P7_TC1-COD(2012)0199(Dz.U.UE C z dnia 15 grudnia 2016 r.)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 167 ust. 5 tiret pierwsze,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinie Komitetu Regionów 1 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 2 ,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) ma na celu tworzenie coraz ściślejszego związku między narodami Europy i powierza Unii zadania w zakresie, między innymi, przyczyniania się do rozkwitu kultur państw członkowskich, w poszanowaniu ich różnorodności narodowej i regionalnej, równocześnie podkreślając znaczenie wspólnego dziedzictwa kulturowego. W tym względzie Unia - jeśli to niezbędne - wspiera i uzupełnia działania państw członkowskich na rzecz pogłębienia znajomości i usprawnienia rozpowszechniania kultury i historii narodów europejskich.
(2) W komunikacie Komisji ▌ dotyczącym Europejskiej agendy kultury w dobie globalizacji świata ▌ , który Rada potwierdziła rezolucją z dnia 16 listopada 2007 r. ▌ 3 , a Parlament Europejski rezolucją z dnia 10 kwietnia 2008 r. 4 , wyznacza się cele przyszłych działań Unii w dziedzinie kultury. Działania te powinny promować różnorodność kulturową oraz dialog międzykulturowy. Powinny one również propagować kulturę jako katalizator kreatywności w kontekście wzrostu gospodarczego i miejsc pracy, a także jako istotny element stosunków międzynarodowych Unii.
(2a)Celem Konwencji UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego, która weszła w życie z dniem 18 marca 2007 r. i której Unia jest stroną, jest ochrona i promowanie różnorodności kulturowej, sprzyjanie interkulturowości i uświadamianie wartości różnorodności kulturowej na płaszczyźnie lokalnej, krajowej i międzynarodowej.
(3) Decyzja nr 1622/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 5 ▌ ustanowiła działanie Wspólnoty na rzecz obchodów "Europejskiej Stolicy Kultury" w latach 2007-2019.
(4) Z ocen działania na rzecz obchodów Europejskich Stolic Kultury oraz z konsultacji społecznej dotyczącej przyszłego działania po 2019 r. wynika, że stolice kultury stały się stopniowo jedną z najambitniejszych inicjatyw kulturalnych w Europie, a zarazem jedną z najbardziej cenionych przez obywateli Europy.
(5) Miasta, którym przyznano tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, stopniowo dodają do pierwotnych celów tego tytułu - czyli podkreślania bogactwa i różnorodności kultur europejskich i cech im wspólnych oraz pogłębiania wzajemnego zrozumienia między obywatelami Europy - nowy wymiar: wykorzystując efekt dźwigni związany z tytułem, stymulują szerzej pojęty rozwój miasta zgodnie z jego strategią i priorytetami.
(6) Cele niniejszego działania na rzecz Europejskich Stolic Kultury są w pełni zgodne z celami programu "Kreatywna Europa" ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1295/2013 6 , który w swym założeniu zmierza do zachowania, rozwijania i propagowania europejskiej różnorodności kulturowej i językowej, promowania dziedzictwa kulturowego Europy oraz wzmocnienia konkurencyjności europejskiego sektora kultury i sektora kreatywnego, zwłaszcza sektora audiowizualnego, by w ten sposób wspierać inteligentny, trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu. Pomagają one także wzmacniać poczucie przynależności do wspólnego obszaru kulturowego oraz stymulować dialog międzykulturowy i wzajemne zrozumienie.
(6a) Do realizacji tych celów ważne jest rozwijanie przez miasta, którym przyznano tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, kontaktów między ich sektorami kulturalnymi i kreatywnymi a takimi sektorami, jak edukacja, badania, środowisko naturalne, rozwój obszarów miejskich czy turystyka kulturalna. Przeszłość pokazuje zwłaszcza możliwości Europejskich Stolic Kultury w działaniu jako siła napędzająca rozwój lokalny i turystykę kulturalną, co podkreślono w komunikacie Komisji z dnia 30 czerwca 2010 r. pt. "Europa jako najpopularniejszy kierunek turystyczny na świecie - nowe ramy polityczne dla europejskiego sektora turystycznego", który został przyjęty z zadowoleniem przez Radę w rezolucji z dnia 12 października 2010 r. 7 oraz potwierdzony przez Parlament Europejski w rezolucji z dnia 27 września 2011 r. 8
(6b) Dla miast, którym przyznano tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, ważne jest także wspieranie włączenia społecznego i równości szans oraz dokładanie wszelkich starań, aby zapewnić możliwie najszersze zaangażowanie wszystkich części składowych społeczeństwa obywatelskiego w przygotowanie i realizację programu kulturalnego, ze szczególnym uwzględnieniem grup marginalizowanych i znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społecznej.
