(2019/C 301/08)(Dz.U.UE C z dnia 5 września 2019 r.)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 121 ust. 2 i art. 148 ust. 4,
uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1466/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych 1 , w szczególności jego art. 5 ust. 2,
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1176/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania 2 , w szczególności jego art. 6 ust. 1,
uwzględniając zalecenie Komisji Europejskiej,
uwzględniając rezolucje Parlamentu Europejskiego,
uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej,
uwzględniając opinię Komitetu ds. Zatrudnienia,
uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Finansowego,
uwzględniając opinię Komitetu Ochrony Socjalnej,
uwzględniając opinię Komitetu Polityki Gospodarczej,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) W dniu 21 listopada 2018 r. Komisja przyjęła roczną analizę wzrostu gospodarczego, rozpoczynając tym samym europejski semestr na rzecz koordynacji polityki gospodarczej w 2019 r. W należytym stopniu uwzględniono w niej Europejski filar praw socjalnych proklamowany przez Parlament Europejski, Radę i Komisję w dniu 17 listopada 2017 r. Priorytety określone w rocznej analizie wzrostu gospodarczego zostały zatwierdzone przez Radę Europejską na posiedzeniu w dniu 21 marca 2019 r. W dniu 21 listopada 2018 r. na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1176/2011 Komisja przyjęła również sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania, w którym wskazała Grecję jako jedno z państw członkowskich, w przypadku których przeprowadzona zostanie szczegółowa ocena sytuacji. W tym samym dniu Komisja przyjęła również zalecenie dotyczące zalecenia Rady w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro, które zostało zatwierdzone przez Radę Europejską na posiedzeniu w dniu 21 marca 2019 r. W dniu 9 kwietnia 2019 r. Rada przyjęła zalecenie w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro 3 (zwane dalej "zaleceniem dla strefy euro na 2019 r."), które określa pięć zaleceń dla strefy euro (zwanych dalej "zaleceniami dla strefy euro").
(2) Jako państwo członkowskie, którego walutą jest euro, oraz ze względu na bliskie powiązania pomiędzy gospodarkami w unii gospodarczej i walutowej, Grecja powinna zapewnić pełne i terminowe wdrożenie zalecenia dla strefy euro na 2019 r., co znajduje odzwierciedlenie w zaleceniach 1 i 2 poniżej. We wdrożeniu zalecenia dla strefy euro pomogą w szczególności reformy zgodne z zobowiązaniami na okres po zakończeniu programu i skoncentrowanie polityki gospodarczej związanej z inwestycjami w określonych dziedzinach.
(3) Sprawozdanie krajowe 2019 dotyczące Grecji zostało opublikowane w dniu 27 lutego 2019 r. Oceniono w nim postępy Grecji w realizacji krajowych celów w ramach strategii "Europa 2020". Sprawozdanie to objęło również szczegółową ocenę sytuacji przeprowadzoną na podstawie art. 5 rozporządzenia (UE) nr 1176/2011, której wyniki opublikowano w dniu 27 lutego 2019 r. W wyniku analizy Komisja doszła do wniosku, że w Grecji występują nadmierne zakłócenia równowagi makroekonomicznej. Stwierdzone zakłócenia dotyczyły w szczególności wysokiego długu publicznego, ujemnej międzynarodowej pozycji inwestycyjnej netto, dużego udziału kredytów zagrożonych w bilansach banków oraz nadal wysokiej stopy bezrobocia. Ponadto głębokie reformy instytucjonalne i strukturalne rozpoczęte w ostatnich latach w celu zmodernizowania gospodarki i państwa będą wymagały wielu lat nieprzerwanej realizacji, zanim w pełni będzie można odczuć ich skutki.
(4) W dniu 26 kwietnia 2019 r. Grecja przedłożyła swój krajowy program reform na 2019 r., a w dniu 30 kwietnia 2019 r. - program stabilności na 2019 r. W celu uwzględnienia powiązań między tymi dwoma programami poddano je jednoczesnej ocenie.
(5) Jak przewidziano w art. 23 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 4 , Komisja może zwrócić się do państwa członkowskiego z wnioskiem o dokonanie przeglądu oraz zaproponowanie zmian w umowie partnerstwa i odpowiednich programach wówczas, gdy jest to konieczne do wsparcia realizacji stosownych zaleceń Rady. Komisja przedstawiła dalsze szczegóły dotyczące wykorzystania przez nią tego przepisu w wytycznych w sprawie stosowania działań łączących skuteczność europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych z należytym zarządzaniem gospodarczym 5 .
