(2016/C 67/01)(Dz.U.UE C z dnia 20 lutego 2016 r.)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 292 w związku z art. 148 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) W związku z kryzysem finansowym i gospodarczym w latach 2008-2009 stopa bezrobocia w Unii wzrosła do nienotowanego wcześniej poziomu. Obecnie zmniejsza się, ale długotrwałe bezrobocie jest w dalszym ciągu bardzo wysokie. Długotrwałe bezrobocie dotyka poszczególne państwa członkowskie w różnym stopniu, w szczególności dlatego, że skutki kryzysu rozłożyły się nierównomierne, a sytuacja makroekonomiczna, struktura gospodarki i funkcjonowanie rynku pracy różnią się pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi.
(2) Po latach ograniczonego wzrostu gospodarczego i niskich wskaźników tworzenia nowych miejsc pracy, długotrwałe bezrobocie, zdefiniowane przez Eurostat jako liczba osób pozostających bez pracy i aktywnie poszukujących zatrudnienia przez co najmniej rok, dotknęło w 2014 r. ponad 12 mln pracowników, czyli 5 % aktywnej zawodowo ludności Unii, z których 62 % pozostawało bez pracy przez co najmniej dwa lata.
(3) Długotrwałe bezrobocie niesie ze sobą niekorzystne skutki dla dotkniętych nim osób, spowalnia potencjalny wzrost gospodarek Unii, podnosi ryzyko wykluczenia społecznego, ubóstwa i nierówności społecznej, zwiększa koszty usług socjalnych oraz obciąża finanse publiczne. Długotrwałe bezrobocie prowadzi do utraty dochodów, obniżenia umiejętności, częstszych problemów zdrowotnych oraz wzrostu ubóstwa gospodarstw domowych.
(4) Wśród osób najbardziej narażonych na długotrwałe bezrobocie są osoby o niskich umiejętnościach lub kwalifikacjach, obywatele państw trzecich, osoby niepełnosprawne oraz defaworyzowane mniejszości, takie jak Romowie. Ważną rolę odgrywa także poprzednio wykonywany zawód, ponieważ w niektórych krajach przyczyny utrzymującego się długotrwałego bezrobocia można przypisać kwestiom sektorowym i koniunkturalnym.
(5) Co roku w rezultacie bezskutecznego poszukiwania pracy blisko jedna piąta osób długotrwale bezrobotnych w Unii ulega zniechęceniu i przestaje jej aktywnie poszukiwać. Jako że bariery utrudniające integrację na rynku pracy są zróżnicowane i często się kumulują, integracja ta wymaga dopasowanego, indywidualnego podejścia i skoordynowanego świadczenia usług.
(6) Długotrwale bezrobotni stanowią połowę całkowitej liczby osób bezrobotnych w Unii, ale mniej niż jedną piątą osób korzystających z aktywnych instrumentów rynku pracy. Równocześnie niewielki odsetek osób długotrwale bezrobotnych (średnio 24 %) objęty jest świadczeniami dla bezrobotnych.
(7) Należy poprawić i usprawnić inwestycje w kapitał ludzki, tak by wyposażyć więcej osób w dobre i przydatne umiejętności i kompetencje, zaradzić niedoborom umiejętności oraz stworzyć podstawę dla płynnego przechodzenia z etapu nauki do etapu pracy oraz dla trwałych szans na zatrudnienie. Poprawa efektywności i adekwatności systemów kształcenia i szkolenia pomoże zmniejszyć liczbę nowych bezrobotnych. W tym celu należy kontynuować modernizację systemów kształcenia i szkolenia zgodnie z europejskim semestrem, konkluzjami Rady z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020) 1 oraz zaleceniem 2006/962/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie 2 .
(8) Aby stworzyć skoordynowaną strategię zatrudnienia, w wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia państw członkowskich na rok 2015 3 wzywa się do znacznego zmniejszenia bezrobocia długotrwałego i strukturalnego za pomocą kompleksowych, wzajemnie się wzmacniających strategii obejmujących zindywidualizowane aktywne wspieranie powrotu na rynek pracy.
(9) Państwa członkowskie pozostają odpowiedzialne za dobór najodpowiedniejszych dla siebie instrumentów rynku pracy, jednak we wspomnianych wytycznych wzywa się je do działań zwiększających szanse na zatrudnienie poprzez inwestowanie w kapitał ludzki za pomocą skutecznych i efektywnych systemów kształcenia i szkolenia, które podwyższają poziom umiejętności pracowników. W wytycznych wyraźnie wzywa się państwa członkowskie także do wspierania systemów uczenia się opartego na pracy, takich jak kształcenie dwutorowe, oraz do modernizacji szkolenia zawodowego. W wytycznych tych ogólnie zwrócono się do państw członkowskich, by uwzględniły zasady modelu flexicurity i usprawniły aktywne instrumenty rynku pracy poprzez zwiększanie ich skuteczności, ukierunkowania na cele, stopnia docierania do potrzebujących i zasięgu oraz ich związku ze świadczeniem wsparcia dochodu i usług socjalnych.