(7) Przeprowadzone oceny oraz konsultacja społeczna zdecydowanie pokazały, że Europejskie Stolice Kultury niosą ze sobą wiele potencjalnych korzyści, pod warunkiem że starannie je zaplanowano. Pozostają one w pierwszym rzędzie inicjatywą kulturalną, ale mogą przynieść również znaczące korzyści społeczne i gospodarcze, zwłaszcza gdy zostają wpisane w długoterminową i opartą na kulturze strategię rozwoju danego miasta.
(8) Niniejsze działanie Europejskie Stolice Kultury wiąże się również z wieloma wyzwaniami. Organizacja rocznego programu działań kulturalnych wiąże się z dużym wysiłkiem. Wykorzystanie związanego z tym potencjału udało się niektórym Europejskim Stolicom Kultury bardziej niż innym. Dlatego też należy wzmocnić działanie na rzecz Europejskich Stolic Kultury, aby pomóc wszystkim miastom w najlepszym wykorzystaniu zdobytego tytułu.
(9) Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury powinien być nadal zastrzeżony dla miast, niezależnie od ich wielkości, ale - celem dotarcia do szerszego kręgu odbiorców i dla zwiększenia oddziaływania inicjatywy - miasta te powinny mieć nadal możliwość zaangażowania otaczającej je strefy.
(10) Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury powinien być nadal przyznawany w oparciu o program kulturalny przygotowany specjalnie dla Europejskiej Stolicy Kultury i posiadający bardzo silny wymiar europejski ▌ . ▌ Program ten powinien być również częścią bardziej długoterminowej strategii o trwałym wpływie na rozwój lokalnego środowiska gospodarczego, kulturalnego i społecznego.
(11) Dwuetapowy proces wyboru oparty na uporządkowanym chronologicznie wykazie państw członkowskich i przeprowadzony przez ▌ zespół niezależnych ekspertów ("zespół ekspertów") sprawdził się jako uczciwy i przejrzysty. Proces ten umożliwił miastom udoskonalenie złożonych wniosków między etapem wyboru wstępnego a etapem ostatecznego wyboru w oparciu o porady fachowe otrzymane od zespołu ekspertów. Pozwolił on również na równomierne rozmieszczenie Europejskich Stolic Kultury we wszystkich państwach członkowskich. Ponadto aby zapewnić ciągłość działania i uniknąć utraty doświadczeń i know-how, jaka miałaby miejsce w przypadku jednoczesnej wymiany wszystkich członków, wymiana członków zespołu ekspertów powinna odbywać się stopniowo.
(11a) Należy zapewnić państwom członkowskim dostęp do krajowej wiedzy specjalistycznej poprzez umożliwienie państwom członkowskim powoływania maksymalnie dwóch ekspertów do zespołu ekspertów odpowiedzialnego za wybór i monitorowanie miast.
(12) Kryteria wyboru powinny zostać uściślone, poprzez co miasta otrzymałyby lepsze wytyczne na temat celów i wymogów do spełnienia, aby uzyskać tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Kryteria wyboru powinny też być łatwiejsze do mierzenia, aby wesprzeć ▌ zespół ekspertów w wyborze i monitorowaniu miast. W związku z tym szczególną uwagę należy zwrócić na plany miast kandydujących dotyczące działań odnoszących się do spuścizny, wpisanych w długoterminową strategię polityki kulturalnej, co może mieć trwały wpływ kulturalny, gospodarczy i społeczny.
(13) Etap przygotowawczy, mający miejsce między wyznaczeniem miasta a rokiem obchodów, ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia obchodów Europejskiej Stolicy Kultury. Zainteresowane strony są w dużym stopniu zgodne co do tego, że wprowadzone decyzją nr 1622/2006/WE środki towarzyszące były bardzo przydatne dla miast. Środki te należy dodatkowo rozbudować, w szczególności w drodze częstszych posiedzeń i wizyt monitorujących przeprowadzanych przez członków zespołu ekspertów w miastach, a także w drodze dalszego pogłębienia wymiany doświadczeń między byłymi, obecnymi i przyszłymi Europejskimi Stolicami Kultury, włączając w to miasta kandydujące. Wyznaczone miasta mogą także rozwijać dodatkowe więzi z innymi Europejskimi Stolicami Kultury.
(14) Nagroda im. Meliny Mercouri osiągnęła silną wartość symboliczną, o wiele większą od rzeczywistej kwoty pieniężnej, która w ramach nagrody może zostać przyznana przez Komisję. Należy jednak uściślić i zaostrzyć warunki wypłaty nagrody, by w ten sposób zapewnić wypełnienie przez wyznaczone miasta spoczywających na nich zobowiązań.
(14a) Miasta kandydujące powinny zbadać możliwości - w miarę potrzeby - wykorzystania wsparcia finansowego ze strony programów i funduszy unijnych.
(15) Zainteresowane miasta muszą zadbać o to, aby ze wszystkich materiałów informacyjnych jasno wynikało, że Europejskie Stolice Kultury są działaniem unijnym.
(16) Z przeprowadzonych przez Komisję ocen wyników poprzednich obchodów Europejskich Stolic Kultury nie można uzyskać danych źródłowych dotyczących wpływu obchodów. Oceny te opierają się na danych zgromadzonych na szczeblu lokalnym. W związku z tym kluczową rolę w procesie oceny powinny odgrywać miasta, które powinny wprowadzić skuteczne mechanizmy pomiaru.
(17) Doświadczenia z przeszłości pokazały, że udział krajów kandydujących może pomóc im zbliżyć się do Unii Europejskiej poprzez podkreślenie wspólnych aspektów kultur europejskich. Dlatego też działanie na rzecz Europejskich Stolic Kultury powinno znów być otwarte na udział krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących po 2019 r.
(17a)Aby zachować jednak zasadę równości wobec miast w państwach członkowskich, każde miasto w krajach kandydujących, jak i w potencjalnych krajach kandydujących powinno mieć prawo do udziału tylko w jednym konkursie w okresie od 2020 r. do 2033 r. Ponadto, również aby zachować zasadę równości wobec państw członkowskich, każdy kraj kandydujący lub potencjalny kraj kandydujący powinien móc być gospodarzem obchodów jedynie jeden raz w okresie od 2020 r. do 2033 r. Z tego względu miasta z krajów kandydujących lub potencjalnych krajów kandydujących, którym przyznano już organizację obchodów w okresie objętym niniejszą decyzją, nie mogą uczestniczyć w kolejnych konkursach w tym samym okresie.
(18) W celu zapewnienia jednolitych warunków wdrażania niniejszej decyzji, a w szczególności przepisów dotyczących wyznaczania Europejskich Stolic Kultury, Komisji powinny zostać przyznane uprawnienia wykonawcze.
(19) Decyzję nr 1622/2006/WE należy uchylić i zastąpić niniejszą decyzją. Jej przepisy powinny jednak obowiązywać w odniesieniu do wszystkich Europejskich Stolic Kultury do 2019 r., które zostały już wyznaczone lub w stosunku do których trwa proces wyznaczania.
(20) Ponieważ cele niniejszej decyzji, tj. ochrona i propagowanie różnorodności kultur w Europie, podkreślanie cech im wspólnych oraz wspieranie wkładu kultury w długoterminowy rozwój miast, nie mogą zostać w wystarczającym stopniu osiągnięte przez państwa członkowskie z uwagi w szczególności na potrzebę wspólnych, jasnych i przejrzystych kryteriów i procedur związanych z wyborem i monitorowaniem Europejskich Stolic Kultury, a także na potrzebę głębszej koordynacji między państwami członkowskimi, natomiast możliwe jest, z uwagi na skalę i oczekiwane skutki niniejszego działania, lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza decyzja nie wykracza poza to, co jest niezbędne dla osiągnięcia tych celów,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DECYZJĘ: