych językach; oraz
- środki mające na celu zapewnienie współpracy między państwami członkowskimi i wymiany najlepszych praktyk, informacji oraz wiedzy fachowej;
69. wzywa Komisję do powołania koordynatora ds. zwalczania przemocy wobec kobiet i innych form przemocy ze względu na płeć;
o
o o
70. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji oraz zaleceń zawartych w załączniku Komisji i Radzie.