(6) Grecja jest obecnie objęta częścią zapobiegawczą paktu stabilności i wzrostu oraz podlega przejściowym ustaleniom w zakresie reguły dotyczącej zadłużenia. Kraj ten powinien również utrzymać solidną sytuację fiskalną, która zapewni zgodność z celem dotyczącym nadwyżki pierwotnej określonym w decyzji wykonawczej Rady (UE) 2017/1226 6 i wynoszącym 3,5 % produktu krajowego brutto (PKB) na 2018 r. i w średnim okresie. Wiosną 2018 r. Rada nie wydała zalecenia dla Grecji w kontekście europejskiego semestru, gdyż zgodnie z art. 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 472/2013 7 jako kraj objęty programem dostosowań makroekonomicznych Grecja była zwolniona z obowiązku monitorowania i oceny w ramach europejskiego semestru. Ramy poprogramowe dla Grecji obejmują uruchomienie wzmocnionego nadzoru oraz włączenie Grecji w ramy europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej i społecznej, przy jednoczesnym maksymalnym wykorzystaniu synergii między tymi procesami.
(7) W programie stabilności na 2019 r. rząd planuje osiągnąć nadwyżkę nominalną wynoszącą między 1,1 % a 1,7 % PKB w latach 2019-2022. Rząd ustalił swój średniookresowy cel budżetowy, jakim będzie osiągnięcie nadwyżki budżetowej wynoszącej 0,25 % PKB w kategoriach strukturalnych począwszy od 2020 r. W oparciu o przeliczone saldo strukturalne 8 planuje się, że w okresie objętym programem ten średniookresowy cel budżetowy zostanie osiągnięty z nadwyżką, ponadto oczekuje się, że relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB będzie stopniowo spadać do poziomu 153,3 % w 2022 r. Scenariusz makroekonomiczny, na którym oparto te prognozy budżetowe, został zatwierdzony przez niezależny organ i jest korzystny. Na podstawie prognozy Komisji z wiosny 2019 r. przewiduje się, że saldo strukturalne wykaże nadwyżkę w wysokości 1,9 % PKB w 2019 r. i 0,8 % PKB w 2020 r., czyli powyżej średniookresowego celu budżetowego. Prognozuje się, że dług sektora instytucji rządowych i samorządowych utrzyma tendencję spadkową oraz spełni warunki przejściowych ustaleń w zakresie reguły dotyczącej zadłużenia w 2019 r. i warunki w zakresie reguły dotyczącej zadłużenia w 2020 r. W ujęciu ogólnym, w oparciu o prognozę Komisji z wiosny 2019 r., a tym samym nie uwzględniając nowych środków przyjętych po stosownej dacie granicznej, przewiduje się, że Grecja spełni wymogi paktu stabilności i wzrostu w latach 2019 i 2020. Na tej samej podstawie uznano również, że Grecja osiągnie cel, tj. nadwyżkę pierwotną w wysokości 3,5 % PKB, co jest monitorowane w ramach wzmocnionego nadzoru.
(8) W programie stabilności i prognozie Komisji z wiosny 2019 r. nie uwzględniono nowych trwałych środków zapowiedzianych i przyjętych krótko po ich przedłożeniu i datach granicznych. Komisja szacuje, że fiskalny wpływ tych środków przekroczy 1,0 % PKB w 2019 r. i kolejnych latach. Szacuje również, że przyjęcie tych nowych środków stanowi zagrożenie dla uzgodnionego celu w zakresie nadwyżki pierwotnej, monitorowanego w ramach wzmocnionego nadzoru i ustalonego w decyzji wykonawczej (UE) 2017/1226. Ponadto przewiduje się, że nowe środki zmniejszą saldo strukturalne, co budzi obawy dotyczące osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego w 2020 r. Jesienią 2019 r. przeprowadzona zostanie jednak ponowna ocena, która będzie obejmowała między innymi przegląd stosowanych wartości odniesienia dotyczących tempa wzrostu wydatków netto w 2020 r. Prognozuje się, że dług sektora instytucji rządowych i samorządowych utrzyma tendencję spadkową, zagrożona może być jednak zgodność z wartością odniesienia w zakresie zmniejszania zadłużenia. Ta kwestia zostanie ponownie oceniona jesienią ze względu na wspomniane nowo przyjęte środki.
(9) Po pomyślnym ukończeniu programu pomocy finansowej w ramach Europejskiego Mechanizmu Stabilności Grecja jest obecnie objęta nadzorem po zakończeniu programu włączonym w europejski semestr oraz wzmocnionym nadzorem zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 472/2013. Wprowadzenie wzmocnionego nadzoru w Grecji na mocy decyzji wykonawczych Komisji (UE) 2018/1192 9 i (UE) 2019/338 10 wynika z faktu, iż w średnim okresie Grecja musi w dalszym ciągu przyjmować środki w celu usunięcia źródeł lub potencjalnych źródeł zakłóceń równowagi makroekonomicznej, a jednocześnie realizować reformy strukturalne z myślą o wspieraniu solidnego i trwałego wzrostu gospodarczego. Na posiedzeniu Eurogrupy w dniu 22 czerwca 2018 r. Grecja podjęła zobowiązanie do kontynuowania wszystkich kluczowych reform przyjętych w ramach programu, dopóki nie zostaną one w pełni zrealizowane. Grecja zobowiązała się również do wprowadzenia konkretnych działań związanych z polityką fiskalną i fiskalno-strukturalną, dobrobytem społecznym, stabilnością finansową, rynkiem pracy i rynkiem produktowym, prywatyzacją i administracją publiczną. W ramach wzmocnionego nadzoru Grecja jest zobowiązana do składania kwartalnych sprawozdań dotyczących postępów w realizacji swoich zobowiązań, przy czym korzystne sprawozdanie może, w cyklu sześciomiesięcznym, otworzyć drogę do wprowadzenia środków dotyczących redukcji długu o wartości 0,7 % PKB rocznie. W kwietniu 2019 r. Eurogrupa podjęła decyzję o wypłaceniu pierwszej transzy środków okołozadłużeniowych uzależnionych od prowadzenia odpowiedniej polityki -o wartości 970 mln EUR. W dniu 5 czerwca 2019 r. opublikowano trzecie sprawozdanie ze wzmocnionego nadzoru, w którym dokonano oceny postępów Grecji w realizacji zobowiązań.
(10) Reformy mające na celu poprawę otoczenia biznesowego i jakości instytucji, w szczególności wydajności systemu wymiaru sprawiedliwości, zwiększyłyby odporność gospodarczą w Grecji i dyscyplinę w zakresie płatności i powinny korzystnie wpłynąć na decyzje inwestycyjne i przyciąganie przedsiębiorstw. Mimo niedawnej poprawy system sądownictwa w Grecji nadal musi sprostać pewnym wyzwaniom i wykazuje niedociągnięcia, gdyż proces podejmowania decyzji jest często zbyt długi, a narastające zaległości obniżają wydajność sądów. Dlatego też kluczowe znaczenie ma podjęcie dalszych ukierunkowanych działań, również po to, aby ułatwić sprawne funkcjonowanie systemu finansowego oraz przyczynić się do uwolnienia potencjału inwestycyjnego.
(11) Kilka lat niedoinwestowania doprowadziło do powstania znacznych luk inwestycyjnych w Grecji. Zwiększenie inwestycji sprzyjających wzrostowi gospodarczemu będzie miało zasadnicze znaczenie dla wzrostu w długim okresie i ograniczenia różnic między regionami. Kluczową rolę we wspieraniu inwestycji odegrają reformy w sektorze finansowym sprzyjające zwiększeniu podaży kredytów. W sprawozdaniu krajowym 2019 określono dziedziny priorytetowe dla inwestycji sektora publicznego i prywatnego.
(12) Zwiększenie inwestycji w kształcenie i szkolenie jest fundamentalne dla poprawy wydajności i wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu w Grecji w długim okresie oraz dla zlikwidowania barier wzrostu w innowacyjnych sektorach. Grecki system kształcenia stoi przed licznymi wyzwaniami ze względu na nieodpowiednie zasoby, niską autonomię, słabe wyniki w nauce, jeżeli chodzi o umiejętności podstawowe (w tym cyfrowe), oraz utrzymujące się niedopasowanie umiejętności do potrzeb rynku pracy. Zasadniczo na wszystkich szczeblach brak jest rozliczalności i monitorowania, które są konieczne do poprawy jakości systemu kształcenia. Do ważnych podstaw trwałego wzrostu należą: promowanie dobrej jakości kształcenia i szkolenia sprzyjającego włączeniu społecznemu, ustanowienie ściślejszych powiązań między kształceniem a potrzebami rynku pracy, poprawa atrakcyjności kształcenia i szkolenia zawodowego oraz zwiększenie uczestnictwa w uczeniu się przez całe życie.
