1. Wprowadzenie
Ustawa z dnia 29 stycznia 2006 r. - Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późn. zm.; dalej jako: p.z.p.) po nowelizacji, która weszła w życie w maju 2006 r. zobowiązuje do stosowania procedur udzielania zamówień publicznych podmioty, które należą do systemu ochrony zdrowia w Polsce. Ogólny zakres podmiotów zobowiązanych do stosowania procedur zamówień publicznych został określony w art. 3 ust. 1 p.z.p., a więc są podmioty należące do systemu ochrony zdrowia, będące jednostkami sektora finansów publicznych, albo innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi nie posiadającymi osobowości prawnej albo innymi osobami prawnymi jeśli są utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym nie mającymi charakteru przemysłowego ani handlowego i są zależne od jednostek wcześniej wymienionych (podmioty prawa publicznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 p.z.p.).

Jeśli chodzi o podział wynikający z systemu ochrony zdrowia to zobowiązani do stosowania procedur zamówień publicznych są świadczeniodawcy (m. in. zakłady opieki zdrowotnej), organy kontroli i nadzoru, ministerstwa jak również jednostki pełniące rolę organów założycielskich.
Przed nowelizacją Prawa zamówień publicznych z maja 2006 r. procedury musiały stosować wszystkie podmioty (niezależnie od rodzaju), jeśli udział środków publicznych w finansowaniu danej umowy przekroczyć miał 50%. Następnie zostało to znacznie ograniczone, a mianowicie podmiot nie należący do ww. katalogu stosował procedury przewidziane w ustawie jeśli spełnione zostały trzy przesłanki:
1) ponad 50% wartości udzielanego przez nie zamówienia było finansowane ze środków publicznych lub przez podmioty, o których mowa w pkt 1-3a p.z.p. (podmioty zobowiązane);
2) wartość zamówienia była równa lub przekraczała kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 p.z.p.;
3) przedmiotem zamówienia były roboty budowlane obejmujące wykonanie czynności w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi.
Zgodnie z ustawą - Prawo zamówień publicznych po nowelizacji z 2009 r. - podmioty prywatne nie muszą stosować procedur określonych w ustawie. Podmioty sektora finansów publicznych mogą - przyznając środki finansowe na dofinansowanie projektu - uzależnić ich przyznanie od zastosowania przy ich wydatkowaniu zasad równego traktowania, uczciwej konkurencji i przejrzystości.

2. Podmioty stosujące zamówienia publiczne
Istotne znaczenie ma sposób podziału podmiotów z systemu ochrony zdrowia stosujących ustawę - Prawo zamówień publicznych. Kryterium podziału - ze względu na zasięg terytorialny podmiotów - centralne (zasięg ogólnopolski), regionalne (zasięg jednego, najwyżej kilku ościennych województw, z zastrzeżeniem wyjątkowych możliwości poszczególnych oddziałów zakładów opieki zdrowotnej do świadczenia usług o zasięgu ogólnopolskim).
2.1. Zamawiający na szczeblu centralnym
Praktyczne odniesienie do obecnie funkcjonujących podmiotów w ochronie zdrowia będzie dopełnieniem poprzednich wywodów.
Kluczowym podmiotem w systemie ochrony zdrowia w Polsce jest Minister Zdrowia.
Na podstawie Zarządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie Zakładu Zamówień Publicznych przy Ministrze Zdrowia (Dz. Urz. M.Z. Nr 3, poz. 6).

Minister Zdrowia organizuje przetargi poprzez Zakład Zamówień Publicznych przy Ministrze Zdrowia.
Jest to specjalistyczna jednostka zajmująca się zamówieniami publicznymi. Głównymi zadaniami tej jednostki jest organizowanie postępowań o udzielenie zamówień publicznych na dostawę wyrobów medycznych i produktów leczniczych, w zakresie finansowanych przez Ministra Zdrowia procedur medycznych i procedur wysoko specjalistycznych, zawieranie umów w sprawach zamówień publicznych w wyniku przeprowadzonych postępowań, finansowanie umów w przypadku przekazania na konto Zakładu środków finansowych przeznaczonych na ten cel prze Ministra Zdrowia lub samodzielne zakłady opieki zdrowotnej oraz inne jednostki organizacyjne działające w ochronie zdrowia, kontrola realizacji umów, rozliczanie przedmiotowo-finansowe zrealizowanych dostaw, usług lub robót budowlanych oraz prowadzenie i organizacja szkoleń w zakresie przepisów o zamówieniach publicznych.
Zarząd Inwestycji Centralnych Ministerstwa Zdrowia organizował przetargi związane z budową nowych zakładów opieki zdrowotnej. Ponadto organizowane były przetargi związane z dostawami wyposażenia do nowo wybudowanych oddziałów. Organizowane były także remonty istniejących jednostek.
Jednostki kontrolne podległe lub nadzorowane przez Ministra Zdrowia zajmujące się m. in.:
- nadzorem nad warunkami, higieny pracy w zakładach pracy, higieny środowiska, radiacyjnej, higieny zdrowotnej żywności, żywienia i przedmiotów użytku, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji (Państwowa Inspekcja Sanitarna),
- prowadzeniem Rejestru wyrobów medycznych i podmiotów odpowiedzialnych za ich wprowadzenie do obrotu i do używania, prowadzeniem Rejestru Incydentów Medycznych, dokonywaniem wpisu badania klinicznego do Centralnej Ewidencji Badań Klinicznych, sprawowaniem nadzoru nad wyrobami medycznymi wytwarzanymi lub wprowadzonymi do obrotu i używania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, prowadzeniem kontroli badań klinicznych, przeprowadzaniem oceny incydentów medycznych (Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych),
- kontrolowaniem warunków wytwarzania i importu produktów leczniczych oraz warunków transportu, przeładunku i przechowywania produktów leczniczych i wyrobów medycznych, sprawowaniem nadzoru nad jakością produktów leczniczych będących przedmiotem obrotu; kontrolowaniem aptek i innych jednostek prowadzących obrót detaliczny i hurtowy produktami leczniczymi i wyrobami medycznymi, kontrolowaniem jakości leków recepturowych i aptecznych sporządzonych w aptekach, kontrolowaniem właściwego oznakowania i reklamy produktów leczniczych oraz właściwego oznakowania wyrobów medycznych, kontrolowaniem obrotu środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami grupy I-R, opiniowaniem przydatności lokalu przeznaczonego na aptekę lub hurtownię oraz placówkę obrotu pozaaptecznego, prowadzeniem rejestru aptek ogólnodostępnych i szpitalnych oraz punktów aptecznych, prowadzeniem Rejestru Hurtowni Farmaceutycznych oraz Wytwórni Farmaceutycznych czy wydawaniem opinii dotyczących aptek, w których może być odbywany staż (Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna - Główny Inspektor Farmaceutyczny),
- inne jednostki kontrolne i prowadzące właściwe rejestry.
Ponieważ są to jednostki sektora finansów publicznych tworzone zazwyczaj w drodze ustawy stosują one procedury zamówień publicznych w ramach swojej działalności. Zamówienia publiczne dokonywane przez te jednostki są to typowe zamówienia "urzędowe":
- dostawy materiałów biurowych,
- dostawy tonerów, tuszów i materiałów eksploatacyjnych,
- dostawy sprzętu komputerowego,
- dostawy benzyny,
- usługi drukowania biuletynów,
- roboty budowlane w zakresie remontów pomieszczeń jednostek głównych i delegatur zamiejscowych.

Kolejnym rodzajem zamawiających z zakresu ochrony zdrowia są instytuty oraz inne zakłady opieki zdrowotnej o profilowanym, ogólnopolskim zasięgu działania np. Instytut "Centrum Zdrowia Matki Polki" w Łodzi, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie, Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie, Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie, Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki w Lublinie, Instytut "Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka" w Warszawie, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, Instytut Reumatologii im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher w Warszawie, Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dr med. Aleksandra Szczygła w Warszawie, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej w Warszawie, Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Do grupy tej należą zamawiający o wielkim zakresie i bardzo wielu rodzajach zamówień - przykładowo Instytut "Centrum Zdrowia Matki Polki" w Łodzi zamawia duże ilości leków, urządzeń medycznych, usług specjalistycznych, zajmuje się remontami.
Kolejną grupą o zasięgu centralnym będą zamawiający o wyspecjalizowanych rodzajach zamówień np. Krajowe Centrum ds. AIDS (organizator zamówień publicznych na dostawy leków antyretrowirusowych o bardzo dużej wartości) i inne jednostki, które organizują często duże zamówienia związane wyłącznie z ich charakterem

Ostatnią grupą zamawiających na szczeblu centralnym będą różnego rodzaju zamawiający dokonujący zamówień mieszanych np. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Laboratoryjnej, Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji "Poltransplant", Biuro ds. Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia w Warszawie, Biuro Praw Pacjenta w Warszawie, Biuro Rozliczeń Międzynarodowych w Warszawie, Centralna Baza Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych w Zduńskiej Woli, Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Laboratoryjnej w Łodzi, Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Mikrobiologicznej w Warszawie.
(...)
Mazurek Grzegorz