Akty Prawne
Dziennik Ustaw
Dz.U.2003.159.1540

Podstawy programowe kształcenia w zawodach: cukiernik, mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim, ogrodnik, operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego, piekarz, rolnik, rybak śródlądowy, rzeźnik-wędliniarz, technik agrobiznesu, technik hodowca koni, technik inżynierii środowiska i melioracji, technik mechanizacji rolnictwa, technik ogrodnik, technik pszczelarz, technik rolnik, technik rybactwa śródlądowego, technik technologii żywności i technik żywienia i gospodarstwa domowego.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU 1

z dnia 4 czerwca 2003 r.

w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach: cukiernik, mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim, ogrodnik, operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego, piekarz, rolnik, rybak śródlądowy, rzeźnik-wędliniarz, technik agrobiznesu, technik hodowca koni, technik inżynierii środowiska i melioracji, technik mechanizacji rolnictwa, technik ogrodnik, technik pszczelarz, technik rolnik, technik rybactwa śródlądowego, technik technologii żywności i technik żywienia i gospodarstwa domowego

Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, z późn. zm. 2 ) zarządza się, co następuje:

§ 1.

Określa się podstawy programowe kształcenia w następujących zawodach objętych klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, stanowiącą załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. Nr 63, poz. 571):

ZAŁĄCZNIK Nr 1

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE CUKIERNIK

SYMBOL CYFROWY: 741[01]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) wybierać, przygotowywać i oceniać surowce do przerobu, dozwolone substancje dodatkowe oraz substancje pomagające w przetwarzaniu;

2) rozróżniać grupy produktów cukierniczych oraz oceniać ich wartość kaloryczną;

3) dobierać, obsługiwać oraz nadzorować pracę maszyn i urządzeń niezbędnych w produkcji cukierniczej;

4) czyścić, myć, dezynfekować i konserwować maszyny, urządzenia i drobny sprzęt cukierniczy;

5) prowadzić procesy produkcji w sposób zapewniający właściwą, zgodną z normami, jakość półproduktów i gotowych wyrobów cukierniczych oraz bezpieczeństwo żywności;

6) prowadzić wypiek, chłodzić i pakować wyroby cukiernicze;

7) analizować zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, i ustalać krytyczne punkty kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Point - HACCP) w procesach produkcji, prowadzonych w zakładzie cukierniczym;

8) prowadzić procesy technologiczne z zachowaniem zasad dobrej praktyki produkcyjnej (Good Manufacturing Practice - GMP) i dobrej praktyki higienicznej (Good Hygiene Practice - GHP);

9) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

10) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

11) radzić sobie w sytuacjach problemowych;

12) samodzielnie podejmować decyzje;

13) organizować i oceniać własną pracę;

14) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

15) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

16) kierować pracą innych i efektywnie współdziałać w zespole;

17) prowadzić dokumentację produkcji oraz rozliczenia technologiczne zużycia surowców i półfabrykatów;

18) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

19) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

20) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa żywności;

21) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

22) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

23) doskonalić umiejętności zawodowe;

24) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych "Podstawy przedsiębiorczości".

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) dobry stan zdrowia;

2) sprawność i wytrzymałość fizyczna;

3) zdolności manualne;

4) poczucie odpowiedzialności;

5) umiejętności dekoratorskie, umiejętność rozróżniania kolorów i smaków.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie cukiernik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) dobierania, eksploatacji i konserwacji narzędzi i maszyn stosowanych w produkcji wyrobów cukierniczych;

2) dobierania surowców do produkcji określonego wyrobu cukierniczego;

3) sporządzania wyrobów cukierniczych według określonych receptur i technologii, zarówno w zakładzie rzemieślniczym, jak i w dużym zakładzie produkcyjnym.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie cukiernik może podejmować pracę w zakładzie wytwarzającym artykuły cukiernicze, takie jak: ciasta, wyroby czekoladowe, lody, pieczywo cukiernicze, wyroby karmelowe. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie cukiernik powinna posiadać następujące pracownie:

1) produkcji cukierniczej;

2) techniki cukierniczej;

3) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno-lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty, instrukcje technologiczne, receptury.

Pracownia produkcji cukierniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) plansze i foliogramy przedstawiające schematy technologiczne, skład chemiczny surowców, schematy maszyn i urządzeń produkcyjnych, tabele parametrów;

2) zestawy i eksponaty: drobny sprzęt do produkcji cukierniczej, makiety oraz modele maszyn i urządzeń do produkcji cukierniczej, próbki surowców, dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu, opakowania jednostkowe i transportowe, atrapy wybranych rodzajów wyrobów cukierniczych;

3) zestaw urządzeń do przeprowadzania próbnego wypieku i badania cech fizycznych wyrobów cukierniczych;

4) surowce do przerobu, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu.

Pracownia techniki cukierniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) modele i atrapy maszyn i urządzeń stosowanych w procesie technologicznym, procesach pomocniczych oraz w kontroli produkcji;

2) normy jakościowe, instrukcje i dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn i urządzeń;

3) przekroje maszyn i urządzeń oraz maszyny wyłączone z ruchu dla celów dydaktycznych.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

5. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) produkcja cukiernicza;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Produkcja cukiernicza	50
Techniczny	20
Ekonomiczny	10
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA CUKIERNICZA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wskazywać rolę i kierunki rozwoju produkcji cukierniczej;

2) stosować przepisy i normy obowiązujące w produkcji cukierniczej;

3) klasyfikować i oceniać surowce cukiernicze;

4) stosować materiały pomocnicze niezbędne w produkcji cukierniczej;

5) charakteryzować czynniki kształtujące jakość wyrobów cukierniczych;

6) wskazywać wykorzystanie drobnoustrojów w przetwórstwie spożywczym;

7) określać znaczenie higieny w produkcji cukierniczej;

8) sporządzać półprodukty i wyroby gotowe z:

a) ciasta parzonego i drożdżowego,

b) ciasta kruchego i półkruchego,

c) ciasta piernikowego,

d) ciasta francuskiego i półfrancuskiego,

e) ciasta biszkoptowego i biszkoptowo-tłuszczowego,

f) ciasta bezowego, orzechowego, migdałowego i kokosowego,

g) mieszanki lodziarskiej,

h) mas i kremów cukierniczych,

i) pomad, polewy, lukrów, ponczów i wyrobów owocowych,

j) kuwertury;

9) sporządzać:

a) suche pieczywo cukiernicze - herbatniki, wafle, precle, obwarzanki,

b) wyroby wschodnie - sezamki, makagigi, nugaty,

c) pomadki mleczne,

d) karmelki,

e) odlewy cukrowe,

f) figurki marcepanowe,

g) wyroby z czekolady (praliny, ozdoby z czekolady);

10) formować i wypiekać lub smażyć wyroby cukiernicze w zależności od rodzaju ciasta bądź masy;

11) przekładać i nadziewać różnymi masami, wykańczać glazurą, galaretką lub kuwerturą, w zależności od rodzaju ciast, ciastek oraz innych wyrobów cukierniczych;

12) przeprowadzać ocenę organoleptyczną w poszczególnych fazach procesu technologicznego;

13) dekorować wyroby cukiernicze;

14) pakować i konfekcjonować wyroby cukiernicze;

15) czyścić, myć, dezynfekować, konserwować urządzenia mechaniczne i pomieszczenia produkcyjne;

16) charakteryzować procesy fizykochemiczne, chemiczne i biochemiczne;

17) oceniać wpływ poszczególnych etapów procesów technologicznych produkcji cukierniczej na jakość zdrowotną produktu końcowego;

18) analizować i ograniczać zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, a także wskazywać i monitorować punkty krytyczne w procesie produkcji oraz podejmować działania korygujące zgodnie z zasadami systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (HACCP);

19) organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii;

20) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas produkcji cukierniczej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) znaczenie i rola żywności w życiu człowieka;

2) składniki żywności;

3) normalizacja i certyfikacja w technologii żywności, bezpieczeństwo żywności;

4) surowce, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu stosowane w produkcji cukierniczej;

5) materiały pomocnicze stosowane w produkcji cukierniczej;

6) rola drobnoustrojów w przetwórstwie spożywczym;

7) metody utrwalania żywności;

8) metody pakowania i konfekcjonowania żywności;

9) procesy fizykochemiczne, chemiczne i biochemiczne zachodzące w żywności;

10) procesy technologiczne produkcji wyrobów cukierniczych:

a) ciasta parzonego i drożdżowego,

b) ciasta kruchego i półkruchego,

c) ciasta piernikowego,

d) ciasta francuskiego i półfrancuskiego,

e) ciasta biszkoptowego i biszkoptowo-tłuszczowego,

f) ciasta bezowego, orzechowego, migdałowego i kokosowego,

g) mieszanki lodziarskiej,

h) mas i kremów cukierniczych,

i) pomad, polewy, lukrów i ponczów,

j) wyrobów owocowych (galaretek, owoców kandyzowanych, owoców w syropie),

k) suchego pieczywa cukierniczego,

l) słodyczy wschodnich,

m) karmelków,

n) odlewów cukrowych,

o) figurek marcepanowych,

p) wyrobów czekoladowych;

11) punkty krytyczne w procesie produkcji wyrobów cukierniczych;

12) higiena produkcji cukierniczej;

13) systemy zapewniania jakości zdrowotnej wyrobów cukierniczych;

14) bezpieczeństwo gotowych wyrobów cukierniczych;

15) zagrożenia dla środowiska ze strony przemysłu spożywczego;

16) zasady ergonomii oraz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska w zakładach cukierniczych;

17) dokumentacja produkcyjna i rozliczeniowa zużycia surowców i półfabrykatów, stosowanych w produkcji cukierniczej;

18) przepisy prawa dotyczące warunków zdrowotnych żywności i żywienia w Polsce i Unii Europejskiej.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) opisywać znaczenie techniki w przetwórstwie spożywczym;

2) opisywać specyfikę maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji cukierniczej;

3) posługiwać się instrukcjami obsługi i dokumentacją techniczno-ruchową maszyn stosowanych w produkcji cukierniczej;

4) oceniać przydatność materiałów konstrukcyjnych w przetwórstwie żywności;

5) określać następstwa korozji i zużycia materiałów konstrukcyjnych oraz wskazywać sposoby zapobiegania;

6) identyfikować główne części oraz zespoły maszyn i urządzeń;

7) racjonalnie wykorzystywać energię elektryczną;

8) przedstawiać zasady działania typowych urządzeń elektrycznych;

9) posługiwać się urządzeniami kontrolno-pomiarowymi stosowanymi w produkcji cukierniczej;

10) rozpoznawać instalacje techniczne znajdujące się w zakładzie cukierniczym i ich oznakowanie;

11) obsługiwać układy sterujące pracą maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji cukierniczej;

12) charakteryzować rodzaje i przeznaczenie zabezpieczeń stosowanych w maszynach i urządzeniach stosowanych w produkcji cukierniczej;

13) charakteryzować środki transportu wewnętrznego w zakładach cukierniczych;

14) obsługiwać urządzenia chłodnicze stosowane w produkcji cukierniczej;

15) dobierać i obsługiwać maszyny i urządzenia do procesów technologicznych produkcji cukierniczej;

16) wyjaśniać działanie maszyn i urządzeń do przetwarzania surowców stosowanych w produkcji cukierniczej;

17) przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu sprzętu, maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji cukierniczej;

18) diagnozować usterki, wykonywać drobne naprawy i konserwować sprzęt, maszyny i urządzenia stosowane w produkcji cukierniczej;

19) charakteryzować urządzenia energetyczne, do uzdatniania wody, oczyszczania ścieków, zatrzymywania pyłów i gazów;

20) określać przyczyny powstawania pożarów i sposoby przeciwdziałania;

21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji cukierniczej;

22) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) dokumentacja techniczna;

2) materiały konstrukcyjne;

3) zasady działania oraz budowa maszyn, urządzeń i instalacji technicznych;

4) aparatura kontrolno-pomiarowa stosowana w produkcji cukierniczej;

5) układy sterowania i zabezpieczenia w maszynach i urządzeniach;

6) ogólna klasyfikacja maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji cukierniczej;

7) ogólne zasady eksploatacji maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji cukierniczej;

8) transport;

9) urządzenia chłodnicze stosowane w produkcji cukierniczej;

10) urządzenia energetyczne;

11) gospodarka wodno-ściekowa w zakładach cukierniczych;

12) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi maszyn, urządzeń i instalacji stosowanych w produkcji cukierniczej;

13) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) objaśniać zasady i zakres działalności gospodarczej w przetwórstwie żywności;

4) określać możliwości i bariery rozwoju działalności gospodarczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

6) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

7) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

8) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

9) rozróżniać i obliczać podatki;

10) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

11) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz przetwórstwa spożywczego;

12) wskazywać korzyści i zagrożenia dla przetwórstwa spożywczego związane z integracją z Unią Europejską;

13) stosować strategie marketingowe;

14) stosować przepisy prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa finansowego;

15) korzystać z różnych źródeł informacji;

16) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) działalność gospodarcza w przetwórstwie spożywczym;

4) przedsiębiorstwa;

5) zarządzanie i kierowanie przedsiębiorstwem;

6) dokumentacja działalności przedsiębiorstwa;

7) rachunek ekonomiczny;

8) uproszczone formy rachunkowości;

9) instytucje przetwórstwa spożywczego;

10) integracja międzynarodowa;

11) marketing w przedsiębiorstwie;

12) wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa finansowego;

13) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 2

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MECHANIK-OPERATOR POJAZDÓW I MASZYN ROLNICZYCH

SYMBOL CYFROWY: 723[03]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) czytać i interpretować rysunki wykonawcze i złożeniowe;

2) wykonywać proste szkice i rysunki części i zespołów maszyn;

3) posługiwać się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną;

4) charakteryzować materiały konstrukcyjne stosowane w technice rolniczej;

5) wykonywać podstawowe operacje z zakresu obróbki metali niezbędne przy naprawie maszyn i urządzeń rolniczych;

6) użytkować narzędzia, pojazdy, maszyny i urządzenia rolnicze;

7) stosować nowoczesne technologie napraw sprzętu rolniczego;

8) planować i wykonywać podstawowe zabiegi w wybranych technologiach produkcji rolniczej;

9) organizować stanowisko pracy do naprawy sprzętu rolniczego zgodnie z wymaganiami ergonomii;

10) prowadzić i obsługiwać pojazdy silnikowe w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B;

11) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

12) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

13) radzić sobie w sytuacjach problemowych;

14) samodzielnie podejmować decyzje;

15) organizować i oceniać własną pracę;

16) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

17) kierować pracą innych i efektywnie współdziałać w zespole;

18) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

19) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

20) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

21) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

22) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

23) doskonalić umiejętności zawodowe;

24) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) sprawność ruchowa;

2) zdolności manualne;

3) zainteresowania techniczne;

4) poczucie odpowiedzialności;

5) spostrzegawczość i podzielność uwagi;

6) systematyczność i dokładność;

7) opanowanie.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z eksploatacją i naprawą pojazdów i maszyn rolniczych.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych może podejmować pracę w przedsiębiorstwach technicznej obsługi wsi i rolnictwa. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Zawód mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: maszyn i narzędzi rolniczych, pojazdów silnikowych, maszyn melioracyjnych.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych powinna posiadać następujące pracownie:

1) maszyn i urządzeń rolniczych;

2) pojazdów silnikowych;

3) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia maszyn i urządzeń rolniczych oraz pracownia pojazdów silnikowych powinny być ponadto wyposażone w:

1) sprzęt pomiarowy;

2) przekroje, modele i atrapy pojazdów, maszyn i narzędzi oraz ich części;

3) próbki materiałów eksploatacyjnych.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) eksploatacyjno-naprawczy;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Eksploatacyjno-naprawczy	40
Techniczny	20
Ekonomiczny	10
Razem	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: EKSPLOATACYJNO-NAPRAWCZY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) rozpoznawać rodzaje i typy pojazdów silnikowych;

2) określać wymagania agrotechniczne, jakim powinny odpowiadać poszczególne narzędzia i maszyny rolnicze;

3) zestawiać agregaty rolnicze oraz dobierać narzędzia i maszyny rolnicze do określonej technologii produkcji rolniczej;

4) charakteryzować elementy składowe układów, zespołów i mechanizmów narzędzi, maszyn i pojazdów rolniczych;

5) planować i wykonywać podstawowe zabiegi w wybranych technologiach produkcji rolniczej;

6) oceniać stan techniczny sprzętu rolniczego oraz dokonywać konserwacji, regulacji i napraw;

7) przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu sprzętu technicznego;

8) stosować materiały eksploatacyjne;

9) stosować nowoczesne technologie w zakresie napraw sprzętu rolniczego;

10) organizować stanowisko pracy do diagnostyki, naprawy i obsługi sprzętu technicznego zgodnie z wymaganiami ergonomii;

11) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska przy eksploatacji, diagnozowaniu, naprawie i konserwacji sprzętu rolniczego;

12) stosować przepisy o ruchu drogowym;

13) prowadzić i obsługiwać pojazdy silnikowe w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B;

14) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) budowa i klasyfikacja pojazdów;

2) budowa i działanie silników spalinowych;

3) budowa i działanie układów napędowych pojazdów;

4) budowa i działanie układów jezdnych, kierowniczych, hamulcowych i zawieszenia;

5) budowa i działanie układów elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych;

6) urządzenia zaczepowe;

7) nadwozia pojazdów;

8) narzędzia i maszyny do uprawy roli;

9) maszyny do nawożenia;

10) maszyny do siewu i sadzenia;

11) narzędzia i maszyny do pielęgnacji oraz ochrony roślin;

12) maszyny do zbioru i konserwacji zielonek;

13) maszyny do zbioru zbóż;

14) maszyny do zbioru roślin okopowych;

15) mechanizacja produkcji zwierzęcej;

16) środki transportowe w rolnictwie;

17) eksploatacja i konserwacja sprzętu rolniczego;

18) naprawa maszyn rolniczych i pojazdów silnikowych;

19) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

20) przepisy o ruchu drogowym;

21) technika kierowania pojazdem silnikowym;

22) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wykonywać proste szkice i rysunki części i zespołów maszyn oraz instalacji;

2) czytać i interpretować rysunki schematyczne części i zespołów maszyn;

3) czytać dokumentację techniczną instalacji i zespołów maszyn i pojazdów;

4) rozróżniać podstawowe materiały konstrukcyjne oraz opisywać ich właściwości i zastosowanie;

5) wykonywać podstawowe operacje z zakresu obróbki metali;

6) charakteryzować i wykonywać połączenia rozłączne i nierozłączne;

7) wykonywać połączenia spawane, stosując podstawowe metody spawania;

8) wykonywać podstawowe operacje ślusarskie i blacharskie;

9) posługiwać się narzędziami pomiarowymi używanymi w warsztatach mechanicznych;

10) określać wykorzystanie prądu elektrycznego;

11) rozpoznawać i charakteryzować silniki i prądnice;

12) stosować ochrony instalacji elektrycznej, zapobiegające porażeniu prądem elektrycznym;

13) stosować układy elektroniczne w urządzeniach sterujących;

14) określać przyczyny powstawania typowych uszkodzeń maszyn i urządzeń;

15) obsługiwać urządzenia elektryczne stosowane w rolnictwie;

16) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas operacji obróbki metali i prac spawalniczych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy rysunku technicznego;

2) materiałoznawstwo;

3) pomiary i trasowanie;

4) obróbka ręczna metali;

5) obróbka plastyczna materiałów;

6) obróbka mechaniczna metali;

7) spawalnictwo;

8) części maszyn;

9) maszynoznawstwo ogólne;

10) obwody elektryczne prądu stałego i przemiennego;

11) instalacje elektryczne pojazdów;

12) podstawy elektroniki i automatyki;

13) urządzenia elektryczne w rolnictwie.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) objaśniać zasady i zakres działalności gospodarczej w agrobiznesie;

4) określać możliwości i bariery rozwoju działalności gospodarczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

6) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

7) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

8) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

9) rozróżniać i obliczać podatki;

10) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

11) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa;

12) wskazywać korzyści i zagrożenia dla agrobiznesu związane z integracją z Unią Europejską;

13) stosować strategie marketingowe;

14) stosować wybrane przepisy prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa finansowego;

15) korzystać z różnych źródeł informacji;

16) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) działalność gospodarcza w agrobiznesie;

4) przedsiębiorstwa;

5) zarządzanie i kierowanie przedsiębiorstwem;

6) dokumentacja działalności przedsiębiorstwa;

7) rachunek ekonomiczny;

8) uproszczone formy rachunkowości;

9) instytucje agrobiznesu;

10) integracja międzynarodowa;

11) marketing w przedsiębiorstwie;

12) wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa finansowego;

13) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 3

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MONTER-INSTALATOR URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH W BUDOWNICTWIE WIEJSKIM

SYMBOL CYFROWY 723[05]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) czytać i interpretować rysunki wykonawcze i złożeniowe;

2) wykonywać proste szkice i rysunki instalacji;

3) posługiwać się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną;

4) charakteryzować materiały konstrukcyjne stosowane w technice rolniczej;

5) wykonywać podstawowe operacje z zakresu obróbki metali niezbędne przy naprawie maszyn i urządzeń w budownictwie wiejskim;

6) wykonywać prace przygotowawcze i pomocnicze poprzedzające montaż instalacji wodno-kanalizacyjnych, centralnego ogrzewania, gazowych, elektrycznych i telefonicznych;

7) montować instalacje wodociągowe, kanalizacyjne, grzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne w budownictwie wiejskim;

8) montować maszyny i urządzenia techniczne;

9) dokonywać wstępnego rozruchu instalacji i urządzeń technicznych;

10) konserwować, regulować i naprawiać instalacje i urządzenia techniczne z wykorzystaniem nowoczesnych technologii;

11) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

12) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

13) radzić sobie w sytuacjach problemowych;

14) samodzielnie podejmować decyzje;

15) organizować i oceniać własną pracę;

16) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

17) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

18) kierować pracą innych i efektywnie współdziałać w zespole;

19) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

20) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

22) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

23) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

24) doskonalić umiejętności zawodowe;

25) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) sprawność ruchowa;

2) zdolności manualne;

3) zainteresowania techniczne;

4) poczucie odpowiedzialności;

5) spostrzegawczość i podzielność uwagi;

6) systematyczność i dokładność;

7) opanowanie.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter - instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim powinien być przygotowany do wykonywania prac instalacyjno-montażowych i obsługowo-naprawczych urządzeń technicznych w rolniczych przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim może podejmować pracę w rolniczych przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, zajmujących się montażem, naprawą i konserwacją urządzeń technicznych w budownictwie inwentarskim, szklarniach, suszarniach i chłodniach. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim powinna posiadać następujące pracownie:

1) techniczną;

2) technologii robót instalacyjnych;

3) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia techniczna i pracownia technologii robót instalacyjnych powinny być ponadto wyposażone w:

1) sprzęt pomiarowy;

2) przekroje, modele i atrapy maszyn i narzędzi;

3) części maszyn i narzędzi;

4) elementy instalacji urządzeń technicznych stosowanych w budownictwie wiejskim.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

5. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) instalacyjno-montażowy;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Instalacyjno-montażowy	40
Techniczny	30
Ekonomiczny	10
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: INSTALACYJNO-MONTAŻOWY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować pojęcia występujące w instalatorstwie;

2) charakteryzować budynki inwentarskie, szklarnie, przechowalnie i magazyny;

3) przygotowywać teren do montażu instalacji i porządkować go po zakończeniu prac;

4) montować proste konstrukcje stalowe i wyposażenie szklarni;

5) korzystać z materiałów, narzędzi, sprzętu i maszyn używanych przy robotach instalatorskich;

6) charakteryzować zasady działania urządzeń do zaopatrywania w wodę;

7) charakteryzować systemy ogrzewania i klimatyzacji;

8) charakteryzować budowę i działanie urządzeń chłodniczych;

9) charakteryzować urządzenia dźwigowe i transportu wewnętrznego;

10) montować urządzenia techniczne w budynkach inwentarskich;

11) charakteryzować instalacje gazowe, elektryczne, telefoniczne;

12) organizować stanowisko pracy z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;

13) korzystać z dokumentacji technicznej, katalogów i norm;

14) montować instalacje w budownictwie wiejskim (wodociągowe, kanalizacyjne, centralnego ogrzewania, wentylacyjne, klimatyzacyjne, elektryczne);

15) przeprowadzać wstępny rozruch montowanych instalacji i urządzeń;

16) sprawdzać stan techniczny poszczególnych instalacji;

17) wykrywać usterki i dokonywać napraw w poszczególnych instalacjach;

18) organizować prace w zespołach roboczych;

19) oszczędnie gospodarować materiałami technicznymi, częściami zamiennymi oraz energią;

20) charakteryzować sposoby uzdatniania wody i oczyszczania ścieków;

21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas instalowania i obsługi urządzeń technicznych;

22) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) wybrane zagadnienia z zakresu budownictwa wiejskiego;

2) budynki inwentarskie, szklarnie, przechowalnie i magazyny;

3) pompy, sprężarki, wentylatory;

4) urządzenia do uzdatniania wody i zaopatrywania w wodę;

5) urządzenia do oczyszczania ścieków;

6) urządzenia wentylacyjne, grzewcze i klimatyzacyjne;

7) urządzenia chłodnicze;

8) urządzenia dźwigowe i transportu wewnętrznego;

9) instalacje specjalne (gazowa, elektryczna, telefoniczna);

10) stanowiska robocze;

11) montaż i odbiór techniczny;

12) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące instalacji i obsługi urządzeń technicznych;

13) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wykonywać proste szkice i rysunki części, zespołów maszyn oraz instalacji;

2) czytać i interpretować rysunki schematyczne części i zespołów maszyn;

3) czytać dokumentację techniczną instalacji oraz zespołów maszyn i urządzeń;

4) opisywać podstawowe materiały konstrukcyjne oraz ich właściwości i zastosowanie;

5) wykonywać podstawowe operacje z zakresu obróbki metali;

6) charakteryzować i wykonywać połączenia rozłączne i nierozłączne;

7) wykonywać połączenia spawane, stosując podstawowe metody spawania;

8) wykonywać podstawowe operacje ślusarskie i blacharskie;

9) posługiwać się podstawowymi warsztatowymi narzędziami pomiarowymi;

10) określać wykorzystanie prądu elektrycznego w budownictwie wiejskim;

11) rozpoznawać i charakteryzować silniki i prądnice;

12) stosować ochrony instalacji zapobiegające porażeniu prądem elektrycznym;

13) stosować układy elektroniczne w urządzeniach sterujących;

14) charakteryzować działanie silnika spalinowego;

15) określać przyczyny powstawania uszkodzeń maszyn i urządzeń;

16) przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu sprzętu, maszyn i urządzeń;

17) wykonywać naprawy i regeneracje części maszyn i urządzeń;

18) przeprowadzać konserwację maszyn i urządzeń;

19) obsługiwać silniki spalinowe i urządzenia elektryczne stosowane w rolnictwie;

20) charakteryzować wybrane maszyny do robót ziemnych;

21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas instalowania i obsługi urządzeń technicznych;

22) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy rysunku technicznego;

2) materiałoznawstwo;

3) pomiary i trasowanie;

4) obróbka ręczna metali;

5) obróbka plastyczna materiałów;

6) obróbka mechaniczna metali;

7) spawalnictwo;

8) części maszyn;

9) obwody elektryczne prądu stałego i przemiennego;

10) instalacje i urządzenia elektryczne w rolnictwie;

11) podstawy elektroniki i automatyki;

12) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące instalowania i obsługi urządzeń technicznych;

13) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) objaśniać zasady i zakres działalności gospodarczej w agrobiznesie;

4) określać możliwości i bariery rozwoju działalności gospodarczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

6) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

7) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

8) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

9) rozróżniać i obliczać podatki;

10) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

11) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa;

12) wskazywać korzyści i zagrożenia dla agrobiznesu związane z integracją z Unią Europejską;

13) stosować strategie marketingowe;

14) stosować wybrane przepisy prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa finansowego;

15) korzystać z różnych źródeł informacji;

16) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) działalność gospodarcza w agrobiznesie;

4) przedsiębiorstwa;

5) zarządzanie i kierowanie przedsiębiorstwem;

6) dokumentacja działalności przedsiębiorstwa;

7) rachunek ekonomiczny;

8) uproszczone formy rachunkowości;

9) instytucje agrobiznesu;

10) integracja międzynarodowa;

11) marketing w przedsiębiorstwie;

12) wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa finansowego;

13) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 4

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE OGRODNIK

SYMBOL CYFROWY 611[01]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) charakteryzować czynniki siedliska i określać ich wpływ na wzrost i rozwój roślin;

2) rozpoznawać rodzaje i gatunki roślin ogrodniczych oraz określać ich wymagania;

3) dobierać maszyny i narzędzia do poszczególnych zabiegów agrotechnicznych, agregatować je i obsługiwać zgodnie z instrukcjami obsługi;

4) przygotowywać pomieszczenia do produkcji roślin ogrodniczych;

5) planować, organizować i wykonywać zabiegi składające się na technologie produkcji ogrodniczej;

6) stosować intensywne i integrowane metody produkcji roślin ogrodniczych, z zachowaniem procedur zapewniających bezpieczeństwo żywności;

7) zbierać i przechowywać produkty ogrodnicze;

8) przygotowywać produkty ogrodnicze do sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, i prowadzić ich sprzedaż;

9) wykonywać wyroby bukieciarskie;

10) zakładać i pielęgnować tereny zieleni;

11) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

12) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

13) radzić sobie w sytuacjach problemowych;

14) samodzielnie podejmować decyzje;

15) organizować i oceniać własną pracę;

16) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

17) kierować pracą innych i efektywnie współdziałać w zespole;

18) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

19) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

20) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;

21) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

22) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

23) doskonalić umiejętności zawodowe;

24) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego;

25) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) sprawność fizyczna;

2) zdolności manualne;

3) zainteresowania przyrodnicze;

4) poczucie odpowiedzialności;

5) systematyczność i dokładność.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie ogrodnik powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z produkcją i sprzedażą produktów ogrodniczych, a zwłaszcza:

1) planowania i organizowania procesów produkcji i pracy;

2) wykonywania zabiegów składających się na technologie produkcji ogrodniczej;

3) prowadzenia uproszczonej rachunkowości i obliczania opłacalności produkcji ogrodniczej oraz stosowania zasad marketingu.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie ogrodnik może podejmować pracę w ogrodniczych przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, może także prowadzić indywidualne gospodarstwo ogrodnicze.

4. Zawód ogrodnik jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym wstępną specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: wybranych gatunków roślin sadowniczych, warzywniczych i ozdobnych, szkółkarstwa i konserwacji terenów zieleni.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie ogrodnik powinna posiadać następujące pracownie:

1) produkcji ogrodniczej;

2) techniki rolniczej;

3) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, plansze, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia produkcji ogrodniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) okazy naturalne roślin ogrodniczych;

2) próbki nasion;

3) próbki nawozów;

4) próbki środków ochrony roślin.

