Zm.: rozporządzenie w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

ROZPORZĄDZENIE
RADY MINISTRÓW
z dnia 26 marca 1991 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. Nr 31, poz. 145, z 1986 r. Nr 42, poz. 202, z 1989 r. Nr 35, poz. 190 i z 1990 r. Nr 36, poz. 206), art. 7 i 28 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. z 1983 r. Nr 31, poz. 146, z 1989 r. Nr 32, poz. 169 i Nr 35, poz. 190 oraz z 1990 r. Nr 36, poz. 206), art. 26 ust. 1 pkt 4 dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. Nr 27, poz. 135, z 1989 r. Nr 35, poz. 190 i z 1990 r. Nr 36, poz. 206), art. 24 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (Dz. U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 i z 1990 r. Nr 36, poz. 206), art. 24 ust. 4 oraz w związku z art. 37 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124 i Nr 25, poz. 187, z 1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1986 r. Nr 42, poz. 202 i z 1990 r. Nr 36, poz. 206), art. 4 ust. 6 i art. 33 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 i Nr 74, poz. 441, z 1990 r. Nr 36, poz. 206 i z 1991 r. Nr 7, poz. 24) zarządza się, co następuje:
§  1.
W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. Nr 7, poz. 41, Nr 41, poz. 238 i Nr 71, poz. 418 oraz z 1991 r. Nr 12, poz. 49) wprowadza się następujące zmiany:
1)
w § 5 ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:

"1. Okręgowy inspektor pracy Państwowej Inspekcji Pracy oraz państwowy wojewódzki inspektor sanitarny mogą wystąpić do oddziału ZUS o wymierzenie dodatkowej składki w wysokości 5% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne pracowników zakładów pracy, w których stwierdzono pogorszenie warunków pracy wyrażające się wzrostem co najmniej jednego z następujących czynników:

1) udziału liczby zatrudnionych w warunkach przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia oraz przy pracach szczególnie uciążliwych – w liczbie zatrudnionych bezpośrednio w produkcji, jeżeli wzrost tego udziału nie wynika wyłącznie ze zmniejszenia zatrudnienia na stanowiskach bezpośrednio produkcyjnych,

2) liczby zachorowań na choroby zawodowe, które zostały spowodowane występującymi zagrożeniami,

3) liczby wypadków przy pracy, w tym w szczególności wypadków o powtarzających się przyczynach,

4) liczby rent przyznanych z tytułu wypadków przy pracy lub chorób zawodowych, o których mowa w pkt 2.

2. Dodatkowa składka, o której mowa w ust. 1, może być wymierzana zakładom pracy określonym w art. 3 Kodeksu pracy, z wyłączeniem jednostek organizacyjnych prowadzących gospodarkę finansową na zasadach określonych w prawie budżetowym.";

2)
w § 7:
a)
w ust. 1:
pkt 11 otrzymuje brzmienie:

"11) wypłat należności z tytułu podróży służbowych, w tym dodatków dewizowych, czarterowych i innych wypłat w walucie obcej związanej z podróżą służbową za granicę, z zastrzeżeniem ust. 1a, oraz z tytułu wyrównywania wydatków ponoszonych przez pracownika w związku z wykonywaniem pracy poza stałym miejscem pracy lub poza stałym miejscem zamieszkania, m.in. dodatków i ryczałtów za rozłąkę, strawnego, dodatków godzinowych, wypłacanych w przedsiębiorstwie państwowym "Polskie Koleje Państwowe",

po pkt 24 dodaje się pkt 25 w brzmieniu:

"25) premii i nagród za oszczędne zużycie paliwa płynnego i za oszczędne wykorzystanie ogumienia.",

b)
po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

"1a. Podstawę wymiaru składek stanowi równowartość dodatków dewizowych wypłaconych pracownikom zatrudnionym na morskich statkach handlowych i rybackich, obliczona według kursu walut obowiązującego w dniu wypłaty dodatku - w wysokości ustalonej dla celów emerytalno-rentowych w układzie zbiorowym.";

3)
w § 10 w ust. 3 po wyrazach "wynikającą z ust. 1" dodaje się wyrazy "i z § 9";
4)
w § 11 dodaje się na końcu zdanie:

"W razie osiągnięcia dochodu za niepełny miesiąc, kwotę podstawy wymiaru składek zmniejsza się odpowiednio, przyjmując, że miesiąc liczy 30 dni.";

5)
w § 14:
a)
skreśla się ust. 7 i 8,
b)
ust. 9 i 10 otrzymują brzmienie:

"9. Zakład pracy opłaca składki i przesyła deklarację rozliczeniową za dany miesiąc do 15 dnia następnego miesiąca.

10. Oddział ZUS w szczególnie uzasadnionych przypadkach może ustalić dla zakładu pracy inny niż określony w ust. 9 termin opłacania składek i przesyłania deklaracji rozliczeniowej.";

6)
§ 22 otrzymuje brzmienie:

"§ 22. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie stanowi, z zastrzeżeniem ust. 2, dochód bieżąco zadeklarowany przez jednostkę gospodarki uspołecznionej za zgodą osoby, która zawarła umowę, nie niższy jednak od kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego wynagrodzenia.

2. Jeżeli w umowie określono wysokość dochodu z jej wykonywania kwotowo albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie stanowi dochód z wykonywania umowy podlegający podatkowi od wynagrodzeń, pomniejszony o opłacony podatek.";

7)
po § 23 dodaje się § 23a w brzmieniu:

"§ 23a. Za miesiąc, w którym nastąpiło rozpoczęcie lub zakończenie wykonywania umowy albo współpracy i była ona wykonywana tylko przez część tego miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek, o której mowa w § 22 ust. 1 i w § 23, zmniejsza się odpowiednio, przyjmując, że miesiąc liczy 30 dni.";

8)
w § 29 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

"3. W deklaracji rozliczeniowej rolnicza spółdzielnia produkcyjna i spółdzielnia kółek rolniczych wykazuje łącznie kwotę składek na ubezpieczenie członków i pracowników oraz wypłaconych im świadczeń podlegających finansowaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.";

9)
w § 31:
a)
dodaje się nowy ust. 2 w brzmieniu:

"2. Za miesiąc, w którym nastąpiło rozpoczęcie lub zakończenie działalności gospodarczej albo współpracy i była ona wykonywana tylko przez część tego miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, zmniejsza się odpowiednio, przyjmując, że miesiąc liczy 30 dni.",

b)
dotychczasowy ust. 2 otrzymuje oznaczenie ust. 3;
10)
w § 45 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 oraz dodaje ust. 2 w brzmieniu:

"2. Za miesiąc, w którym nastąpiło rozpoczęcie lub zakończenie działalności twórczej i była ona wykonywana tylko przez część tego miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, zmniejsza się odpowiednio, przyjmując, że miesiąc liczy 30 dni.";

11)
w § 46 w ust. 2 po wyrazach "opłacania składek" skreśla się wyrazy "a także wydaje legitymację ubezpieczeniową";
12)
w § 48 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

"2. Dla twórcy objętego przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin lub innymi przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym, obowiązek opłacania składek powstaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym zgłosił wniosek o objęcie zaopatrzeniem emerytalnym twórców.";

13)
po § 48 dodaje się § 48a w brzmieniu:

"§ 48a. Obowiązek opłacania składek ustaje z końcem miesiąca kalendarzowego, w którym:

1) twórca zaprzestał wykonywania działalności twórczej,

2) ustalono prawo twórcy do emerytury lub renty, chyba że zgłosił on wniosek deklarujący dalsze opłacanie składek,

3) twórca podjął pracę, z tytułu której został objęty przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin lub innymi przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym, chyba że zgłosił on wniosek deklarujący dalsze opłacanie składek.";

14)
§ 52 otrzymuje brzmienie:

"§ 52. W 1991 r. składka na ubezpieczenie społeczne, o której mowa w § 4 i 27, za członków spółdzielni i pracowników zatrudnionych bezpośrednio w produkcji rolnej jest opłacana w części wynoszącej 25% podstawy jej wymiaru przez jednostkę prowadzącą produkcję rolną albo przez osobę fizyczną prowadzącą gospodarstwo rolne lub dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, jeżeli nie prowadzi ponadto innej działalności gospodarczej, w pozostałej zaś części, wynoszącej 18% podstawy wymiaru składki, jest refundowana Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych z budżetu państwa."

§  2.
Minister Pracy i Polityki Socjalnej ogłosi w Dzienniku Ustaw jednolity tekst rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z uwzględnieniem zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem wydania jednolitego tekstu i z zastosowaniem ciągłej numeracji paragrafów, ustępów i punktów.
§  3.
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 kwietnia 1991 r., z tym że przepisy § 1 pkt 2 oraz pkt 14 wchodzą w życie z mocą od dnia 1 stycznia 1991 r.

Zmiany w prawie

Wolna Wigilia po raz pierwszy i nowe obowiązki dla firm, które wejdą… w Wigilię

W tym roku po raz pierwszy wszyscy pracownicy będą cieszyli się Wigilią jako dniem wolnym od pracy. Także w handlu. I choć z dnia wolnego skorzystają także pracodawcy, to akurat w ich przypadku Wigilia będzie dniem, kiedy zaczną obowiązywać przepisy zobowiązujące ich do stosowania w ogłoszeniach o pracę i np. w regulaminach pracy nazw stanowisk neutralnych pod względem płci.

Grażyna J. Leśniak 23.12.2025
Centralna e-Rejestracja: Start systemu od 1 stycznia 2026 r.

Od 1 stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać ustawa wprowadzająca Centralną e-Rejestrację. Zakłada ona, że od przyszłego roku podmioty lecznicze obowiązkowo dołączą do systemu m.in. w zakresie umawiania wizyt u kardiologa oraz badań profilaktycznych. Planowany start rejestracji na wszystkie świadczenia planowany jest na 2029 r. Kolejne świadczenia i możliwości w zakresie zapisywania się do lekarzy specjalistów będą wchodzić w życie stopniowo.

Inga Stawicka 22.12.2025
Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1991.28.120

Rodzaj: Rozporządzenie
Tytuł: Zm.: rozporządzenie w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego.
Data aktu: 26/03/1991
Data ogłoszenia: 05/04/1991
Data wejścia w życie: 01/04/1991, 01/01/1991, 05/04/1991