(13) Mimo niedawnej poprawy bardzo wysoki jest odsetek długotrwale bezrobotnych, którzy w 2018 r. stanowili 70 % osób bezrobotnych w Grecji, ponadto niepokojące jest wysokie bezrobocie osób młodych oraz niskie uczestnictwo kobiet w rynku pracy. Interwencje powinny skupiać się na poprawie szans zatrudnienia, promowaniu uczestnictwa w rynku pracy oraz ulepszaniu warunków dla tworzenia miejsc pracy. Skuteczny dialog społeczny oraz odpowiedzialne partnerstwo społeczne w Grecji mogą sprzyjać wdrożeniu trwałych reform i objęciu odpowiedzialności za nie, czego skutkiem będzie lepsze funkcjonowanie rynku pracy.
(14) Choć reformy zapoczątkowano, Grecja charakteryzuje się wysokimi nierównościami dochodowymi i plasuje się na jednym z ostatnich miejsc, jeżeli chodzi o wpływ transferów socjalnych na ograniczenie ryzyka ubóstwa w Unii (15,83 % w 2017 r. w porównaniu ze średnią unijną wynoszącą 33,98 %). Inwestycje powinny skupiać się na poprawie dostępu do przystępnych cenowo i wysokiej jakości usług społecznych sprzyjających włączeniu społecznemu oraz na rozbudowaniu sieci ośrodków opieki dziennej. Wspieranie osób najbardziej potrzebujących oraz promowanie integracji społecznej dzieci zagrożonych ubóstwem, osób z niepełnosprawnościami, migrantów i uchodźców, z uwzględnieniem różnic geograficznych, poprawiłoby poziom włączenia społecznego w Grecji.
(15) W 2017 r. Grecja rozpoczęła szeroko zakrojoną reformę systemu podstawowej opieki zdrowotnej, mającą kluczowe znaczenie dla zapewnienia dostępu do tej opieki i wymagającą ciągłych inwestycji w uruchomienie lokalnych jednostek opieki zdrowotnej ("TOMY").
(16) System transportowy w Grecji stoi przed poważnymi wyzwaniami. W dużej mierze opiera się na połączeniach drogowych i jest silnie uzależniony od ropy naftowej, a wszystkie główne połączenia są zlokalizowane w okolicach trasy Ateny-Saloniki. Koszty transportu nadal są wysokie, natomiast jakość usług, normy bezpieczeństwa i wykorzystanie inteligentnego systemu transportowego utrzymują się na niskim poziomie. Konieczne są nowe inwestycje, aby zwiększyć transport multimodalny i promować integrację regionalną i rozwój obszarów miejskich.
(17) Przetwarzanie odpadów stałych oraz ścieków miejskich i przemysłowych jest głównym obszarem, w którym wymagane są dodatkowe inwestycje, aby dostosować normy ochrony środowiska Grecji do norm w pozostałych krajach Unii. Zarządzanie odpadami stałymi wciąż stanowi znaczące wyzwanie strukturalne, gdyż Grecja nadal jest silnie uzależniona od składowania i mechanicznobiologicznego przetwarzania zamiast stosować bardziej nowoczesne techniki. Ponadto udział odpadów komunalnych, które podlegają recyklingowi, znajduje się na poziomie wynoszącym zaledwie około jednej trzeciej średniej unijnej. Konieczne są również inwestycje, aby poprawić proces uzdatniania wody, przeciwdziałać zasoleniu wód gruntowych oraz wspierać środki w celu zapobiegania powodziom oraz przywracania naturalnego biegu rzek.
(18) Niewystarczająco rozwinięta infrastruktura zwiększa koszty energii dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych oraz utrudnia wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych. Grecja stoi przed szczególnym wyzwaniem w tej dziedzinie ze względu na połączenia sieci energetycznej z wyspami oraz połączenia z krajami sąsiadującymi. Dalszy rozwój komercyjnej infrastruktury dostaw gazu przyczyniłby się do wzrostu tego rynku. Reforma zarówno rynku gazu, jak i rynku energii elektrycznej powinna dążyć do wykorzystania tych nowych możliwości dotyczących infrastruktury.
(19) Transformacja cyfrowa gospodarki i społeczeństwa pozostaje wyzwaniem, gdyż dostęp do szybkich sieci szerokopasmowych oraz poziom umiejętności cyfrowych pozostają znacznie poniżej średniej unijnej. Grecja potrzebuje w szczególności inwestycji w technologie informacyjno-komunikacyjne, również po to, aby zrekompensować znaczny spadek inwestycji podczas kryzysu. Niedostateczny zasięg szybszych łączy szerokopasmowych tworzy poważne problemy dla dynamicznych przedsiębiorstw nastawionych na eksport. Inwestycje w innowacje i umiejętności są niewystarczające, aby wspierać wzrost wydajności, a brak umiejętności cyfrowych w społeczeństwie uniemożliwia znalezienie zatrudnienia i hamuje rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw.
(20) Aby pobudzić zorientowane na rynek inwestycje w badania i rozwój - które pozostają na niskim poziomie, co ma niekorzystny wpływ na potencjał wzrostu Grecji - konieczne są odnowione strategie na rzecz inteligentnej specjalizacji na poziomie krajowym i regionalnym oraz dodatkowe środki, aby usunąć najbardziej dotkliwe niedociągnięcia systemu badań naukowych i innowacji. Postępy w dążeniu do doskonałości naukowej są hamowane przez niską intensywność publicznych działań badawczo-rozwojowych, brak systemu finansowania opartego na wynikach oraz słabe powiązania między światem nauki a przedsiębiorstwami. Większe inwestycje są również potrzebne, aby pobudzić obecnie słaby rozwój technologiczny, o którym świadczy bardzo niska liczba patentów w porównaniu z innymi państwami członkowskimi, oraz aby w pełni wykorzystać potencjał przedsiębiorstw typu startup i scale-up.
(21) W ujęciu przekrojowym wymagane są też inwestycje w rewitalizację zdegradowanych obszarów miejskich, wysp i regionów górskich, aby zniwelować straty i skutki pogorszenia jakości kapitału rzeczowego i ludzkiego spowodowane kryzysem gospodarczym. Konkretnym priorytetem w krótkim i średnim okresie jest zrównoważona rewitalizacja obszarów defaworyzowanych lub poprzemysłowych w pewnych aglomeracjach Aten-Pireusu i Salonik oraz w niektórych głównych ośrodkach miejskich w innych częściach kraju. Priorytety bardziej długoterminowe obejmują między innymi rozwijanie zrównoważonej działalności produkcyjnej, modernizację systemów mobilności i bezpieczeństwa, efektywność energetyczną i energię ze źródeł odnawialnych, ochronę środowiska i zwiększenie odporności na zagrożenia naturalne i kryzysy społeczno-gospodarcze. Interwencje powinny być również ukierunkowane na włączenie społeczne, integrację migrantów, zdobywanie umiejętności, aby zmniejszyć bezrobocie, oraz działalność kulturalną, aby zwiększyć atrakcyjność obszarów defaworyzowanych. Sprostanie tym wyzwaniom dzięki zintegrowanym strategiom rewitalizacji miast zmaksymalizowałoby szanse osiągnięcia optymalnych wyników gospodarczych, społecznych i ekologicznych.
(22) Programowanie funduszy unijnych na lata 2021-2027 mogłoby przyczynić się do wyeliminowania niektórych braków wskazanych w zaleceniach, w szczególności w obszarach objętych załącznikiem D do sprawozdania krajowego 2019. Pozwoliłoby to Grecji na jak najlepsze wykorzystanie tych funduszy w odniesieniu do wskazanych sektorów, z uwzględnieniem różnic regionalnych. Ważnym czynnikiem wpływającym na powodzenie inwestycji jest wzmocnienie zdolności administracyjnych w zakresie zarządzania funduszami.
(23) W ramach europejskiego semestru 2019 Komisja przeprowadziła wszechstronną analizę polityki gospodarczej Grecji, którą opublikowała w sprawozdaniu krajowym 2019. Oceniła również program stabilności na 2019 r. i krajowy program reform na 2019 r. Komisja wzięła pod uwagę nie tylko ich znaczenie dla stabilnej polityki fiskalnej i społeczno-gospodarczej w Grecji, ale także ich zgodność z unijnymi przepisami i wytycznymi, ze względu na konieczność wzmocnienia ogólnego zarządzania gospodarczego w Unii przez wnoszenie opracowanego na szczeblu unijnym wkładu w przyszłe decyzje krajowe.
(24) W świetle powyższej oceny Rada przeanalizowała program stabilności na 2019 r. i jej zdaniem 11 należy się spodziewać, że Grecja spełni wymogi paktu stabilności i wzrostu.
(25) W świetle dokonanej przez Komisję szczegółowej oceny sytuacji i powyższej oceny Rada przeanalizowała krajowy program reform na 2019 r. i program stabilności na 2019 r. Zalecenia Rady przygotowane na mocy art. 6 rozporządzenia (UE) nr 1176/2011 znajdują odzwierciedlenie w zaleceniach 1-2 poniżej. Zalecenia te przyczyniają się również do realizacji czterech pierwszych zaleceń dla strefy euro,
NINIEJSZYM ZALECA Grecji podjęcie w latach 2019 i 2020 działań mających na celu:
Sporządzono w Brukseli dnia 9 lipca 2019 r.
|
W imieniu Rady |
|
M. LINTILÄ |
|
Przewodniczący |