Pracownia techniki rolniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) sprzęt pomiarowy;

2) przekroje, modele i atrapy pojazdów, maszyn i narzędzi oraz ich części;

3) próbki materiałów eksploatacyjnych.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) produkcja ogrodnicza;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Produkcja ogrodnicza	40
Techniczny	20
Ekonomiczny	10
Razem	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA OGRODNICZA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać wartość biologiczną i odżywczą podstawowych gatunków owoców i warzyw;

2) charakteryzować warunki klimatyczne regionu i określać ich wpływ na wzrost, rozwój i plonowanie roślin;

3) korzystać z prognoz pogody i komunikatów meteorologicznych;

4) określać skład, budowę i właściwości gleby;

5) przygotowywać teren i glebę pod uprawę roślin ogrodniczych;

6) rozpoznawać, przygotowywać do siewu i wysiewać nasiona różnymi sposobami;

7) rozmnażać wegetatywnie rośliny ogrodnicze;

8) produkować materiał szkółkarski i rozmnożeniowy roślin ogrodniczych;

9) rozróżniać i charakteryzować pomieszczenia, osłony, podłoża i pojemniki oraz przygotowywać je do produkcji;

10) rozpoznawać nawozy organiczne i mineralne oraz określać ich wpływ na właściwości gleby, wzrost i plonowanie roślin;

11) określać zasady zmianowania i następstwa roślin ogrodniczych;

12) rozpoznawać podstawowe rodzaje i gatunki roślin ogrodniczych;

13) dobierać gatunki i odmiany roślin ogrodniczych do produkcji;

14) zakładać i prowadzić uprawy roślin ogrodniczych w gruncie, w pomieszczeniach i pod osłonami;

15) wykonywać kontrolowane nawożenie i nawadnianie oraz odwadnianie upraw ogrodniczych;

16) rozpoznawać podstawowe choroby, szkodniki i chwasty oraz stosować bezpieczne metody ich zwalczania;

17) zabezpieczać rośliny przed mrozem i przymrozkami, rozpoznawać objawy uszkodzeń mrozowych oraz leczyć rośliny przemarznięte;

18) regulować owocowanie różnymi metodami;

19) stosować zasady integrowanej produkcji owoców i warzyw;

20) wyznaczać termin zbioru i zbierać owoce, warzywa i kwiaty;

21) przygotowywać produkty ogrodnicze do sprzedaży, zgodnie z normami, i prowadzić ich sprzedaż;

22) przygotowywać produkty ogrodnicze do przechowywania oraz przechowywać je;

23) wykonywać kompozycje z roślin ozdobnych;

24) zakładać i pielęgnować tereny zieleni;

25) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności, dotyczących produkcji ogrodniczej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) klimatyczne i glebowe czynniki siedliska;

2) wartość biologiczna i odżywcza owoców i warzyw;

3) podstawy zmianowania;

4) przygotowanie terenu i gleby pod uprawę roślin ogrodniczych;

5) osłony i podłoża w produkcji ogrodniczej;

6) rozmnażanie i produkcja rozsad roślin ogrodniczych;

7) szkółkarstwo owocowe i ozdobne;

8) zakładanie i prowadzenie upraw roślin ogrodniczych w gruncie, w pomieszczeniach i pod osłonami;

9) nawożenie, nawadnianie i odwadnianie upraw ogrodniczych;

10) sterowana produkcja roślin ogrodniczych;

11) jakość zdrowotna i bezpieczeństwo żywności;

12) ochrona roślin ogrodniczych przed chorobami i szkodnikami;

13) uszkodzenia mrozowe;

14) zbiór, przechowywanie i przygotowanie do sprzedaży produktów ogrodniczych;

15) przechowalnie i chłodnie;

16) bukieciarstwo i dekoracje roślinne;

17) urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni;

18) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska dotyczące produkcji ogrodniczej;

19) przepisy bezpieczeństwa żywności.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać rysunki techniczne;

2) określać przydatność i stosować nowoczesne materiały w technice ogrodniczej;

3) przygotowywać do pracy, obsługiwać i konserwować podstawowe maszyny i urządzenia stosowane w produkcji ogrodniczej;

4) wykonywać podstawowe prace maszynami stosowanymi w produkcji ogrodniczej;

5) przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji ogrodniczej;

6) planować zaopatrzenie i efektywnie gospodarować maszynami, częściami maszyn, paliwami, smarami i energią;

7) obsługiwać silniki spalinowe, urządzenia elektryczne i niekonwencjonalne źródła energii stosowane w ogrodnictwie;

8) przestrzegać przepisów o ruchu drogowym;

9) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

10) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji ogrodniczej;

11) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy rysunku technicznego;

2) materiały stosowane w technice ogrodniczej;

3) budowa, eksploatacja i agregatowanie maszyn i urządzeń ogrodniczych;

4) budowa, działanie i obsługa pojazdów ogrodniczych;

5) konserwacja pojazdów, maszyn i urządzeń ogrodniczych;

6) gospodarka sprzętem ogrodniczym;

7) urządzenia elektryczne i niekonwencjonalne źródła energii w ogrodnictwie;

8) przepisy o ruchu drogowym;

9) technika kierowania ciągnikiem rolniczym;

10) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące produkcji ogrodniczej;

11) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) określać procesy integracyjne w agrobiznesie;

4) charakteryzować podstawowe czynniki produkcji w rolnictwie;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

6) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

7) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

8) obliczać koszty i opłacalność wybranych rodzajów działalności ogrodniczych;

9) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

10) rozróżniać i obliczać podatki;

11) obliczać dochód z produkcji rolniczej;

12) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa;

13) wskazywać korzyści i zagrożenia dla polskiego rolnictwa związane z integracją z Unią Europejską;

14) stosować strategie marketingowe;

15) stosować przepisy prawa dotyczące produkcji ogrodniczej i rolniczej;

16) korzystać z różnych źródeł informacji;

17) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) procesy integracyjne w agrobiznesie;

4) czynniki produkcji w rolnictwie;

5) przedsiębiorstwa;

6) organizacja produkcji i pracy;

7) dokumentacja działalności przedsiębiorstwa;

8) rachunek ekonomiczny;

9) uproszczone formy rachunkowości;

10) instytucje agrobiznesu;

11) integracja międzynarodowa;

12) marketing w przedsiębiorstwie;

13) wybrane zagadnienia prawne dotyczące produkcji rolniczej i ogrodniczej;

14) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 5

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE OPERATOR MASZYN I URZĄDZEŃ PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO

SYMBOL CYFROWY 827[01]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) dobierać surowce do przerobu, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu;

2) rozróżniać ważniejsze grupy produktów spożywczych;

3) dobierać, obsługiwać oraz nadzorować pracę maszyn i urządzeń stosowanych w zakładach przemysłu spożywczego;

4) przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu maszyn i urządzeń stosowanych w zakładach przemysłu spożywczego;

5) diagnozować usterki i wykonywać drobne naprawy oraz konserwować maszyny i urządzenia stosowane w zakładach przemysłu spożywczego;

6) charakteryzować przebieg procesów technologicznych, zapewniający właściwą, zgodną z normami, jakość zdrowotną i bezpieczeństwo żywności;

7) analizować zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów i ustalać krytyczne punkty kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Point - HACCP) w procesach produkcji, prowadzonych w zakładzie przemysłu spożywczego;

8) opisywać sposoby prowadzenia procesów technologicznych z zachowaniem zasad dobrej praktyki produkcyjnej (Good Manufacturing Practice - GMP) i dobrej praktyki higienicznej (Good Hygiene Practice - GHP);

9) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

10) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

11) radzić sobie w sytuacjach problemowych;

12) samodzielnie podejmować decyzje;

13) organizować i oceniać własną pracę;

14) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

15) efektywnie współdziałać w zespole;

16) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

17) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

18) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

19) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

20) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

21) doskonalić umiejętności zawodowe;

22) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) zdolności manualne;

2) zainteresowania techniczne;

3) poczucie odpowiedzialności;

4) systematyczność i dokładność.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych, związanych z wytwarzaniem artykułów żywnościowych:

1) dobierania, obsługi i konserwacji maszyn, urządzeń i narzędzi;

2) dobierania surowców do określonej produkcji.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego może podejmować pracę w przedsiębiorstwach przetwórstwa spożywczego, na stanowiskach pracy związanych z obsługą maszyn i urządzeń w kolejnych etapach procesu technologicznego. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Zawód operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego jest zawodem szerokoprofilowym. Ze względu na podział pracy w przemyśle spożywczym na specyficzne branże przetwórstwa i wytwarzania kształcenie w tym zawodzie powinno od początku okresu kształcenia uwzględniać specjalizację związaną z jedną z branż. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć obsługi wybranej grupy maszyn i urządzeń, w szczególności:

1) maszyn i urządzeń do produkcji, przetwórstwa i konserwacji mięsa i przetworów mięsnych;

2) maszyn i urządzeń do przetwórstwa owoców i warzyw;

3) maszyn i urządzeń do wytwarzania artykułów mleczarskich;

4) maszyn i urządzeń do wytwarzania produktów przemiału zbóż;

5) maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów piekarniczych i cukierniczych.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego powinna posiadać następujące pracownie:

1) przetwórstwa spożywczego;

2) techniki spożywczej;

3) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

Pracownia przetwórstwa spożywczego powinna być ponadto wyposażona w:

1) plansze i foliogramy przedstawiające schematy technologiczne, skład chemiczny surowców, schematy maszyn i urządzeń produkcyjnych, tabele parametrów, normy jakościowe;

2) zestawy i eksponaty: drobny sprzęt do przetwórstwa spożywczego, makiety oraz modele maszyn i urządzeń, opakowania jednostkowe i transportowe, próbki surowców do przerobu, dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu, atrapy i próbki wyrobów spożywczych;

3) urządzenia i zestawy laboratoryjne do badania cech fizycznych wyrobów spożywczych.

Pracownia techniki spożywczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) modele i atrapy maszyn i urządzeń stosowanych w procesie technologicznym, procesach pomocniczych oraz w kontroli produkcji;

2) instrukcje i dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn i urządzeń;

3) przekroje maszyn i urządzeń;

4) maszyny wyłączone z ruchu dla celów dydaktycznych.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) przetwórczy;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Przetwórczy	20
Techniczny	40
Ekonomiczny	10
Razem	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRZETWÓRCZY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wskazywać rolę i kierunki rozwoju przetwórstwa spożywczego;

2) stosować przepisy i normy obowiązujące w przetwórstwie spożywczym;

3) klasyfikować i dobierać surowce stosowane w przemyśle spożywczym, według różnych kryteriów;

4) stosować dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu;

5) charakteryzować czynniki kształtujące jakość zdrowotną żywności;

6) wskazywać wykorzystanie drobnoustrojów w przetwórstwie spożywczym;

7) oceniać wpływ poszczególnych etapów procesu technologicznego na wartość odżywczą i cechy produktów spożywczych;

8) charakteryzować operacje i procesy fizykochemiczne, chemiczne i biochemiczne występujące w przemyśle spożywczym;

9) określać wpływ utrwalania żywności na jakość zdrowotną i trwałość produktów spożywczych oraz ich wartość odżywczą i cechy organoleptyczne;

10) charakteryzować metody pakowania i konfekcjonowania żywności;

11) charakteryzować wybrane technologie przetwórstwa spożywczego, ze szczególnym uwzględnieniem technologii specyficznych dla wybranej specjalizacji;

12) określać znaczenie higieny w przetwórstwie spożywczym;

13) sporządzać roztwory myjące i dezynfekujące;

14) kontrolować parametry procesu technologicznego oraz przestrzegać zasad bezpieczeństwa żywności;

15) organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) znaczenie przetwórstwa spożywczego;

2) normalizacja i certyfikacja w technologii żywności;

3) baza surowcowa przetwórstwa spożywczego;

4) dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu;

5) składniki żywności;

6) wykorzystanie drobnoustrojów w przetwórstwie spożywczym;

7) operacje i procesy jednostkowe w technologii żywności;

8) metody utrwalania żywności;

9) metody pakowania i konfekcjonowania żywności;

10) charakterystyka podstawowych technologii przetwórstwa spożywczego, ze szczególnym uwzględnieniem technologii specyficznych dla wybranej specjalizacji;

11) higiena produkcji, bezpieczeństwo żywności;

12) zagrożenia dla środowiska ze strony przetwórstwa spożywczego;

13) zasady ergonomii i bezpieczeństwa pracy w zakładach przetwórstwa spożywczego.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wskazywać znaczenie techniki w przetwórstwie spożywczym;

2) określać specyfikę maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie spożywczym;

3) posługiwać się instrukcjami obsługi i dokumentacją techniczno-ruchową maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie spożywczym;

4) oceniać przydatność materiałów konstrukcyjnych w przetwórstwie żywności;

5) określać następstwa korozji i zużycia materiałów konstrukcyjnych oraz wskazywać sposoby zapobiegania;

6) rozróżniać główne części oraz zespoły maszyn i urządzeń;

7) racjonalnie wykorzystywać energię elektryczną;

8) opisywać zasady działania typowych urządzeń elektrycznych;

9) obsługiwać urządzenia kontrolno-pomiarowe stosowane w przetwórstwie spożywczym;

10) rozróżniać instalacje techniczne w zakładzie przetwórstwa spożywczego i ich oznakowanie;

11) zapobiegać zagrożeniom powodowanym przez wadliwe działanie instalacji technicznych;

12) obsługiwać układy sterujące pracą maszyn i urządzeń;

13) charakteryzować rodzaje i przeznaczenie zabezpieczeń stosowanych w maszynach i urządzeniach;

14) charakteryzować i obsługiwać środki transportu wewnętrznego w zakładach przetwórstwa spożywczego;

15) obsługiwać urządzenia chłodnicze stosowane w zakładach przetwórstwa spożywczego;

16) dobierać maszyny i urządzenia do procesów technologicznych;

17) wyjaśniać działanie maszyn i urządzeń stosowanych do przetwarzania surowców spożywczych;

18) planować czynności obsługi i obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w przetwórstwie spożywczym, ze szczególnym uwzględnieniem maszyn i urządzeń specyficznych dla wybranej specjalizacji;

19) charakteryzować urządzenia energetyczne, do uzdatniania wody, oczyszczania ścieków, zatrzymywania pyłów i gazów;

20) określać przyczyny powstawania pożarów i sposoby przeciwdziałania;

21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń stosowanych w zakładach przetwórstwa spożywczego;

22) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) dokumentacja i informacja techniczna;

2) materiały konstrukcyjne;

3) ogólna klasyfikacja maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie spożywczym;

4) zasady działania oraz budowa i obsługa maszyn, urządzeń i instalacji technicznych stosowanych w przetwórstwie spożywczym;

5) aparatura kontrolno-pomiarowa stosowana w przetwórstwie spożywczym;

6) układy sterowania i zabezpieczenia w maszynach oraz urządzeniach;

7) ogólne zasady eksploatacji maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego;

8) transport;

9) urządzenia chłodnicze stosowane w przetwórstwie spożywczym;

10) urządzenia energetyczne;

11) gospodarka wodno-ściekowa w zakładach przetwórstwa spożywczego;

12) bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach przetwórstwa spożywczego;

13) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) objaśniać zasady i zakres działalności gospodarczej w agrobiznesie, w tym w przetwórstwie spożywczym;

4) określać możliwości i bariery rozwoju działalności gospodarczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

6) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

7) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

8) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

9) rozróżniać i obliczać podatki;

10) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

11) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa;

12) wskazywać korzyści i zagrożenia dla przetwórstwa spożywczego związane z integracją z Unią Europejską;

13) stosować strategie marketingowe;

14) stosować przepisy prawa dotyczące przetwórstwa spożywczego;

15) korzystać z różnych źródeł informacji;

16) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) działalność gospodarcza w agrobiznesie;

4) przedsiębiorstwa;

5) zarządzanie i kierowanie przedsiębiorstwem;

6) dokumentacja działalności przedsiębiorstwa;

7) rachunek ekonomiczny;

8) uproszczone formy rachunkowości;

9) instytucje agrobiznesu;

10) integracja międzynarodowa;

11) marketing w przedsiębiorstwie;

12) wybrane zagadnienia prawne dotyczące przetwórstwa spożywczego;

13) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 6

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PIEKARZ

SYMBOL CYFROWY 741[02]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) posługiwać się normami, recepturami i instrukcjami;

2) rozpoznawać i dobierać surowce do przerobu, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu;

3) dobierać maszyny i urządzenia oraz drobny sprzęt stosowany w produkcji piekarskiej;

4) obsługiwać oraz konserwować maszyny i urządzenia stosowane w produkcji piekarskiej;

5) przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji piekarskiej;

6) posługiwać się sprzętem i aparaturą kontrolno-pomiarową stosowaną w produkcji piekarskiej;

7) planować pracę na poszczególnych stanowiskach w zakładzie piekarskim;

8) przygotowywać surowce, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu do produkcji piekarskiej;

9) sporządzać półprodukty piekarskie;

10) wypiekać pieczywo;

11) wykonywać czynności po wypieku;

12) analizować zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, i ustalać krytyczne punkty kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Point - HACCP) w procesach produkcji, prowadzonych w zakładzie piekarskim;

13) prowadzić procesy technologiczne z zachowaniem zasad dobrej praktyki produkcyjnej (Good Manufacturing Practice - GMP) i dobrej praktyki higienicznej (Good Hygiene Practice - GHP);

14) klasyfikować wyroby piekarskie, rozróżniać gatunki pieczywa oraz określać jego znaczenie w żywieniu człowieka;

15) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

16) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

17) radzić sobie w sytuacjach problemowych;

18) samodzielnie podejmować decyzje;

19) organizować i oceniać własną pracę;

20) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

21) kierować pracą innych i efektywnie współdziałać w zespole;

22) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

23) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

24) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

25) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

26) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

27) doskonalić umiejętności zawodowe;

28) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) dobry stan zdrowia;

2) sprawność i wytrzymałość fizyczna;

3) zdolności manualne;

4) zainteresowanie produkcją piekarską;

5) poczucie odpowiedzialności;

6) spostrzegawczość i podzielność uwagi;

7) systematyczność i dokładność.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie piekarz powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) dobierania i przygotowywania surowców do produkcji;

2) ustalania metod i parametrów prowadzenia procesów technologicznych na podstawie wyników badań jakości surowców, półproduktów i wyrobów gotowych odpowiednio do istniejących warunków techniczno-organizacyjnych zakładu piekarskiego;

3) wybierania i zestawiania w ciąg produkcyjny oraz obsługiwania maszyn i urządzeń;

4) sporządzania półproduktów;

5) dzielenia i formowania różnych wyrobów piekarskich;

6) przygotowywania do wypieku uformowanych kęsów ciasta;

7) wypiekania pieczywa w różnych asortymentach;

8) sortowania, brakowania, pakowania, magazynowania i przygotowywania pieczywa do wysyłki;

9) oceny jakości surowców, półproduktów i wyrobów gotowych metodą organoleptyczną;

10) rozliczania produkcji piekarskiej.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie piekarz może podejmować pracę w zakładach piekarskich - rzemieślniczych i przemysłowych, zakładach gastronomicznych oraz w punktach zbytu pieczywa. Absolwent może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie piekarz powinna posiadać następujące pracownie:

1) techniczną;

2) technologiczną;

3) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

Pracownia techniczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) plansze i foliogramy przedstawiające uproszczone schematy maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji piekarskiej, przekroje maszyn i urządzeń;

2) modele maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji piekarskiej;

3) narzędzia i drobny sprzęt stosowany w produkcji piekarskiej;

4) urządzenia kontrolno-pomiarowe;

5) instrukcje obsługi.

Pracownia technologiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) plansze i foliogramy przedstawiające w szczególności: skład chemiczny surowców, wartość odżywczą produktów, tabele parametrów technologicznych dla różnych metod prowadzenia ciast i wypieku, schematy technologiczne;

2) filmy dydaktyczne z zakresu piekarstwa;

3) zestaw plansz przedstawiających schematy procesów fermentacyjnych;

4) próbki: surowców do przerobu, dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu stosowanych w produkcji piekarskiej, próbki wyrobów gotowych;

5) drobny sprzęt stosowany w produkcji piekarskiej;

6) opakowania;

7) katalog wzorów dokumentacji;

8) zbiór norm stosowanych w produkcji piekarskiej;

9) wykaz najczęściej spotykanych wad pieczywa;

10) sprzęt przeciwpożarowy;

11) instrukcje alarmowe.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

5. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) produkcja piekarska;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Produkcja piekarska	50
Techniczny	20
Ekonomiczny	10
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA PIEKARSKA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) klasyfikować wyroby piekarskie i rozróżniać gatunki pieczywa;

2) określać znaczenie pieczywa w żywieniu człowieka;

3) wskazywać kierunki rozwoju produkcji piekarskiej;

4) rozpoznawać i dobierać surowce, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu;

5) korzystać z przepisów, schematów technologicznych, receptur i norm obowiązujących w produkcji piekarskiej;

6) określać rolę drobnoustrojów i zagrożenia zdrowotne w produkcji piekarskiej;

7) planować etapy procesu technologicznego i harmonogram produkcji;

8) magazynować i racjonalnie gospodarować surowcami do przerobu, dozwolonymi substancjami dodatkowymi i substancjami pomagającymi w przetwarzaniu;

9) obliczać namiary surowców w oparciu o receptury;

10) przygotowywać surowce do produkcji;

11) dobierać metodę prowadzenia ciasta i ustalać parametry technologiczne;

12) sporządzać ciasta pszenne, żytnie i mieszane;

13) poddawać ciasta obróbce;

14) wypiekać pieczywo;

15) pakować i konfekcjonować wyroby piekarskie;

16) magazynować wyroby i przygotowywać je do wysyłki;

17) wskazywać znaczenie higieny i kontroli jakości w produkcji piekarskiej;

18) dokonywać oceny organoleptycznej surowców, półproduktów i wyrobów gotowych;

19) identyfikować zmiany biochemiczne, fizykochemiczne i mikrobiologiczne zachodzące podczas procesów produkcyjnych i w czasie przechowywania produktów piekarskich;

20) rozpoznawać wady wyrobów i określać sposoby zapobiegania;

21) określać wydajność i zdolność produkcyjną;

22) analizować i ograniczać zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, a także wskazywać i monitorować punkty krytyczne w procesie produkcji oraz podejmować działania korygujące, zgodnie z zasadami systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (HACCP);

23) stosować się do zasad dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) i dobrej praktyki higienicznej (GHP);

24) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczących produkcji piekarskiej;

25) wskazywać warunki, jakie musi spełniać zakład piekarski w warunkach gospodarki rynkowej;

26) sporządzać dokumentację produkcyjną.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) klasyfikacja wyrobów piekarskich;

2) znaczenie pieczywa w żywieniu;

3) struktura organizacyjna zakładu piekarskiego;

4) normy i receptury stosowane w produkcji piekarskiej;

5) surowce piekarskie, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu;

6) przyjmowanie i magazynowanie surowców;

7) przygotowanie surowców do produkcji;

8) wytwarzanie ciast pszennych, żytnich i mieszanych;

9) dzielenie i formowanie ciasta;

10) rozrost końcowy kęsów ciasta;

11) wypiek pieczywa;

12) operacje technologiczne po wypieku;

13) kontrola jakości i wady pieczywa;

14) wydajność pieczywa;

15) dokumentacja produkcyjna;

16) produkcja wyrobów piekarskich specjalnych;

17) systemy zapewnienia jakości zdrowotnej gotowych wyrobów w zakładach piekarskich;

18) przepisy prawa dotyczące warunków zdrowotnych żywności i żywienia w Polsce i Unii Europejskiej.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się instrukcjami obsługi i dokumentacjami techniczno-ruchowymi maszyn stosowanych w produkcji piekarskiej;

2) czytać proste rysunki techniczne i sporządzać schematy;

3) oceniać przydatność materiałów w konstrukcji maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji piekarskiej;

4) identyfikować części oraz zespoły maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji piekarskiej;

5) rozpoznawać instalacje techniczne znajdujące się w zakładzie piekarskim i ich oznakowanie;

6) korzystać z urządzeń elektrycznych stosowanych w produkcji piekarskiej i wykorzystywać racjonalnie energię elektryczną;

7) obsługiwać urządzenia chłodnicze stosowane w produkcji piekarskiej;

8) posługiwać się sprzętem i aparaturą kontrolno-pomiarową stosowaną w produkcji piekarskiej;

9) korzystać ze środków transportu wewnętrznego w zakładach piekarskich;

10) rozpoznawać rodzaje i przeznaczenie zabezpieczeń w maszynach i urządzeniach stosowanych w produkcji piekarskiej;

11) dobierać maszyny i urządzenia do potrzeb technologicznych;

12) obsługiwać i konserwować maszyny i urządzenia stosowane w produkcji piekarskiej;

13) przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji piekarskiej;

14) rozróżniać urządzenia energetyczne, urządzenia do uzdatniania wody, oczyszczania ścieków oraz zatrzymywania pyłów i gazów;

15) stosować zasady i techniki utrzymania higieny produkcji piekarskiej;

16) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń stosowanych w zakładach piekarskich;

17) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) dokumentacja i informacja techniczna;

2) materiały konstrukcyjne;

3) części maszyn;

4) instalacje techniczne;

5) aparatura kontrolno-pomiarowa;

6) urządzenia chłodnicze;

7) układy sterowania oraz zabezpieczenia w maszynach i urządzeniach;

8) ogólna klasyfikacja maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji piekarskiej;

9) zasady eksploatacji maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji piekarskiej;

10) transport w zakładzie piekarskim;

11) maszyny i urządzenia magazynowe;

12) maszyny do wytwarzania ciasta;

13) maszyny i urządzenia do obróbki ciasta;

14) urządzenia do rozrostu ciasta;

15) piece piekarskie;

16) urządzenia do konfekcjonowania pieczywa;

17) linie produkcyjne;

18) urządzenia energetyczne i gospodarka wodno-ściekowa;

19) zasady i technika utrzymania higieny produkcji piekarskiej;

20) bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładzie piekarskim;

21) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) objaśniać zasady i zakres działalności gospodarczej w przetwórstwie spożywczym;

4) określać możliwości i bariery rozwoju działalności gospodarczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

6) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

7) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

8) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

9) rozróżniać i obliczać podatki;

10) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

11) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz przetwórstwa spożywczego;

12) wskazywać korzyści i zagrożenia dla przetwórstwa spożywczego związane z integracją z Unią Europejską;

13) stosować strategie marketingowe;

14) stosować przepisy prawa dotyczące produkcji piekarskiej;

15) korzystać z różnych źródeł informacji;

16) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) działalność gospodarcza w przetwórstwie spożywczym;

4) przedsiębiorstwa;

5) zarządzanie i kierowanie przedsiębiorstwem;

6) dokumentacja działalności przedsiębiorstwa;

7) zakład piekarski w gospodarce rynkowej;

8) rachunek ekonomiczny;

9) uproszczone formy rachunkowości;

10) instytucje przetwórstwa spożywczego;

11) integracja międzynarodowa;

12) marketing w przedsiębiorstwie;

13) wybrane zagadnienia prawne dotyczące produkcji piekarskiej;

14) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 7

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE ROLNIK

SYMBOL CYFROWY 613[01]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) rozpoznawać oraz dobierać gatunki i odmiany roślin oraz rasy i typy użytkowe zwierząt do warunków przyrodniczych i ekonomicznych gospodarstwa rolnego;

2) dobierać i agregatować maszyny i narzędzia do poszczególnych zabiegów agro- i zootechnicznych oraz obsługiwać je zgodnie z instrukcjami;

3) dokonywać zakupu środków do produkcji rolniczej;

4) planować, organizować i wykonywać zabiegi składające się na technologie produkcji roślinnej i zwierzęcej;

5) planować, organizować i stosować ekologiczne metody produkcji rolniczej;

6) zbierać i przechowywać produkty rolnicze;

7) przygotowywać produkty rolnicze do sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, i prowadzić sprzedaż;

8) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

9) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

10) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

11) radzić sobie w sytuacjach problemowych;

12) samodzielnie podejmować decyzje;

13) organizować i oceniać własną pracę;

14) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

15) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

16) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

17) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności,

18) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

19) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

20) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

21) doskonalić umiejętności zawodowe;

22) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa rolniczego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) dobry stan zdrowia;

2) zainteresowania przyrodnicze;

3) systematyczność i dokładność.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie rolnik powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z wytwarzaniem i sprzedażą produktów rolniczych, a zwłaszcza do:

1) planowania i organizowania procesów produkcji i pracy;

2) wykonywania zabiegów składających się na technologie produkcji rolniczej;

3) prowadzenia uproszczonej rachunkowości, obliczania opłacalności produkcji rolniczej oraz stosowania zasad marketingu.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie rolnik może podejmować pracę w rolniczych przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych. Może także prowadzić indywidualne gospodarstwo rolne.

4. Zawód rolnik jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym wstępną specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: rolnictwa ekologicznego, obsługi ruchu turystycznego na wsi, organizacji przetwórstwa spożywczego w gospodarstwie rolnym, produkcji ogrodniczej, usług technicznych na wsi, drobiarstwa i pszczelarstwa.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie rolnik powinna posiadać następujące pracownie:

1) produkcji rolniczej;

2) techniki rolniczej;

3) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo - socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia produkcji rolniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) okazy naturalne roślin;

2) przekroje, modele i atrapy zwierząt gospodarskich;

3) próbki pasz;

4) próbki nawozów;

5) próbki nasion;

6) próbki środków ochrony roślin.

Pracownia techniki rolniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) sprzęt pomiarowy;

2) przekroje, modele i atrapy pojazdów, maszyn i narzędzi oraz ich części;

3) próbki materiałów eksploatacyjnych.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks i kalkulatory;

6) materiały biurowe.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) produkcja rolnicza;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Produkcja rolnicza	40
Techniczny	20
Ekonomiczny	10
Razem	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA ROLNICZA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować czynniki klimatyczne i określać ich wpływ na wegetację roślin;

2) przewidywać przebieg pogody na podstawie obserwacji zjawisk meteorologicznych oraz prognoz pogody;

3) charakteryzować gleby pod kątem ich przydatności do produkcji roślinnej;

4) rozpoznawać i charakteryzować podstawowe grupy i gatunki roślin uprawnych;

5) dobierać rośliny uprawne do warunków klimatycznych i glebowych regionu;

6) określać wpływ zabiegów melioracyjnych na produkcję rolniczą oraz przestrzegać zasad właściwego użytkowania i konserwacji sieci melioracyjnych;

7) rozpoznawać nawozy mineralne i organiczne, charakteryzować ich właściwości oraz określać zasady stosowania i przechowywania;

8) planować i wykonywać nawożenie, korzystając z zaleceń stacji chemiczno-rolniczych i map zasobności gleb;

9) oceniać i przygotowywać materiał siewny;

10) rozpoznawać podstawowe choroby, szkodniki i chwasty oraz stosować bezpieczne dla środowiska metody i środki do ich zwalczania;

11) dobierać przykładowe zmianowania roślin dla różnych warunków siedliskowych;

12) planować, organizować i wykonywać zabiegi w wybranych technologiach produkcji roślinnej;

13) rozpoznawać narządy i układy organizmu zwierzęcego oraz określać ich położenie;

14) charakteryzować podstawowe czynniki wpływające na zdrowie i produkcyjność zwierząt, a także sposoby i środki zapobiegania i zwalczania najgroźniejszych chorób zwierząt gospodarskich;

15) wyjaśniać znaczenie głównych składników pokarmowych w żywieniu zwierząt;

16) rozpoznawać pasze, określać sposoby ich konserwowania, przechowywania i przyrządzania oraz opracowywać bilanse paszowe;

17) określać wpływ stanu higienicznego pomieszczeń inwentarskich na zwierzęta;

18) rozpoznawać i dobierać różne typy użytkowe i rasy bydła, trzody chlewnej oraz drobiu;

19) opisywać system znakowania i identyfikacji zwierząt;

20) planować, organizować i wykonywać zabiegi w wybranych technologiach produkcji zwierzęcej;

21) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

22) planować, organizować i stosować ekologiczne metody produkcji rolniczej;

23) dokonywać zakupu środków do produkcji rolniczej;

24) zbierać i przechowywać produkty rolnicze;

25) przygotowywać produkty rolnicze do sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, oraz prowadzić ich sprzedaż;

26) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) meteorologia rolnicza;

2) gleboznawstwo;

3) melioracje;

4) uprawa roli;

5) nawożenie;

6) ochrona roślin;

7) podstawy zmianowania;

8) wybrane technologie produkcji roślinnej;

9) budowa i czynności życiowe zwierząt;

10) podstawy żywienia;

11) zoohigiena;

12) typy użytkowe wybranych gatunków zwierząt gospodarskich;

13) system identyfikacji zwierząt;

14) wybrane technologie produkcji zwierzęcej;

15) rolnictwo ekologiczne;

16) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

17) przepisy o ochronie zwierząt i przepisy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać rysunki techniczne;

2) określać przydatność i stosować nowoczesne materiały w technice rolniczej;

3) określać zjawisko tarcia i jego wpływ na pracę maszyn;

4) przygotowywać do pracy, obsługiwać i konserwować podstawowe maszyny i urządzenia stosowane w produkcji rolniczej;

5) przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji rolniczej;

6) wykonywać podstawowe prace z zastosowaniem maszyn rolniczych;

7) planować zaopatrzenie i efektywnie gospodarować maszynami, częściami maszyn, paliwami, smarami i energią przy wykonywaniu prac rolniczych;

8) obsługiwać silniki spalinowe, urządzenia elektryczne i niekonwencjonalne źródła energii stosowane w rolnictwie;

9) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i przepisów o ruchu drogowym;

10) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

11) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy rysunku technicznego;

2) materiały stosowane w technice rolniczej;

3) budowa, eksploatacja oraz agregatowanie maszyn i urządzeń rolniczych;

4) budowa, działanie i obsługa ciągników rolniczych;

5) konserwacja ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych;

6) gospodarka sprzętem rolniczym;

7) urządzenia elektryczne i niekonwencjonalne źródła energii w rolnictwie;

8) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych;

9) przepisy o ruchu drogowym;

10) technika kierowania ciągnikiem rolniczym;

11) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) określać procesy integracyjne w agrobiznesie;

4) charakteryzować podstawowe czynniki produkcji rolniczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

6) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

7) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

8) obliczać koszty i opłacalność wybranych działalności produkcyjnych;

9) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

10) rozróżniać i obliczać podatki w rolnictwie;

11) obliczać dochód z produkcji rolniczej;

12) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa;

13) wskazywać korzyści i zagrożenia dla polskiego rolnictwa związane z integracją z Unią Europejską;

14) stosować strategie marketingowe;

15) stosować przepisy prawa dotyczące produkcji rolniczej;

16) korzystać z różnych źródeł informacji;

17) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) procesy integracyjne w agrobiznesie;

4) czynniki produkcji w rolnictwie;

5) przedsiębiorstwa;

6) organizacja produkcji i pracy;

7) dokumentacja działalności gospodarczej;

8) rachunek ekonomiczny;

9) uproszczone formy rachunkowości;

10) instytucje agrobiznesu;

11) integracja międzynarodowa;

12) strategie marketingowe;

13) wybrane zagadnienia prawne dotyczące produkcji rolniczej;

14) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 8

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE RYBAK ŚRÓDLĄDOWY

SYMBOL CYFROWY 615[01]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) określać warunki przyrodnicze i ekonomiczne zagospodarowania zbiorników wodnych do chowu ryb;

2) nawozić, dezynfekować i prowadzić meliorację zbiorników wodnych przeznaczonych do chowu ryb;

3) rozpoznawać podstawowe gatunki ryb słodkowodnych i raków w różnych stadiach rozwojowych;

4) selekcjonować ryby przeznaczone do rozrodu;

5) wykonywać i nadzorować prace przy rozrodzie ryb w warunkach naturalnych i sztucznych;

6) sporządzać preliminarz obsad i żywienia ryb;

7) prowadzić wychów materiału zarybieniowego;

8) dobierać gatunki ryb i zarybiać wody otwarte;

9) nadzorować zimowanie i magazynowanie ryb;

10) prowadzić chów karpi i pstrągów;

11) przygotowywać pasze, żywić oraz dokarmiać ryby w stawach;

12) rozpoznawać choroby i szkodniki ryb, zapobiegać im i zwalczać je;

13) wykonywać odłowy kontrolne i odławiać ryby;

14) wykonywać zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne w stawach;

15) użytkować i konserwować podstawowe urządzenia i sprzęt rybacki;

16) prowadzić łódź wiosłową i motorową;

17) przechowywać, przetwarzać i przygotowywać ryby do transportu i sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, oraz prowadzić ich sprzedaż;

18) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

19) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

20) radzić sobie w sytuacjach problemowych;

21) samodzielnie podejmować decyzje;

22) organizować i oceniać własną pracę;

23) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

24) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

25) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

26) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

27) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

28) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

29) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego;

30) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

31) doskonalić umiejętności zawodowe;

32) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) dobry stan zdrowia;

2) zainteresowania przyrodnicze;

3) spostrzegawczość.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie rybak śródlądowy powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z produkcją, pozyskiwaniem i sprzedażą ryb, a zwłaszcza do:

1) planowania i organizowania procesów produkcji i pracy;

2) wykonywania zabiegów składających się na technologie produkcji rybackiej;

3) prowadzenia uproszczonej rachunkowości, obliczania opłacalności produkcji rybackiej oraz stosowania zasad marketingu.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie rybak śródlądowy może podejmować pracę w przedsiębiorstwach rybackich. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie rybak śródlądowy powinna posiadać następujące pracownie:

1) rybactwa stawowego;

2) rybactwa jeziorowego i rzecznego;

3) techniczną;

4) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, plansze, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia rybactwa stawowego oraz pracownia rybactwa jeziorowego i rzecznego powinny być ponadto wyposażone w:

1) preparaty, modele, atrapy i okazy naturalne ryb i innych organizmów wodnych;

2) próbki nasion i pasz;

3) próbki nawozów;

4) przekroje i makiety zbiorników wodnych.