(10) Działania proponowane w niniejszym zaleceniu powinny być w pełni zgodne z zaleceniami dla poszczególnych krajów, wydanymi w ramach europejskiego semestru, a ich wdrażanie powinno przebiegać w pełnej zgodzie z zasadami paktu stabilności i wzrostu.
(11) Zalecenie Komisji 2008/867/WE z dnia 3 października 2008 r. w sprawie aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy 4 określa spójną, kompleksową strategię aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy, łączącą odpowiednie wsparcie dochodu, integracyjny charakter rynków pracy oraz dostęp do usług wysokiej jakości. Ma ona ułatwić podejmowanie osobom zdolnym do pracy trwałego zatrudnienia o wysokiej jakości oraz zapewnić tym osobom środki pozwalające na godne życie.
(12) Najważniejszym unijnym instrumentem finansowym do walki z długotrwałym bezrobociem jest Europejski Fundusz Społeczny. Państwa członkowskie przeznaczyły znaczne środki na wspieranie integracji osób długotrwale bezrobotnych na rynku pracy w latach 2014-2020. Działaniom finansowanym z Europejskiego Funduszu Społecznego mogą towarzyszyć działania finansowane z innych funduszy, takich jak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich - zgodnie z przydziałem środków na odpowiednie priorytety inwestycyjne na lata 2014-2020 - zwłaszcza poprzez wspieranie tworzenia miejsc pracy, modernizację publicznych służb zatrudnienia i kształcenia zawodowego, szkoleń służących nabyciu umiejętności oraz uczenia się przez całe życie. W tym kontekście podczas stosownych przyszłych dyskusji należy rozważyć, w jaki sposób zwiększać w większym stopniu integrację na rynku pracy osób długotrwale bezrobotnych.
(13) W zaleceniu Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego 5 wzywa się do działań pozwalających wykazać, czego dana osoba nauczyła się poza systemem formalnego kształcenia i szkolenia.
(14) W konkluzjach Rady Europejskiej z 14-15 marca 2013 r. podkreślono, że przeciwdziałanie bezrobociu jest najważniejszym wyzwaniem społecznym i że zasadniczą sprawą jest ograniczanie długotrwałego bezrobocia oraz zapewnianie pełnego zatrudnienia pracowników w starszym wieku.
(15) Długotrwałe bezrobocie zostało uznane przez Parlament Europejski za istotną przeszkodę we wzroście gospodarczym.
(16) Należy wypracować - z uwzględnieniem krajowych praktyk - intensywne działania na rzecz integracji na rynku pracy osób poważnie dotkniętych długotrwałym bezrobociem. Powinno to iść w parze z lepszym rejestrowaniem bezrobotnych przez służby zatrudnienia i inne właściwe agencje, dzięki czemu można by zaradzić niezadowalającemu zasięgowi środków wsparcia. Państwa o dużej liczbie zarejestrowanych osób długotrwale bezrobotnych mogą w swoich działaniach traktować priorytetowo osoby już zarejestrowane.
(17) Przydatne pod względem skuteczności i wydajności byłoby podejście zapobiegawcze. Należy wzmocnić, a w razie potrzeby uzupełnić, środki zapobiegawcze i aktywizacyjne skupiające się głównie na początkowym okresie bezrobocia. Konkretne działania skierowane do zarejestrowanych osób długotrwale bezrobotnych należy podejmować najpóźniej w 18 miesiącu bezrobocia, ponieważ to wtedy w dużej liczbie państw członkowskich zmieniają się mechanizmy wsparcia i usługi dla tej konkretnej grupy.
(18) Zindywidualizowane podejście do wspierania osób długotrwale bezrobotnych powinno przewidywać przeciwdziałanie barierom utrwalającym bezrobocie oraz aktualizację i uzupełnianie wstępnej oceny przeprowadzonej podczas rejestracji. Dzięki temu osoby długotrwale bezrobotne będą mogły korzystać z usług wsparcia dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb, np. z doradztwa zadłużeniowego, rehabilitacji, usług socjalnych, usług opiekuńczych, integracji migrantów, pomocy w zakresie zakwaterowania i transportu, które to usługi miałyby zaradzić przeszkodom w podjęciu pracy i umożliwić takim osobom osiągnięcie konkretnych celów wiodących do zatrudnienia.
(19) Zaangażowanie pracodawców w integrację osób długotrwale bezrobotnych jest niezbędne i powinno być wspierane poprzez specjalistyczne usługi ze strony służb zatrudnienia oraz towarzyszące im odpowiednio ukierunkowane zachęty finansowe i zaangażowanie partnerów społecznych. Większe zaangażowanie pracodawców, uzupełnione środkami zwiększającymi tworzenie miejsc pracy w gospodarce, może dodatkowo podnieść skuteczność środków integracyjnych.
(20) W ramach podjętych ostatnio inicjatyw politycznych, takich jak zalecenie Rady z dnia 22 kwietnia 2013 r. w sprawie ustanowienia gwarancji dla młodzieży 6 , apeluje się o partnerstwo jako nową metodę realizacji polityki społecznej i polityki zatrudnienia. Zasadniczą sprawą jest skoordynowane świadczenie usług, zwłaszcza w tych państwach członkowskich, w których odpowiedzialność za wspieranie osób długotrwale bezrobotnych jest podzielona między publiczne służby zatrudnienia, agencje pomocy społecznej i samorząd lokalny.
(21) Umowy w sprawie integracji na rynku pracy, zredagowane w sposób uwzględniający indywidualną sytuację osoby długotrwale bezrobotnej, powinny wyszczególniać pakiet zindywidualizowanych środków dostępnych na szczeblu krajowym (takich jak te dotyczące usług rynku pracy, kształcenia, szkolenia, wsparcia socjalnego), mających na celu wsparcie osób długotrwale bezrobotnych i umożliwienie im przezwyciężenia konkretnych przeszkód na drodze do zatrudnienia. Umowy takie powinny wskazywać cele, terminy i obowiązki osoby długotrwale bezrobotnej oraz ofertę usługodawcy lub usługodawców, a także dostępne środki integracji.
(22) Działania proponowane w niniejszym zaleceniu powinny uwzględniać różnorodność państw członkowskich oraz ich odmienny punkt wyjścia pod względem sytuacji makroekonomicznej, stopy długotrwałego bezrobocia i jej wahań, struktury instytucjonalnej, różnic regionalnych oraz potencjału podmiotów rynku pracy. Działania te powinny uzupełniać i wzmacniać założenia polityczne realizowane obecnie przez wiele państw członkowskich, w szczególności poprzez wprowadzenie elastycznych elementów, takich jak zindywidualizowane podejście i skoordynowane świadczenie usług oraz poprzez zaangażowanie pracodawców.
(23) Niniejsze zalecenie należycie respektuje, umacnia i utrwala prawa podstawowe ustanowione w szczególności w art. 29 i 34 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,
NINIEJSZYM ZALECA, ABY PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE:
Wspierały rejestrowanie osób poszukujących pracy oraz bardziej dokładne ukierunkowywanie działań integracyjnych na potrzeby rynku pracy, m.in. poprzez ściślejsze kontakty z pracodawcami.
Zapewniały zarejestrowanym osobom długotrwale bezrobotnym indywidualną ocenę.
Najpóźniej w momencie, kiedy osoba długotrwale bezrobotna pozostaje bezrobotna przez 18 miesięcy, proponowały jej zawarcie konkretnej umowy w sprawie integracji na rynku pracy. Na potrzeby niniejszego zalecenia przez "umowę w sprawie integracji na rynku pracy" należy rozumieć pisemną umowę między zarejestrowaną osobą długotrwale bezrobotną a punktem kompleksowej obsługi, która ma na celu pomóc w podjęciu zatrudnienia przez tę osobę.
W tym celu:
Rejestracja
Indywidualna ocena i indywidualne podejście
Służby zatrudnienia wraz z pozostałymi partnerami wspierającymi integrację na rynku pracy zapewniają osobom zainteresowanym zindywidualizowane doradztwo.
Umowy w sprawie integracji na rynku pracy
Zarejestrowanym osobom długotrwale bezrobotnym, nieobjętym gwarancją dla młodzieży, oferuje się - najpóźniej w momencie, kiedy bezrobocie trwa 18 miesięcy - zawarcie umowy w sprawie integracji na rynku pracy. Umowa ta powinna przewidywać co najmniej indywidualną ofertę usług mających pomóc w znalezieniu pracy i powinna wskazywać punkt kompleksowej obsługi.
Ułatwiały sprawne i bezpieczne przekazywanie między stosownymi usługodawcami istotnych informacji o historii wsparcia zarejestrowanych osób długotrwale bezrobotnych oraz indywidualnych ocen, zgodne z przepisami o ochronie danych, dla zapewnienia ciągłości usług.
Umożliwiały lepsze rozpowszechnianie wśród właściwych usługodawców istotnych informacji o ofertach pracy i możliwościach szkoleń oraz zapewniały, aby informacje te docierały do osób długotrwale bezrobotnych.
Bliższe kontakty z pracodawcami
NINIEJSZYM ZALECA, ABY PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE I KOMISJA:
Ocena i monitorowanie
NINIEJSZYM ZALECA, ABY KOMISJA:
