12 grudnia 2024 r., w środę, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) odpowiedział na wszystkie cztery pytania Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Nie przesądził on o bezprawności restrukturyzacji Getin Noble Banku, ani też nie dał „frankowiczom” prawa do odszkodowania od Skarbu Państwa.
Zdaniem trybunału zarzuty skarżących dotyczące braku przeciwdziałania konfliktom interesów powinny zostać zbadane przez sąd krajowy. Ostatecznie to sądy administracyjne, badając m.in. te zarzuty, rozstrzygną, czy decyzje Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) zostały wydane z naruszeniem prawa, czy też nie, co będzie miało kluczowe znaczenie dla możliwości uzyskania odszkodowania.
Czytaj też: Dziś TSUE orzeknie, czy frankowicze z Getinu dostaną odszkodowanie
10 tysięcy skarg trafi jednak na wokandę
TSUE uznał, że regulacje unijne przyznają wszystkim osobom, których dotyczy rozpatrywana decyzja, prawo do jej zaskarżenia przed sądem. Osoby te nie mogą zostać pozbawione prawa do podniesienia własnych zarzutów na poparcie skargi na sporną decyzję. Zbadanie co do istoty wyłącznie skargi wniesionej przez radę nadzorczą banku oraz okoliczność, że wyrok w przedmiocie tej skargi będzie wywoływał skutki wobec wszystkich, nie pozwalają uznać, że zapewnione zostało prawo do skutecznego środka prawnego każdej innej osoby.
Co to oznacza w praktyce? Przede wszystkim to, że WSA będzie musiał rozpatrzyć wszystkie skargi kredytobiorców na decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A., które do niego wpłynęły, a nie tylko tylko jedną skargę podmiotu nadzorującego restrukturyzację Getin Noble Bank. Przed WSA więc duże wyzwanie, ponieważ szacuje się, że do tego sądu trafiło ok. 10 tys. skarg kredytobiorców.
Decyzja BFG ważna?
Trybunał przesądził, że w przypadku wykonywania kilku funkcji przez krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji prawo Unii przewiduje, że przy wykonywaniu zadania w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji podejmowanie decyzji przez ten organ powinno być chronione przed wszelkimi wpływami wewnętrznymi niemającymi związku z tym zadaniem. W stosunku do jego innych funkcji prawo Unii nakłada obowiązek przyjęcia uzgodnień strukturalnych w celu zapewnienia niezależności operacyjnej organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji i uniknięcia konfliktu interesów. W braku wewnętrznych przepisów na piśmie mających na celu zapewnienie tej niezależności, przestrzeganie tych wymogów może wynikać ze środków organizacyjnych i innych środków.
Ponadto brak publikacji tych przepisów nie powoduje automatycznie nieważności decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Do organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji należy jednak ustalenie, czy przepisy te były przestrzegane, a co za tym idzie jego decyzja została podjęta wyłącznie z myślą o osiągnięciu celów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.
- Jednym z elementów sporu sądowoadministracyjnego między podmiotami skarżącymi decyzję w przedmiocie wszczęcia przymusowej restrukturyzacji GNB a Bankowym Funduszem Gwarancyjnym było to, czy na Bankowym Funduszu Gwarancyjnym spoczywał prawny obowiązek dokonania oddzielenia w swoich strukturach funkcji organu ds. przymusowej restrukturyzacji od innych funkcji wykonywanych przez ten organ funkcji gwaranta depozytów oraz kuratora banku GNB w celu przeciwdziałania konfliktom interesów. W dzisiejszym wyroku TSUE potwierdził stanowisko skarżących, uznając, że funkcje te wymagały oddzielenia - twierdzi Maciej Orkusz, adwokat, partner w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka sp. k. oraz Michał Cecerko, radca prawny i partner w DZP.
Według nich nie jest zatem tak, jak twierdził BFG, że funkcja kuratorska i funkcja gwaranta depozytów stanowią funkcje pełnione w tym samym celu co funkcja organu resolution, czy też funkcje tożsame z funkcją organu resolution.
- Jednocześnie, w sytuacji gdy oddzielenie ww. funkcji nie zostało dokonane w oparciu o opublikowane przepisy prawa lub przepisy wewnętrzne organu, TSUE uznał, że na Bankowym Funduszu Gwarancyjnym spoczywa obowiązek wykazania wprowadzenia i zastosowania wystarczających środków organizacyjnych lub innych środków mających na celu sprostanie wymogom art. 3 ust. 3 dyrektywy. Zadaniem sądów administracyjnych w postępowaniach krajowych będzie zatem dokonanie weryfikacji, czy stosowne przepisy dotyczące odseparowania różnych funkcji organu zostały opublikowane, a w braku ich publikacji zbadanie, czy w skarżonych decyzjach organ wykazał zastosowanie w swojej organizacji środków służących separacji funkcji i unikania konfliktów interesów - podkreśla.
Cena promocyjna: 114.29 zł
|Cena regularna: 127 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 88.9 zł
Co z odszkodowaniem od państwa?
W opinii prawników bankowych konsekwencją wydanego dzisiaj wyroku TSUE będzie w zasadzie zablokowanie drogi do dochodzenia od Skarbu Państwa i BFG roszczeń odszkodowawczych w związku z wydaniem tej decyzji. Wynika to z tego, że wyrok TSUE podważa argumentację skarżących decyzję BFG i sprawia, że sąd administracyjny rozpoznający ich skargi nie może automatycznie uznać, że decyzja BFG została wydana niezgodnie z prawem z tego tylko względu, że polska ustawa o BFG nie zawiera przepisów, które regulowałyby kwestie unormowane na poziomie regulaminów i praktyk organizacyjnych przyjętych w BFG.
Ale nie wszyscy prawnicy tak uważają. Część uspokaja.
- TSUE nie przesądził o bezprawności restrukturyzacji Getin Noble Banku, ani też nie dał „frankowiczom” prawa do odszkodowania od Skarbu Państwa - uważa Radosław Górski, radca prawny z Kancelarii Prawnej Radosław Górski i Wspólnicy.
- Trybunał potwierdził jednak w wyroku, że zarzuty skarżących dotyczące braku przeciwdziałania konfliktom interesów powinny zostać zbadane przez sąd krajowy. Ostatecznie to sądy administracyjne, badając m.in. te zarzuty, rozstrzygną, czy decyzje BFG zostały wydane z naruszeniem prawa, czy też nie, co będzie miało kluczowe znaczenie dla możliwości uzyskania odszkodowania - wyjaśnia mec. Maciej Orkusz.
Natomiast Marcin Szołajski, radca prawny z Szołajski Legal Group, nie ma wątpliwości, że wyrok TSUE może być niewątpliwie przyczynkiem do dochodzenia odszkodowań od Skarbu Państwa. Z orzeczenia Trybunału wynika bowiem, że przepisy unijne odnoszące się do obowiązku zapewnienia niezależności operacyjnej i braku konfliktu interesów dotyczą również takiej instytucji, jak Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
- Uważam, że bardzo ważne z perspektywy kredytobiorców jest to, że Trybunał uznał, iż nawet jeżeli sąd krajowy oddali skargę złożoną przez organ objęty procedurą restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, nie można z góry założyć, iż zapewniono skuteczny środek prawny względem wszystkich osób, których wspomniana decyzja dotyczy i które również ją zaskarżyły. To oznacza, że nawet niekorzystne dla kredytobiorców rozstrzygnięcie, w sprawie, w której zadano pytania do TSUE, nie przekreśla szans na dochodzenie odszkodowań od Skarbu Państwa - komentuje.
Cztery pytania
Pytania WSA do TSUE były następujące:
- czy art. 85 ust. 2 i 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z 15 maja 2014 r. ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych należy interpretować w ten sposób, że w przypadku wniesienia przez radę nadzorczą podmiotu w restrukturyzacji skargi do krajowego sądu administracyjnego na decyzję w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji, skuteczny środek ochrony prawnej uznaje się za zapewniony także osobom, które w zaskarżeniu tej decyzji upatrują ochrony swojego interesu prawnego, w sytuacji gdy sąd, dokonując kontroli zaskarżonej decyzji nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, a prawomocny wyrok, wydany w wyniku rozpoznania tej skargi jest skuteczny erga omnes i gdy możliwość uzyskania przez te osoby ochrony ich interesu prawnego nie jest uzależniona od odrębnego wniesienia przez nie skargi do sądu administracyjnego na powyższą decyzję?
- czy art. 85 ust. 3 dyrektywy 2014/59/UE wprowadzający wymóg sprawnej kontroli sądowej oraz art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej, stanowiące o skutecznej ochronie prawnej, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie zastosowaniu przepisu proceduralnego państwa członkowskiego, który zobowiązuje krajowy sąd administracyjny do łącznego rozpoznania wszystkich skarg, jakie zostały wniesione do tego sądu na decyzję organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, w sytuacji gdy zastosowanie tego przepisu wraz z innymi wymogami krajowej procedury sądowoadministracyjnej powoduje, że z uwagi na znaczną ilość takich skarg wydanie wyroku w sprawie może okazać się nadmiernie utrudnione o ile w ogóle możliwe w rozsądnym terminie?
- czy art. 3 ust. 3 dyrektywy 2014/59/UE należy interpretować w ten sposób, że pozwala on państwu członkowskiemu na niedokonywanie strukturalnego oddzielenia - dla zagwarantowania operacyjnej niezależności i uniknięcia konfliktu interesów - funkcji organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji od innych funkcji tego organu jako ustawowego gwaranta depozytów bankowych lub kuratora banku (tymczasowego administratora) ustanowionego na podstawie decyzji krajowego organu właściwego dla nadzoru do celów rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i dyrektywy 2013/36/UE?
- czy art. 3 ust. 3 dyrektywy 2014/59/UE należy interpretować w ten sposób, że w przypadku uchybienia przez państwo członkowskie obowiązkowi ustanowienia odpowiednich uzgodnień strukturalnych dla zagwarantowania operacyjnej niezależności i uniknięcia konfliktu interesów pomiędzy funkcjami nadzoru na mocy rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i dyrektywy 2013/36/UE lub innymi funkcjami odpowiedniego organu a funkcjami organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, warunek operacyjnej niezależności i uniknięcia konfliktu interesów może być uznany za spełniony, jeśli krajowy sąd administracyjny kontrolujący decyzję w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji uzna, że zastosowane inne rozwiązania organizacyjne i działania faktyczne organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, były wystarczające dla osiągnięcia tego skutku?
sygnatura akt C-118/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