Pracownia techniczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) sprzęt pomiarowy;

2) przekroje, modele i atrapy pojazdów, maszyn i narzędzi połowowych oraz ich części;

3) próbki materiałów eksploatacyjnych;

4) sprzęt ratunkowy i ratowniczy.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks i kalkulatory;

6) materiały biurowe.

5. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) gospodarka rybacka;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Gospodarka rybacka	50
Techniczny	20
Ekonomiczny	10
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: GOSPODARKA RYBACKA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować środowiska wodne i formacje ekologiczne;

2) określać rozmieszczenie wód śródlądowych Polski;

3) klasyfikować wody pod względem przydatności do prowadzenia gospodarki rybackiej;

4) określać zasady gospodarowania wodą w zarybionych stawach;

5) wykonywać podstawowe prace związane z melioracjami rybackimi;

6) określać budowę morfologiczną i anatomiczną oraz procesy fizjologiczne ryb;

7) rozróżniać gatunki i stadia rozwojowe ryb i raków;

8) charakteryzować obsady mieszane ryb i uzasadniać celowość ich stosowania;

9) określać czynniki wpływające na wzrost i rozwój ryb;

10) przeprowadzać rozród ryb;

11) charakteryzować systemy wychowu karpi i pstrągów;

12) charakteryzować cykle produkcji w gospodarstwie rybackim;

13) wykonywać zabiegi pielęgnacyjne w czasie inkubacji ikry oraz podchowu ryb,

14) rozpoznawać, przygotowywać i zadawać pasze dla ryb;

15) wykonywać czynności związane z zimowaniem i magazynowaniem ryb;

16) określać stan zdrowia ryb i realizować zalecenia weterynaryjne;

17) przeprowadzać odłowy ryb różnymi narzędziami i urządzeniami;

18) opisywać metody postępowania ze złowionymi rybami;

19) oceniać przydatność ryb do spożycia i stosować wybrane metody ich przetwarzania;

20) przygotowywać ryby do transportu i sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, oraz prowadzić ich sprzedaż;

21) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

22) wykonywać prace związane z prowadzeniem gospodarki rybackiej, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) woda jako środowisko życia ryb;

2) formacje ekologiczne wód;

3) wody śródlądowe Polski;

4) metody zagospodarowania wód;

5) anatomia, morfologia i fizjologia ryb;

6) gatunki i stadia rozwojowe ryb;

7) odżywianie, rozmnażanie i rozwój ryb;

8) kształtowanie środowiska życia ryb;

9) zabiegi pielęgnacyjne w stawach i wylęgarniach;

10) systemy wychowu karpi i pstrągów;

11) cykle produkcji w gospodarstwie rybackim;

12) obsady mieszane ryb;

13) podstawy żywienia ryb;

14) transport, zimowanie i magazynowanie ryb;

15) podstawowe choroby i szkodniki ryb;

16) obsadzanie i odłów ryb w stawach;

17) postępowanie ze złowionymi rybami;

18) podstawowe metody przetwórstwa ryb;

19) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

20) przepisy o ochronie zwierząt i przepisy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać rysunki techniczne;

2) rozróżniać i charakteryzować surowce i materiały stosowane do budowy narzędzi, sprzętu i urządzeń rybackich;

3) przygotowywać do pracy, obsługiwać, konserwować i naprawiać podstawowe narzędzia i sprzęt rybacki oraz maszyny i urządzenia rybackie;

4) przygotowywać do pracy i obsługiwać urządzenia elektryczne do połowu ryb;

5) obsługiwać oraz konserwować urządzenia i budowle hydrotechniczne;

6) przygotowywać do pracy oraz prowadzić łódź wiosłową i motorową;

7) efektywnie gospodarować maszynami, częściami maszyn, paliwami, smarami i energią;

8) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczących gospodarki rybackiej;

9) przestrzegać przepisów żeglugi śródlądowej w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

10) przestrzegać przepisów o ruchu drogowym;

11) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

12) rozróżniać i stosować sprzęt ratunkowy i ratowniczy;

13) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy rysunku technicznego;

2) surowce i materiały do budowy narzędzi połowowych;

3) budowa, konserwacja oraz naprawa narzędzi i sprzętu rybackiego;

4) maszyny i urządzenia rybackie;

5) budowle hydrotechniczne;

6) silniki, urządzenia napędowe i sterownicze łodzi motorowych;

7) budowa, działanie i obsługa ciągników rolniczych;

8) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące gospodarki rybackiej;

9) wybrane przepisy żeglugi śródlądowej;

10) przepisy o ruchu drogowym;

11) technika kierowania ciągnikiem rolniczym;

12) technika kierowania łodzią wiosłową i motorową;

13) sprzęt ratunkowy i ratowniczy;

14) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) objaśniać zasady i zakres działalności gospodarczej w agrobiznesie;

4) określać możliwości i bariery rozwoju działalności gospodarczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

6) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

7) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

8) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

9) rozróżniać i obliczać podatki;

10) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

11) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa;

12) wskazywać korzyści i zagrożenia dla agrobiznesu związane z integracją z Unią Europejską;

13) stosować strategie marketingowe;

14) stosować przepisy prawa dotyczące produkcji rybackiej;

15) korzystać z różnych źródeł informacji;

16) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) działalność gospodarcza w agrobiznesie;

4) przedsiębiorstwa;

5) organizacja produkcji i pracy;

6) dokumentacja działalności przedsiębiorstwa;

7) rachunek ekonomiczny;

8) uproszczone formy rachunkowości;

9) instytucje agrobiznesu;

10) integracja międzynarodowa;

11) marketing w przedsiębiorstwie;

12) wybrane zagadnienia prawne dotyczące produkcji rybackiej;

13) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 9

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE RZEŹNIK-WĘDLINIARZ

SYMBOL CYFROWY 741[03]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) charakteryzować budowę histologiczną, skład chemiczny oraz znaczenie odżywcze i energetyczne mięsa i przetworów mięsnych;

2) posługiwać się normami technologicznymi, instrukcjami i recepturami stosowanymi w przetwórstwie mięsa;

3) stosować surowce do przerobu, dozwolone substancje dodatkowe oraz substancje pomagające w przetwarzaniu;

4) stosować metody utrwalania mięsa i przetworów mięsnych;

5) rozróżniać gatunki i rasy zwierząt rzeźnych oraz obsługiwać zwierzęta rzeźne w magazynach żywca;

6) stosować kryteria klasyfikacji przedubojowej i poubojowej;

7) charakteryzować czynności humanitarnego uboju i obróbki poubojowej;

8) dokonywać zbiórki, obróbki i konserwowania ubocznych artykułów poubojowych;

9) charakteryzować znaczenie higieny produkcji i badania mięsa po uboju;

10) dokonywać rozbioru, wykrawać i klasyfikować mięso;

11) dobierać, obsługiwać oraz konserwować maszyny i urządzenia stosowane w przetwórstwie mięsa;

12) posługiwać się sprzętem i aparaturą kontrolno-pomiarową stosowaną w procesach przetwórstwa mięsa;

13) prowadzić procesy technologiczne przetwórstwa mięsa w sposób zapewniający właściwą, zgodną z normami, jakość zdrowotną produktów oraz bezpieczeństwo żywności;

14) analizować zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, i ustalać krytyczne punkty kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Point - HACCP) w procesach produkcji, prowadzonych w zakładzie przetwórstwa mięsa;

15) prowadzić procesy technologiczne z zachowaniem zasad dobrej praktyki produkcyjnej (Good Manufacturing Practice - GMP) i dobrej praktyki higienicznej (Good Hygiene Practice - GHP);

16) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

17) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

18) prowadzić dokumentację produkcyjną oraz rozliczenia technologiczne zużycia surowców i półfabrykatów;

19) radzić sobie w sytuacjach problemowych;

20) samodzielnie podejmować decyzje;

21) organizować i oceniać własną pracę;

22) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

23) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

24) kierować pracą innych i efektywnie współdziałać w zespole;

25) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

26) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

27) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;

28) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

29) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów dotyczących zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, badania zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

30) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

31) doskonalić umiejętności zawodowe;

32) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) dobry stan zdrowia;

2) sprawność i wytrzymałość fizyczna;

3) zdolności manualne;

4) zainteresowania techniczno-przyrodnicze;

5) poczucie odpowiedzialności.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie rzeźnik-wędliniarz powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) nadzoru nad żywcem w zakładzie przemysłu mięsnego od przyjęcia do uboju;

2) dokonywania obróbki poubojowej zwierząt rzeźnych oraz klasyfikowania poubojowego tusz i mięsa;

3) dokonywania rozbioru, wykrawania oraz klasyfikowania mięsa;

4) konserwowania i przechowywania mięsa i przetworów mięsnych;

5) produkowania wędzonek, kiełbas, konserw, wędlin podrobowych i tłuszczów topionych;

6) nadzorowania transportu mięsa i przetworów mięsnych;

7) sporządzania dokumentacji magazynowej.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie rzeźnik-wędliniarz może podejmować pracę w zakładach mięsnych, gastronomicznych i garmażeryjnych oraz w punktach zbytu mięsa i jego przetworów. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie rzeźnik-wędliniarz powinna posiadać następujące pracownie:

1) techniki;

2) przetwórstwa mięsa;

3) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze;

Pracownia techniki powinna być ponadto wyposażona w:

1) tabele parametrów;

2) modele, przekroje i schematy maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie mięsa;

3) maszyny wyłączone z ruchu dla celów dydaktycznych;

4) narzędzia pracy stosowane przy uboju i obróbce poubojowej zwierząt, zbiórce, obróbce i konserwacji ubocznych artykułów poubojowych, rozbiorze i wykrawaniu mięsa;

5) urządzenia kontrolno-pomiarowe stosowane w procesach przetwórstwa mięsa.

Pracownia przetwórstwa mięsa powinna być ponadto wyposażona w:

1) plansze i foliogramy przedstawiające:

a) skład chemiczny surowców,

b) wartość odżywczą produktów mięsnych,

c) podział ubocznych artykułów poubojowych,

d) rozbiór zasadniczy tusz, systematykę przetworów mięsnych,

e) podział kiełbas, wędzonek, wyrobów podrobowych, konserw,

f) linie produkcyjne, występujące w zakładach przetwórstwa mięsa;

2) modele i atrapy przedstawiające:

a) typy użytkowe i rasy zwierząt rzeźnych,

b) elementy zasadnicze mięsa,

c) wyroby gotowe;

3) zakonserwowane uboczne artykuły poubojowe;

4) surowce do przerobu, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu;

5) składniki mieszanek i solanek peklujących;

6) próbki wyrobów gotowych;

7) opakowania;

8) drobny sprzęt stosowany w przetwórstwie mięsa.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) przetwórstwo mięsa;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Przetwórstwo mięsa	50
Techniczny	20
Ekonomiczny	10
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRZETWÓRSTWO MIĘSA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wskazywać rolę i kierunki rozwoju przetwórstwa mięsa;

2) stosować przepisy i normy obowiązujące w przetwórstwie mięsa;

3) określać wpływ zmian poubojowych zachodzących w mięsie na jego przydatność technologiczną i kulinarną;

4) identyfikować zmiany biochemiczne, fizykochemiczne i mikrobiologiczne zachodzące w procesach przetwarzania i w czasie przechowywania mięsa i przetworów mięsnych;

5) określać negatywną i pozytywną rolę drobnoustrojów w przetwórstwie mięsa;

6) stosować metody utrwalania mięsa i przetworów mięsnych;

7) charakteryzować środki peklujące oraz sporządzać solanki i mieszanki peklujące;

8) oceniać wpływ metod utrwalania na jakość i trwałość mięsa i przetworów mięsnych oraz ich wartość odżywczą i cechy organoleptyczne;

9) obsługiwać i humanitarnie traktować zwierzęta w magazynach żywca oraz podczas transportu i uboju;

10) dokonywać klasyfikacji poubojowej tusz zwierząt rzeźnych;

11) charakteryzować czynności przy zbiórce, obróbce i konserwowaniu ubocznych artykułów poubojowych;

12) dokonywać rozbioru, wykrawania i klasyfikacji mięsa;

13) wskazywać znaczenie badań mięsa po uboju;

14) rozróżniać i stosować surowce do przerobu, dozwolone substancje dodatkowe oraz substancje pomagające w przetwarzaniu, stosowane w przetwórstwie mięsa;

15) planować, organizować i wykonywać czynności przy produkcji wędzonek, kiełbas, wędlin i wyrobów podrobowych, konserw, tłuszczów topionych oraz wyrobów uszlachetnionych;

16) wskazywać znaczenie produkcji garmażeryjnej i klasyfikować wyroby garmażeryjne;

17) charakteryzować metody pakowania i konfekcjonowania mięsa i przetworów mięsnych;

18) wskazywać znaczenie higieny i kontroli jakości w przetwórstwie mięsa;

19) kontrolować parametry procesów technologicznych przetwórstwa mięsa;

20) analizować i ograniczać zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, a także wskazywać i monitorować punkty krytyczne w procesie produkcji oraz podejmować działania korygujące, zgodnie z zasadami systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (HACCP);

21) określać zdolność i wydajność produkcyjną oraz sporządzać dokumentację produkcyjną;

22) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczących przetwórstwa mięsa;

23) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów dotyczących zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, badania zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) skład chemiczny mięsa;

2) normalizacja w przetwórstwie mięsa;

3) metody utrwalania mięsa i przetworów mięsnych;

4) gospodarka żywcem rzeźnym;

5) ubój i obróbka poubojowa zwierząt rzeźnych, ubój sanitarny;

6) uboczne artykuły poubojowe;

7) rozbiór, wykrawanie i klasyfikacja mięsa;

8) produkcja bekonu;

9) produkcja wędzonek i kiełbas;

10) produkcja wędlin podrobowych;

11) produkcja uszlachetniona;

12) produkcja konserw oraz badanie ich jakości i trwałości;

13) produkcja tłuszczów topionych;

14) produkcja garmażeryjna;

15) charakterystyka procesów technologicznych przetwórstwa mięsa;

16) metody pakowania i konfekcjonowania mięsa i przetworów mięsnych;

17) higiena procesów technologicznych przetwórstwa mięsa;

18) punkty krytyczne w procesach technologicznych przetwórstwa mięsa;

19) systemy zapewniania jakości produkcji przetworów mięsnych;

20) bezpieczeństwo gotowych przetworów mięsnych;

21) wydajność produkcyjna i dokumentacja produkcyjna;

22) zagrożenia dla środowiska ze strony zakładów przetwórstwa mięsa;

23) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska, związane z przetwórstwem mięsa;

24) przepisy o ochronie zwierząt i przepisy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

25) przepisy prawa dotyczące warunków zdrowotnych żywności i żywienia w Polsce i Unii Europejskiej.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wskazywać znaczenie techniki w przetwórstwie mięsa;

2) czytać proste rysunki techniczne i sporządzać proste schematy;

3) posługiwać się instrukcjami obsługi i dokumentacją techniczno-ruchową maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie mięsa;

4) charakteryzować materiały stosowane w konstrukcji maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle mięsnym;

5) identyfikować części oraz zespoły maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle mięsnym;

6) przedstawiać zasady działania urządzeń elektrycznych i wykorzystywać racjonalnie energię elektryczną;

7) rozpoznawać instalacje techniczne znajdujące się w zakładach przetwórstwa mięsa i ich oznakowanie;

8) posługiwać się sprzętem i aparaturą kontrolno-pomiarową stosowaną w przetwórstwie mięsa;

9) obsługiwać układy sterujące pracą maszyn i urządzeń;

10) charakteryzować rodzaje i przeznaczenie zabezpieczeń maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie mięsa;

11) charakteryzować maszyny i urządzenia stosowane przy uboju, obróbce poubojowej i obróbce ubocznych artykułów rzeźnych;

12) obsługiwać urządzenia chłodnicze stosowane w przetwórstwie mięsa;

13) dobierać maszyny i urządzenia do procesów technologicznych;

14) planować czynności obsługi oraz wyjaśniać działania maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie mięsa;

15) przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu sprzętu, maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie mięsa;

16) charakteryzować środki transportu wewnętrznego w zakładach przetwórstwa mięsa;

17) charakteryzować urządzenia energetyczne, do uzdatniania wody, oczyszczania ścieków, zatrzymywania pyłów i gazów;

18) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń stosowanych w zakładach przetwórstwa mięsa;

19) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) dokumentacja i informacja techniczna;

2) materiały konstrukcyjne stosowane w maszynach i urządzeniach przemysłu mięsnego;

3) zasady działania oraz budowa maszyn, urządzeń i instalacji technicznych;

4) aparatura kontrolno-pomiarowa stosowana w przetwórstwie mięsa;

5) układy sterowania i zabezpieczenia w maszynach oraz urządzeniach;

6) ogólna klasyfikacja maszyn i urządzeń przetwórstwa mięsa;

7) zasady eksploatacji maszyn i urządzeń przetwórstwa mięsa;

8) urządzenia chłodnicze w zakładach przetwórstwa mięsa;

9) maszyny i urządzenia do podziału i rozdrabniania mięsa;

10) maszyny i urządzenia do peklowania;

11) maszyny i urządzenia do obróbki cieplnej;

12) maszyny i urządzenia w linii produkcji uszlachetnionej;

13) transport w zakładach przetwórstwa mięsa;

14) urządzenia energetyczne w zakładach przetwórstwa mięsa;

15) gospodarka wodno-ściekowa w zakładach przetwórstwa mięsa;

16) bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach przetwórstwa mięsa;

17) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) objaśniać zasady i zakres działalności gospodarczej w produkcji żywności;

4) określać możliwości i bariery rozwoju działalności gospodarczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

6) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

7) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

8) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

9) rozróżniać i obliczać podatki;

10) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

11) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz przetwórstwa spożywczego;

12) wskazywać korzyści i zagrożenia dla przetwórstwa spożywczego związane z integracją z Unią Europejską;

13) stosować strategie marketingowe;

14) stosować przepisy prawa dotyczące przetwórstwa mięsa;

15) korzystać z różnych źródeł informacji;

16) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) działalność gospodarcza w przetwórstwie spożywczym;

4) przedsiębiorstwa;

5) zarządzanie i kierowanie przedsiębiorstwem;

6) dokumentacja działalności przedsiębiorstwa;

7) rachunek ekonomiczny;

8) uproszczone formy rachunkowości;

9) instytucje przetwórstwa spożywczego;

10) integracja międzynarodowa;

11) marketing w przedsiębiorstwie;

12) wybrane zagadnienia prawne dotyczące przetwórstwa mięsa;

13) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 10

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK AGROBIZNESU

SYMBOL CYFROWY 341[01]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) projektować, organizować i prowadzić działalność gospodarczą w agrobiznesie, głównie w sektorze rolniczym, przetwórczym i dystrybucyjnym;

2) stosować przepisy prawa przy podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej;

3) wykorzystywać wiadomości przyrodnicze, ekonomiczno-organizacyjne i techniczne dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa;

4) opracowywać i stosować efektywne strategie marketingowe, związane z prowadzoną lub planowaną działalnością gospodarczą w agrobiznesie;

5) oceniać jakość podstawowych produktów rolniczych i spożywczych oraz środków do produkcji rolniczej;

6) analizować i oceniać działalność zaopatrzeniową, produkcyjną, handlową i finansową przedsiębiorstwa;

7) prowadzić rachunkowość w małych przedsiębiorstwach agrobiznesu;

8) sporządzać podstawowe dokumenty związane z działalnością przedsiębiorstwa;

9) dobierać i stosować użytkowe programy komputerowe i inne środki techniki biurowej;

10) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

11) organizować pracę własną i zespołów pracowników oraz zarządzać przedsiębiorstwem;

12) samodzielnie podejmować decyzje;

13) skutecznie komunikować się z klientami, w języku polskim i obcym, z zachowaniem zasad etyki i etykiety biznesu;

14) organizować miejsce pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

15) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

16) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i bezpieczeństwa żywności;

17) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

18) przewidywać, rozpoznawać i przeciwdziałać zagrożeniom ekologicznym;

19) zapobiegać szkodliwemu wpływowi środowiska pracy na zdrowie pracownika;

20) poszukiwać miejsca pracy jako przedsiębiorca lub jako pracownik najemny;

21) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

22) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) zainteresowania ekonomiczne i przyrodnicze;

2) zdolności organizacyjne;

3) spostrzegawczość;

4) inicjatywa i szybkość podejmowania decyzji;

5) zdolność koncentracji, systematyczność i wytrwałość.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik agrobiznesu powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych w zakresie:

1) wytwarzania produktów rolniczych i spożywczych;

2) marketingu i sprzedaży produktów rolniczych i spożywczych;

3) technicznej i finansowej obsługi rolnictwa oraz jego otoczenia.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik agrobiznesu może samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą lub podejmować pracę w przedsiębiorstwach rolniczych: produkcyjnych, usługowych i handlowych.

4. Zawód technik agrobiznesu jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego i lokalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: produkcji rolniczej, w tym rolnictwa ekologicznego, produkcji ogrodniczej, obsługi ruchu turystycznego na wsi, organizacji przetwórstwa spożywczego, usług technicznych na wsi, techniki w gospodarce żywnościowej, finansów i bankowości w agrobiznesie, rynku rolnego oraz usług weterynaryjnych.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik agrobiznesu powinna posiadać następujące pracownie:

1) produkcji rolniczej;

2) towaroznawstwa i przetwórstwa spożywczego;

3) ekonomiczną;

4) rachunkowości;

5) pracy biurowej.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia produkcji rolniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) okazy naturalne roślin;

2) atlasy: roślin, zwierząt, chorób, chwastów i szkodników;

3) przekroje, modele i atrapy zwierząt gospodarskich;

4) przekroje, modele i atrapy pojazdów, maszyn i narzędzi oraz ich części;

5) instrukcje obsługi pojazdów i maszyn rolniczych;

6) przykładowe karty technologiczne;

7) próbki nasion i pasz;

8) próbki nawozów i środków ochrony roślin.

Pracownia towaroznawstwa i przetwórstwa spożywczego powinna być ponadto wyposażona w:

1) makiety i modele maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie spożywczym;

2) drobny sprzęt do przetwórstwa spożywczego;

3) opakowania jednostkowe i transportowe;

4) próbki surowców do przerobu, dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu;

5) atrapy i próbki wyrobów spożywczych;

6) urządzenia i zestawy laboratoryjne do badania cech fizycznych wyrobów spożywczych;

7) normy jakości wyrobów spożywczych;

8) instrukcje i dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn i urządzeń.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) cenniki produktów i środków do produkcji rolniczej i przetwórstwa spożywczego;

4) przykładowe statuty spółek i spółdzielni;

5) roczniki statystyczne;

6) wzory planów i projektów gospodarstw i przedsiębiorstw.

Pracownia rachunkowości powinna być ponadto wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno dla dwóch uczniów);

2) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

3) wzory dokumentów księgowych i ksiąg rachunkowych;

4) kalkulatory.

Pracownia pracy biurowej powinna być ponadto wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno dla dwóch uczniów);

2) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, automatyczną sekretarkę;

3) instrukcje obiegu dokumentów;

4) wzory dokumentów;

5) materiały biurowe.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w szkolnych pracowniach, w tym w pracowni symulacyjnej, w skład której wchodzą pracownie: ekonomiczna, rachunkowości i pracy biurowej, w warsztatach i gospodarstwach pomocniczych, centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego, a także w przedsiębiorstwach rolniczych: produkcyjnych, usługowych i handlowych oraz w indywidualnych gospodarstwach rolnych.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają cztery bloki programowe:

1) produkcyjno-przetwórczy;

2) usługowo-dystrybucyjny;

3) menedżerski;

4) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Nazwa bloku programowego	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawód: rolnik	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Produkcyjno-przetwórczy	15	10	15
Usługowo-dystrybucyjny	10	12	10
Menedżerski	25	28	25
Ekonomiczny	20	20	20
Razem	70**	70**	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCYJNO-PRZETWÓRCZY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać źródła surowców żywnościowych;

2) wyjaśniać znaczenie produkcji rolniczej w gospodarce narodowej;

3) uzasadniać wpływ czynników klimatycznych i glebowych na wzrost, rozwój i plonowanie roślin;

4) określać cele, rodzaje i zadania zabiegów uprawowych;

5) wykazywać wpływ zabiegów melioracyjnych na kształtowanie siedliska roślin;

6) rozpoznawać nawozy mineralne i organiczne oraz określać ich wpływ na właściwości gleby, wzrost i plonowanie roślin;

7) charakteryzować metody ochrony roślin i dobierać środki do zwalczania chorób, szkodników i chwastów;

8) opracowywać przykładowe zmianowania roślin;

9) opracowywać technologie produkcji wybranych roślin;

10) opracowywać technologie produkcji pasz na użytkach zielonych;

11) wyjaśniać znaczenie warzyw i owoców w żywieniu człowieka;

12) charakteryzować grupy roślin ogrodniczych;

13) dobierać kierunki produkcji ogrodniczej;

14) rozróżniać pasze i układać dawki pokarmowe dla wybranych grup zwierząt;

15) charakteryzować poszczególne rasy i typy użytkowe zwierząt gospodarskich;

16) charakteryzować podstawowe czynniki wpływające na zdrowie i produkcyjność zwierząt, a także sposoby i środki zapobiegania i zwalczania najgroźniejszych chorób zwierząt gospodarskich;

17) opracowywać technologie produkcji wybranych gatunków zwierząt gospodarskich;

18) analizować warunki alternatywnej produkcji w rolnictwie;

19) stosować zasady prawidłowej obsługi technicznej maszyn, urządzeń i narzędzi rolniczych;

20) określać rolę rzemiosła i przemysłu spożywczego w agrobiznesie;

21) klasyfikować branże i kierunki produkcji przemysłu i rzemiosła spożywczego;

22) rozróżniać i charakteryzować poszczególne surowce stosowane w przetwórstwie spożywczym;

23) określać warunki wykorzystania surowców w przetwórstwie spożywczym;

24) klasyfikować i oceniać surowce i produkty spożywcze;

25) określać cele i charakteryzować metody utrwalania żywności;

26) objaśniać technologie produkcji w przetwórstwie spożywczym;

27) określać funkcje i parametry opakowań oraz oceniać ich zgodność z obowiązującymi w tym zakresie normami;

28) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

29) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) źródła surowców żywnościowych;

2) produkcja rolnicza jako rodzaj działalności gospodarczej;

3) czynniki siedliska (klimatyczne, glebowe);

4) zabiegi agrotechniczne;

5) melioracje;

6) nawożenie roślin;

7) ochrona roślin;

8) podstawy zmianowania;

9) wybrane technologie produkcji roślinnej: zbóż oraz roślin okopowych, pastewnych, przemysłowych;

10) użytki zielone;

11) ogrodnictwo;

12) podstawy żywienia zwierząt gospodarskich;

13) zoohigiena i ochrona zwierząt;

14) wybrane technologie produkcji zwierzęcej: bydła, trzody chlewnej, owiec, drobiu;

15) alternatywne kierunki produkcji rolniczej;

16) branże i kierunki przemysłu spożywczego;

17) surowce dla przetwórstwa spożywczego;

18) normy jakości surowców i produktów spożywczych;

19) technologie produkcji w przetwórstwie spożywczym;

20) metody utrwalania żywności w przetwórstwie spożywczym;

21) opakowania;

22) zagrożenia środowiska powodowane przez rolnictwo i przetwórstwo spożywcze;

23) bezpieczeństwo żywności;

24) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące przetwórstwa spożywczego;

25) przepisy o ochronie zwierząt i przepisy o zwalczaniu chorób zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej.

BLOK: USŁUGOWO-DYSTRYBUCYJNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia z zakresu usług;

2) określać znaczenie i klasyfikować usługi według różnych kryteriów, objaśniać zasady i zakres działalności usługowej w poszczególnych ogniwach agrobiznesu;

3) określać możliwości i bariery rozwoju działalności usługowej, określać zasady organizacji, sposoby i techniki skupu surowców żywnościowych, z uwzględnieniem źródła ich pochodzenia;

4) definiować pojęcia z zakresu dystrybucji;

5) rozróżniać rodzaje i ogniwa dystrybucji;

6) objaśniać proces organizowania kanału dystrybucji;

7) rozróżniać formy obrotu towarowego produktami rolno-żywnościowymi;

8) wyjaśniać pojęcie, funkcje i formy handlu;

9) określać i uzasadniać kierunki rozwoju handlu;

10) rozróżniać i charakteryzować rodzaje przedsiębiorstw handlowych;

11) objaśniać rolę, zadania i funkcje pośredników w handlu;

12) określać problemy operacyjne bieżącej działalności handlowej;

13) rozróżniać i objaśniać formy sprzedaży;

14) objaśniać zasady sprzedaży towarów i usług;

15) organizować sprzedaż towarów i usług oraz oceniać warunki sprzedaży;

16) rozróżniać rodzaje punktów sprzedaży;

17) projektować stanowiska sprzedaży (punkty sprzedaży towarów lub usług);

18) objaśniać i stosować zasady i metody obsługi klienta;

19) wyjaśniać rolę, zakres i formy serwisu handlowego;

20) określać czynniki oceny jakości usług i oceniać jakość usług.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) klasyfikacja usług;

2) działalność usługowa w agrobiznesie;

3) skup produktów żywnościowych (pozyskiwanych i wytwarzanych);

4) podstawy dystrybucji towarów;

5) obrót towarowy produktami rolno-żywnościowymi;

6) podstawowe pojęcia z zakresu działalności handlowej;

7) przedsiębiorstwa handlowe;

8) działalność handlowa;

9) sprzedaż towarów i usług;

10) jakość usług.

BLOK: MENEDŻERSKI

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować pojęcie, cele działalności i funkcje przedsiębiorstwa;

2) rozróżniać struktury organizacyjne przedsiębiorstwa;

3) objaśniać procedurę zakładania przedsiębiorstwa;

4) wyszukiwać pomysły na przedsięwzięcia gospodarcze i analizować możliwości uruchamiania przedsiębiorstwa;

5) dobierać formę organizacyjno-prawną do rozmiarów planowanej działalności;

6) organizować działalność zaopatrzeniową, handlową i produkcyjną w przedsiębiorstwie;

7) określać rolę i zadania kadry kierowniczej w przedsiębiorstwie;

8) ustalać potrzeby i zasady doboru pracowników;

9) organizować miejsca pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;

10) współtworzyć poprawne stosunki kadry kierowniczej i pracowników;

11) zapobiegać szkodliwemu wpływowi środowiska pracy na zdrowie pracowników;

12) rozróżniać sposoby wynagradzania pracowników;

13) wyjaśniać różnice w zarządzaniu małym i dużym przedsiębiorstwem;

14) określać potrzeby finansowe przedsiębiorstwa;

15) charakteryzować decyzje finansowe i inwestycyjne;

16) analizować wskaźniki finansowe i wykorzystywać je do oceny przedsiębiorstwa;

17) objaśniać rolę planowania i kontroli w przedsiębiorstwie i planować działalność;

18) określać czynniki warunkujące sukces przedsiębiorstwa;

19) objaśniać rodzaje strategii przedsiębiorstwa na rynku;

20) definiować istotę marketingu w skali gospodarki narodowej i przedsiębiorstwa;

21) określać pojęcie, znaczenie i kryteria segmentacji rynku;

22) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

23) określać wpływ procesów integracyjnych i instytucji obsługujących agrobiznes na decyzje marketingowe;

24) charakteryzować decyzje związane z produktem, ceną, kanałem dystrybucji;

25) objaśniać i rozróżniać rodzaje komunikacji marketingowej;

26) konstruować kwestionariusz do badań marketingowych;

27) analizować mocne i słabe strony przedsiębiorstwa, a także jego szansę i zagrożenia w otoczeniu;

28) opracowywać plany marketingowe dla przedsiębiorstwa;

29) objaśniać pojęcia: marketing międzynarodowy i globalny;

30) analizować działalność rynku hurtowego i giełdy towarowej;

31) opracowywać biznesplany przedsiębiorstwa;

32) definiować podstawowe pojęcia z zakresu prawa cywilnego, handlowego, gospodarczego, administracyjnego, pracy, finansowego;

33) analizować i interpretować wybrane zagadnienia z zakresu prawa cywilnego, handlowego, gospodarczego, administracyjnego, pracy, finansowego;

34) posługiwać się w praktyce źródłami i przepisami prawa;

35) definiować podstawowe pojęcia z zakresu psychologii;

36) wskazywać swoje mocne strony i prezentować wyznawane wartości wobec innych osób;

37) identyfikować i rozwiązywać różne sytuacje problemowe;

38) stosować różne sposoby walki ze stresem;

39) opisywać etapy procesu komunikacji;

40) stosować zasady prawidłowego prowadzenia rozmowy;

41) organizować i prowadzić zebrania, narady i konferencje;

42) dobierać strategie i metody rozwiązywania konfliktów;

43) definiować pojęcie negocjacji i rozróżniać techniki negocjowania;

44) prowadzić skuteczne negocjacje;

45) stosować techniki zachowań asertywnych;

46) pisać na komputerze teksty, prace tabelaryczne;

47) korzystać z komputera w zakresie:

a) sieci lokalnych i ogólnodostępnych,

b) redagowania pism i tekstów oraz składu tekstu,

c) programów graficznych,

d) posługiwania się bazą danych,

e) użytkowych programów komputerowych niezbędnych w kształceniu zawodowym;

49) definiować podstawowe pojęcia i rozróżniać dokumenty stosowane w pracy biurowej;

50) posługiwać się technicznymi środkami w pracy biurowej (łączności, reprografii, ewidencji);

51) sporządzać różne pisma, sprawozdania, notatki według obowiązujących standardów;

52) przestrzegać zasad etyki i etykiety zawodowej;

53) stosować w języku obcym słownictwo z zakresu podstawowych pojęć ekonomicznych oraz agrobiznesu;

54) porozumiewać się w języku obcym na tematy zawodowe w rozmowie bezpośredniej i telefonicznej;

55) czytać i redagować w języku obcym proste teksty zawierające terminologię zawodową.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) przedsiębiorstwo i struktury w przedsiębiorstwie;

2) podstawowe cele i funkcje przedsiębiorstwa;

3) procedura zakładania przedsiębiorstwa;

4) formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstwa;

5) działalność w przedsiębiorstwie;

6) kadra kierownicza i pracownicy;

7) małe przedsiębiorstwo na rynku;

8) finansowanie działalności przedsiębiorstwa;

9) planowanie i kontrola w przedsiębiorstwie;

10) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

11) marketing w gospodarce narodowej i przedsiębiorstwie;

12) podstawy podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie;

13) system marketingowy w agrobiznesie;

14) integracja w agrobiznesie a decyzje marketingowe;

15) biznesplan przedsiębiorstwa;

16) wybrane zagadnienia z zakresu prawa cywilnego, handlowego, gospodarczego, administracyjnego, pracy, finansowego;

17) osobowość człowieka;

18) metodyka pracy umysłowej;

19) stres, kontakty interpersonalne;

20) konflikty i negocjacje;

21) asertywność;

22) pisanie na komputerze;

23) komputerowe programy użytkowe stosowane w agrobiznesie;

24) podstawowe pojęcia ekonomiczne i słownictwo związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa;

25) komunikacja językowa.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) analizować czynniki mające wpływ na wzrost i spadek popytu i podaży;

4) wyjaśniać istotę mechanizmu rynkowego;

5) objaśniać rolę i funkcje pieniądza;

6) klasyfikować podstawowe typy przedsiębiorstw według sposobów zarządzania i form własności;

7) określać rodzaje kosztów, przychodów, zysków;

8) analizować rynki czynników produkcji (rynek pracy, kapitału, ziemi);

9) rozróżniać papiery wartościowe i oceniać ich znaczenie na rynku;

10) klasyfikować kredyty i analizować mechanizm kształtowania się stóp procentowych;

11) określać fazy cyklu koniunkturalnego;

12) analizować mechanizm wychodzenia z kryzysu;

13) wskazywać przyczyny i metody zwalczania inflacji;

14) wyjaśniać pojęcie i strukturę budżetu państwa;

15) objaśniać pojęcie i znaczenie interwencjonizmu państwowego;

16) określać rodzaje i przyczyny bezrobocia oraz politykę państwa w tym zakresie;

17) objaśniać procesy i formy integracji międzynarodowej;

18) charakteryzować system agrobiznesu (ogniwa, funkcje, potencjał);

19) określać procesy integracyjne w agrobiznesie;

20) obliczać cenową i dochodową elastyczność popytu;

21) rozróżniać instytucje związane z agrobiznesem;

22) charakteryzować bliższe i dalsze otoczenie przedsiębiorstwa agrobiznesowego;

23) określać rolę i wpływ agrobiznesu na bezpieczeństwo żywności;

24) wyjaśniać przestrzenne, ekologiczne i międzynarodowe aspekty agrobiznesu;

25) wskazywać możliwości i bariery wymiany międzynarodowej;

26) określać korzyści z handlu międzynarodowego;

27) objaśniać uregulowania prawne dotyczące obowiązku prowadzenia rachunkowości;

28) klasyfikować składniki majątkowe i źródła ich pochodzenia;

29) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

30) klasyfikować koszty przedsiębiorstwa według różnych kryteriów;

31) przeprowadzać kalkulacje wybranych działalności gospodarczych;

32) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

33) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące wynagrodzeń, ubezpieczeń społecznych i rozliczeń podatkowych;

34) obliczać wynagrodzenie pracownika;

35) przeprowadzać spis z natury składników majątkowych i wyceniać podstawowe składniki majątkowe;

36) prowadzić uproszczone formy ewidencji przychodów i rozchodów w małym przedsiębiorstwie;

37) prowadzić uproszczoną rachunkowość w gospodarstwie rolnym;

38) obliczać dochód z działalności gospodarczej;

39) rozróżniać i obliczać podatki;

40) ewidencjonować operacje gospodarcze na kontach księgowych;

41) rozróżniać techniki i formy księgowości;

42) obliczać wskaźniki finansowe przedsiębiorstwa;

43) sporządzać i analizować podstawowe sprawozdania finansowe;

44) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie danych uzyskanych z rachunkowości;

45) definiować pojęcia stosowane w statystyce i obliczać wskaźniki statystyczne;

46) prezentować i analizować dane statystyczne różnymi metodami statystycznymi, wyszukiwać i interpretować informacje z opracowań statystycznych;

47) stosować techniki sprawnego wykonywania działań matematycznych;

48) dokonywać obliczeń procentowych, dyskontowych, odsetkowych, walutowych i towarowych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) pieniądz jako kategoria ekonomiczna;

4) przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej i jego koszty;

5) rynki czynników produkcji: rynek pracy, kapitału, ziemi;

6) rynek pieniężno-kredytowy;

7) cykle gospodarcze;

8) mechanizm wychodzenia z kryzysu;

9) rola państwa w gospodarce rynkowej;

10) system agrobiznesu w gospodarce rynkowej;

11) ogniwa agrobiznesu i ich funkcje;

12) procesy integracyjne w agrobiznesie;

13) otoczenie rynkowe;

14) instytucje związane z agrobiznesem;

15) agrobiznes a bezpieczeństwo żywności;

16) agrobiznes a konsumpcja żywności;

17) przestrzenne aspekty agrobiznesu;

18) ekologiczne aspekty agrobiznesu;

19) międzynarodowe aspekty agrobiznesu;

20) bilans przedsiębiorstwa;

21) koszty w przedsiębiorstwie;

22) kalkulacja kosztów wybranych działalności gospodarczych;

23) dokumentacja dotycząca działalności gospodarczej;

24) system wynagrodzeń;

25) spis z natury składników majątkowych;

26) uproszczone formy ewidencji przychodów i rozchodów w małych przedsiębiorstwach;

27) uproszczone formy rachunkowości w gospodarstwie rolnym;

28) rodzaje podatków i ich obliczanie;

29) podstawy księgowości finansowej;

30) podstawowe sprawozdania finansowe;

31) podstawy statystyki;

32) opracowanie i prezentacja materiału statystycznego;

33) techniki sprawnego wykonywania działań matematycznych;

34) obliczenia procentowe, dyskontowe, odsetkowe, walutowe, towarowe.

ZAŁĄCZNIK Nr 11

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK HODOWCA KONI

SYMBOL CYFROWY 321[01]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) prowadzić obserwację zwierząt w zmieniających się warunkach środowiskowych i analizować przyczyny określonego zachowania się zwierząt;

2) oceniać pokrój i wartość hodowlaną zwierząt;

3) realizować podstawowe zadania z zakresu pracy hodowlanej i jej dokumentowania;

4) indywidualizować podejście do zwierząt ze względu na ich cechy osobnicze, stan fizjologiczny i podejmować odpowiednie decyzje;

5) stosować wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i zoohigieny w chowie i hodowli zwierząt;

6) organizować cykl reprodukcyjny w stadzie;

7) kształtować podstawowe nawyki młodych koni;

8) formować grupy technologiczne zwierząt;

9) organizować zawody konne i pokazy;

10) przygotowywać konie do sprzedaży i prezentować je;

11) jeździć konno;

12) prowadzić podstawowe elementy treningu koni;

13) projektować i budować trasy oraz elementy konstrukcyjne przeszkód konkurencji jeździeckich;

14) organizować pracę szkółki jeździeckiej oraz prowadzić różne formy rekreacji konnej;

15) organizować uroczystości i obrzędy wynikające z tradycji jeździeckich;

16) naprawiać i konserwować uprząż oraz szyć proste elementy rymarskie;

17) projektować, organizować i prowadzić chów podstawowych gatunków zwierząt;

18) planować, organizować i wykonywać podstawowe zabiegi agrotechniczne;

19) planować, zakładać i pielęgnować użytki zielone w gospodarstwie rolnym;

20) zbierać, konserwować i przechowywać pasze;

21) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

22) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

23) analizować rynek w zakresie popytu i podaży na produkty i usługi;

24) organizować i kierować działalnością produkcyjną i usługową gospodarstwa rolnego;

25) promować produkty i usługi gospodarstwa rolnego;

26) rozpoznawać zagrożenia ekologiczne związane z produkcją rolniczą oraz przeciwdziałać im;

27) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

28) samodzielnie podejmować decyzje w procesie zarządzania i kierowania gospodarstwem rolnym;

29) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy i klientami;

30) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

31) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;

32) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

33) przestrzegać przepisów dotyczących działalności gospodarczej;

34) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

35) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

36) doskonalić umiejętności zawodowe;

37) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego;

38) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) sprawność ruchowa;

2) zainteresowania przyrodnicze i właściwy stosunek do zwierząt;

3) spostrzegawczość;

4) sumienność, systematyczność, cierpliwość;

5) szybkość podejmowania decyzji;

6) opanowanie;

7) wyobraźnia, przewidywanie skutków własnych działań.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik hodowca koni powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z:

1) chowem i hodowlą koni;

2) użytkowaniem koni;

3) marketingiem i sprzedażą usług związanych z użytkowaniem koni.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik hodowca koni może podejmować pracę w przedsiębiorstwach specjalizujących się w chowie, hodowli i użytkowaniu koni, prowadzić indywidualne gospodarstwo rolne, a także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik hodowca koni powinna posiadać następujące pracownie:

1) produkcji roślinnej;

2) produkcji zwierzęcej;

3) techniki rolniczej;

4) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia produkcji roślinnej powinna być ponadto wyposażona w:

1) okazy naturalne roślin, chwastów i szkodników oraz atlasy roślin, chorób, chwastów i szkodników;

2) zielniki roślin uprawnych i chwastów;

3) przyrządy pomiarowe klimatycznych i glebowych czynników siedliska;

4) przykładowe karty technologiczne.

Pracownia produkcji zwierzęcej powinna być ponadto wyposażona w:

1) przekroje, modele i atrapy zwierząt gospodarskich;

2) atlasy ras zwierząt;

3) próbki pasz;

4) apteczkę weterynaryjną z wyposażeniem;

5) przykładowe karty technologiczne;

6) dokumentacje hodowlane.

Pracownia techniki rolniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) sprzęt pomiarowy;

2) przekroje, modele i katalogi pojazdów, maszyn i narzędzi oraz ich części;

3) makiety budynków i pomieszczeń dla koni;

4) urządzenia do pielęgnacji i tresury koni;

5) próbki materiałów eksploatacyjnych;

6) instrukcje obsługi pojazdów i maszyn rolniczych.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w szkolnych pracowniach, warsztatach i gospodarstwach pomocniczych, centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego oraz u pracodawców, a także w indywidualnych gospodarstwach rolnych, specjalizujących się w chowie, hodowli i użytkowaniu koni.

5. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) hodowla i użytkowanie koni;

2) produkcja rolnicza;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Nazwa bloku programowego	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawód: rolnik	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Hodowla i użytkowanie koni	30	35	30
Produkcja rolnicza	35	25	35
Ekonomiczny	15	20	15
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: HODOWLA I UŻYTKOWANIE KONI

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) dobierać odpowiednie kierunki chowu koni;

2) analizować i oceniać zachowanie koni;

3) oceniać pokrój, zdrowie i kondycję koni;

4) obsługiwać konie z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy i przepisów o ochronie zwierząt;

5) rozpoznawać i charakteryzować rasy koni;

6) planować, organizować i przeprowadzać reprodukcję koni oraz odchów młodzieży;

7) określać i zaspokajać potrzeby pokarmowe koni;

8) pielęgnować konie i zapewniać im odpowiednie warunki środowiskowe;

9) zaprzęgać i powozić końmi;

10) szyć proste elementy uprzęży;

11) jeździć konno;

12) organizować i prowadzić podstawowe elementy treningu koni;

13) organizować i prowadzić rekreację konną;

14) organizować uroczystości i obrzędy wynikające z tradycji jeździeckich;

15) przestrzegać przepisów dotyczących jeździectwa;

16) przygotowywać konie do sprzedaży;

17) oceniać wartość hodowlaną koni;

18) określać potrzebę ochrony przyrody;

19) planować i organizować pracę biurową, z wykorzystaniem nowoczesnych środków techniki biurowej;

20) nawiązywać prawidłowe kontakty ze zwierzchnikiem, współpracownikami i klientami;

21) prowadzić korespondencję i dokumentację hodowlaną;

22) promować produkty i usługi gospodarstwa.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) warunki przyrodniczo-ekonomiczne chowu koni;

2) cechy wpływające na użytkowość koni;

3) bezpieczeństwo i higiena pracy przy obsłudze koni;

4) rasy koni;

5) rozpłód i wychów koni;

6) żywienie i pielęgnacja koni;

7) użytkowanie koni;

8) organizacja ośrodka rekreacji konnej;

9) treningi koni i konkurencje jeździeckie;

10) elementy zasad pracy hodowlanej w hodowli koni;

11) organizacja i wyposażenie biura;

12) kultura zawodu i kontakty międzyludzkie;

13) zasady pracy biurowej i organizacja obsługi klienta;

14) ochrona środowiska;

15) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, dotyczące hodowli i użytkowania koni oraz przepisy o ochronie zwierząt.

BLOK: PRODUKCJA ROLNICZA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) opisywać podstawowe materiały i części maszyn stosowane w technice rolniczej;

2) posługiwać się rysunkiem technicznym i budowlanym;

3) obsługiwać instalację wodociągową;

4) użytkować instalację elektryczną i silniki elektryczne w gospodarstwie rolnym zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;

5) dobierać odpowiednie źródła energii dla gospodarstwa rolnego;

6) charakteryzować budowę, działanie i obsługę silników spalinowych;

7) charakteryzować budowę i zasady działania mechanizmów napędowych pojazdów rolniczych;

8) opisywać zasady obsługi układu kierowania pojazdem rolniczym;

9) opisywać zasady obsługi, konserwacji i przechowywania pojazdów;

10) opisywać zakres podstawowych przeglądów maszyn i ciągników rolniczych;

11) charakteryzować czynniki klimatyczne i określać ich wpływ na wegetację roślin;

12) określać jakość gleb;

13) projektować uprawę roli pod wybrane rośliny;

14) dobierać i przygotowywać do pracy maszyny i narzędzia do uprawy roli;

15) rozpoznawać rodzaje związków chemicznych w nawozach;

16) opracowywać plany nawożenia określonych roślin na podstawie map zasobności gleb;

17) dobierać metody zapobiegania i zwalczania chwastów, szkodników oraz chorób;

18) opisywać skutki stosowania nawozów i środków ochrony roślin dla środowiska;

19) opracowywać zmianowanie roślin na określone gleby;

20) projektować technologie produkcji roślin zbożowych, okopowych i motylkowych drobnonasiennych;

21) pielęgnować i użytkować łąki i pastwiska;

22) opisywać rodzaje, budowę i zasady użytkowania maszyn stosowanych w produkcji roślinnej;

23) określać funkcjonowanie poszczególnych narządów i układów organizmu zwierzęcego;

24) określać wpływ konstytucji, pokroju, kondycji, temperamentu i zdrowia zwierząt na ich użytkowanie;

25) określać znaczenie poszczególnych składników pasz w żywieniu zwierząt, rozpoznawać i stosować pasze;

26) opisywać rodzaje maszyn i urządzeń stosowanych do przygotowania pasz;

27) opracowywać bilans paszowy;

28) oceniać warunki zoohigieniczne w pomieszczeniach inwentarskich, na wybiegach i pastwiskach;

29) przewidywać wpływ szkodliwych czynników środowiska na organizm zwierząt i jakość produktów zwierzęcych;

30) stosować profilaktykę weterynaryjną w chowie zwierząt;

31) określać wartość użytkową i hodowlaną zwierząt;

32) wybierać kierunek produkcji zwierzęcej;

33) planować, organizować i prowadzić reprodukcję stada bydła i wychów młodzieży;

34) planować technologię produkcji mleka i wołowiny;

35) obsługiwać urządzenia stosowane w produkcji mleka;

36) planować i organizować produkcję trzody chlewnej;

37) planować, organizować i prowadzić reprodukcję stada świń i wychów młodzieży;

38) obsługiwać urządzenia stosowane w produkcji trzody chlewnej;

39) rozpoznawać i przeciwdziałać zagrożeniom ekologicznym związanym z produkcją rolniczą;

40) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczących produkcji rolniczej;

41) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt oraz przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

42) przestrzegać przepisów o ruchu drogowym;

43) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

44) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) materiałoznawstwo;

2) części maszyn;

3) podstawy rysunku technicznego;

4) zaopatrzenie w wodę;

5) użytkowanie energii elektrycznej;

6) niekonwencjonalne źródła energii;

7) silniki spalinowe;

8) podwozia i nadwozia pojazdów;

9) mechanizacja transportu, gospodarka sprzętem rolniczym, paliwami i smarami;

10) ochrona środowiska;

11) czynniki siedliska;

12) uprawa roli;

13) nawożenie;

14) ochrona roślin;

15) zmianowanie;

16) technologie produkcji roślin zbożowych, okopowych i motylkowych drobnonasiennych;

17) użytki zielone;

18) anatomia i fizjologia zwierząt;

19) cechy wpływające na użytkowość zwierząt;

20) paszoznawstwo i żywienie zwierząt;

21) higiena zwierząt gospodarskich;

22) genetyka i zasady pracy hodowlanej;

23) ekologiczne aspekty chowu zwierząt;

24) technologie produkcji bydła;

25) technologie produkcji trzody chlewnej;

26) zagrożenia ekologiczne chowu zwierząt;

27) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące produkcji rolniczej;

28) przepisy o ochronie zwierząt i przepisy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

29) przepisy o ruchu drogowym;

30) technika kierowania ciągnikiem rolniczym;

31) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne oraz objaśniać współzależności między nimi;

2) określać funkcje rolnictwa w gospodarce narodowej;

3) charakteryzować podstawowe czynniki produkcji i uzasadniać możliwości ich substytucji;

4) obliczać podstawowe wskaźniki substytucji czynników produkcji;

5) obliczać mierniki efektywności produkcji rolniczej;

6) rozróżniać rodzaje i właściwości technik wytwarzania w rolnictwie;

7) określać efekty inwestycji i obliczać efektywność inwestycji;

8) definiować pojęcie i kategorie kosztów produkcji w rolnictwie;

9) obliczać koszty produkcji według różnych kryteriów;

10) obliczać opłacalność wybranych działalności produkcyjnych;

11) wyjaśniać cechy rynku rolnego i żywnościowego;

12) rozróżniać czynniki kształtujące popyt i podaż produktów rolniczych;

13) wyjaśniać zachowania konsumentów i producentów na rynku;

14) objaśniać pojęcia elastyczności cenowej, dochodowej, mieszanej, popytu oraz podaży;

15) wyjaśniać mechanizm kształtowania się cen na produkty rolnicze i żywnościowe;

16) objaśniać procesy integracyjne w agrobiznesie;

17) określać cele, zadania i narzędzia polityki rolnej;

18) objaśniać produkcyjną funkcję dochodu z produkcji rolniczej i czynniki kształtujące ten dochód;

19) obliczać dochód z produkcji rolniczej;

20) obliczać podatki i opłaty;

21) rozróżniać podmioty systemu finansowego;

22) określać rolę, funkcje i rodzaje kredytów bankowych;

23) sporządzać wnioski kredytowe i obliczać odsetki od kredytów;

24) określać instrumenty regulowania rynku rolnego i żywnościowego;

25) rozróżniać ubezpieczenia i objaśniać ich funkcje;

26) rozróżniać i objaśniać rolę instytucji i organizacji działających na rzecz rolnictwa;

27) objaśniać rolę infrastruktury w rozwoju obszarów wiejskich;

28) uzasadniać konieczność ochrony środowiska;

29) określać korzyści z handlu zagranicznego produktami rolniczymi i spożywczymi;

30) przestrzegać przepisów dotyczących eksportu i importu produktów rolniczych i spożywczych;

31) wykazywać korzyści i zagrożenia dla polskiego rolnictwa związane z integracją z Unią Europejską;

32) objaśniać istotę marketingu w skali gospodarki narodowej i przedsiębiorstwa;

33) określać pojęcie, znaczenie i kryteria segmentacji rynku;

34) charakteryzować decyzje związane z produktem, ceną, kanałem dystrybucji;

35) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

36) rozróżniać i objaśniać rodzaje komunikacji marketingowej;

37) analizować działalność wybranego rynku hurtowego i giełdy towarowej;

38) objaśniać procedurę zakładania przedsiębiorstwa;

39) definiować pojęcie, cele i funkcje przedsiębiorstwa;

40) rozróżniać struktury organizacyjne przedsiębiorstwa;

41) określać działalność zaopatrzeniową, handlową i produkcyjną w przedsiębiorstwie;

42) objaśniać rolę i zadania kadry kierowniczej w przedsiębiorstwie;

43) ustalać potrzeby i zasady doboru pracowników;

44) współtworzyć poprawne stosunki między kadrą kierowniczą i pracownikami;

45) rozróżniać sposoby wynagradzania pracowników;

46) wyjaśniać różnice w zarządzaniu małym i dużym przedsiębiorstwem;

47) określać potrzeby finansowe przedsiębiorstwa i źródła pozyskiwania kapitału;

48) wyjaśniać rolę planowania i kontroli w przedsiębiorstwie;

49) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa;

50) klasyfikować składniki majątkowe i źródła ich pochodzenia;

51) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

52) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

53) przeprowadzać spis z natury składników majątkowych i wyceniać je;

54) prowadzić uproszczoną rachunkowość w przedsiębiorstwie;

55) obliczać dochód z działalności gospodarczej;

56) prowadzić uproszczoną rachunkowość w gospodarstwie rolnym;

57) wykorzystywać wskaźniki finansowe w bieżącej i perspektywicznej działalności gospodarczej;

58) rozróżniać podstawowe sprawozdania i oceniać na ich podstawie przedsiębiorstwo;

59) opracowywać plan marketingowy przedsiębiorstwa;

60) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;

61) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) czynniki produkcji w rolnictwie i ich substytucja;

3) techniki wytwarzania w rolnictwie;

4) proces intensyfikacji produkcji rolniczej;

5) efektywność inwestycji;

6) koszty produkcji w rolnictwie;

7) opłacalność produkcji rolniczej;

8) zachowania konsumentów i producentów na rynku;

9) mechanizm kształtowania się cen;

10) elastyczność popytu i podaży;

11) procesy integracyjne w agrobiznesie;

12) podstawy polityki rolnej (polityka: strukturalna, dochodowa, podatkowa, kredytowa, ubezpieczeń);

13) instrumenty polityki rolnej;

14) instytucje w rolnictwie;

15) ochrona środowiska;

16) rolnictwo polskie w procesie integracji międzynarodowej;

17) marketing w gospodarce narodowej i przedsiębiorstwie;

18) system marketingowy w agrobiznesie;

19) podstawy podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie;

20) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie;

21) rynki hurtowe i giełdy towarowe;

22) procedura zakładania przedsiębiorstwa;

23) podstawowe cele i funkcje przedsiębiorstwa;

24) przedsiębiorstwo i struktury w przedsiębiorstwie;

25) działalności w przedsiębiorstwie;

26) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie;

27) podstawy rachunkowości;

28) zunifikowany system rachunkowości gospodarstw rolnych;

29) uproszczone formy rachunkowości w małych przedsiębiorstwach;

30) rachunkowość zarządcza;

31) finansowanie działalności przedsiębiorstwa;

32) małe przedsiębiorstwo na rynku;

33) planowanie i kontrola w przedsiębiorstwie;

34) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

35) plan marketingowy przedsiębiorstwa;

36) biznesplan przedsiębiorstwa;

37) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 12

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK INŻYNIERII ŚRODOWISKA I MELIORACJI

SYMBOL CYFROWY 311[19]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) charakteryzować stan środowiska przyrodniczego oraz jego przydatność dla celów rolniczych i nierolniczych;

2) czytać i wykonywać rysunki techniczne i mapy sytuacyjno-wysokościowe oraz szkice robocze;

3) wykonywać podstawowe pomiary geodezyjne;

4) określać źródła zaopatrzenia w wodę na obszarach rolniczych;

5) określać potrzeby i rodzaje zabiegów agromelioracyjnych na małych obszarach oraz dobierać maszyny i urządzenia melioracyjne w zależności od warunków glebowych;

6) wykonywać lokalną sieć wodociągowo-kanalizacyjną oraz małe oczyszczalnie ścieków;

7) wykonywać wewnętrzną instalację wodociągowo-kanalizacyjną, cieplną i wentylacyjną;

8) wykonywać regulację małych cieków wodnych dla celów rolniczych oraz niewielkie obiekty przeciwpowodziowe;

9) wykonywać i konserwować drogi dojazdowe do gruntów rolnych;

10) eksploatować i konserwować systemy wodno-melioracyjne na małych obszarach;

11) dobierać i wykonywać zabezpieczenia przeciwerozyjne w zależności od warunków terenowych;

12) określać zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych pochodzące z obszarów wiejskich oraz sposoby ich ograniczania;

13) dobierać metody zagospodarowania odpadów stałych na obszarach wiejskich;

14) stosować właściwe technologie robót inżynieryjno-budowlanych;

15) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

16) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

17) dobierać i stosować specjalistyczne programy komputerowe, wspomagające działalność zawodową;

18) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

19) samodzielnie podejmować decyzje;

20) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

21) organizować pracę własną i zespołu pracowników oraz zarządzać przedsiębiorstwem;

22) przystosowywać się do nowych zadań;

23) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy i klientami;

24) prowadzić negocjacje;

25) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

26) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

27) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

28) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

29) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

30) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

31) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) dobry stan zdrowia;

2) zainteresowania techniczne i przyrodnicze;

3) wyobraźnia przestrzenna;

4) poczucie odpowiedzialności;

5) zdolności organizacyjne.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik inżynierii środowiska i melioracji powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z nadzorowaniem, wykonywaniem i eksploatacją sieci melioracyjnych, obiektów przeciwpowodziowych, sieci i wewnętrznych instalacji wodociągowo-kanalizacyjnych, cieplnych, wentylacyjnych i gazowych.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik inżynierii środowiska i melioracji może podejmować pracę w przedsiębiorstwach wykonawczych i usługowych związanych z sanitacją wsi, melioracjami i inżynierią środowiska, a także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Zawód technik inżynierii środowiska i melioracji jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: sieci melioracyjnych, wewnętrznych instalacji wodociągowo-kanalizacyjnych, wewnętrznych instalacji cieplnych, zewnętrznych sieci i urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych, cieplnych i gazowych, sanitacji wsi, eksploatacji i konserwacji urządzeń wodnych i melioracyjnych, rekultywacji terenów zdegradowanych.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik inżynierii środowiska i melioracji powinna posiadać następujące pracownie:

1) rysunku technicznego;

2) geodezji;

3) sozologii;

4) melioracji wodnych;

5) budownictwa;

6) techniki sanitarnej;

7) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia rysunku technicznego powinna być ponadto wyposażona w:

1) podstawowe przybory i materiały rysunkowe;

2) zestawy arkuszy do ćwiczeń;

3) zbiory norm;

4) mapy;

5) modele urządzeń budowlanych;

6) projekty typowych budowli;

7) przykładową dokumentację projektową.

Pracownia geodezji powinna być ponadto wyposażona w:

1) tyczki miernicze;

2) taśmy stalowe;

3) ruletki;

4) piony;

5) węgielnice;

6) planimetry;

7) łaty niwelacyjne;

8) niwelatory;

9) teodolity;

10) nanośniki i tablice tachimetryczne.

Pracownia sozologii powinna być ponadto wyposażona w:

1) modele urządzeń i aparaturę do badania zanieczyszczeń;

2) mapy i przewodniki turystyczne;

3) normy;

4) teksty aktów prawnych.

Pracownia melioracji wodnych powinna być ponadto wyposażona w:

1) modele budowli, umocnień, połączeń i studzienek;

2) próbki materiałów;

3) przekroje typowych konstrukcji;

4) projekty techniczne;

5) zestawy urządzeń;

6) makiety;

7) normy;

8) katalogi.

Pracownia budownictwa powinna być ponadto wyposażona w:

1) próbki materiałów budowlanych;

2) schematy i typowe projekty urządzeń i budowli wodno-melioracyjnych i ochrony środowiska;

3) przekroje, modele i katalogi maszyn i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych i gazowych;

4) projekty budowlane instalacji wewnętrznych: wentylacyjnych, cieplnych i gazowych;

5) instrukcje obsługi maszyn i urządzeń do robót ziemnych i prac melioracyjnych.

Pracownia techniki sanitarnej powinna być ponadto wyposażona w:

1) przekroje, modele i katalogi maszyn i urządzeń wodno-kanalizacyjnych;

2) projekty sieci wodociągowej i kanalizacyjnej;

3) instrukcje obsługi maszyn i urządzeń wodno-kanalizacyjnych;

4) próbki materiałów eksploatacyjnych i konserwacyjnych.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają cztery bloki programowe:

1) inżynieria środowiska;

2) sozologia i melioracje;

3) podstawy techniki;

4) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Inżynieria środowiska	25
Sozologia i melioracje	20
Podstawy techniki	10
Ekonomiczny	15
Razem	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: INŻYNIERIA ŚRODOWISKA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) stosować odpowiednie materiały budowlane;

2) wskazywać możliwości zastosowania w budownictwie inżynieryjnym materiałów występujących lokalnie;

3) wykonywać podstawowe obliczenia hydrauliczne;

4) obliczać statykę i wytrzymałość prostych elementów konstrukcyjnych;

5) planować i prowadzić roboty betoniarskie;

6) montować lekkie konstrukcje szkieletowe z drewna i stali;

7) dobierać sprzęt i maszyny do robót budowlanych, inżynieryjnych i transportu;

8) przestrzegać zasad eksploatacji maszyn do robót budowlanych, inżynieryjnych i transportu;

9) charakteryzować proste układy sterowania automatycznego;

10) dobierać technologię wykonywania prac ziemnych w zależności od warunków gruntowych;

11) stosować właściwe zabezpieczenia i odwodnienia wykopów;

12) wykonywać i konserwować drogi dojazdowe do gruntów rolnych, place składowe i chodniki;

13) opisywać sposoby zwiększania retencyjności zlewni i zmniejszania stopnia zagrożenia powodziowego cieku;

14) czytać dokumentację projektową małych budowli wodnych;

15) adaptować typowe projekty małych budowli wodnych do lokalnych warunków środowiskowych;

16) prowadzić roboty inżynieryjne zgodnie z dokumentacją techniczną, stosując właściwą technologię wykonawstwa;

17) obsługiwać ujęcie wody dla wodociągu lokalnego;

18) dobierać procesy uzdatniania wody używanej do różnych celów;

19) czytać projekty sieci i instalacji wodociągowych oraz kanalizacyjnych;

20) organizować i wykonywać sieci wodociągowe oraz kanalizacyjne;

21) eksploatować małą oczyszczalnię ścieków;

22) wykonywać silosy do kiszonek, płyty gnojowe, zbiorniki na gnojowicę i kompostowniki;

23) charakteryzować systemy zbierania, utylizacji i składowania odpadów z terenów wiejskich;

24) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, dotyczących prowadzonych prac budowlanych, inżynieryjnych i transportowych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) materiały budowlane;

2) zastosowanie w budownictwie inżynieryjnym materiałów występujących lokalnie;

3) podstawy hydrauliki;

4) podstawy mechaniki budowli;

5) technologia robót betoniarskich i zbrojeniowych;

6) lekkie konstrukcje szkieletowe;

7) mechanizacja robót inżynieryjnych;

8) proste układy sterowania automatycznego;

9) podstawy geotechniki;

10) technologia robót ziemnych;

11) drogi dojazdowe do gruntów rolnych;

12) regulacja rzek i ochrona przed powodzią;

13) budownictwo wodno-melioracyjne;

14) ujęcia i jakość wody;

15) instalacje wodociągowe i kanalizacyjne w zagrodzie wiejskiej;

16) małe oczyszczalnie ścieków;

17) sanitacja zagród wiejskich;

18) odpady z terenów wiejskich;

19) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące prowadzenia prac budowlanych, inżynieryjnych i transportowych.

BLOK: SOZOLOGIA I MELIORACJE

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować funkcje gleby w ekosystemie;

2) rozróżniać gleby pod względem ich przydatności rolniczej;

3) określać metody ochrony i rekultywacji gleb;

4) określać warunki siedliska w oparciu o skład gatunkowy zbiorowisk roślinnych;

5) objaśniać obieg wody w przyrodzie oraz obszar i zasady bilansowania;

6) charakteryzować rodzaje wód i ich znaczenie w gospodarce;

7) dokonywać pomiarów podstawowych czynników meteorologicznych przy pomocy standardowych przyrządów;

8) określać podstawowe parametry hydrologiczne niezbędne do opisania charakteru cieku wodnego;

9) oceniać stan stosunków powietrzno-wodnych w glebie;

10) stosować środki agromelioracyjne do poprawy stosunków powietrzno-wodnych w glebie;

11) określać konieczność stosowania odwodnień użytków rolnych i dobierać sposoby ich realizacji;

12) wykonywać odwodnienie terenów osiedlowych i obiektów komunalnych;

13) charakteryzować nawodnienia na użytkach rolnych, z podaniem celu i sposobów działania;

14) czytać dokumentacje projektowe obiektów melioracyjnych;

15) planować i prowadzić roboty melioracyjne zgodnie z dokumentacją;

16) prowadzić bieżącą kontrolę systemów wodno-melioracyjnych oraz wykonywać ich konserwację i modernizację;

17) organizować gospodarkę wodną stawów rybnych;

18) charakteryzować urządzenia wodno-melioracyjne;

19) dobierać i wykonywać zabiegi melioracyjne w gospodarce leśnej;

20) oceniać źródła zagrożeń środowiska;

21) charakteryzować wpływ gospodarki na środowisko,

22) wykazywać wpływ zanieczyszczeń środowiska na zdrowie człowieka;

23) podejmować działania na rzecz ochrony środowiska;

24) oceniać oddziaływanie infrastruktury na środowisko;

25) zarządzać środowiskiem, uwzględniając jego ekorozwój;

26) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, dotyczących prac melioracyjnych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) gleboznawstwo;

2) ochrona i rekultywacja gleb;

3) podstawy agrotechniki roślin uprawnych;

4) obieg i znaczenie gospodarcze wód;

5) pomiary meteorologiczne;

6) podstawy hydrologii;

7) zabiegi agromelioracyjne;

8) regulacja stosunków powietrzno-wodnych na użytkach rolnych;

9) dokumentacja projektowa obiektów melioracyjnych;

10) odwodnienia terenów osiedlowych i obiektów komunalnych;

11) technologia robót melioracyjnych;

12) konserwacja i modernizacja systemów wodno-melioracyjnych;

13) gospodarka wodna w stawach rybnych;

14) melioracje leśne;

15) rodzaje i źródła zanieczyszczeń środowiska wiejskiego;

16) wpływ gospodarki na środowisko;

17) wpływ infrastruktury na środowisko;

18) człowiek a środowisko;

19) zarządzanie środowiskiem i jego kształtowanie;

20) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące prowadzenia prac melioracyjnych.

BLOK: PODSTAWY TECHNIKI

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać i wykonywać rysunki przedmiotów, wraz z rzutowaniem, oraz aksonometryczne;

2) czytać i wykonywać rysunki techniczne będące elementami projektu budowlanego;

3) korzystać z programów komputerowych dotyczących wykonywania i wymiarowania rysunków technicznych;

4) wykonywać szkice budowli;

5) posługiwać się podstawowym sprzętem geodezyjnym;

6) wykonywać pomiary sytuacyjne i wysokościowe małych obiektów wodno-melioracyjnych;

7) wykonywać zewnętrzne sieci wodociągowo-kanalizacyjne, cieplne, wentylacyjne i gazowe;

8) wykonywać wewnętrzną instalację wodociągowo-kanalizacyjną, cieplną, wentylacyjną i gazową;

9) sporządzać inwentaryzację urządzeń i budowli inżynieryjnych i wodno-melioracyjnych;

10) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej podczas prac instalacyjno-montażowych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) rzuty prostokątne i aksonometryczne w rysunku technicznym;

2) schematy urządzeń i budowli inżynieryjnych i wodno-melioracyjnych;

3) komputerowy rysunek techniczny;

4) szkice robocze budowli inżynieryjnych i wodno-melioracyjnych;

5) pomiary sytuacyjne i wysokościowe małych obiektów wodno-melioracyjnych;

6) inwentaryzacja budowli i urządzeń inżynieryjnych;

7) zewnętrzne sieci i urządzenia wodociągowo-kanalizacyjne, cieplne, wentylacyjne i gazowe;

8) wewnętrzne instalacje wodociągowo-kanalizacyjne, cieplne, wentylacyjne i gazowe;

9) gospodarka gruntami.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) wyjaśniać istotę mechanizmu rynkowego i oddziaływanie państwa;

4) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

5) analizować rynki: pracy, kapitału, ziemi i pieniężno-kredytowy;

6) objaśniać procesy i formy integracji międzynarodowej;

7) wskazywać korzyści i zagrożenia dla agrobiznesu związane z integracją z Unią Europejską;

8) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

9) objaśniać i stosować zasady i metody obsługi klienta;

10) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

11) podejmować decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie i stosować efektywne strategie marketingowe;

12) przystosowywać się do nowych zadań;

13) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

14) obliczać koszty i opłacalność wybranych działalności;

15) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

16) prowadzić uproszczoną rachunkowość w małym przedsiębiorstwie;

17) rozróżniać i obliczać podatki;

18) obliczać wynik finansowy działalności gospodarczej;

19) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych;

20) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa;

21) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;

22) stosować przepisy prawa gospodarczego, handlowego, pracy i finansowego w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu;

23) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) przedsiębiorstwo i jego działalność;

4) rola i funkcje przedsiębiorstwa;

5) rynki: pracy, kapitału, ziemi i pieniężno-kredytowy;

6) integracja międzynarodowa;

7) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie;

8) zasady i metody obsługi klienta;

9) system marketingowy w agrobiznesie;

10) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie;

11) bilans przedsiębiorstwa;

12) rachunek ekonomiczny;

13) kosztorysowanie w budownictwie;

14) dokumentacja działalności gospodarczej;

15) uproszczone formy rachunkowości;

16) rodzaje podatków i ich obliczanie;

17) podstawy księgowości i sprawozdawczości finansowej;

18) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

19) biznesplan przedsiębiorstwa;

20) wybrane zagadnienia z zakresu prawa gospodarczego, handlowego, pracy i finansowego;

21) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 13

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK MECHANIZACJI ROLNICTWA

SYMBOL CYFROWY 311[22]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) określać znaczenie techniki w rolnictwie;

2) analizować i oceniać wpływ warunków przyrodniczych na zastosowania techniki rolniczej;

3) wykonywać i odczytywać szkice, rysunki wykonawcze i złożeniowe;

4) posługiwać się podstawowymi przyrządami pomiarowymi i dobierać właściwe techniki pomiarowe;

5) wykonywać podstawowe czynności obróbki ręcznej i mechanicznej metali;

6) wykonywać podstawowe czynności kowalskie z elementami obróbki cieplnej;

7) wykonywać połączenia lutowane, spawane i klejone;

8) obsługiwać, eksploatować i naprawiać narzędzia, maszyny i urządzenia stosowane w produkcji roślinnej i zwierzęcej;

9) diagnozować stan techniczny maszyn i pojazdów rolniczych;

10) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

11) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

12) dobierać i stosować specjalistyczne programy komputerowe wspomagające technikę rolniczą;

13) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

14) samodzielnie podejmować decyzje;

15) organizować pracę własną i zespołu pracowników oraz zarządzać przedsiębiorstwem;

16) przystosowywać się do nowych zadań,

17) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy i z klientami;

18) prowadzić negocjacje;

19) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

20) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej,

21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

22) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

23) poszukiwać miejsca pracy jako przedsiębiorca lub pracownik najemny;

24) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

25) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego;

26) prowadzić i obsługiwać pojazdy silnikowe w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) zainteresowania techniczne;

2) szybkie reagowanie na bodźce zewnętrzne;

3) koncentracja i podzielność uwagi.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik mechanizacji rolnictwa powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z organizowaniem i kontrolą przebiegu procesów pracy w produkcji rolniczej oraz eksploatacją i naprawą pojazdów, maszyn i urządzeń rolniczych.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik mechanizacji rolnictwa może podejmować pracę w przedsiębiorstwach technicznej obsługi wsi i rolnictwa. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Zawód technik mechanizacji rolnictwa jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym wstępną specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: eksploatacji sprzętu rolniczego, diagnostyki i naprawy sprzętu rolniczego, organizacji obrotu sprzętem rolniczym, naprawy i eksploatacji maszyn melioracyjnych, instalacji technicznych w budownictwie wiejskim.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik mechanizacji rolnictwa powinna posiadać następujące pracownie:

1) podstaw techniki rolniczej;

2) silników i pojazdów;

3) maszyn i urządzeń rolniczych;

4) eksploatacji i napraw;

5) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownie: podstaw techniki rolniczej, silników i pojazdów, maszyn i urządzeń rolniczych oraz eksploatacji i napraw powinny być ponadto wyposażone w:

1) przekroje, modele, atrapy i oryginalne egzemplarze pojazdów, maszyn i narzędzi rolniczych oraz ich części;

2) modele budynków inwentarskich;

3) narzędzia ślusarskie, stolarskie, blacharskie, kowalskie, skrawające, pomiarowe i traserskie;

4) próbki materiałów eksploatacyjnych;

5) normy;

6) katalogi;

7) instrukcje obsługi.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w szkolnych pracowniach, warsztatach i gospodarstwach pomocniczych, centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego, u pracodawców - w przedsiębiorstwach techniczno-handlowej obsługi wsi i rolnictwa prowadzących sprzedaż, naprawę i konserwację pojazdów, maszyn i urządzeń rolniczych oraz świadczących usługi mechanizacyjne, a także w indywidualnych gospodarstwach rolnych.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają cztery bloki programowe:

1) podstawy techniki rolniczej;

2) pojazdy i środki transportowe w rolnictwie;

3) maszyny i urządzenia techniczne w rolnictwie;

4) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Nazwa bloku programowego	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawody: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Podstawy techniki rolniczej	15	10	15
Pojazdy i środki transportowe w rolnictwie	15	10	15
Maszyny i urządzenia techniczne w rolnictwie	25	25	25
Ekonomiczny	15	25	15
Razem	70**	70**	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PODSTAWY TECHNIKI ROLNICZEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wykonywać proste szkice i rysunki wykonawcze części maszyn;

2) czytać dokumentację techniczną maszyn i pojazdów;

3) definiować pojęcia: materiał, półfabrykat, proces technologiczny, obróbka, zabieg;

4) wymieniać podstawowe materiały konstrukcyjne oraz ich właściwości;

5) określać przydatność różnych materiałów w technice rolniczej;

6) posługiwać się przyrządami pomiarowymi i narzędziami stosowanymi w technice rolniczej;

7) posługiwać się poradnikami, katalogami i Polskimi Normami w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu, a także układem SI;

8) wykonywać łączenie materiałów stosowanych w technice rolniczej;

9) charakteryzować metody zgrzewania materiałów;

10) dobierać i charakteryzować parametry obróbki plastycznej materiałów i stosować odpowiednie narzędzia;

11) wykonywać podstawowe prace ślusarskie;

12) określać budowę i zasady działania elementów napędów hydraulicznych;

13) analizować warunki równowagi układu sił;

14) interpretować warunki wytrzymałościowe przy rozciąganiu i ściskaniu materiałów;

15) obliczać i analizować naprężenia zmęczeniowe;

16) obliczać, dobierać i właściwie eksploatować osie, wały, łożyska, przekładnie, sprzęgła, hamulce i układy hydrauliczne;

17) definiować podstawowe pojęcia związane z elementami elektrotechniki, elektroniki i automatyki;

18) stosować układy elektroniczne w urządzeniach sterujących;

19) posługiwać się źródłami i odbiornikami prądu stałego i zmiennego;

20) obsługiwać systemy regulacyjne i zabezpieczające zasilanie prądem elektrycznym;

21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze urządzeń technicznych;

22) udzielać pomocy przedlekarskiej w przypadku porażenia prądem elektrycznym;

23) zabezpieczać urządzenia techniczne przed uszkodzeniem i pożarem.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) rysunek techniczny;

2) materiałoznawstwo;

3) podstawy metrologii;

4) obróbka metali, w tym: blacharstwo, obróbka cieplna i plastyczna, łączenie i cięcie metali i materiałów niemetalowych;

5) obrabiarki mechaniczne;

6) części maszyn i elementy mechaniki technicznej;

7) elektrotechnika;

8) elektronika;

9) automatyka;

10) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze urządzeń technicznych;

11) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w przypadku porażenia prądem elektrycznym.

BLOK: POJAZDY I ŚRODKI TRANSPORTOWE W ROLNICTWIE

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać budowę i działanie mechanizmów ciągnika rolniczego;

2) określać budowę i zasady działania silników spalinowych;

3) obsługiwać mechanizmy ciągnika rolniczego;

4) stosować zasady eksploatacji pojazdów rolniczych i środków transportu stosowanych w rolnictwie;

5) diagnozować stan techniczny zespołów ciągnika rolniczego;

6) dokonywać montażu i demontażu pojazdów silnikowych;

7) dokonywać weryfikacji części i zespołów ciągnika rolniczego;

8) dokonywać napraw i regulacji mechanizmów ciągnika rolniczego;

9) przystosowywać ciągnik rolniczy do prac polowych i transportowych;

10) charakteryzować rodzaje i przeznaczenie środków transportu stosowanych w rolnictwie;

11) korzystać z instrukcji obsługi i napraw, katalogu części i literatury fachowej, dotyczących pojazdów i środków transportu stosowanych w rolnictwie;

12) wykonywać planowe przeglądy i naprawy pojazdów i środków transportu stosowanych w rolnictwie;

13) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas przeglądów i napraw pojazdów i środków transportu stosowanych w rolnictwie;

14) przygotowywać ciągnik rolniczy i przyczepę do badań technicznych;

15) prowadzić dokumentację pracy pojazdów i środków transportu stosowanych w rolnictwie;

16) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz przepisami bezpieczeństwa i ochrony środowiska;

17) stosować przepisy o ruchu drogowym;

18) prowadzić i obsługiwać pojazdy silnikowe w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B;

19) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podział ciągników rolniczych;

2) ogólna budowa ciągnika rolniczego;

3) budowa i działanie mechanizmów ciągnika rolniczego;

4) silniki spalinowe - budowa, rodzaje, zasady działania;

5) budowa i działanie układów silnika spalinowego;

6) budowa i działanie mechanizmów przenoszenia napędu;

7) instalacja elektryczna pojazdów silnikowych;

8) instalacja hydrauliczna i pneumatyczna pojazdów silnikowych;

9) obsługa i eksploatacja pojazdów silnikowych;

10) kołowy transport rolniczy;

11) rodzaje i budowa przyczep transportowych;

12) demontaż, weryfikacja, naprawa, montaż, regulacja i konserwacja zespołów i części silnika spalinowego i ciągnika rolniczego;

13) ewidencja pracy i napraw ciągnika rolniczego;

14) bezpieczeństwo i higiena pracy przy obsłudze oraz eksploatacji ciągników rolniczych i środków transportu stosowanych w rolnictwie;

15) przepisy o ruchu drogowym;

16) technika kierowania pojazdem silnikowym;

17) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: MASZYNY I URZĄDZENIA TECHNICZNE W ROLNICTWIE

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wyjaśniać budowę i działanie narzędzi, maszyn oraz urządzeń technicznych stosowanych do:

a) prac uprawowych i doprawiających,

b) nawożenia, siewu i sadzenia roślin,

c) pielęgnacji i ochrony roślin,

d) zbioru oraz przetwarzania zielonek, zbóż i roślin okopowych,

e) czyszczenia, suszenia, sortowania produktów rolniczych,

f) obsługi zwierząt gospodarskich;

2) charakteryzować wymagania agrotechniczne, jakim powinny odpowiadać narzędzia i maszyny rolnicze;

3) ustalać właściwie parametry robocze poprzez regulację mechanizmów, maszyn i urządzeń rolniczych;

4) wykonywać czynności obsługi technicznej mechanizmów, maszyn i urządzeń rolniczych;

5) obsługiwać instalacje hydrauliczne i pneumatyczne w maszynach i urządzeniach rolniczych;

6) dobierać i zestawiać agregaty do kompleksowej mechanizacji procesów technologicznych, z uwzględnieniem siły uciągu i warunków polowych;

7) agregatować z ciągnikami rolniczymi narzędzia i maszyny zawieszane oraz przyczepiane;

8) wykonywać podstawowe prace w gospodarstwie rolnym przy pomocy agregatów ciągnikowych oraz urządzeń technicznych;

9) prowadzić dokumentację pracy maszyn rolniczych;

10) diagnozować stan techniczny mechanizmów, maszyn i urządzeń rolniczych;

11) wykrywać niedomagania w pracy maszyn rolniczych i ustalać przyczyny ich powstawania;

12) dokonywać montażu i demontażu maszyn i urządzeń rolniczych;

13) dokonywać pomiarów stopnia zużycia części maszyn i urządzeń rolniczych;

14) wykonywać czynności naprawcze oraz regulacyjne narzędzi, maszyn i urządzeń rolniczych;

15) wykonywać czynności konserwacyjne sprzętu rolniczego;

16) planować procesy przeglądów i napraw sprzętu rolniczego;

17) posługiwać się instrukcjami obsługi i napraw oraz katalogami części sprzętu rolniczego;

18) stosować zasady bezpiecznej pracy sprzętem rolniczym.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) narzędzia i maszyny uprawowe oraz doprawiające;

2) maszyny do nawożenia;

3) maszyny do siewu i sadzenia roślin;

4) narzędzia oraz maszyny do pielęgnacji i ochrony roślin;

5) maszyny do zbioru zielonek;

6) maszyny do zbioru zbóż;

7) maszyny do zbioru roślin okopowych;

8) maszyny i urządzenia do czyszczenia, sortowania oraz suszenia produktów rolniczych;

9) urządzenia transportu wewnętrznego;

10) maszyny i urządzenia do przygotowywania oraz zadawania pasz;

11) maszyny i urządzenia do obsługi oraz pielęgnacji zwierząt gospodarskich;

12) maszyny i urządzenia do usuwania odchodów zwierzęcych;

13) rodzaje agregatów i zasady agregatowania;

14) eksploatacja agregatów w różnych warunkach polowych;

15) karty technologiczne wybranych procesów produkcji rolniczej;

16) gospodarka materiałami eksploatacyjnymi i częściami zamiennymi;

17) naprawa maszyn i urządzeń rolniczych;

18) konserwacja narzędzi i maszyn rolniczych;

19) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska przy naprawie i eksploatacji narzędzi, maszyn i urządzeń rolniczych.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

4) analizować rynki: pracy, kapitału, ziemi i pieniężno-kredytowy;

5) objaśniać procesy i formy integracji międzynarodowej;

6) wskazywać korzyści i zagrożenia dla agrobiznesu związane z integracją z Unią Europejską;

7) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

8) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

9) podejmować decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie i stosować efektywne strategie marketingowe;

10) przystosowywać się do nowych zadań i wprowadzania zmian;

11) objaśniać i stosować zasady i metody obsługi klienta;

12) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

13) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

14) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

15) rozróżniać i obliczać podatki;

16) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

17) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych;

18) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa;

19) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;

20) stosować przepisy prawa gospodarczego, handlowego, pracy i finansowego;

21) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) rynki: pracy, kapitału, ziemi i pieniężno-kredytowy;

4) integracja międzynarodowa;

5) przedsiębiorstwo i jego działalność;

6) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie;

7) zasady i metody obsługi klienta;

8) system marketingowy w agrobiznesie;

9) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie;

10) bilans przedsiębiorstwa;

11) rachunek ekonomiczny;

12) dokumentacja działalności gospodarczej;

13) uproszczone formy rachunkowości;

14) podstawy księgowości i sprawozdawczości finansowej;

15) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

16) biznesplan przedsiębiorstwa;

17) wybrane zagadnienia z zakresu prawa gospodarczego, handlowego, pracy i finansowego;

18) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 14

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK OGRODNIK

SYMBOL CYFROWY 321[03]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) opisywać prawa przyrody i działać zgodnie z nimi;

2) stosować w praktyce wiadomości dotyczące systematyki i klasyfikacji oraz budowy i czynności życiowych roślin i zwierząt;

3) rozpoznawać rodzaje, gatunki i odmiany roślin ogrodniczych;

4) charakteryzować znaczenie i zastosowanie roślin ogrodniczych;

5) wykorzystywać w produkcji ogrodniczej przystosowanie poszczególnych gatunków roślin do środowiska;

6) określać wpływ czynników klimatycznych na wzrost i rozwój roślin;

7) określać przydatność gleb i podłoży do produkcji różnych gatunków roślin ogrodniczych;

8) stosować nowoczesne technologie produkcji roślin ogrodniczych;

9) planować i terminowo wykonywać zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne;

10) dobierać pojemniki i właściwie je wykorzystywać w produkcji roślin ogrodniczych;

11) zakładać osłony i właściwie je wykorzystywać w produkcji roślin ogrodniczych;

12) stosować zmianowanie w uprawie roślin;

13) rozpoznawać chwasty, objawy chorobowe i szkodniki oraz stosować bezpieczne dla środowiska metody zapobiegania i zwalczania;

14) stosować kontrolowane nawożenie i nawadnianie roślin w procesie technologicznym;

15) rozmnażać i pędzić różne gatunki roślin ogrodniczych;

16) określać terminy zbioru oraz zbierać i przygotowywać do sprzedaży produkty ogrodnicze;

17) określać warunki i sposoby przechowywania, przechowywać produkty ogrodnicze oraz organizować zbyt produktów ogrodniczych;

18) analizować metody stosowane w hodowli roślin ogrodniczych i wykorzystywać wyniki prac hodowlanych w produkcji ogrodniczej;

19) stosować normy i zasady standaryzacji dotyczące jakości i bezpieczeństwa produktów ogrodniczych;

20) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

21) organizować prace ogrodnicze z wykorzystaniem różnego rodzaju sprzętu technicznego i obsługiwać ten sprzęt zgodnie z zaleceniami zawartymi w instrukcjach obsługi i użytkowania maszyn i urządzeń ogrodniczych;

22) planować i organizować procesy produkcyjne w przedsiębiorstwie ogrodniczym;

23) prowadzić uproszczoną rachunkowość i kalkulacje;

24) wykorzystywać instrumenty marketingu w utrzymaniu znaczenia przedsiębiorstwa oraz planowaniu jego rozwoju;

25) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

26) zarządzać przedsiębiorstwem ogrodniczym lub działem takiego przedsiębiorstwa, a także podejmować działalność gospodarczą;

27) samodzielnie podejmować decyzje;

28) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

29) oceniać jakość wykonanej pracy, jej bezpieczny przebieg oraz wpływ na środowisko przyrodnicze;

30) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

31) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

32) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

33) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

34) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) sprawność fizyczna;

2) zdolności manualne;

3) zainteresowanie przyrodą;

4) zdolności organizacyjne;

5) poczucie odpowiedzialności;

6) cierpliwość, dokładność i systematyczność;

7) spostrzegawczość i zdolność prowadzenia obserwacji.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik ogrodnik powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z produkcją i sprzedażą produktów ogrodniczych, a zwłaszcza do:

1) planowania organizacji gospodarstwa ogrodniczego;

2) organizowania procesów produkcji i pracy w gospodarstwie ogrodniczym;

3) wykonywania zabiegów składających się na technologie produkcji ogrodniczej;

4) prowadzenia uproszczonej rachunkowości i obliczania opłacalności produkcji ogrodniczej oraz stosowania zasad marketingu.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik ogrodnik może prowadzić indywidualne gospodarstwo ogrodnicze. Może także podejmować pracę w ogrodniczych przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych oraz samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Zawód technik ogrodnik jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym wstępną specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: ogrodnictwa ekologicznego, marketingu produktów ogrodniczych, roślin zielarskich, kształtowania terenów zieleni, bukieciarstwa.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik ogrodnik powinna posiadać następujące pracownie:

1) produkcji sadowniczej;

2) produkcji warzywniczej;

3) produkcji roślin ozdobnych;

4) techniki rolniczej;

5) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo - socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia produkcji sadowniczej, pracownia produkcji warzywniczej i pracownia roślin ozdobnych powinny być ponadto wyposażone w:

1) okazy naturalne i atlasy roślin ogrodniczych;

2) atlasy chorób, chwastów i szkodników;

3) zielniki roślin ogrodniczych i chwastów;

4) próbki nasion;

5) próbki nawozów i środków ochrony roślin;

6) przykładowe karty technologiczne.

Pracownia techniki rolniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) sprzęt pomiarowy;

2) przekroje, modele i katalogi pojazdów, maszyn i narzędzi oraz ich części;

3) instrukcje obsługi pojazdów i maszyn stosowanych w ogrodnictwie;

4) próbki materiałów eksploatacyjnych.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawiera pięć bloków programowych:

1) produkcja sadownicza;

2) produkcja warzywnicza;

3) produkcja roślin ozdobnych;

4) przyrodniczo-techniczny;

5) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Nazwa bloku programowego	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawód: ogrodnik	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Produkcja sadownicza	15	10	15
Produkcja warzywnicza	15	10	15
Produkcja roślin ozdobnych	10	10	10
Przyrodniczo-techniczny	15	15	15
Ekonomiczny	15	25	15
Razem	70**	70**	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA SADOWNICZA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) dobierać podkładki dla drzew i krzewów owocowych;

2) charakteryzować podkładki wegetatywne i generatywne;

3) stosować różne sposoby rozmnażania podkładek;

4) produkować podkładki generatywne i wegetatywne;

5) stosować maszyny do pielęgnacji mateczników i szkółek podkładek;

6) zakładać i prowadzić szkółkę drzewek owocowych;

7) stosować różne technologie w produkcji szkółkarskiej;

8) stosować różne metody szczepienia i okulizacji;

9) dobierać metody rozmnażania poszczególnych krzewów owocowych;

10) prowadzić mateczniki i szkółki krzewów owocowych;

11) stosować maszyny do produkcji krzewów owocowych;

12) planować teren pod sad i dobierać odpowiedni model sadu;

13) stosować różne techniki sadzenia drzewek;

14) dobierać teren i przygotowywać glebę dla różnych gatunków krzewów owocowych;

15) planować techniki sadzenia, uwzględniając sposoby prowadzenia i zbioru owoców;

16) dobierać odpowiednie systemy utrzymania gleby w sadzie;

17) stosować zasady racjonalnego nawożenia, z uwzględnieniem ochrony środowiska;

18) stosować maszyny do zabiegów agrotechnicznych;

19) dobierać sposoby i ustalać dawki nawadniania drzew i krzewów owocowych;

20) formować korony zalecane do nowoczesnych sadów;

21) analizować i dobierać sposoby i terminy cięcia do gatunku i odmiany drzew owocowych;

22) stosować urządzenia techniczne do cięcia;

23) rozróżniać typy uszkodzeń mrozowych;

24) stosować sposoby zapobiegania przemarzaniu drzew i krzewów;

25) charakteryzować budowę kwiatów i określać rolę pszczół w zapylaniu;

26) stosować różne metody regulowania owocowania;

27) określać rodzaje dojrzałości owoców i zbierać owoce;

28) dobierać sprzęt do zbioru i transportu owoców;

29) określać warunki dobrego przechowywania;

30) charakteryzować rodzaje przechowalni oraz ich wyposażenie techniczne;

31) rozpoznawać choroby i szkodniki roślin sadowniczych;

32) zapobiegać występowaniu oraz dobierać metody, środki i sprzęt do zwalczania chorób i szkodników, z uwzględnieniem ochrony środowiska;

33) rozpoznawać poszczególne gatunki drzew i krzewów na podstawie cech morfologicznych;

34) charakteryzować właściwości biologiczne drzew i krzewów;

35) dobierać odmiany dla sadów złożonych z różnych gatunków drzew owocowych;

36) dobierać odmiany do jagodników;

37) stosować nowoczesne technologie w uprawie drzew i krzewów owocowych;

38) zbierać i przygotowywać owoce do zbytu w zależności od gatunku, z wykorzystaniem maszyn i urządzeń do standaryzacji;

39) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa żywności, dotyczących produkcji sadowniczej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podział i charakterystyka podkładek dla poszczególnych gatunków roślin sadowniczych;

2) produkcja podkładek generatywnych i wegetatywnych;

3) produkcja drzewek owocowych;

4) produkcja krzewów owocowych;

5) projektowanie i zakładanie sadów;

6) projektowanie i zakładanie jagodników;

7) zabiegi agrotechniczne i ochrona roślin sadowniczych;

8) cięcie i formowanie drzew owocowych;

9) uszkodzenia mrozowe;

10) kwitnienie i owocowanie drzew owocowych;

11) zbiór i przechowywanie owoców;

12) morfologia i właściwości biologiczne drzew i krzewów owocowych;

13) prowadzenie sadów składających się z różnych gatunków drzew owocowych;

14) uprawa roślin jagodowych;

15) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska dotyczące produkcji sadowniczej;

16) bezpieczeństwo żywności.

BLOK: PRODUKCJA WARZYWNICZA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wskazywać wartość biologiczną i odżywczą poszczególnych gatunków warzyw;

2) określać stan i perspektywy rozwoju produkcji warzyw w Polsce na tle innych państw europejskich;

3) dobierać poszczególne gatunki warzyw do warunków środowiska;

4) dostosowywać sposób uprawy warzyw do warunków klimatycznych i glebowych;

5) dobierać najlepsze dla poszczególnych gatunków warzyw sposoby rozmnażania;

6) stosować nowoczesne metody przygotowywania nasion warzyw do siewu;

7) określać cechy dobrego materiału siewnego i siać nasiona różnymi sposobami;

8) dobierać i obsługiwać sprzęt stosowany do wysiewu nasion;

9) stosować różne osłony oraz oceniać sposoby ich wykorzystania;

10) przygotowywać pomieszczenia do uprawy warzyw;

11) wskazywać różne sposoby ograniczania strat ciepła w szklarniach i tunelach foliowych, z wykorzystaniem urządzeń i ich automatyzacji;

12) dobierać najkorzystniejsze terminy i sposoby uprawy różnych gatunków warzyw;

13) stosować odmiany warzyw odporne na choroby;

14) planować integrowaną ochronę warzyw, z uwzględnieniem ochrony środowiska;

15) przyporządkowywać poszczególne warzywa do rodzin botanicznych i grup użytkowych;

16) określać cechy użytkowe odmian warzyw w zależności od gatunku i przeznaczenia uprawy;

17) dobierać gatunki i odmiany warzyw do różnych terminów uprawy;

18) dobierać i wykonywać zabiegi pielęgnacyjne w uprawie poszczególnych gatunków warzyw w gruncie i pod osłonami;

19) analizować cykle uprawowe poszczególnych gatunków warzyw;

20) stosować odpowiedni sprzęt do zbioru i transportu warzyw;

21) dobierać miejsca, sposoby i warunki przechowywania warzyw;

22) przygotowywać warzywa do przechowywania oraz kontrolować jego przebieg;

23) przygotowywać warzywa do sprzedaży;

24) rozpoznawać choroby i szkodniki roślin warzywnych i dobierać odpowiednie metody ochrony;

25) obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w produkcji warzywniczej;

26) dobierać gatunki i materiał wyjściowy do pędzenia;

27) przygotowywać pomieszczenia i podłoże do pędzenia;

28) dobierać terminy i wykonywać pędzenie wybranych gatunków;

29) dobierać gatunki i pomieszczenia do uprawy różnych grzybów;

30) opracowywać harmonogram pracy w uprawie grzybów i wykonywać poszczególne zabiegi;

31) określać cele i kierunki nowoczesnej hodowli roślin warzywnych;

32) wykorzystywać w produkcji wyniki prac badawczych, w tym dotyczące hodowli odpornościowej;

33) oceniać przydatność odmian heterozyjnych i stosować je w produkcji;

34) oceniać przydatność gospodarstwa ogrodniczego do prowadzenia produkcji nasiennej;

35) oceniać kwalifikowany materiał siewny;

36) dokonywać selekcji roślin na plantacjach nasiennych;

37) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa żywności, dotyczących produkcji warzywniczej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) znaczenie warzyw w żywieniu człowieka;

2) warunki środowiskowe poszczególnych gatunków warzyw;

3) rozmnażanie warzyw;

4) pomieszczenia i osłony w uprawie warzyw;

5) podział warzyw na grupy użytkowe i zasady uprawy, w zależności od miejsca (w gruncie i pod osłonami);

6) pędzenie roślin warzywnych;

7) uprawa grzybów;

8) hodowla roślin warzywnych;

9) doświadczalnictwo;

10) nasiennictwo;

11) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska, dotyczące produkcji warzywniczej;

12) bezpieczeństwo żywności.

BLOK: PRODUKCJA ROŚLIN OZDOBNYCH

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) klasyfikować rośliny ozdobne ze względu na właściwości biologiczne, wymagania środowiskowe i wartości użytkowe;

2) rozpoznawać rodzaje, gatunki i odmiany roślin ozdobnych na podstawie cech morfologicznych;

3) określać walory dekoracyjne roślin ozdobnych i możliwości ich zastosowania;

4) rozpoznawać nasiona roślin ozdobnych oraz określać termin, miejsce i sposób siewu lub sadzenia;

5) produkować rozsady roślin ozdobnych;

6) rozpoznawać organy podziemne wegetatywnego rozmnażania;

7) ustalać terminy i prawidłowo wykonywać rozmnażanie różnych gatunków roślin ozdobnych;

8) wykonywać podstawowe i specyficzne dla wybranych roślin ozdobnych zabiegi pielęgnacyjne, z wykorzystaniem nowoczesnych maszyn i urządzeń;

9) określać warunki przechowywania części podziemnych bylin;

10) przygotowywać rośliny ozdobne i ich organy do pędzenia, przyspieszania lub opóźniania kwitnienia;

11) sterować kwitnieniem wybranych gatunków roślin ozdobnych, z wykorzystaniem automatyzacji;

12) dobierać technologie produkcji pod osłonami roślin ozdobnych na kwiaty cięte;

13) stosować nowoczesne technologie w produkcji roślin doniczkowych;

14) wybierać dobry materiał nasadzeniowy do upraw pod osłonami;

15) określać i uzasadniać wymagania roślin ozdobnych w zależności od ich pochodzenia, fazy rozwoju i miejsca uprawy;

16) określać jakość wyprodukowanego materiału ozdobnego, z zastosowaniem urządzeń do sortowania;

17) charakteryzować zasady kondycjonowania i przedłużania trwałości kwiatów ciętych oraz przygotowania różnych gatunków roślin ozdobnych do sprzedaży;

18) planować rozmieszczenie roślin na terenach zieleni w zależności od rodzaju i formy tych terenów, z uwzględnieniem wymagań i walorów dekoracyjnych;

19) charakteryzować elementy składowe terenów zieleni z określeniem ich roli;

20) rozpoznawać nasiona traw oraz zakładać i pielęgnować trawniki;

21) projektować i realizować obiekty terenów zieleni;

22) ustalać właściwe sposoby konserwacji i leczenia drzew;

23) dobierać rośliny ozdobne, naczynia i materiały pomocnicze do poszczególnych wyrobów bukieciarskich oraz wykonywać kompozycje z roślin żywych i suchych;

24) dobierać rośliny ozdobne i naczynia do poszczególnych typów wnętrz i balkonów.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) wprowadzenie do produkcji roślin ozdobnych;

2) produkcja roślin jednorocznych i dwuletnich;

3) produkcja bylin zimujących w gruncie i pomieszczeniach;

4) produkcja roślin cebulowych;

5) drzewa i krzewy iglaste;

6) drzewa i krzewy liściaste;

7) produkcja roślin ozdobnych na kwiaty cięte pod osłonami;

8) produkcja roślin doniczkowych ozdobnych z kwiatów;

9) produkcja roślin doniczkowych ozdobnych z liści;

10) kształtowanie i urządzanie terenów zieleni;

11) bukieciarstwo i dekoracje roślinne.

BLOK: PRZYRODNICZO-TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać wpływ czynników siedliska na wzrost, rozwój i plonowanie roślin;

2) korzystać z prognoz pogody i komunikatów meteorologicznych;

3) wykorzystywać znajomość właściwości gleby do zwiększania jej urodzajności;

4) dobierać sposoby regulowania stosunków wodnych w glebie;

5) określać zasady eksploatacji i konserwacji urządzeń wodno-melioracyjnych;

6) określać cele i zadania orki i innych rodzajów zabiegów uprawowych;

7) dobierać narzędzia do poszczególnych zabiegów, agregatować je i obsługiwać;

8) określać znaczenie poszczególnych składników pokarmowych w roślinie;

9) rozpoznawać nawozy mineralne oraz określać właściwości i zasady stosowania;

10) stosować maszyny do nawożenia;

11) porównywać skład chemiczny i wartość nawozową różnych nawozów organicznych;

12) opracowywać zalecenia nawozowe w oparciu o analizę gleby i materiału siewnego;

13) charakteryzować i wykorzystywać różne rodzaje podłoży, osłon i pojemników w ogrodnictwie;

14) klasyfikować i charakteryzować czynniki chorobotwórcze, szkodniki roślin ogrodniczych oraz chwasty;

15) stosować maszyny do ochrony roślin;

16) dobierać metody zapobiegania i zwalczania chorób, szkodników i chwastów, z uwzględnieniem ochrony środowiska;

17) stosować zasady zmianowania w uprawie roślin ogrodniczych;

18) dobierać rośliny w uprawach biodynamicznych;

19) czytać rysunki techniczne;

20) określać przydatność metali, drewna i tworzyw sztucznych w technice ogrodniczej;

21) charakteryzować podstawowe rodzaje połączeń, określać rolę osi, wałów i łożysk, stosowanych w maszynach ogrodniczych;

22) określać rolę sprzęgieł i przekładni, stosowanych w technice ogrodniczej;

23) charakteryzować ogólną budowę, działanie i zastosowanie pomp, układów hydraulicznych i pneumatycznych;

24) określać zjawisko tarcia i jego wpływ na pracę maszyn;

25) objaśniać zjawisko korozji i jej wpływ na trwałość maszyn;

26) charakteryzować podstawowe metody zabezpieczania metali przed korozją;

27) określać zasady konserwacji i przygotowania do pracy maszyn i narzędzi ogrodniczych, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

28) opisywać rodzaje, budowę i zasady użytkowania maszyn stosowanych w produkcji ogrodniczej (sadowniczej, warzywniczej i roślin ozdobnych), z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

29) opisywać najnowsze rozwiązania techniczne stosowane w maszynach i urządzeniach ogrodniczych;

30) określać zasady użytkowania agregatów w podstawowych pracach ogrodniczych, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

31) wykonywać podstawowe prace polowe maszynami lub zestawami maszyn, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

32) oceniać ilość i jakość pracy agregatów ogrodniczych;

33) korzystać z katalogu maszyn i części zamiennych przy planowaniu zaopatrzenia;

34) obsługiwać maszyny i urządzenia ogrodnicze, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

35) charakteryzować zewnętrzną instalację i urządzenia elektryczne, stosowane w ogrodnictwie;

36) charakteryzować rodzaje niekonwencjonalnych źródeł energii i korzyści wynikające z ich wykorzystania;

37) charakteryzować budowę, zasady działania i obsługę silników spalinowych;

38) charakteryzować budowę i zasady działania mechanizmów napędowych pojazdów;

39) opisywać zasady obsługi układu kierowania pojazdem ogrodniczym;

40) opisywać zasady obsługi, konserwacji i przechowywania pojazdów ogrodniczych;

41) określać zakres podstawowych przeglądów maszyn i ciągników;

42) przestrzegać przepisów o ruchu drogowym;

43) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

44) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) klimatyczne i glebowe czynniki siedliska;

2) melioracje;

3) uprawa roli;

4) nawożenie roślin ogrodniczych;

5) rozmnażanie roślin ogrodniczych;

6) osłony i podłoża w produkcji ogrodniczej;

7) ochrona roślin;

8) podstawy zmianowania;

9) podstawowe zasady rysunku technicznego;

10) materiały stosowane w technice ogrodniczej;

11) rodzaje połączeń;

12) rodzaje przenoszenia napędów;

13) rodzaje pomp;

14) układy hydrauliczne;

15) układy pneumatyczne;

16) maszyny i urządzenia stosowane w produkcji ogrodniczej;

17) podstawowe wiadomości o silnikach spalinowych;

18) budowa i działanie pojazdów ogrodniczych;

19) akumulatory i ich obsługa;

20) konserwacja pojazdów i maszyn ogrodniczych;

21) maszyny i urządzenia do transportu;

22) urządzenia elektryczne w ogrodnictwie;

23) niekonwencjonalne źródła energii;

24) eksploatacja maszyn ogrodniczych;

25) agregaty i ich użytkowanie;

26) usługi techniczne dla ogrodnictwa;

27) producenci sprzętu ogrodniczego;

28) przepisy o ruchu drogowym;

29) technika kierowania ciągnikiem rolniczym;

30) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze i eksploatacji maszyn i urządzeń ogrodniczych;

31) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) określać funkcje rolnictwa w gospodarce;

4) charakteryzować podstawowe czynniki produkcji i uzasadniać możliwości ich substytucji;

5) obliczać podstawowe wskaźniki substytucji czynników produkcji;

6) obliczać mierniki efektywności produkcji rolniczej, w tym ogrodniczej;

7) rozróżniać rodzaje i właściwości technik wytwarzania w rolnictwie;

8) określać efekty inwestycji i obliczać efektywność inwestycji;

9) definiować pojęcie i kategorie kosztów produkcji w rolnictwie;

10) obliczać koszty produkcji według różnych kryteriów;

11) obliczać opłacalność wybranych działalności produkcyjnych;

12) wyjaśniać cechy rynku rolnego i żywnościowego;

13) rozróżniać czynniki kształtujące popyt i podaż produktów rolniczych, w tym ogrodniczych;

14) wyjaśniać zachowania konsumentów i producentów na rynku;

15) objaśniać pojęcia: elastyczność cenowa, dochodowa, mieszana popytu oraz elastyczność podaży;

16) wyjaśniać mechanizm kształtowania się cen na produkty rolnicze i żywnościowe;

17) objaśniać procesy integracyjne w agrobiznesie;

18) określać cele, zadania i narzędzia polityki rolnej;

19) objaśniać produkcyjną funkcję dochodu z produkcji rolniczej i czynniki kształtujące ten dochód;

20) obliczać dochód z produkcji rolniczej;

21) rozróżniać rodzaje podatków w rolnictwie;

22) obliczać podatki i opłaty w rolnictwie;

23) rozróżniać podmioty systemu finansowego;

24) określać rolę, funkcje i rodzaje kredytów bankowych;

25) sporządzać wniosek kredytowy i obliczać odsetki od kredytu;

26) określać instrumenty regulowania rynku rolnego i żywnościowego;

27) rozróżniać ubezpieczenia i objaśniać ich funkcje;

28) rozróżniać i objaśniać rolę instytucji i organizacji działających na rzecz rolnictwa;

29) objaśniać rolę infrastruktury w rozwoju obszarów wiejskich;

30) określać korzyści z handlu zagranicznego produktami rolniczymi i spożywczymi;

31) przestrzegać przepisów dotyczących eksportu i importu produktów rolniczych i spożywczych;

32) wskazywać korzyści i zagrożenia dla polskiego rolnictwa związane z integracją z Unią Europejską;

33) objaśniać istotę marketingu w skali gospodarki narodowej i przedsiębiorstwa;

34) określać pojęcie, znaczenie i kryteria segmentacji rynku;

35) charakteryzować decyzje związane z produktem, ceną, kanałem dystrybucji;

36) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

37) rozróżniać i objaśniać rodzaje komunikacji marketingowej;

38) analizować działalność wybranego rynku hurtowego i giełdy towarowej;

39) objaśniać procedurę zakładania przedsiębiorstwa;

40) definiować pojęcie, cele i funkcje przedsiębiorstwa;

41) rozróżniać struktury organizacyjne przedsiębiorstwa;

42) określać działalność zaopatrzeniową, handlową, produkcyjną w przedsiębiorstwie;

43) objaśniać rolę i zadania kadry kierowniczej w przedsiębiorstwie;

44) ustalać potrzeby i zasady doboru pracowników;

45) współtworzyć poprawne stosunki kadry kierowniczej i pracowników;

46) rozróżniać sposoby wynagradzania pracowników;

47) wyjaśniać różnice w zarządzaniu małym i dużym przedsiębiorstwem;

48) określać potrzeby finansowe przedsiębiorstwa i źródła pozyskania kapitału;

49) wyjaśniać rolę planowania i kontroli w przedsiębiorstwie;

50) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa;

51) klasyfikować składniki majątkowe przedsiębiorstwa i źródła ich pochodzenia;

52) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

53) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

54) przeprowadzać spis z natury składników majątkowych i wyceniać je;

55) prowadzić uproszczoną rachunkowość w przedsiębiorstwie;

56) obliczać dochód z działalności gospodarczej;

57) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych;

58) opracowywać plan marketingowy przedsiębiorstwa;

59) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;

60) stosować przepisy prawa pracy, prawa gospodarczego, prawa finansowego, dotyczące produkcji rolniczej;

61) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) czynniki produkcji w rolnictwie i ich substytucja;

4) techniki wytwarzania w rolnictwie;

5) proces intensyfikacji produkcji rolniczej;

6) efektywność inwestycji;

7) koszty produkcji w rolnictwie;

8) opłacalność produkcji rolniczej;

9) zachowania konsumentów i producentów na rynku;

10) mechanizm kształtowania się cen;

11) elastyczność popytu i podaży;

12) procesy integracyjne w agrobiznesie;

13) podstawy polityki rolnej: polityka strukturalna, dochodowa, podatkowa, kredytowa i ubezpieczeń;

14) instrumenty polityki rolnej;

15) instytucje działające na rzecz rolnictwa;

16) ochrona środowiska;

17) rolnictwo polskie w procesie integracji międzynarodowej;

18) marketing w gospodarce narodowej i przedsiębiorstwie;

19) podstawy podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie;

20) system marketingowy w agrobiznesie;

21) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie;

22) rynki hurtowe i giełdy towarowe;

23) procedura zakładania przedsiębiorstwa;

24) podstawowe cele i funkcje przedsiębiorstwa;

25) przedsiębiorstwo i struktury w przedsiębiorstwie;

26) rodzaje działalności w przedsiębiorstwie;

27) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie;

28) podstawy rachunkowości;

29) zunifikowany system rachunkowości gospodarstw;

30) uproszczone formy rachunkowości w małych przedsiębiorstwach;

31) rachunkowość zarządcza;

32) finansowanie działalności przedsiębiorstwa;

33) małe przedsiębiorstwo na rynku;

34) planowanie i kontrola w przedsiębiorstwie;

35) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

36) plan marketingowy przedsiębiorstwa;

37) biznesplan przedsiębiorstwa;

38) wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa finansowego, dotyczące produkcji rolniczej;

39) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 15

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK PSZCZELARZ

SYMBOL CYFROWY 321[04]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) określać przyrodnicze i gospodarcze znaczenie pszczół;

2) oceniać warunki przyrodnicze, ekonomiczne i społeczne produkcji rolniczej, ze szczególnym uwzględnieniem pszczelarstwa;

3) dobierać kierunki produkcji pszczelarskiej oraz organizować i prowadzić pasiekę, stosując odpowiednie technologie;

4) wyposażać pasiekę oraz obsługiwać podstawowe maszyny i urządzenia stosowane w produkcji pszczelarskiej;

5) oceniać pasiekę pod względem użytkowym, hodowlanym oraz zdrowotnym;

6) pozyskiwać, konserwować i przechowywać produkty pszczele;

7) przygotowywać produkty pszczele do sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, i prowadzić ich sprzedaż;

8) planować, organizować i wykonywać zabiegi składające się na technologie produkcji roślinnej, ze szczególnym uwzględnieniem pożytków pszczelich;

9) planować, organizować i wykonywać zabiegi składające się na technologie produkcji zwierzęcej;

10) udzielać porad dotyczących organizowania i prowadzenia produkcji pszczelarskiej;

11) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

12) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

13) dobierać i stosować specjalistyczne programy komputerowe;

14) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

15) organizować pracę własną i zespołu pracowników oraz zarządzać przedsiębiorstwem;

16) samodzielnie podejmować decyzje;

17) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

18) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

19) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

20) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

21) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

22) poszukiwać miejsca pracy jako przedsiębiorca lub pracownik najemny;

23) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

24) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego;

25) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) sprawność ruchowa;

2) zainteresowania przyrodnicze i właściwy stosunek do zwierząt;

3) sumienność, systematyczność, cierpliwość;

4) spostrzegawczość.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik pszczelarz powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z:

1) chowem i hodowlą pszczół;

2) wytwarzaniem miodu i innych produktów pszczelich;

3) marketingiem i sprzedażą produktów i usług.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik pszczelarz może podejmować pracę w przedsiębiorstwach specjalizujących się w wytwarzaniu i przetwarzaniu miodu i innych produktów pszczelich, prowadzić indywidualne gospodarstwo rolne z działem pszczelarskim, a także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik pszczelarz powinna posiadać następujące pracownie:

1) gospodarki pasiecznej;

2) produkcji rolniczej;

3) techniczną;

4) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, plansze, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia produkcji rolniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) okazy naturalne roślin;

2) atlasy roślin, zwierząt, chorób, chwastów i szkodników;

3) przekroje, modele i atrapy zwierząt gospodarskich;

4) przykładowe karty technologiczne;

5) próbki nasion, pasz, nawozów i środków ochrony roślin.

Pracownię gospodarki pasiecznej powinna stanowić pasieka.

Pracownia techniczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) przekroje, modele i oryginalne egzemplarze pojazdów, maszyn i narzędzi rolniczych oraz ich części;

2) instrukcje obsługi maszyn i pojazdów rolniczych;

3) budowle i sprzęt pasieczny;

4) modele uli i pasieczyska;

5) próbki materiałów do wyrobu i konserwacji uli.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w szkolnych pracowniach, warsztatach i gospodarstwach pomocniczych, centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego, w przedsiębiorstwach specjalizujących się w wytwarzaniu i przetwarzaniu miodu i innych produktów pszczelich oraz w indywidualnych gospodarstwach rolnych z działem pszczelarskim.

5. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) produkcja pszczelarska;

2) produkcja rolnicza;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Nazwa bloku programowego	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawód: pszczelarz	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Produkcja pszczelarska	40	40	40
Produkcja rolnicza	25	20	25
Ekonomiczny	15	20	15
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA PSZCZELARSKA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać znaczenie pszczół jako zapylaczy roślin owadopylnych;

2) ustalać liczbę rodzin pszczelich;

3) charakteryzować rasy pszczół i określać różnice w budowie poszczególnych osobników;

4) oceniać zachowanie pszczół i rozwój rodziny pszczelej;

5) kontrolować i zapobiegać nastrojowi rojowemu;

6) oceniać wartość użytkową i hodowlaną pszczół oraz prowadzić ich dobór i selekcję;

7) planować, organizować i prowadzić wychów matek pszczelich;

8) pielęgnować odkłady i zapewniać im odpowiednie warunki rozwoju;

9) rozpoznawać, zapobiegać i zwalczać choroby i szkodniki pszczół;

10) określać potrzeby pokarmowe rodzin pszczelich i zaspokajać je;

11) rozpoznawać ważniejsze rośliny miododajne;

12) oceniać występowanie pożytków pszczelich i planować nasadzenia;

13) planować i organizować zapylanie roślin owadopylnych;

14) planować, organizować i prowadzić gospodarkę wędrowną pszczół;

15) organizować i prowadzić pozyskiwanie miodu, pyłku, wosku, mleczka oraz jadu pszczelego;

16) oceniać produkty pszczele i określać ich zafałszowania;

17) dobierać i organizować różne kierunki produkcji pszczelarskiej, stosując odpowiednie technologie;

18) organizować pracę oraz wykonywać podstawowy sprzęt pasieczny;

19) przechowywać i przygotowywać produkty pszczelarskie do sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, oraz prowadzić ich sprzedaż;

20) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności, dotyczących gospodarki pszczelarskiej;

21) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) budowa anatomiczna i fizjologia pszczół;

2) rodzina pszczela;

3) rasy pszczół;

4) rozwój rodziny pszczelej;

5) wychów matek pszczelich;

6) ocena wartości użytkowej i hodowlanej pszczół;

7) zakładanie pasieki;

8) powiększanie pasieki, pielęgnacja odkładów;

9) potrzeby pokarmowe pszczół;

10) rośliny miododajne - pożytki pszczele;

11) gospodarka wędrowna;

12) pozyskiwanie miodu, pyłku, wosku, mleczka oraz jadu pszczelego;

13) ocena jakości produktów pszczelich;

14) profilaktyka w pasiece, choroby i szkodniki pszczół;

15) ule i sprzęt pasieczny;

16) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności, dotyczące gospodarki pszczelarskiej;

17) przepisy o ochronie zwierząt.

BLOK: PRODUKCJA ROLNICZA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać i stosować podstawowe materiały i części maszyn stosowane w technice rolniczej;

2) czytać rysunki techniczne;

3) obsługiwać instalację wodociągową i elektryczną, silniki elektryczne i spalinowe w gospodarstwie rolnym;

4) charakteryzować rodzaje, budowę i zasady użytkowania oraz obsługiwać narzędzia, agregaty i maszyny stosowane w produkcji roślinnej i zwierzęcej;

5) oceniać wydajność pracy urządzeń, agregatów i maszyn rolniczych;

6) stosować niekonwencjonalne źródła energii;

7) korzystać z katalogu maszyn i części zamiennych przy planowaniu zaopatrzenia;

8) charakteryzować czynniki siedliska i określać ich wpływ na wegetację roślin;

9) opracowywać zmianowanie roślin dla różnych warunków siedliskowych;

10) planować, organizować i wykonywać zabiegi w wybranych technologiach produkcji roślinnej i zwierzęcej;

11) dokonywać zakupu środków do produkcji rolniczej;

12) przygotowywać zwierzęta oraz produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego do sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, oraz prowadzić ich sprzedaż;

13) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności, dotyczących produkcji rolniczej;

14) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt;

15) przestrzegać przepisów o ruchu drogowym;

16) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

17) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) materiałoznawstwo;

2) części maszyn;

3) podstawy rysunku technicznego;

4) zaopatrzenie w wodę;

5) urządzenia elektryczne w rolnictwie;

6) silniki spalinowe i niekonwencjonalne źródła energii;

7) budowa, eksploatacja i agregatowanie maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji rolniczej;

8) czynniki siedliska;

9) zmianowanie;

10) technologie produkcji wybranych roślin rolniczych i ogrodniczych;

11) technologie produkcji wybranych gatunków zwierząt i kierunki ich użytkowania;

12) budowa, działanie i obsługa ciągników rolniczych;

13) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności, dotyczące produkcji rolniczej;

14) przepisy o ochronie zwierząt;

15) przepisy o ruchu drogowym;

16) technika kierowania ciągnikiem rolniczym;

17) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) objaśniać znaczenie i funkcje rolnictwa w gospodarce;

4) charakteryzować podstawowe czynniki produkcji i obliczać wskaźniki substytucji;

5) obliczać mierniki efektywności produkcji rolniczej;

6) opisywać mechanizm kształtowania się cen na produkty rolnicze i żywnościowe;

7) objaśniać procesy integracyjne w agrobiznesie i politykę rolną państwa;

8) korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa;

9) wskazywać korzyści i zagrożenia dla polskiego rolnictwa związane z integracją z Unią Europejską;

10) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

11) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

12) podejmować decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie i stosować efektywne strategie marketingowe;

13) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

14) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

15) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

16) rozróżniać i obliczać podatki;

17) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

18) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych;

19) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa;

20) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;

21) stosować przepisy prawa gospodarczego, pracy, finansowego, dotyczące produkcji rolniczej, w tym pszczelarskiej;

22) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) czynniki produkcji w rolnictwie i ich substytucja;

4) proces intensyfikacji produkcji rolniczej;

5) procesy integracyjne w agrobiznesie;

6) instytucje i organizacje działające na rzecz wsi i rolnictwa;

7) integracja międzynarodowa;

8) przedsiębiorstwo i jego działalność;

9) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie;

10) system marketingowy w agrobiznesie;

11) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie;

12) bilans przedsiębiorstwa;

13) rachunek ekonomiczny;

14) dokumentacja działalności gospodarczej;

15) uproszczone formy rachunkowości;

16) podstawy księgowości i sprawozdawczości finansowej;

17) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

18) biznesplan przedsiębiorstwa;

19) wybrane zagadnienia prawne dotyczące produkcji rolniczej, w tym pszczelarskiej;

20) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 16

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ROLNIK

SYMBOL CYFROWY 321[05]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) określać miejsce i znaczenie rolnictwa w gospodarce oraz oceniać perspektywy rozwojowe i zagrożenia;

2) analizować i oceniać warunki przyrodnicze, ekonomiczne i społeczne produkcji rolniczej;

3) określać wpływ czynników środowiska, zabiegów agro- i zootechnicznych na wzrost i rozwój roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich;

4) dobierać i wykonywać zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne oraz nawozić rośliny uprawne;

5) projektować zmianowania roślin, uwzględniające czynniki przyrodnicze i ekonomiczne;

6) wykorzystywać wiadomości z anatomii, fizjologii i właściwości użytkowych zwierząt gospodarskich oraz ich ras w działalności produkcyjnej;

7) określać wymogi zoohigieniczne w pomieszczeniach inwentarskich;

8) ustalać zapotrzebowanie pokarmowe i układać dawki pokarmowe dla poszczególnych grup zwierząt;

9) rozpoznawać grupy roślin i zwierząt gospodarskich i charakteryzować ich znaczenie gospodarcze;

10) projektować i organizować przykładowe technologie produkcji roślinnej i zwierzęcej;

11) projektować, organizować i stosować ekologiczne metody produkcji rolniczej;

12) pielęgnować, użytkować i zagospodarowywać użytki zielone;

13) przestrzegać norm jakościowych i zasad standaryzacji produktów rolniczych oraz zasad bezpieczeństwa żywności;

14) określać przeznaczenie oraz charakteryzować budowę, zasady działania i zastosowanie maszyn, urządzeń i pojazdów stosowanych w rolnictwie;

15) obsługiwać podstawowe maszyny i urządzenia stosowane w produkcji roślinnej i zwierzęcej;

16) przestrzegać zaleceń zawartych w instrukcjach obsługi i użytkowania maszyn oraz urządzeń rolniczych;

17) planować, organizować i wykonywać podstawowe zabiegi agrotechniczne przy pomocy sprzętu technicznego;

18) dobierać środki techniczne do kompleksowej mechanizacji procesów produkcyjnych w gospodarstwie rolnym;

19) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

20) wskazywać zagrożenia ekologiczne powodowane działalnością rolniczą oraz określać ich skutki dla środowiska i sposoby zapobiegania;

21) planować i organizować procesy produkcji roślinnej i zwierzęcej w gospodarstwie rolnym;

22) prowadzić uproszczoną rachunkowość i kalkulacje;

23) stosować programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności rolniczej;

24) wykorzystywać instrumenty marketingu w utrzymaniu znaczenia przedsiębiorstwa rolniczego oraz planowaniu jego rozwoju;

25) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

26) podejmować odpowiednie decyzje w procesie zarządzania i kierowania gospodarstwem rolnym;

27) zarządzać przedsiębiorstwem rolniczym lub działem takiego przedsiębiorstwa, a także podejmować działalność gospodarczą;

28) oceniać jakość wykonanej pracy, jej bezpieczny przebieg oraz wpływ na środowisko przyrodnicze;

29) reagować na zmiany zachodzące na rynku pracy;

30) przystosowywać się do nowych zadań;

31) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

32) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

33) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa żywności;

34) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

35) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

36) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

37) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) sprawność fizyczna;

2) zainteresowanie przyrodą, produkcją rolniczą i ochroną środowiska;

3) spostrzegawczość i zdolność prowadzenia obserwacji;

4) cierpliwość, systematyczność i dokładność;

5) szybkość w podejmowaniu decyzji.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik rolnik powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z wytwarzaniem i sprzedażą produktów rolniczych, a zwłaszcza do:

1) planowania organizacji gospodarstwa rolnego;

2) organizowania procesów produkcji i pracy w gospodarstwie rolnym;

3) wykonywania zabiegów składających się na technologie produkcji rolniczej;

4) prowadzenia uproszczonej rachunkowości, obliczania opłacalności produkcji rolniczej oraz stosowania zasad marketingu.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik rolnik może samodzielnie prowadzić indywidualne gospodarstwo rolne. Może także podejmować pracę w rolniczych przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, a także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Zawód technik rolnik jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym wstępną specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: ogrodnictwa ekologicznego, rynku rolnego, podstaw agrobiznesu, obsługi ruchu turystycznego na wsi, organizacji przetwórstwa spożywczego w gospodarstwie rolnym, podstaw ogrodnictwa, usług technicznych na wsi, marketingu produktów rolniczych, spółdzielczości wiejskiej.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik rolnik powinna posiadać następujące pracownie:

1) produkcji roślinnej;

2) produkcji zwierzęcej;

3) techniki rolniczej;

4) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia produkcji roślinnej powinna być ponadto wyposażona w:

1) okazy naturalne roślin, chwastów i szkodników;

2) atlasy roślin, chorób, chwastów i szkodników;

3) zielniki roślin uprawnych i chwastów, próbki nasion;

4) próbki nawozów i środków ochrony roślin;

5) przyrządy pomiarowe do określania czynników klimatycznych i glebowych;

6) przykładowe karty technologiczne.

Pracownia produkcji zwierzęcej powinna być ponadto wyposażona w:

1) przekroje, modele i atrapy zwierząt gospodarskich;

2) atlasy ras zwierząt;

3) próbki pasz;

4) przyrządy pomiarowe do określania czynników zoohigieniczych w pomieszczeniach dla zwierząt oraz jakości produktów;

5) apteczkę weterynaryjną z wyposażeniem;

6) przykładowe karty technologiczne.

Pracownia techniki rolniczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) sprzęt pomiarowy;

2) przekroje, modele i katalogi pojazdów, maszyn i narzędzi oraz ich części;

3) instrukcje obsługi maszyn i sprzętu rolniczego;

4) próbki materiałów eksploatacyjnych.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w szkolnych pracowniach, warsztatach i gospodarstwach pomocniczych, centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego oraz w indywidualnych gospodarstwach rolnych i w gospodarstwach rolnych grup i związków producentów rolnych, spółdzielniach rolniczych.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają cztery bloki programowe:

1) produkcja roślinna;

2) produkcja zwierzęca;

3) techniczny;

4) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Nazwa bloku programowego	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawód: rolnik	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Produkcja roślinna	20	20	20
Produkcja zwierzęca	20	20	20
Techniczny	15	10	15
Ekonomiczny	15	20	15
Razem	70**	70**	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA ROŚLINNA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować pojęcie siedliska i klasyfikować jego czynniki;

2) charakteryzować czynniki klimatyczne i określać ich wpływ na wegetację roślin;

3) przewidywać przebieg pogody na podstawie pomiarów czynników klimatycznych, obserwacji zjawisk meteorologicznych oraz prognoz i map pogody;

4) charakteryzować czynniki mające wpływ na powstawanie gleby oraz czynniki, które przyczyniają się do jej degradacji;

5) systematyzować i wartościować gleby, ze szczególnym uwzględnieniem gleb, które występują w okolicy szkoły;

6) analizować właściwości gleby pod kątem ich przydatności do produkcji roślinnej;

7) dobierać rośliny uprawne w określonych warunkach klimatycznych i glebowych danego regionu;

8) określać cele i zadania uprawy roli;

9) uzasadniać celowość wykonywania poszczególnych uprawek;

10) charakteryzować narzędzia służące do wykonywania uprawek przedsiewnych, pielęgnacyjnych i pożniwnych;

11) dobierać uprawki lub zespoły uprawek oraz narzędzia rolnicze do warunków glebowych i wymagań poszczególnych grup, gatunków i odmian roślin uprawnych;

12) wykonywać i oceniać podstawowe zabiegi uprawowe narzędziami, ciągnikami i maszynami rolniczymi, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

13) uzasadniać potrzebę wykonywania zabiegów melioracyjnych oraz określać ich wpływ na produkcję rolniczą i środowisko;

14) dobierać metody i sposoby, a także maszyny i urządzenia do regulowania stosunków powietrzno-wodnych na użytkach rolnych;

15) prowadzić eksploatację i konserwację urządzeń wodno-melioracyjnych, z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

16) określać wpływ poszczególnych pierwiastków na wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych;

17) charakteryzować nawozy organiczne i uzasadniać ich wpływ na właściwości gleby;

18) analizować przemiany zachodzące w nawozach organicznych w czasie przechowywania oraz w glebie;

19) dobierać nawozy organiczne i stosować je pod rośliny uprawne, z wykorzystaniem narzędzi i maszyn do nawożenia organicznego, z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

20) rozpoznawać nawozy mineralne, a także charakteryzować zasady ich stosowania oraz oddziaływanie na rośliny i glebę;

21) planować nawożenie mineralne roślin, z zachowaniem zaleceń stacji chemiczno-rolniczych i wykorzystaniem map zasobności gleb;

22) dobierać i stosować nawozy mineralne pod rośliny uprawne, wykorzystując właściwe urządzenia i maszyny do nawożenia mineralnego, z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska;

23) uzasadniać potrzebę ochrony roślin uprawnych;

24) rozpoznawać i charakteryzować choroby, szkodniki i chwasty, jako czynniki zmniejszające plonowanie roślin uprawnych;

25) dobierać i stosować właściwe w danych warunkach metody, sprzęt i środki ochrony roślin, z zachowaniem szczególnej ostrożności oraz przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

26) integrować metody ochrony roślin, z uwzględnieniem skuteczności zabiegów oraz ochrony środowiska;

27) określać i charakteryzować kierunki i metody hodowli roślin uprawnych;

28) charakteryzować specyfikę prowadzenia plantacji nasiennych;

29) oceniać i przygotowywać materiał siewny roślin uprawnych;

30) charakteryzować i przygotowywać do pracy maszyny i sprzęt do siewu i sadzenia;

31) wykonywać prace siewne, z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

32) definiować pojęcia z zakresu zmianowania;

33) analizować czynniki zmianowania;

34) projektować przykładowe zmianowania roślin w zależności od warunków klimatyczno-glebowych gospodarstwa rolnego;

35) definiować pojęcia dotyczące technologii produkcji roślin uprawnych;

36) określać cechy biologiczne i wymagania siedliskowe roślin uprawnych;

37) projektować i analizować przykładowe technologie produkcji na gruntach ornych:

a) roślin okopowych,

b) zbóż,

c) roślin przemysłowych,

d) roślin pastewnych;

38) dobierać i eksploatować sprzęt i maszyny do zbioru i przechowywania roślin, z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

39) określać znaczenie gospodarcze łąk i pastwisk;

40) rozpoznawać i charakteryzować roślinność użytków zielonych;

41) projektować i analizować technologie produkcji pasz na użytkach zielonych;

42) charakteryzować sposoby zagospodarowania, użytkowania i pielęgnacji łąk i pastwisk oraz niezbędny sprzęt;

43) dobierać i eksploatować maszyny do pielęgnacji zbioru i konserwacji pasz z użytków zielonych, z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

44) projektować organizację produkcji roślinnej w gospodarstwie;

45) produkować i przechowywać produkty roślinne, zgodnie z normami jakościowymi i przepisami bezpieczeństwa żywności, oraz prowadzić ich sprzedaż.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) meteorologia rolnicza;

2) gleboznawstwo;

3) uprawa roli;

4) melioracje;

5) nawożenie;

6) ochrona roślin uprawnych;

7) hodowla roślin i nasiennictwo;

8) podstawy zmianowania;

9) technologie produkcji roślin uprawnych;

10) użytki zielone;

11) organizacja produkcji roślinnej w gospodarstwie;

12) ekologiczne metody produkcji roślinnej;

13) jakość zdrowotna i bezpieczeństwo produktów roślinnych;

14) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące produkcji roślinnej oraz eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych.

BLOK: PRODUKCJA ZWIERZĘCA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) objaśniać zasady funkcjonowania narządów, układów i całego organizmu zwierzęcego;

2) wskazywać rolę i znaczenie poszczególnych narządów i układów w funkcjonowaniu organizmu zwierzęcego;

3) wskazywać topografię ważniejszych narządów i układów w ciele zwierząt;

4) wyjaśniać znaczenie składników organicznych i nieorganicznych w żywieniu zwierząt;

5) dokonywać podziału pasz i wskazywać ich wartość pokarmową;

6) rozpoznawać pasze i wykazywać różnice między poszczególnymi rodzajami pasz;

7) konserwować, przechowywać i przyrządzać pasze dla zwierząt;

8) określać czynniki wpływające na zdrowie i produkcyjność zwierząt;

9) charakteryzować i analizować wymogi zoohigieniczne mikroklimatu pomieszczeń inwentarskich;

10) charakteryzować wpływ chowu i hodowli zwierząt na środowisko;

11) rozpoznawać, charakteryzować i oceniać różne typy użytkowe i rasy bydła, owiec, trzody chlewnej, koni i drobiu;

12) planować i organizować rozród zwierząt gospodarskich;

13) charakteryzować sposoby żywienia i pielęgnacji zwierząt w okresie karmienia mlekiem matki;

14) charakteryzować sposoby żywienia i pielęgnacji młodych zwierząt;

15) dobierać i przygotowywać pasze dla różnych gatunków dorosłych zwierząt gospodarskich;

16) charakteryzować użytkowanie mleczne i określać warunki specjalizacji gospodarstw w produkcji mlecznej krów, owiec i kóz;

17) charakteryzować rodzaje użytkowania mięsnego różnych gatunków zwierząt gospodarskich;

18) wymieniać i charakteryzować pozostałe rodzaje użytkowania zwierząt gospodarskich oraz uzasadniać celowość ich utrzymania;

19) dobierać odpowiednie żywienie w zależności od rodzaju użytkowania zwierząt (normy, dawki pokarmowe, preliminarz pasz);

20) dobierać rodzaje uprzęży, w zależności od użytkowania koni, ze szczególnym uwzględnieniem użytkowania rekreacyjno-sportowego;

21) omawiać sposoby utrzymania i pielęgnacji różnych gatunków zwierząt gospodarskich;

22) charakteryzować i oceniać pomieszczenia dla różnych gatunków zwierząt hodowlanych;

23) zadawać pasze i usuwać odchody, z uwzględnieniem doboru urządzeń technicznych i warunków bezpiecznej obsługi;

24) dobierać gatunki, typy użytkowe i rasy zwierząt hodowlanych w zależności od potrzeb regionalnych i możliwości zbytu produktów pochodzenia zwierzęcego;

25) projektować i analizować przykładowe technologie produkcji wybranych gatunków zwierząt i kierunki użytkowania;

26) charakteryzować przyczyny, objawy i sposoby zapobiegania chorobom zwierząt;

27) udzielać pierwszej pomocy chorym zwierzętom;

28) określać cechy użytkowe i hodowlane zwierząt oraz selekcjonować i odpowiednio dobierać pary do krzyżowania;

29) znakować i identyfikować ważniejsze gatunki zwierząt oraz rozróżniać rodzaje i sposoby prowadzenia dokumentacji hodowlanej;

30) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

31) projektować i organizować produkcję zwierzęcą w gospodarstwie;

32) produkować i przechowywać produkty zwierzęce, z zachowaniem norm jakości zdrowotnej i bezpieczeństwa żywności, oraz prowadzić ich sprzedaż.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) budowa narządów i układów organizmu zwierzęcego;

2) czynności życiowe zachodzące w organizmach żywych;

3) wpływ racjonalnego żywienia na zdrowie i produkcyjność zwierząt;

4) przemiany biochemiczne składników pokarmowych w organizmie zwierzęcym;

5) kryteria podziału pasz i mierniki wartości pokarmowej;

6) charakterystyka pasz;

7) lokalizacja budynków inwentarskich i wpływ czynników klimatyczno-glebowych na zdrowie i produkcyjność zwierząt;

8) mikroklimat w pomieszczeniach inwentarskich;

9) rasy zagraniczne i krajowe zwierząt gospodarskich;

10) rozród zwierząt gospodarskich;

11) odchów i żywienie różnych gatunków i grup zwierząt gospodarskich;

12) utrzymanie i pielęgnacja zwierząt gospodarskich;

13) użytkowanie mleczne i znaczenie produktów przetwórstwa mleczarskiego;

14) użytkowanie mięsne różnych gatunków zwierząt gospodarskich;

15) inne rodzaje użytkowania zwierząt gospodarskich;

16) technologie produkcji zwierzęcej;

17) ekologiczne metody produkcji zwierzęcej;

18) rozpoznawanie ważniejszych chorób, stosowanie właściwej profilaktyki i pomoc w nagłych wypadkach;

19) zadania i organizacja pracy hodowlanej;

20) organizacja produkcji zwierzęcej w gospodarstwie;

21) przepisy o ochronie zwierząt i przepisy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

22) jakość zdrowotna i bezpieczeństwo produktów zwierzęcych.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać rysunki techniczne;

2) określać przydatność metali, drewna i tworzyw sztucznych w technice rolniczej;

3) charakteryzować podstawowe rodzaje połączeń;

4) określać rolę osi, wałów i łożysk stosowanych w maszynach rolniczych;

5) określać rolę sprzęgieł i przekładni stosowanych w technice rolniczej;

6) charakteryzować ogólną budowę, działanie i zastosowanie pomp, układów hydraulicznych i pneumatycznych;

7) określać zjawisko tarcia i jego wpływ na pracę maszyn;

8) objaśniać zjawisko korozji i jej wpływ na trwałość maszyn;

9) charakteryzować podstawowe metody zabezpieczania metali przed korozją;

10) określać zasady przygotowania do pracy maszyn i narzędzi rolniczych, z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

11) opisywać rodzaje, budowę i zasady użytkowania maszyn stosowanych w produkcji roślinnej;

12) opisywać rodzaje maszyn i urządzeń stosowanych do przygotowania pasz;

13) charakteryzować zasady obsługi i konserwacji urządzeń do doju i schładzania mleka;

14) charakteryzować zasady działania urządzeń do usuwania odchodów;

15) opisywać najnowsze rozwiązania techniczne stosowane w budowie maszyn i urządzeń rolniczych;

16) określać zasady użytkowania agregatów w podstawowych pracach rolniczych, z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;

17) wykonywać podstawowe prace maszynami i zestawem maszyn rolniczych;

18) oceniać ilość i jakość pracy agregatów rolniczych;

19) wykonywać projekty procesów technologicznych w produkcji rolniczej;

20) korzystać z katalogu maszyn i części zamiennych przy planowaniu zaopatrzenia;

21) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń stosowanych w rolnictwie;

22) charakteryzować instalacje i urządzenia elektryczne stosowane w rolnictwie;

23) charakteryzować rodzaje niekonwencjonalnych źródeł energii i korzyści wynikające z ich wykorzystania;

24) charakteryzować budowę, zasady działania i obsługę silników spalinowych;

25) charakteryzować budowę i zasady działania mechanizmów napędowych pojazdów rolniczych;

26) określać zasady obsługi układu kierowania pojazdem rolniczym;

27) opisywać zasady obsługi, konserwacji i przechowywania pojazdów rolniczych;

28) określać zakres podstawowych przeglądów maszyn i ciągników rolniczych;

29) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

30) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy rysunku technicznego;

2) materiały stosowane w technice rolniczej;

3) rodzaje połączeń;

4) rodzaje przenoszenia napędów;

5) rodzaje pomp;

6) układy hydrauliczne;

7) układy pneumatyczne;

8) maszyny i urządzenia stosowane w produkcji rolniczej;

9) podstawowe wiadomości o silnikach spalinowych;

10) budowa i działanie pojazdów rolniczych;

11) akumulatory i ich obsługa;

12) eksploatacja i konserwacja pojazdów i maszyn rolniczych;

13) pomieszczenia inwentarskie oraz ich wyposażenie;

14) maszyny i urządzenia do transportu;

15) urządzenia elektryczne w rolnictwie;

16) niekonwencjonalne źródła energii;

17) agregaty i ich użytkowanie;

18) usługi techniczne dla rolnictwa;

19) producenci sprzętu rolniczego;

20) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych;

21) zasady udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach;

22) przepisy o ruchu drogowym;

23) technika kierowania ciągnikiem rolniczym.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) określać funkcje rolnictwa w gospodarce;

4) charakteryzować podstawowe czynniki produkcji i uzasadniać możliwości ich substytucji;

5) obliczać podstawowe wskaźniki substytucji czynników produkcji;

6) obliczać mierniki efektywności produkcji rolniczej;

7) rozróżniać rodzaje i właściwości technik wytwarzania w rolnictwie;

8) określać efekty inwestycji i obliczać efektywność inwestycji;

9) definiować pojęcie i kategorie kosztów produkcji rolniczej;

10) obliczać koszty produkcji według różnych kryteriów;

11) obliczać opłacalność wybranych działalności produkcyjnych;

12) wyjaśniać cechy rynku rolnego i żywnościowego;

13) rozróżniać czynniki kształtujące popyt i podaż produktów rolniczych;

14) wyjaśniać zachowania konsumentów i producentów na rynku;

15) objaśniać pojęcia: elastyczność cenowa, dochodowa i mieszana popytu oraz elastyczność podaży;

16) wyjaśniać mechanizm kształtowania się cen na produkty rolnicze i żywnościowe;

17) objaśniać procesy integracyjne w agrobiznesie;

18) określać cele, zadania i narzędzia polityki rolnej;

19) określać cele i zadania rolnej polityki strukturalnej;

20) objaśniać produkcyjną funkcję dochodu z produkcji rolniczej i czynniki kształtujące ten dochód;

21) obliczać dochód z produkcji rolniczej;

22) rozróżniać rodzaje podatków w rolnictwie;

23) obliczać podatki i opłaty w rolnictwie;

24) rozróżniać podmioty systemu finansowego;

25) określać rolę, funkcje i rodzaje kredytów bankowych;

26) sporządzać wniosek kredytowy i obliczać odsetki od kredytu;

27) określać instrumenty regulowania rynku rolnego i żywnościowego;

28) rozróżniać rodzaje ubezpieczeń i objaśniać ich funkcje;

29) rozróżniać i objaśniać rolę instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa;

30) objaśniać rolę infrastruktury w rozwoju obszarów wiejskich;

31) uzasadniać konieczność ochrony środowiska;

32) określać korzyści z handlu zagranicznego produktami rolniczymi i spożywczymi;

33) przestrzegać przepisów dotyczących eksportu i importu produktów rolniczych i spożywczych;

34) wskazywać korzyści i zagrożenia dla polskiego rolnictwa związane z integracją z Unią Europejską;

35) objaśniać istotę marketingu w skali gospodarki narodowej i przedsiębiorstwa;

36) określać pojęcie, znaczenie i kryteria segmentacji rynku;

37) charakteryzować decyzje związane z produktem, ceną, kanałem dystrybucji;

38) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

39) rozróżniać i objaśniać rodzaje komunikacji marketingowej;

40) analizować działalność wybranego rynku hurtowego i giełdy towarowej;

41) objaśniać procedurę zakładania przedsiębiorstwa;

42) definiować pojęcie, cele i funkcje przedsiębiorstwa;

43) rozróżniać struktury organizacyjne przedsiębiorstwa;

44) określać działalność zaopatrzeniową, handlową, produkcyjną w przedsiębiorstwie;

45) objaśniać rolę i zadania kadry kierowniczej w przedsiębiorstwie;

46) ustalać potrzeby i zasady doboru pracowników;

47) współtworzyć poprawne stosunki kadry kierowniczej i pracowników;

48) rozróżniać sposoby wynagradzania pracowników;

49) wyjaśniać różnice w zarządzaniu małym i dużym przedsiębiorstwem;

50) określać potrzeby finansowe przedsiębiorstwa i źródła pozyskania kapitału;

51) wyjaśniać rolę planowania i kontroli w przedsiębiorstwie;

52) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa;

53) klasyfikować składniki majątkowe przedsiębiorstwa i źródła ich pochodzenia;

54) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

55) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

56) przeprowadzać spis z natury i wyceniać składniki majątkowe;

57) prowadzić uproszczoną rachunkowość w przedsiębiorstwie;

58) obliczać dochód z działalności gospodarczej;

59) prowadzić uproszczoną rachunkowość w gospodarstwie rolnym;

60) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych;

61) opracowywać plan marketingowy przedsiębiorstwa;

62) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;

63) stosować przepisy prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa finansowego, dotyczące produkcji rolniczej;

64) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) czynniki produkcji w rolnictwie i ich substytucja;

4) techniki wytwarzania w rolnictwie;

5) proces intensyfikacji produkcji rolniczej;

6) efektywność inwestycji;

7) koszty produkcji rolniczej;

8) opłacalność produkcji rolniczej;

9) zachowania konsumentów i producentów na rynku;

10) mechanizm kształtowania się cen;

11) elastyczność popytu i podaży;

12) procesy integracyjne w agrobiznesie;

13) podstawy polityki rolnej: polityka strukturalna, dochodowa, podatkowa, kredytowa, ubezpieczeń;

14) instrumenty polityki rolnej;

15) instytucje działające na rzecz wsi i rolnictwa;

16) ochrona środowiska;

17) rolnictwo polskie w procesie integracji międzynarodowej;

18) marketing w gospodarce narodowej i przedsiębiorstwie;

19) podstawy podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie;

20) system marketingowy w agrobiznesie;

21) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie;

22) rynki hurtowe i giełdy towarowe;

23) procedura zakładania przedsiębiorstwa;

24) podstawowe cele i funkcje przedsiębiorstwa;

25) przedsiębiorstwo i struktury w przedsiębiorstwie;

26) działalność w przedsiębiorstwie;

27) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie;

28) podstawy rachunkowości;

29) zunifikowany system rachunkowości gospodarstw rolnych;

30) uproszczone formy rachunkowości w małych przedsiębiorstwach;

31) rachunkowość zarządcza;

32) finansowanie działalności przedsiębiorstwa;

33) małe przedsiębiorstwo na rynku;

34) planowanie i kontrola w przedsiębiorstwie;

35) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

36) plan marketingowy przedsiębiorstwa;

37) biznesplan przedsiębiorstwa;

38) wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa finansowego dotyczące produkcji rolniczej;

39) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 17

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK RYBACTWA ŚRÓDLĄDOWEGO

SYMBOL CYFROWY 321[06]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) oceniać warunki przyrodnicze i ekonomiczne zagospodarowania zbiorników wodnych do chowu i hodowli ryb;

2) kontrolować stan fizyczny i chemiczny środowiska produkcyjnego na podstawie prostych pomiarów i analiz chemicznych;

3) rozpoznawać gatunki ryb słodkowodnych i raków w różnych stadiach rozwojowych;

4) przeprowadzać selekcję w stawach hodowlanych i typować ryby przeznaczone do rozrodu;

5) wykonywać i nadzorować prace przy rozrodzie ryb w warunkach naturalnych i sztucznych;

6) prowadzić i nadzorować prace w wylęgarni i podchowalni ryb;

7) obliczać obsady i zarybiać stawy, jeziora oraz rzeki;

8) planować żywienie ryb oraz przygotowywać i zadawać paszę;

9) nadzorować zimowanie i magazynowanie ryb;

10) rozpoznawać podstawowe choroby ryb oraz stosować zabiegi profilaktyczne;

11) przygotowywać i konserwować narzędzia do połowu ryb i raków;

12) wykonywać zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne w stawach;

13) konserwować budowle hydrotechniczne;

14) obsługiwać mechaniczne urządzenia rybackie;

15) prowadzić łódź wiosłową i motorową;

16) przeprowadzać odłów różnych gatunków i roczników ryb przy użyciu różnych narzędzi i technik połowu;

17) przygotowywać ryby do transportu i sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, oraz prowadzić ich sprzedaż;

18) stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej;

19) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

20) dobierać i stosować specjalistyczne programy komputerowe;

21) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

22) samodzielnie podejmować decyzje;

23) organizować pracę własną i zespołu pracowników oraz zarządzać przedsiębiorstwem;

24) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

25) prowadzić negocjacje;

26) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

27) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

28) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

29) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

30) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

31) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego;

32) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

33) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

34) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) dobry stan zdrowia;

2) zainteresowania przyrodnicze i techniczne;

3) spostrzegawczość;

4) zdolności organizacyjne.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik rybactwa śródlądowego powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z produkcją, pozyskiwaniem i sprzedażą ryb i raków, a zwłaszcza do:

1) planowania organizacji gospodarstwa rybackiego;

2) organizowania procesów produkcji i pracy w gospodarstwie rybackim;

3) wykonywania zabiegów składających się na technologie produkcji rybackiej;

4) prowadzenia uproszczonej rachunkowości i obliczania opłacalności produkcji rybackiej oraz stosowania zasad marketingu.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik rybactwa śródlądowego może samodzielnie prowadzić indywidualne gospodarstwo rybackie. Może także podejmować pracę w rybackich przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, a także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik rybactwa śródlądowego powinna posiadać następujące pracownie:

1) rybactwa stawowego;

2) rybactwa jeziorowego i rzecznego;

3) techniczną;

4) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, plansze, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty.

Pracownia rybactwa stawowego oraz pracownia rybactwa jeziorowego i rzecznego powinny być ponadto wyposażone w:

1) preparaty, modele, atrapy i okazy naturalne ryb, raków i innych organizmów wodnych;

2) próbki nasion i pasz;

3) próbki nawozów;

4) przekroje i makiety zbiorników wodnych.

Pracownia techniczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) sprzęt pomiarowy;

2) przekroje, modele i oryginalne egzemplarze pojazdów, maszyn i narzędzi połowowych oraz ich części;

3) próbki materiałów do wyrobu sieci;

4) próbki materiałów eksploatacyjnych;

5) sprzęt ratunkowy i ratowniczy.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

5. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają trzy bloki programowe:

1) gospodarka rybacka;

2) techniczny;

3) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Nazwa bloku programowego	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawód: rybak śródlądowy	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Gospodarka rybacka	45	35	45
Techniczny	20	20	20
Ekonomiczny	15	25	15
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: GOSPODARKA RYBACKA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować środowisko wodne;

2) charakteryzować formacje ekologiczne wód;

3) określać wpływ działalności człowieka na środowisko wodne i warunki bytowe ryb;

4) wykonywać podstawowe pomiary i analizy wody;

5) charakteryzować i klasyfikować wody do prowadzenia gospodarki rybackiej;

6) określać bilans wodny w gospodarstwach rybackich;

7) ustalać poziom eksploatacji wód;

8) oceniać warunki produkcyjne stawów, wykonywać zabiegi melioracyjne, planować nawożenie oraz prowadzić prace pielęgnacyjne;

9) dobierać i wykonywać zabiegi pielęgnacyjne oraz melioracyjne w jeziorach i rzekach;

10) określać budowę morfologiczną i anatomiczną oraz procesy fizjologiczne ryb;

11) rozróżniać i charakteryzować gatunki i stadia rozwojowe ryb i raków;

12) przeprowadzać rozród ryb;

13) przeprowadzać zabiegi pielęgnacyjne w czasie inkubacji ikry oraz podchowu ryb;

14) charakteryzować systemy wychowu różnych gatunków ryb i raków;

15) planować i organizować pracę hodowlaną;

16) dobierać sposoby zimowania i magazynowania ryb w stawach oraz obliczać obsady;

17) charakteryzować obsady mieszane i uzasadniać celowość ich stosowania;

18) określać znaczenie poszczególnych składników pasz w żywieniu, rozpoznawać pasze, dobierać i układać dawki żywieniowe;

19) określać możliwości zwiększania produkcji rybackiej;

20) określać stan zdrowia ryb;

21) stosować różne techniki odłowu ryb;

22) odławiać raki;

23) stosować intensywne metody chowu ryb;

24) charakteryzować typy gospodarstw rybackich i dobierać kierunki produkcji;

25) oceniać przydatność ryb do spożycia i stosować wybrane metody ich przetwarzania;

26) przygotowywać ryby i raki do transportu i sprzedaży, zgodnie z obowiązującymi normami, oraz prowadzić ich sprzedaż;

27) przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt i przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

28) wykonywać prace związane z prowadzeniem gospodarki rybackiej, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) woda jako środowisko życia;

2) formacje ekologiczne wód;

3) gospodarka wodna w gospodarstwach rybackich;

4) hydrologiczne podstawy budownictwa stawowego;

5) zabiegi pielęgnacyjne w stawach;

6) anatomia, morfologia i fizjologia ryb;

7) gatunki i stadia rozwojowe ryb i raków;

8) rozród ryb;

9) zabiegi pielęgnacyjne przy odchowie ryb;

10) obsadzanie, zimowanie i magazynowanie ryb;

11) żywienie ryb;

12) hodowla ryb i raków;

13) stosowanie obsad mieszanych ryb;

14) techniki odłowu ryb;

15) choroby i szkodniki ryb;

16) intensywne metody chowu ryb;

17) transport i sprzedaż ryb i raków;

18) przepisy o ochronie zwierząt i przepisy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej;

19) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać rysunki techniczne;

2) rozróżniać i charakteryzować surowce i materiały stosowane do budowy narzędzi, sprzętu i urządzeń rybackich;

3) przygotowywać, konserwować oraz naprawiać narzędzia i sprzęt rybacki;

4) przygotowywać do pracy i obsługiwać urządzenia elektryczne do połowu ryb;

5) określać przydatność, przygotowywać do pracy, obsługiwać oraz konserwować specjalistyczne urządzenia i maszyny rybackie;

6) efektywnie gospodarować maszynami, częściami maszyn, paliwami, smarami i energią;

7) wykonywać podstawowe pomiary geodezyjne oraz posługiwać się planem sytuacyjno-wysokościowym;

8) nadzorować i prowadzić eksploatację oraz konserwację budowli rybackich;

9) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczących gospodarki rybackiej;

10) przestrzegać przepisów żeglugi śródlądowej w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

11) przestrzegać przepisów o ruchu drogowym;

12) prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T;

13) charakteryzować typy łodzi, przygotowywać je do pracy oraz prowadzić łódź wiosłową i motorową;

14) rozróżniać i stosować sprzęt ratunkowy i ratowniczy;

15) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy rysunku technicznego;

2) surowce i materiały do budowy narzędzi połowu;

3) budowa, projektowanie, konserwacja i naprawa narzędzi i sprzętu rybackiego;

4) podstawy miernictwa;

5) podstawy melioracji wodnych i regulacja cieków;

6) obiekty rybackie i budowle hydrotechniczne;

7) eksploatacja i konserwacja budowli rybackich;

8) podstawy eksploatacji maszyn, ciągników rolniczych, łodzi i urządzeń rybackich;

9) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dotyczące gospodarki rybackiej;

10) wybrane przepisy żeglugi śródlądowej;

11) przepisy o ruchu drogowym;

12) technika kierowania ciągnikiem rolniczym;

13) technika kierowania łodzią wiosłową i motorową;

14) sprzęt ratunkowy i ratowniczy;

15) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

4) analizować rynki: pracy, kapitału, ziemi i pieniężno-kredytowy;

5) objaśniać procesy i formy integracji międzynarodowej;

6) wskazywać korzyści i zagrożenia dla agrobiznesu związane z integracją z Unią Europejską;

7) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym zespołem pracowników;

8) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

9) podejmować decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie i stosować efektywne strategie marketingowe;

10) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

11) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

12) prowadzić uproszczoną rachunkowość;

13) rozróżniać i obliczać podatki;

14) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

15) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych;

16) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa;

17) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;

18) stosować przepisy prawa gospodarczego, handlowego, pracy i finansowego w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

19) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) rynki: pracy, kapitału, ziemi, pieniężno-kredytowy;

4) integracja międzynarodowa;

5) przedsiębiorstwo i jego działalność;

6) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie;

7) system marketingowy w agrobiznesie;

8) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie;

9) bilans przedsiębiorstwa;

10) rachunek ekonomiczny;

11) dokumentacja działalności gospodarczej;

12) uproszczone formy rachunkowości;

13) podstawy księgowości i sprawozdawczości finansowej;

14) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

15) biznesplan przedsiębiorstwa;

16) wybrane zagadnienia prawne dotyczące gospodarki rybackiej;

17) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 18

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI

SYMBOL CYFROWY 311[36]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) rozpoznawać i oceniać surowce do przerobu, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu oraz gotowe produkty spożywcze;

2) dobierać maszyny i urządzenia do wytwarzania produktów spożywczych;

3) organizować procesy produkcji artykułów spożywczych;

4) nadzorować przebieg procesów technologicznych w produkcji artykułów spożywczych;

5) obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w zakładach przetwórstwa spożywczego;

6) korzystać z dokumentacji technicznych i technologicznych;

7) stosować odpowiednie metody przechowywania surowców, półproduktów i wyrobów gotowych;

8) wykonywać podstawowe w przetwórstwie spożywczym badania laboratoryjne;

9) analizować zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, i ustalać krytyczne punkty kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Point - HACCP) w procesach produkcji artykułów spożywczych;

10) opisywać sposoby prowadzenia procesów technologicznych z zachowaniem zasad dobrej praktyki produkcyjnej (Good Manufacturing Practice - GMP) i dobrej praktyki higienicznej (Good Hygiene Practice - GHP);

11) zagospodarowywać odpady poprodukcyjne;

12) planować i organizować pracę w zakładach przetwórstwa spożywczego;

13) stosować przepisy prawa cywilnego i handlowego w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

14) analizować rynek i opracowywać strategie marketingowe;

15) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

16) samodzielnie podejmować decyzje;

17) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

18) prowadzić negocjacje;

19) stosować zasady kulturalnego zachowania i etyki w biznesie;

20) kierować zespołem pracowników;

21) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

22) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

23) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

24) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy;

25) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

26) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

27) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) dobry stan zdrowia;

2) zdolności manualne;

3) zainteresowania techniczne, przyrodnicze i ekonomiczne;

4) poczucie odpowiedzialności;

5) zdolności organizacyjne.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik technologii żywności powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych, związanych z wytwarzaniem artykułów żywnościowych, takich jak:

1) organizowanie i nadzorowanie procesów pracy i produkcji;

2) dobieranie maszyn i narzędzi oraz surowców do określonej produkcji;

3) prowadzenie uproszczonej rachunkowości i obliczanie opłacalności produkcji oraz stosowanie zasad marketingu.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik technologii żywności może podejmować pracę w przedsiębiorstwach produkcyjnych przetwórstwa spożywczego oraz w instytucjach prowadzących badanie i ocenę żywności, handel artykułami spożywczymi, a także przechowywanie i dystrybucję żywności. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

4. Zawód technik technologii żywności jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: produkcji w poszczególnych branżach przetwórstwa spożywczego, oceny żywności, handlu artykułami spożywczymi, marketingu produktów spożywczych, zarządzania zakładami przetwórstwa spożywczego, ochrony środowiska w przetwórstwie spożywczym.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik technologii żywności powinna posiadać następujące pracownie:

1) przetwórstwa spożywczego;

2) techniki spożywczej;

3) analizy żywności;

4) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

Pracownia przetwórstwa spożywczego powinna być ponadto wyposażona w:

1) plansze i foliogramy zawierające:

a) schematy technologiczne,

b) skład chemiczny surowców,

c) schematy maszyn i urządzeń produkcyjnych,

d) tabele parametrów;

2) zestawy i eksponaty:

a) drobny sprzęt do przetwórstwa spożywczego,

b) makiety oraz modele maszyn i urządzeń,

c) opakowania jednostkowe i transportowe,

d) próbki surowców, dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu,

e) atrapy i próbki wyrobów spożywczych,

f) normy jakościowe składników i produktów gotowych.

Pracownia techniki spożywczej powinna być ponadto wyposażona w:

1) modele, atrapy i przekroje maszyn i urządzeń stosowanych w procesach technologicznych przetwórstwa spożywczego i w procesach pomocniczych oraz w kontroli produkcji;

2) instrukcje obsługi i dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn i urządzeń;

3) maszyny wyłączone z ruchu dla celów dydaktycznych.

Pracownia analizy żywności powinna być ponadto wyposażona w:

1) aparaturę laboratoryjną:

a) termostaty,

b) łaźnie wodne,

c) lodówki,

d) suszarki,

e) wirówki,

f) piece do spalań,

g) pehametry,

h) kolorymetry,

i) tłuszczomierze,

j) polarymetry,

k) wagi analityczne,

l) mikroskopy;

2) szkło i drobny sprzęt laboratoryjny;

3) odczynniki chemiczne;

4) zestawy norm czynnościowych;

5) instrukcje do ćwiczeń.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają cztery bloki programowe:

1) przetwórczy;

2) analityczny;

3) techniczny;

4) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Nazwa bloku programowego	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawód: wszystkie z branży przetwórstwa spożywczego	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Przetwórczy	30	15	30
Analityczny	15	20	15
Techniczny	10	10	10
Ekonomiczny	15	25	15
Razem	70**	70**	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRZETWÓRCZY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wskazywać rolę i kierunki przetwórstwa spożywczego;

2) stosować przepisy i normy obowiązujące w przetwórstwie spożywczym;

3) określać źródła surowców dla przetwórstwa spożywczego oraz klasyfikować surowce według różnych kryteriów;

4) charakteryzować i stosować dozwolone substancje dodatkowe oraz substancje pomagające w przetwarzaniu;

5) wskazywać funkcje dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu oraz kryteria ich stosowania;

6) określać wartość odżywczą żywności;

7) formułować kryteria jakości i wartości handlowej produktów spożywczych oraz wskazywać czynniki kształtujące jakość zdrowotną żywności;

8) opisywać budowę wirusów, bakterii, drożdży i pleśni;

9) charakteryzować procesy fizjologiczne drobnoustrojów;

10) określać wpływ czynników fizycznych i chemicznych na rozwój drobnoustrojów;

11) wskazywać wykorzystanie drobnoustrojów w przetwórstwie spożywczym;

12) stosować właściwą obróbkę wstępną oraz oceniać jej wpływ na wartość odżywczą i cechy surowców;

13) określać cel i warunki prowadzenia operacji mechanicznych, termicznych i dyfuzyjnych oraz oceniać ich wpływ na wartość odżywczą, cechy organoleptyczne i trwałość produktów spożywczych;

14) określać cel i warunki prowadzenia procesów fizykochemicznych, chemicznych i biotechnicznych w technologii żywności oraz oceniać ich wpływ na wartość odżywczą, cechy organoleptyczne i trwałość produktów spożywczych;

15) opisywać i stosować metody utrwalania żywności oraz opisywać ich wpływ na trwałość produktów spożywczych, ich wartość odżywczą i cechy organoleptyczne;

16) pakować i konfekcjonować żywność;

17) charakteryzować i organizować produkcję:

a) przetworów zbożowych,

b) wyrobów olejarskich,

c) przetworów ziemniaczanych,

d) cukru,

e) przetworów owocowo-warzywnych,

f) wyrobów spirytusowych i browarniczych,

g) wyrobów piekarsko-ciastkarskich,

h) wyrobów cukierniczych,

i) przetworów mięsnych,

j) przetworów rybnych,

k) przetworów jajczarsko-drobiarskich,

l) przetworów mleczarskich,

m) koncentratów spożywczych;

18) określać znaczenie higieny w technologii żywności;

19) sporządzać roztwory myjące i dezynfekujące;

20) prowadzić i kontrolować procesy technologiczne w zakładach przetwórstwa spożywczego;

21) analizować i ograniczać zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, a także wskazywać i monitorować krytyczne punkty kontroli w procesach produkcji oraz podejmować działania korygujące zgodnie z zasadami systemu HACCP;

22) wskazywać zagrożenia dla środowiska ze strony przetwórstwa spożywczego i sposoby zapobiegania im;

23) organizować produkcję żywności zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa żywności.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) znaczenie przetwórstwa spożywczego;

2) normalizacja w technologii żywności;

3) jakość zdrowotna żywności;

4) surowce w przetwórstwie spożywczym;

5) materiały pomocnicze i dodatki do żywności;

6) składniki żywności;

7) morfologia i fizjologia drobnoustrojów;

8) wpływ środowiska na wzrost i rozwój drobnoustrojów;

9) wykorzystanie drobnoustrojów w przetwórstwie spożywczym;

10) operacje i procesy jednostkowe w technologii żywności;

11) metody utrwalania żywności;

12) przetwórstwo zbożowe;

13) przetwórstwo surowców olejarskich;

14) przetwórstwo roślin okopowych;

15) przetwórstwo owocowo-warzywne;

16) przemysł spirytusowy;

17) przemysł browarniczy;

18) produkcja piekarsko-ciastkarska;

19) produkcja cukiernicza;

20) przetwórstwo mięsne;

21) przetwórstwo rybne;

22) przetwórstwo jajczarsko-drobiarskie;

23) przetwórstwo mleczarskie;

24) produkcja koncentratów spożywczych;

25) higiena i kontrola produkcji;

26) systemy zapewniania jakości w zakładach przetwórstwa spożywczego, w tym system HACCP;

27) zagrożenia dla środowiska ze strony przetwórstwa spożywczego;

28) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa żywności w zakładach przetwórstwa spożywczego.

BLOK: ANALITYCZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać rolę i znaczenie analizy żywności;

2) pobierać próbki do badań laboratoryjnych;

3) przeprowadzać podstawowe operacje analizy wagowej;

4) przygotowywać odczynniki oraz określać zasady alkacymetrii, ergonometrii i jodometrii;

5) stosować metody instrumentalne w analizie żywności;

6) przeprowadzać ocenę sensoryczną żywności;

7) oznaczać zawartości: wody, suchej masy i popiołu;

8) oznaczać kwasowość różnymi metodami;

9) oznaczać zawartość tłuszczu metodą ekstrakcyjno-wagową, ekstrakcyjno-refraktometryczną i elektrometryczną;

10) badać cechy fizyczne i chemiczne tłuszczów;

11) oznaczać zawartość białek metodą klasyczną i instrumentalną;

12) oznaczać zawartość cukrów metodą chemiczną i instrumentalną;

13) badać właściwości dozwolonych substancji dodatkowych i innych dodatków do żywności stosowanych w przetwórstwie spożywczym;

14) oznaczać zawartość dodatków do żywności w produktach spożywczych;

15) przeprowadzać badania mikrobiologiczne żywności, opakowań, maszyn i urządzeń oraz powietrza w dziale produkcyjnym;

16) określać celowość kontroli międzyoperacyjnej w przetwórstwie spożywczym;

17) wskazywać punkty zagrożeń jakości przetworów zbożowych, wyrobów olejarskich, przetworów ziemniaczanych, cukru, przetworów owocowo-warzywnych, wyrobów spirytusowych i browarniczych, wyrobów piekarsko-ciastkarskich, wyrobów cukierniczych, przetworów mięsnych, przetworów rybnych, przetworów jajczarsko-drobiarskich, przetworów mleczarskich, koncentratów spożywczych;

18) wykonywać podstawowe badania laboratoryjne surowców, półproduktów i produktów w wybranych branżach przetwórstwa spożywczego;

19) obsługiwać sprzęt laboratoryjny stosowany w analizie żywności;

20) interpretować wyniki analiz żywności;

21) przestrzegać zasad ergonomii oraz przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratoriach zakładowych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) znaczenie analizy żywności;

2) analiza wagowa;

3) analiza objętościowa;

4) metody instrumentalne;

5) ocena sensoryczna;

6) oznaczanie zawartości wody, suchej masy i popiołu;

7) oznaczanie kwasowości;

8) oznaczanie zawartości oraz badanie właściwości tłuszczu;

9) oznaczanie zawartości białek;

10) oznaczanie zawartości cukrów;

11) badanie właściwości dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu;

12) oznaczenie zawartości dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu w produktach spożywczych;

13) oznaczenia mikrobiologiczne w przetwórstwie spożywczym;

14) podstawowe analizy w przetwórstwie zbożowym;

15) analiza w przetwórstwie surowców olejarskich;

16) analiza w przetwórstwie roślin okopowych;

17) analiza w przetwórstwie owocowo-warzywnym;

18) analiza w przemyśle spirytusowym;

19) analiza w przemyśle browarniczym;

20) analiza w produkcji piekarsko-ciastkarskiej;

21) analiza w produkcji cukierniczej;

22) analiza w przetwórstwie mięsa;

23) analiza w przetwórstwie rybnym;

24) analiza w przetwórstwie jajczarsko-drobiarskim;

25) analiza w przetwórstwie mleczarskim;

26) analiza w produkcji koncentratów spożywczych;

27) punkty zagrożeń jakości w przetwórstwie spożywczym;

28) rola systemu zarządzania jakością zdrowotną żywności (HACCP) w procesie technologicznym;

29) przepisy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia;

30) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymagania ergonomii w laboratorium.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wskazywać znaczenie techniki w przetwórstwie spożywczym;

2) czytać rysunki techniczne;

3) rozróżniać typowe części maszyn;

4) rozróżniać typowe materiały stosowane do budowy maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego;

5) określać następstwa korozji i zużycia materiałów konstrukcyjnych oraz wskazywać sposoby zapobiegania;

6) posługiwać się katalogami oraz dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń;

7) określać rolę normalizacji części maszyn;

8) dobierać i obsługiwać urządzenia kontrolno-pomiarowe stosowane w przetwórstwie spożywczym;

9) opisywać budowę, zasady działania oraz obsługiwać maszyny i urządzenia ogólnego zastosowania, takie jak: maszyny i urządzenia przepływowe, urządzenia do wytwarzania pary grzejnej, urządzenia chłodnicze, instalacje wodno-kanalizacyjne, gazowe, elektryczne i parowe;

10) rozróżniać i dobierać środki transportu wewnętrznego i zewnętrznego;

11) rozróżniać i opisywać przeznaczenie typowych maszyn i urządzeń elektrycznych;

12) określać rolę podstawowych elementów automatyki oraz czytać schematy układów automatyki stosowanych w procesach technologicznych;

13) opisywać wyposażenie techniczne magazynów w zakładzie przetwórstwa spożywczego oraz obsługiwać i konserwować stosowane w nich maszyny i urządzenia;

14) opisywać budowę, zasady działania oraz obsługiwać maszyny i urządzenia do obróbki wstępnej surowców oraz operacji mechanicznych, termicznych i dyfuzyjnych;

15) opisywać budowę, zasady działania oraz obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w procesach fizykochemicznych, chemicznych i biotechnicznych;

16) charakteryzować i obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane do utrwalania żywności poprzez chłodzenie, zamrażanie, ogrzewanie, suszenie, metody osmoaktywne, niekonwencjonalne, chemiczne i biologiczne;

17) charakteryzować i obsługiwać maszyny i urządzenia do pakowania i konfekcjonowania produktów spożywczych;

18) charakteryzować i obsługiwać maszyny i urządzenia do mycia i dezynfekcji opakowań jednostkowych i zbiorczych oraz do mycia i dezynfekcji pomieszczeń produkcyjnych i pomocniczych;

19) charakteryzować urządzenia: energetyczne, do uzdatniania wody, oczyszczania ścieków, zatrzymywania płynów i gazów;

20) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń w zakładach przetwórstwa spożywczego;

21) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) rysunek techniczny;

2) części maszyn;

3) materiałoznawstwo;

4) urządzenia kontrolno-pomiarowe w zakładach przetwórstwa spożywczego;

5) maszyny i urządzenia ogólnego zastosowania;

6) środki transportu w zakładach przetwórstwa spożywczego;

7) maszyny i urządzenia elektryczne stosowane w przetwórstwie spożywczym;

8) podstawy automatyki;

9) maszyny i urządzenia do obróbki wstępnej surowców, operacji mechanicznych, termicznych i dyfuzyjnych;

10) rodzaje, przeznaczenie, budowa oraz zasady działania maszyn i urządzeń stosowanych w procesach fizykochemicznych, chemicznych i biotechnicznych;

11) maszyny i urządzenia do utrwalania żywności;

12) maszyny i urządzenia do pakowania i konfekcjonowania żywności;

13) maszyny i urządzenia do mycia oraz dezynfekcji opakowań i pomieszczeń;

14) urządzenia energetyczne i wodno-ściekowe w zakładach przetwórstwa spożywczego;

15) zasady eksploatacji i konserwacji maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego;

16) wymagania ergonomii oraz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń w zakładach przetwórstwa spożywczego;

17) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) analizować czynniki mające wpływ na wzrost i spadek popytu i podaży;

4) objaśniać zachowania konsumentów na rynku;

5) wyjaśniać istotę mechanizmu rynkowego;

6) objaśniać rolę i funkcje pieniądza;

7) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

8) określać rodzaje kosztów, przychodów i zysków;

9) analizować rynki czynników produkcji: rynek pracy, kapitału i ziemi;

10) rozróżniać papiery wartościowe i oceniać ich znaczenie na rynku;

11) klasyfikować kredyty i analizować kształtowanie się stóp procentowych;

12) określać fazy cyklu koniunkturalnego;

13) wskazywać przyczyny inflacji i metody walki z inflacją;

14) wyjaśniać pojęcie i strukturę budżetu państwa;

15) objaśniać rolę państwa i jego oddziaływanie na gospodarkę;

16) określać rodzaje i przyczyny bezrobocia oraz politykę państwa w tym zakresie;

17) wskazywać możliwości i bariery wymiany międzynarodowej oraz korzyści z handlu zagranicznego;

18) objaśniać formy i procesy integracyjne pomiędzy gospodarkami poszczególnych krajów;

19) wskazywać korzyści i zagrożenia dla przetwórstwa spożywczego w Polsce, związane z integracją z Unią Europejską;

20) definiować istotę marketingu w skali gospodarki narodowej i przedsiębiorstwa;

21) określać pojęcie, znaczenie i kryteria segmentacji rynku;

22) charakteryzować decyzje związane z produktem, ceną i kanałem dystrybucji;

23) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

24) rozróżniać i objaśniać rodzaje komunikacji marketingowej;

25) objaśniać procedurę zakładania przedsiębiorstwa;

26) analizować działalność wybranego rynku hurtowego i giełdy towarowej;

27) definiować pojęcie, cele i funkcje przedsiębiorstwa;

28) rozróżniać struktury organizacyjne przedsiębiorstwa;

29) charakteryzować działalność zaopatrzeniową, handlową i produkcyjną w przedsiębiorstwie;

30) objaśniać rolę i zadania kadry kierowniczej w przedsiębiorstwie;

31) ustalać potrzeby i zasady doboru pracowników;

32) współtworzyć poprawne stosunki kadry kierowniczej i pracowników;

33) rozróżniać sposoby wynagradzania pracowników;

34) wyjaśniać różnice w zarządzaniu małym i dużym przedsiębiorstwem;

35) określać potrzeby finansowe przedsiębiorstwa i źródła pozyskiwania kapitału;

36) wyjaśniać rolę planowania i kontroli w przedsiębiorstwie;

37) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa;

38) klasyfikować składniki majątkowe przedsiębiorstwa i źródła ich pochodzenia;

39) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

40) klasyfikować koszty przedsiębiorstwa według różnych kryteriów;

41) przeprowadzać kalkulacje kosztów wybranych działalności;

42) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

43) przeprowadzać spis z natury składników majątkowych i wyceniać je;

44) prowadzić uproszczoną rachunkowość w przedsiębiorstwie;

45) obliczać dochód z działalności gospodarczej;

46) rozróżniać i obliczać podatki;

47) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych;

48) opracowywać plan marketingowy przedsiębiorstwa;

49) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;

50) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) zachowania konsumentów;

4) pieniądz jako kategoria ekonomiczna;

5) przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej i jego koszty;

6) rynki czynników produkcji: rynek pracy, kapitału, ziemi;

7) rynek pieniężno-kredytowy;

8) cykle gospodarcze;

9) rola państwa w gospodarce rynkowej;

10) integracja międzynarodowa;

11) marketing w gospodarce narodowej i przedsiębiorstwie;

12) podstawy podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie;

13) system marketingowy w agrobiznesie;

14) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie;

15) rynki hurtowe i giełdy towarowe;

16) przedsiębiorstwo i struktura przedsiębiorstwa;

17) podstawowe cele i funkcje przedsiębiorstwa;

18) rodzaje działalności w przedsiębiorstwie;

19) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie;

20) małe przedsiębiorstwo na rynku;

21) finansowanie działalności przedsiębiorstwa;

22) planowanie i kontrola w przedsiębiorstwie;

23) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

24) bilans przedsiębiorstwa;

25) koszty w przedsiębiorstwie;

26) kalkulacja kosztów wybranych działalności;

27) dokumentacja działalności gospodarczej;

28) uproszczone formy rachunkowości w małych przedsiębiorstwach;

29) podstawy księgowości i sprawozdawczości finansowej;

30) plan marketingowy przedsiębiorstwa;

31) biznesplan przedsiębiorstwa;

32) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

ZAŁĄCZNIK Nr 19

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ŻYWIENIA I GOSPODARSTWA DOMOWEGO

SYMBOL CYFROWY 512[04]

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) dobierać surowce, sporządzać, dekorować i oceniać jakość potraw;

2) organizować proces produkcji potraw z zastosowaniem nowoczesnych technologii;

3) analizować zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych potraw, i wskazywać punkty krytyczne w procesie produkcji;

4) opracowywać i oceniać jadłospisy codzienne i specjalne, uwzględniające określone diety, dla różnych grup ludności;

5) obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w obiektach zbiorowego wyżywienia lub zakwaterowania i gospodarstwach domowych;

6) przechowywać surowce i potrawy w warunkach zapewniających zachowanie ich jakości i wartości odżywczej;

7) zagospodarowywać odpady poprodukcyjne i pokonsumpcyjne;

8) obsługiwać konsumentów z wykorzystaniem różnych form i technik;

9) organizować zaopatrzenie obiektów zbiorowego wyżywienia lub zakwaterowania i gospodarstw domowych;

10) planować i organizować pracę w obiektach zbiorowego wyżywienia lub zakwaterowania i gospodarstwach domowych;

11) organizować, wyposażać i utrzymywać w odpowiednim stanie stanowiska pracy z zachowaniem wymagań sanitarno-higienicznych;

12) funkcjonalnie i estetycznie urządzać wnętrza obiektów zbiorowego wyżywienia lub zakwaterowania i innych budynków mieszkalnych;

13) sprawować opiekę nad dziećmi, osobami starszymi i niepełnosprawnymi w rodzinie;

14) stosować przepisy prawa cywilnego w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

15) rozwiązywać problemy w twórczy sposób;

16) samodzielnie podejmować decyzje;

17) przystosowywać się do nowych zadań;

18) kierować zespołem pracowników;

19) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy i klientami;

20) rozwiązywać konflikty i prowadzić negocjacje;

21) stosować zasady kulturalnego zachowania i etyki;

22) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

23) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej;

24) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności;

25) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca;

26) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników;

27) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) dobry stan zdrowia;

2) zdolności manualne;

3) zainteresowania przyrodnicze i ekonomiczne;

4) łatwość nawiązywania kontaktów z ludźmi;

5) wysoka kultura osobista i poczucie estetyki;

6) poczucie odpowiedzialności;

7) zdolności organizacyjne.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik żywienia i gospodarstwa domowego powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego i obiektów zbiorowego zakwaterowania lub wyżywienia, w tym zwłaszcza ze sporządzaniem potraw i napojów:

1) organizowania i nadzorowania procesów pracy i produkcji w działalności związanej z żywieniem i w gospodarstwie domowym;

2) dobierania maszyn i narzędzi oraz surowców do określonej produkcji;

3) prowadzenia uproszczonej rachunkowości i obliczania opłacalności produkcji oraz stosowania zasad marketingu.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik żywienia i gospodarstwa domowego może podejmować pracę w obiektach zbiorowego wyżywienia, instytucjach zajmujących się obrotem żywnością, instytucjach zajmujących się upowszechnianiem wiedzy o żywieniu, żywności i gospodarstwie domowym, organizacjach ochrony konsumenta oraz w obiektach zbiorowego zakwaterowania i gospodarstwach domowych. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą w zakresie usług gastronomicznych, domowych, hotelarskich i agroturystycznych.

4. Zawód technik żywienia i gospodarstwa domowego jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: organizacji usług gastronomicznych, alternatywnych metod żywienia, dietetyki, usług hotelarskich, usług agro- lub ekoturystycznych, usług opiekuńczych, gospodarki odzieżą, urządzania wnętrz i otoczenia domów, handlu żywnością i artykułami gospodarstwa domowego.

5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik żywienia i gospodarstwa domowego powinna posiadać następujące pracownie:

1) technologii gastronomicznej i obsługi konsumenta;

2) techniczną;

3) higieny;

4) ekonomiczną.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w:

1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę;

2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe;

Pracownia technologii gastronomicznej i obsługi konsumenta powinna być ponadto wyposażona w:

1) maszyny, urządzenia i naczynia do przygotowywania potraw;

2) próbki surowców, półproduktów, przypraw i wyrobów gotowych;

3) normy jakości;

4) zastawę i bieliznę stołową.

Pracownia techniczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) modele, atrapy i przekroje maszyn i urządzeń stosowanych w procesach technologicznych, procesach pomocniczych oraz w kontroli produkcji;

2) instrukcje obsługi i dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn i urządzeń;

3) maszyny wyłączone z ruchu dla celów dydaktycznych;

4) makiety i projekty urządzenia wnętrz.

Pracownia higieny powinna być ponadto wyposażona w:

1) apteczkę domową z wyposażeniem w podstawowe środki opatrunkowe;

2) próbki ziół;

3) próbki środków do pielęgnacji ciała;

4) próbki kosmetyków;

5) próbki środków do utrzymania czystości pomieszczeń.

Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w:

1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa cywilnego, gospodarczego i finansowego;

2) poradniki;

3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej;

4) dokumenty księgowe;

5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory;

6) materiały biurowe.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają cztery bloki programowe:

1) żywieniowy;

2) organizacyjno-techniczny;

3) higieniczny;

4) ekonomiczny.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Nazwa bloku programowego	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa, zawód: kucharz, kucharz małej gastronomii, kelner	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum uzupełniające, liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Żywieniowy	30	20	30
Organizacyjno-techniczny	15	10	15
Higieniczny	10	15	10
Ekonomiczny	15	25	15
Razem	70**	70**	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III.

BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: ŻYWIENIOWY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wskazywać znaczenie nauki o żywieniu i jej ogólne zadania;

2) opisywać składniki pokarmowe i wskazywać ich źródła;

3) określać znaczenie składników pokarmowych dla organizmu człowieka;

4) określać zapotrzebowanie organizmu człowieka na składniki pokarmowe;

5) wskazywać czynniki utrudniające przyswajanie składników pokarmowych z pożywienia;

6) określać funkcję wody w organizmie człowieka;

7) wskazywać składniki nieodżywcze w żywności i analizować ich wpływ na wartość pożywienia;

8) opisywać budowę i funkcję przewodu pokarmowego;

9) analizować przemiany składników pokarmowych w organizmie człowieka;

10) opisywać procesy związane z podstawową i całkowitą przemianą materii;

11) obliczać wartość energetyczną pożywienia;

12) charakteryzować grupy produktów spożywczych pod względem ich wartości odżywczej;

13) określać normy żywienia oraz wskazywać możliwości zamiany produktów spożywczych;

14) obliczać średnią rację pokarmową;

15) układać jadłospisy dla rodziny, z uwzględnieniem płci, wieku, aktywności fizycznej i stanu fizjologicznego;

16) układać i oceniać jadłospisy dla różnych grup ludności;

17) planować i oceniać jadłospisy w obiektach zbiorowego wyżywienia o charakterze zamkniętym;

18) układać karty dań;

19) przestrzegać wymagań higienicznych dotyczących produkcji potraw oraz przechowywania surowców i produktów spożywczych;

20) organizować proces produkcji potraw w różnych warunkach lokalowych i z wykorzystaniem różnego wyposażenia, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymagań ergonomii;

21) organizować dostawę posiłków przygotowanych "na wynos", na zamówienie klienta (firmy);

22) analizować i ograniczać zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych potraw, a także wskazywać i monitorować krytyczne punkty kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Point - HACCP) w procesach produkcji artykułów spożywczych, oraz podejmować działania korygujące;

23) organizować zmywanie naczyń stołowych i kuchennych;

24) utrzymywać w czystości zastawę stołową;

25) prawidłowo chwytać i nosić tace oraz naczynia;

26) nakrywać stoły odpowiednio do rodzaju i charakteru posiłków;

27) stosować odpowiednie zasady obsługi konsumenta;

28) stosować różne sposoby i techniki podawania potraw i napojów;

29) podawać różnego rodzaju posiłki;

30) organizować przyjęcia okolicznościowe;

31) określać zmiany zachodzące w produktach spożywczych podczas procesów technologicznych i przechowywania;

32) przechowywać żywność w odpowiednich warunkach;

33) utrwalać żywność różnymi sposobami;

34) określać wpływ czynników środowiskowych na drobnoustroje;

35) opisywać rolę drobnoustrojów w technologii gastronomicznej;

36) oceniać jakość surowców i potraw;

37) pobierać, zabezpieczać i przechowywać próbki kontrolne żywności;

38) przeprowadzać obróbkę wstępną i cieplną surowców spożywczych;

39) sporządzać potrawy z warzyw, owoców, ziemniaków, grzybów, mleka i jego przetworów, jaj, kasz, mąki, mięsa zwierząt rzeźnych, drobiu, dziczyzny, ryb i owoców morza, z zastosowaniem różnych technik kulinarnych;

40) sporządzać desery i wyroby ciastkarskie;

41) charakteryzować używki oraz sporządzać i podawać napoje zimne i gorące;

42) stosować w żywieniu mrożonki, koncentraty i półprodukty;

43) planować diety w zależności od rodzaju schorzeń;

44) sporządzać potrawy i napoje charakterystyczne dla kuchni regionalnych oraz kuchni staropolskiej;

45) zagospodarowywać odpady poprodukcyjne i pokonsumpcyjne.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) znaczenie nauki o żywieniu człowieka;

2) źródła i znaczenie składników pokarmowych dla organizmu człowieka;

3) przemiany składników pokarmowych;

4) wartość energetyczna i odżywcza produktów spożywczych;

5) normy żywienia i ich zastosowanie;

6) zasady układania i oceny jadłospisów;

7) planowanie żywienia rodziny;

8) planowanie żywienia różnych grup ludności w obiektach zbiorowego wyżywienia;

9) działalność usługowa obiektów zbiorowego wyżywienia;

10) procesy produkcji potraw;

11) systemy zapewniania bezpieczeństwa i jakości zdrowotnej żywności, w tym system HACCP;

12) zasady nakrywania stołów;

13) zasady obsługi konsumenta;

14) sposoby i technika podawania potraw i napojów;

15) organizacja przyjęć okolicznościowych;

16) charakterystyka towaroznawcza produktów spożywczych;

17) procesy technologiczne produkcji potraw;

18) przechowywanie i utrwalanie żywności;

19) organizacja sporządzania potraw;

20) metody oceny organoleptycznej surowców i potraw;

21) potrawy z warzyw, ziemniaków, grzybów;

22) zastosowanie owoców w żywieniu;

23) potrawy z mleka i jego przetworów;

24) potrawy z jaj;

25) potrawy z kasz i mąki;

26) zastosowanie zup w żywieniu;

27) potrawy z mięsa zwierząt rzeźnych;

28) potrawy z drobiu;

29) zastosowanie dziczyzny w żywieniu;

30) potrawy półmięsne;

31) potrawy z ryb i owoców morza;

32) wyroby ciastkarskie i ich zastosowanie w żywieniu;

33) desery i napoje (zimne i gorące);

34) dania garmażeryjne;

35) planowanie posiłków codziennych i okolicznościowych;

36) potrawy dietetyczne;

37) zastosowanie koncentratów, mrożonek i półproduktów w żywieniu;

38) kuchnia staropolska i regionalna.

BLOK: ORGANIZACYJNO-TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać proste rysunki techniczne, schematy, uproszczenia rysunkowe dotyczące maszyn i urządzeń stosowanych w gastronomii oraz sprzętu gospodarstwa domowego;

2) określać rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasady działania sprężarek, wentylatorów i przenośników oraz wskazywać ich wykorzystanie w obiektach zbiorowego wyżywienia i gospodarstwach domowych;

3) określać rodzaje przestrzeni funkcjonalnej w obiektach zbiorowego wyżywienia i w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz w innych budynkach mieszkalnych;

4) charakteryzować warunki decydujące o użyteczności budynków;

5) charakteryzować podstawowe materiały stosowane do wyposażenia obiektów zbiorowego wyżywienia, obiektów zbiorowego zakwaterowania i innych budynków mieszkalnych;

6) dobierać materiały do estetycznego zagospodarowania wnętrz i otoczenia budynków;

7) charakteryzować zasady działania i konserwacji instalacji wodno-kanalizacyjnej, elektrycznej, gazowej i grzewczej;

8) charakteryzować, obsługiwać i konserwować maszyny, urządzenia i sprzęt do przechowywania oraz obróbki mechanicznej i termicznej żywności;

9) charakteryzować, obsługiwać i konserwować urządzenia stosowane do transportu wewnętrznego i zewnętrznego żywności;

10) opisywać budowę, obsługiwać i konserwować urządzenia do sporządzania i podawania napojów gorących i zimnych;

11) opisywać budowę, obsługiwać i konserwować maszyny i urządzenie do mycia i wyparzania naczyń;

12) opisywać budowę i obsługiwać maszyny, urządzenia i sprzęt do utrzymywania czystości w obiektach zbiorowego wyżywienia, obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz w gospodarstwach domowych;

13) opisywać budowę i zasady działania maszyn, urządzeń i sprzętu do konserwacji odzieży;

14) charakteryzować i obsługiwać urządzenia i sprzęt nawilżający, grzejny oraz radiowo-telewizyjny;

15) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn, urządzeń i sprzętu w obiektach zbiorowego wyżywienia, obiektach zbiorowego zakwaterowania, gospodarstwach domowych i biurach;

16) organizować stanowiska pracy i proces pracy w obiektach zbiorowego wyżywienia i gospodarstwach domowych, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii;

17) oceniać pracochłonność różnych czynności w produkcji potraw;

18) planować urządzenie i wyposażenie pomieszczeń produkcyjnych, konsumpcyjnych, mieszkalnych, wypoczynkowych, sanitarnych, gospodarczych, magazynowych i biurowych, z uwzględnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych;

19) dobierać i stosować środki techniki biurowej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy rysunku technicznego;

2) podstawy materiałoznawstwa;

3) części maszyn;

4) wybrane zagadnienia z maszynoznawstwa ogólnego;

5) układ przestrzenno-funkcjonalny budynków;

6) instalacje stosowane w obiektach zbiorowego wyżywienia, obiektach zbiorowego zakwaterowania i innych budynkach mieszkalnych;

7) wyposażenie obiektów zbiorowego wyżywienia, obiektów zbiorowego zakwaterowania i innych budynków mieszkalnych;

8) organizacja pracy w obiektach zbiorowego wyżywienia i gospodarstwach domowych;

9) zasady urządzania obiektów zbiorowego wyżywienia i gospodarstw domowych;

10) organizacja i wyposażenie biura;

11) zasady ergonomii oraz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń stosowanych w obiektach zbiorowego wyżywienia i indywidualnych gospodarstwach domowych.

BLOK: HIGIENICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) korzystać z usług w zakresie ochrony zdrowia;

2) wskazywać przyczyny występowania, objawy i metody zapobiegania chorobom społecznym;

3) wskazywać źródła i drogi zakażeń mikrobiologicznych oraz sposoby zapobiegania;

4) wskazywać źródła i drogi zakażenia chorobami pasożytniczymi oraz sposoby zapobiegania;

5) określać przyczyny i skutki urazów oraz udzielać pomocy przedlekarskiej osobom poszkodowanym;

6) dobierać środki i wykonywać zabiegi higieniczne osobom w różnym wieku;

7) wykonywać makijaż dzienny oraz dobierać ubiór w zależności od charakteru pracy i okoliczności;

8) wykonywać zabiegi pielęgnacyjne niemowląt;

9) określać czynniki warunkujące prawidłowy rozwój dziecka w wieku przedszkolnym i szkolnym;

10) wskazywać zmiany fizyczne i fizjologiczne zachodzące w organizmie człowieka w wieku podeszłym;

11) pielęgnować chorego w warunkach domowych;

12) dobierać formy wypoczynku do wieku, zainteresowań i charakteru pracy człowieka;

13) rozróżniać i oceniać przydatność środków chemicznych do mycia, prania, czyszczenia i dezynfekcji pomieszczeń, zastawy stołowej i odzieży;

14) określać wpływ stresu na organizm człowieka oraz sposoby walki z nim;

15) charakteryzować style komunikowania w kontaktach interpersonalnych oraz dobierać własny styl w zależności od rozmówcy i okoliczności.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) system ochrony zdrowia;

2) choroby społeczne;

3) choroby pasożytnicze i zatrucia pokarmowe;

4) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej osobom poszkodowanym;

5) higiena osobista;

6) podstawy kosmetyki;

7) higiena i zdrowie rodziny;

8) higiena pomieszczeń;

9) osobowość człowieka;

10) stres a zdrowie człowieka;

11) kontakty interpersonalne.

BLOK: EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) definiować podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej;

3) wyjaśniać istotę mechanizmu rynkowego i oddziaływanie państwa;

4) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa;

5) analizować rynki: pracy, kapitału, ziemi i pieniężno-kredytowy;

6) objaśniać procesy i formy integracji międzynarodowej;

7) wskazywać korzyści i zagrożenia dla agrobiznesu związane z integracją z Unią Europejską;

8) organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować zespołem pracowników;

9) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe;

10) podejmować decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie i stosować efektywne strategie marketingowe;

11) sporządzać bilans przedsiębiorstwa;

12) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

13) prowadzić uproszczoną rachunkowość w przedsiębiorstwie;

14) rozróżniać i obliczać podatki;

15) obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności gospodarczej;

16) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych;

17) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa;

18) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa;

19) stosować przepisy prawa cywilnego, gospodarczego, pracy i finansowego w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

20) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne;

2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

3) podstawowe cele i funkcje przedsiębiorstwa;

4) rynki: pracy, kapitału, ziemi, pieniężno-kredytowy;

5) integracja międzynarodowa;

6) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie;

7) system marketingowy w agrobiznesie;

8) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie;

9) bilans przedsiębiorstwa;

10) rachunek ekonomiczny;

11) dokumentacja działalności gospodarczej;

12) uproszczone formy rachunkowości;

13) podstawy księgowości i sprawozdawczości finansowej;

14) strategia przedsiębiorstwa na rynku;

15) biznesplan przedsiębiorstwa;

16) działalność usługowa w hotelarstwie, gastronomii i turystyce;

17) wybrane zagadnienia z zakresu prawa cywilnego, gospodarczego, pracy i finansowego;

18) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

1 Minister Edukacji Narodowej i Sportu kieruje działem administracji rządowej - oświata i wychowanie, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Edukacji Narodowej i Sportu (Dz. U. Nr 97, poz. 866).

2 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1996 r. Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104, poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320, z 2001 r. Nr 111, poz. 1194 i Nr 144, poz. 1615, z 2002 r. Nr 41, poz. 362, Nr 113, poz. 984, Nr 141, poz. 1185 i Nr 200, poz. 1683 oraz z 2003 r. Nr 6, poz. 65, Nr 128, poz. 1176 i Nr 137, poz. 1304.

Zmiany w prawie

ZUS: Renta wdowia - wnioski od stycznia 2025 r.

Od Nowego Roku będzie można składać wnioski o tzw. rentę wdowią, która dotyczy ustalenia zbiegu świadczeń z rentą rodzinną. Renta wdowia jest przeznaczona dla wdów i wdowców, którzy mają prawo do co najmniej dwóch świadczeń emerytalno-rentowych, z których jedno stanowi renta rodzinna po zmarłym małżonku. Aby móc ją pobierać, należy jednak spełnić określone warunki.

Grażyna J. Leśniak 20.11.2024

Zmiany w składce zdrowotnej od 1 stycznia 2026 r. Rząd przedstawił założenia

Przedsiębiorcy rozliczający się według zasad ogólnych i skali podatkowej oraz liniowcy będą od 1 stycznia 2026 r. płacić składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. od 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, jeśli będą osiągali w danym miesiącu dochód do wysokości 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez prezesa GUS. Będzie też dodatkowa składka w wysokości 4,9 proc. od nadwyżki ponad 1,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, a liniowcy stracą możliwość rozliczenia zapłaconych składek w podatku dochodowym.

Grażyna J. Leśniak 18.11.2024

Prezydent podpisał nowelę ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności

Usprawnienie i zwiększenie efektywności systemu wdrażania Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (RLKS) przewiduje ustawa z dnia 11 października 2024 r. o zmianie ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności. Jak poinformowała w czwartek Kancelaria Prezydenta, Andrzej Duda podpisał ją w środę, 13 listopada. Ustawa wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Grażyna J. Leśniak 14.11.2024

Do poprawki nie tylko emerytury czerwcowe, ale i wcześniejsze

Problem osób, które w latach 2009-2019 przeszły na emeryturę w czerwcu, przez co - na skutek niekorzystnych zasad waloryzacji - ich świadczenia były nawet o kilkaset złotych niższe od tych, jakie otrzymywały te, które przeszły na emeryturę w kwietniu lub w maju, w końcu zostanie rozwiązany. Emerytura lub renta rodzinna ma - na ich wniosek złożony do ZUS - podlegać ponownemu ustaleniu wysokości. Zdaniem prawników to dobra regulacja, ale równie ważna i paląca jest sprawa wcześniejszych emerytur. Obie powinny zostać załatwione.

Grażyna J. Leśniak 06.11.2024

Bez konsultacji społecznych nie będzie nowego prawa

Już od jutra rządowi trudniej będzie, przy tworzeniu nowego prawa, omijać proces konsultacji publicznych, wykorzystując w tym celu projekty poselskie. W czwartek, 31 października, wchodzą w życie zmienione przepisy regulaminu Sejmu, które nakazują marszałkowi Sejmu kierowanie projektów poselskich do konsultacji publicznych i wymagają sporządzenia do nich oceny skutków regulacji. Każdy obywatel będzie mógł odtąd zgłosić własne uwagi do projektów poselskich, korzystając z Systemu Informacyjnego Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 30.10.2024

Nowy urlop dla rodziców wcześniaków coraz bliżej - rząd przyjął projekt ustawy

Rada Ministrów przyjęła we wtorek przygotowany w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej projekt ustawy wprowadzający nowe uprawnienie – uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków i rodziców dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających dłuższej hospitalizacji po urodzeniu. Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił odpowiednio do 8 albo do 15 tygodni.

Grażyna J. Leśniak 29.10.2024

Identyfikator:	Dz.U.2003.159.1540
Rodzaj:	Rozporządzenie
Tytuł:	Podstawy programowe kształcenia w zawodach: cukiernik, mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim, ogrodnik, operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego, piekarz, rolnik, rybak śródlądowy, rzeźnik-wędliniarz, technik agrobiznesu, technik hodowca koni, technik inżynierii środowiska i melioracji, technik mechanizacji rolnictwa, technik ogrodnik, technik pszczelarz, technik rolnik, technik rybactwa śródlądowego, technik technologii żywności i technik żywienia i gospodarstwa domowego.
Data aktu:	04/06/2003
Data ogłoszenia:	12/09/2003
Data wejścia w życie:	27/09/2003

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO W ZAWODACH NAUCZANYCH W SZKOŁACH PONADGIMNAZJALNYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 1 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE CUKIERNIK

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA CUKIERNICZA

BLOK: TECHNICZNY

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 2 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MECHANIK-OPERATOR POJAZDÓW I MASZYN ROLNICZYCH

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: EKSPLOATACYJNO-NAPRAWCZY

BLOK: TECHNICZNY

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 3 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MONTER-INSTALATOR URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH W BUDOWNICTWIE WIEJSKIM

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: INSTALACYJNO-MONTAŻOWY

BLOK: TECHNICZNY

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 4 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE OGRODNIK

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA OGRODNICZA

BLOK: TECHNICZNY

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 5 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE OPERATOR MASZYN I URZĄDZEŃ PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRZETWÓRCZY

BLOK: TECHNICZNY

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 6 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PIEKARZ

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA PIEKARSKA

BLOK: TECHNICZNY

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 7 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE ROLNIK

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCJA ROLNICZA

BLOK: TECHNICZNY

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 8 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE RYBAK ŚRÓDLĄDOWY

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: GOSPODARKA RYBACKA

BLOK: TECHNICZNY

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 9 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE RZEŹNIK-WĘDLINIARZ

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRZETWÓRSTWO MIĘSA

BLOK: TECHNICZNY

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 10 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK AGROBIZNESU

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: PRODUKCYJNO-PRZETWÓRCZY

BLOK: USŁUGOWO-DYSTRYBUCYJNY

BLOK: MENEDŻERSKI

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK Nr 11 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK HODOWCA KONI

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: HODOWLA I UŻYTKOWANIE KONI

BLOK: PRODUKCJA ROLNICZA

BLOK: EKONOMICZNY

ZAŁĄCZNIK

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO W ZAWODACH NAUCZANYCH W SZKOŁACH PONADGIMNAZJALNYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 1

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE CUKIERNIK

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 2

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MECHANIK-OPERATOR POJAZDÓW I MASZYN ROLNICZYCH

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 3

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MONTER-INSTALATOR URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH W BUDOWNICTWIE WIEJSKIM

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 4

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE OGRODNIK

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 5

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE OPERATOR MASZYN I URZĄDZEŃ PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 6

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PIEKARZ

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 7

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE ROLNIK

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 8

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE RYBAK ŚRÓDLĄDOWY

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 9

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE RZEŹNIK-WĘDLINIARZ

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 10

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK AGROBIZNESU

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 11

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK HODOWCA KONI

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 12

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK INŻYNIERII ŚRODOWISKA I MELIORACJI

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 13

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK MECHANIZACJI ROLNICTWA

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 14

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK OGRODNIK

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 15

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK PSZCZELARZ

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 16

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ROLNIK

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 17

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK RYBACTWA ŚRÓDLĄDOWEGO

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 18

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 19

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ŻYWIENIA I GOSPODARSTWA DOMOWEGO

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

BLOKI PROGRAMOWE