Rzesza Niemiecka-Polska. Układ o dobrach rodzinnych. Berlin.1925.12.16.

UKŁAD POLSKO-NIEMIECKI O DOBRACH RODZINNYCH.

Polski Zarząd wymiaru sprawiedliwości i Pruski Zarząd wymiaru sprawiedliwości, działający w imieniu Państwa Niemieckiego, zgodziły się na to, by na podstawie upoważnienia udzielonego w art. 3 § 9 i art. 4 § 6 polsko-niemieckiego układu z 20 września 1920 r. w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości, jako też na podstawie upoważnienia udzielonego w art. 3 § 9 i w art. 5 § 6 polsko-niemieckiego układu z 12 kwietnia 1922 r. w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości na górnośląskim obszarze plebiscytowym - uregulować stosunki prawne majątków, związanych węzłem powierniczym i znajdujących się częściowo w Polsce a częściowo w Prusach, i zamianowały w tym celu Pełnomocnikami:

Polski Zarząd wymiaru sprawiedliwości:

Włodzimierza Jabłońskiego, Naczelnika Wydziału w Ministerstwie Sprawiedliwości i Konstantego Ostrowicza, Prezesa Senatu przy Sądzie Apelacyjnym w Katowicach.

Pruski Zarząd wymiaru sprawiedliwości:

Dr. Carl Goes'a, Tajnego Radcę Legacyjnego w Urzędzie Spraw Zagranicznych i Dr. Ernst Küblera, em. Dyrektora Ministerjalnego, Rzeczywistego Tajnego Starszego Radcę Sprawiedliwości, Prezesa Pruskiego Urzędu Krajowego dla dóbr rodzinnych.

Pełnomocnicy przedłożyli sobie wzajemnie pełnomocnictwa, uznali je za dobre i należyte co do formy, poczem ugodzili się co do następujących postanowień:

§ 1. Jeżeli majątek związany węzłem powierniczym (dobro rodzinne) znajduje się w całości w jednem z obu Państw, to owo dobro rodzinne podlega według art. 3 § 9 polsko-niemieckich układów z 20 września 1920 r. i z 12 kwietnia 1922 r., zawartych w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości, nadzorowi tego Państwa.

§ 2. Jeżeli posiadłość ziemska, należąca do dobra rodzinnego, znajduje się w całości w jednem z obu Państw, to owa posiadłość ziemska podlega nadzorowi tego Państwa; co do nadzoru nad majątkiem ruchomym należy stosować co następuje:

a) nadzór nad rzeczami ruchomemi, które przeznaczone są na to, aby stale służyły gospodarczemu celowi posiadłości ziemskiej, jako też nadzór nad kapitałami, które pozostają do tej posiadłości ziemskiej w gospodarczym stosunku (np. fundusze inwentarzowe, meljoracyjne, sumy ubezpieczeniowe za szkody wyrządzone na posiadłości ziemskiej) przechodzi z upływem roku po wejściu w życie tego układu na to Państwo, w którem posiadłość ziemska się znajduje.

b) nadzór nad kapitałami, których używa się, na zaopatrzenia lub wsparcia, pozostawia się temu Państwu, które wykonywuje nad niemi nadzór w czasie wejścia w życie tego układu, jeżeli w tym czasie odnośne kwoty w przeważnej części w tem Państwie mają być wypłacane.

W wypadkach, wymienionych pod a) i b), można w przeciągu jednego roku po wejściu w życie tego układu zwrócić się do dotychczasowej władzy nadzorczej z wnioskiem o odstąpienie w drodze wyjątku od tej zasady. Do wniosku takiego uprawnione są osoby należące do rodziny lub przedstawicielstwo tej rodziny. Wniosek ten można uwzględnić tylko za zgodą władzy nadzorczej drugiego Państwa.

c) nadzór nad innym majątkiem ruchomym przechodzi po upływie roku po wejściu w życie tego układu na to Państwo, w którem znajduje się posiadłość ziemska, o ile w ciągu tego czasu dotychczasowa władza nadzorcza nie wejdzie w układy z władzą nadzorczą drugiego Państwa co do ustalenia wyjątkowych postanowień. Jeżeli co do takiego wyjątku nie osiągnie się porozumienia, to pozostawia się woli Polskiego i Pruskiego Zarządu wymiaru sprawiedliwości zawarcie odrębnych umów w przedmiocie uregulowania takich wypadków.

§  3.

(1) Jeżeli posiadłość ziemska znajduje się częściowo w jednem a częściowo w drugiem Państwie, to każde z obu Państw zatrzymuje nadzór nad majątkiem położonym na jego obszarze.

(2) Na wniosek osób, należących do rodziny lub jej przedstawicielstwa, można jednak przekazać nadzór nad majątkiem ruchomym władzy nadzorczej drugiego Państwa, jeżeli ona na to się zgadza. Wniosek taki można przedstawić jedynie w ciągu roku po wejściu w życie tego układu.

(3) Jeżeli w ciągu dwu lat po wejściu w życie tego układu nastąpi pozbycie części posiadłości ziemskiej, znajdującej się w jednem Państwie, a jej równowartość stanie się częścią składową dobra rodzinnego, to może posiadacz powiernictwa w ciągu sześciu miesięcy po pozbyciu wystąpić u władzy nadzorczej z wnioskiem, aby równowartość tę w całości lub w części przekazano pod nadzór drugiego Państwa. Wniosek taki można jedynie wtedy uwzględnić, jeżeli zgodzi się na to władza nadzorcza drugiego Państwa i jeżeli równowartość ma być użyta do lepszego gospodarczego ukształtowania dobra rodzinnego, znajdującego się w drugiem Państwie (np. do wznoszenia budynków gospodarczych, zakupu inwentarza i posiadłości ziemskiej).

§  4.

(1) Jeżeli dobro rodzinne składa się tylko z majątku ruchomego, to jego części składowe - o ile już nie nastąpiło rozwiązanie dobra rodzinnego - podlegają nadzorowi tego Państwa, które nadzór ten wykonywuje w chwili wejścia w życie tego układu.

(2) Postanowienie § 3 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

§  5.

(1) Jeżeli do dobra rodzinnego należy własność górnicza lub kuksy starego prawa, to nadzór powierniczy nad kopalnią lub kuksami wykonywuje to Państwo, któremu wedle polsko-niemieckiego górnośląskiego układu górniczego z 22 czerwca 1922 r. przysługuje nad tą kopalnią nadzór policyjny.

(2) Jeżeli do dobra rodzinnego należą kuksy nowego prawa, to co do nadzoru powierniczego nad niemi stosują się postanowienia o nadzorze nad majątkiem ruchomym.

§  6.

(1) Fundusze amortyzacyjne, a w szczególności fundusze ziemstw, pozostają aż do uregulowania stosunków odnośnych zakładów kredytowych pod nadzorem tego Państwa, w którem się one znajdują; późniejsze sprawowanie nadzoru powinno się stosować do ewentualnych przyszłych postanowień umownych, dotyczących tych funduszów.

(2) Postanowienie ustępu 1 stosuje się odpowiednio do praw na innych funduszach rolnych i do mas dyspozycyjnych, złożonych u władz przeprowadzających rozdział.

§ 7. Przekazanie nadzoru nie narusza praw osób trzecich.

§  8.

(1) Jeżeli przy przekazaniu nadzoru zawisło u władz nadzorczych postępowanie co do majątku, który podlega nadzorowi drugiego Państwa, to należy sprawę oddać władzy nadzorczej drugiego Państwa w tym stanie, w jakim się ona znajduje.

(2) Jeżeli postępowanie odnosi się do majątku. nadzorowanego częściowo przez jedno a częściowo przez drugie Państwo, to prowadzić się je będzie dalej tylko co do tej części dobra rodzinnego, która podlega nadzorowi Państwa, w którem postępowanie się toczy. Co do drugiej części tego dobra rodzinnego można postępowanie przekazać na wniosek tego, kto dotychczas postępowanie to popierał.

§  9.

(1) O ile w czasie przekazania nadzoru zawisł spór o przedmiot, należący do dobra rodzinnego, stosuje się odpowiednio przepisy polsko-niemieckich układów z 20 września 1920 r. i z 12 kwietnia 1922 r. w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości.

(2) Jeżeli spór o przedmiot, należący do dobra rodzinnego, zawiśnie po przekazaniu nadzoru w tem Państwie, w którem ten przedmiot się znajduje, to przekazanie nadzoru pozostaje bez wpływu na właściwość sądów tego Państwa.

§  10.

(1) O ile na podstawie tego układu nadzór nie przechodzi automatycznie na drugie Państwo w pewnej oznaczonej chwili, decydującym jest dla tego przejścia dzień uprawomocnienia się odnośnego rozstrzygnięcia.

(2) Władze nadzorcze dotychczas właściwe mają o przejściu nadzoru donieść interesowanym, a w szczególności instytucjom, u których znajdują się w urzędowem przechowaniu przedmioty należące do dobra rodzinnego. Instytucje te winny się do zarządzeń nowej władzy stosować w sposób odpowiedni tak, jak do zarządzeń dotychczasowej władzy nadzorczej.

§ 11. Zarządzenia rozwiązujące dobro rodzinne, wydane przez władze nadzorcze obu Państw do chwili zawarcia tego układu, pozostają skuteczne, o ile odnoszą się do przedmiotów, znajdujących się w Państwie, które wydało wspomniane zarządzenie, albo do przedmiotów, nad któremi w myśl niniejszego układu nadzór temu Państwu przekazano.

§  12.

(1) O ile prawa osób trzecich nie stoją na przeszkodzie, można przedmioty, które z nadzoru jednego Państwa przekazano pod nadzór drugiego Państwa, przewieść na zarządzenie władzy nadzorczej na obszar drugiego Państwa. Do zarządzenia tego ma się dołączyć wniosek posiadacza powiernictwa. Przy przewiezieniu można korzystać z pośrednictwa najwyższej władzy powierniczej tego Państwa, w którem przedmioty się znajdują.

(2) Władza nadzorcza ma zezwolić posiadaczowi powiernictwa na to, by zamiast złożonych kapitałów przewiózł inne odpowiednie walory.

§  13.

(1) Przy przewiezieniu przedmiotów nie zastosowuje się wydanych w Polsce lub w Niemczech przepisów, które wywozu zakazują, ograniczają go lub opłatami obciążają, o ile z wnioskiem o przewiezienie kapitałów wystąpiono w ciągu pięciu lat, a co do innych przedmiotów w przeciągu dwu lat po przekazaniu nadzoru (§ 10).

(2) Postanowienie ustępu 1 nie ma zastosowania w wypadkach § 3 ustęp 3.

(3) Obie Strony zgodziły się na to, że przedmioty, które na podstawie tego układu przewozi się do Polski, nie podlegają likwidacji.

§  14.

(1) Za czynności władz nadzorczych przy przekazaniu nadzoru i przy przewiezieniu przedmiotów nie pobiera się należytości ani opłat stemplowych; każde Państwo ponosi swoje wydatki, wyłożone w gotówce.

(2) Koszty przewiezienia ponieść ma posiadacz powiernictwa; za zezwoleniem władzy nadzorczej, może on je pobrać z majątku dobra rodzinnego.

§  15.

(1) Jeżeli kapitały wedle ustaw Państwa, w którem one się znajdują, są złożone z zapewnieniem papilarnego bezpieczeństwa, to także wedle ustaw Państwa, na które nadzór przechodzi, uważa się złożenie to za dokonane z zapewnieniem pupilarnego bezpieczeństwa.

(2) Także po przewiezieniu takich kapitałów do drugiego Państwa można zatrzymać dotychczasowy sposób złożenia.

(3) W żadnym razie nie można kapitałów traktować mniej korzystnie z tego powodu, że nadzór przeniesiono na drugie Państwo.

§  16.

(1) Jeżeli dla powiernictwa przeciętego polsko-niemiecką granicą istnieje przedstawicielstwo rodzinne (opiekun rodziny, rada nadzorcza, wydział agnatów, kurator, egzekutor i t. d.), to okoliczność, że ten przedstawiciel rodziny posiada obywatelstwo jednego tylko Państwa lub siedzibę w jednem tylko z obu Państw, nie powinna stanowić przeszkody w zatrzymaniu powiernictwa w drugiem Państwie.

(2) To samo stosuje się w wypadku, jeżeli w przyszłości zajdzie potrzeba ustanowienia przedstawicielstwa rodziny w obu Państwach i w tym celu wystąpi się z wnioskiem o zamianowanie tej samej osoby.

(3) Po upływie pięciu lat od wejścia w życie tego układu stosować się będzie postanowienia ustępu 1 i 2 tylko o tyle, o ile ustawy jednego z obu Państw czego odmiennego nie postanawiają.

§  17.

(1) Akta władz powierniczych, dotyczące poszczególnych dóbr rodzinnych - w Prusach akta urzędów dla rozwiązania dóbr rodzinnych oraz sądów nadziemiańskich, które sprawowały czynności władz powierniczych - o ile chodzi o dobra rodzinne, w których posiadłość ziemska znajduje się w jednem z obu Państw w całości, należą się temu Państwu i jemu winny być oddane.

(2) Jeżeli posiadłość ziemska leży częściowo w jednem a częściowo w drugiem Państwie, to akta pozostawia się temu Państwu, w którem się one znajdują. Państwo to ma udzielić drugiemu Państwu - w każdej chwili na żądanie - odpisów potrzebnych do opracowania spraw albo pozwolić mu na wgląd do aktów.

§ 18. Grunta należące:

a) do dóbr rodzinnych Wilckens-Sypniewo i hr. Hochberga-Krucz, a położone w Prusach,

b) do dóbr rodzinnych hr. Reichenbach-Goszyce i bar. von Puttkammer-Schoen-Steine, a położone w Polsce,

winna uznać władza nadzorcza bez postępowania rozwiązującego za wolne w ręku posiadacza powiernictwa, o ile tenże wystąpi z takim wnioskiem w ciągu roku po wejściu w życie tego układu.

§  19.

(1) Nadzór nad obrazem Sandra Botticellego "Marja z Dzieciątkiem otoczona chórem śpiewających aniołów", należącym do dobra rodzinnego Atanazego hr. Raczyńskiego, a znajdującym się w galerji obrazów Muzeum Cesarza Fryderyka w Berlinie, przechodzi na władze polskie.

(2) Ponieważ Skarb Pruski rości sobie do posiadania tego obrazu prawa umowne, a Rząd Polski prawom tym zaprzecza, przeto złączone z tem kwestje prawne, jako też czy i w jaki sposób przewiezienie obrazu nastąpić powinno, zastrzega się odrębnej umowie.

§  20.

(1) Polskie i niemieckie władze sądowe oraz nadzorcze mają w sprawach objętych tym układem użyczać sobie nawzajem i w jaknajszerszym zakresie bezpośredniej pomocy prawnej.

(2) Występując z wnioskami do władz nadzorczych drugiego Państwa można się zwrócić do najwyższej władzy powierniczej tego Państwa o pośrednictwo. O ile chodzi o pomoc prawną należy stosować odpowiednio postanowienia polsko-niemieckiego układu o obrocie prawnym.

§ 21. O ile przy zastosowaniu tego układu w poszczególnych wypadkach miałyby się okazać jakie trudności, to uregulowanie ich w drodze bezpośredniej pozostawia się Polskiemu i Pruskiemu Zarządowi wymiaru sprawiedliwości.

§ 22. Postanowienia, zawarte w art. 3 § 9 ustęp 3 polsko-niemieckich układów z 20 września 1920 r. i z 12 kwietnia 1922 r. w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości, pozostają w mocy.

§ 23. Układ ten wchodzi w życie z upływem dwu miesięcy od dnia podpisania.

W dowód tego Pełnomocnicy układ ten w polskim oraz niemieckim oryginale podpisali i zaopatrzyli go swemi pieczęciami.

Działo się w Berlinie, dnia 16 grudnia 1925 roku.

• Identyfikator: Dz.U.1926.17.99
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Rzesza Niemiecka-Polska. Układ o dobrach rodzinnych. Berlin.1925.12.16.
• Data aktu: 16/12/1925
• Data ogłoszenia: 17/02/1926
• Data wejścia w życie: 17/02/1926