1. Założenia ogólne
Jednym z fundamentalnych celów projektu ustawy o instytucjach systemu ubezpieczenia zdrowotnego jest utworzenie Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych, któremu to ustawodawca miałby przydać rozległe uprawnienia regulacyjne. Urząd Ubezpieczeń Zdrowotnych, przy wsparciu kompetencyjnym ze strony ministra właściwego do spraw zdrowia, miałby tym samym regulować działanie całości systemu opartego na samodzielnych i autonomicznych wojewódzkich instytucjach ubezpieczeniowych, które zabezpieczając z kolei dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej zobowiązane byłyby współpracować z wojewodami oraz samorządem terytorialnym. Projektowane zmiany zakładają ponadto eliminację niepożądanego zjawiska nakładania się kompetencji i obowiązków Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Ministerstwa Zdrowia, obowiązek tworzenia wojewódzkich map oceny potrzeb zdrowotnych oraz dokonywania oceny zasadności prowadzenia nowych inwestycji w infrastrukturę szpitalną a także poszerzenie autonomii wojewódzkich płatników przy ustalaniu zasad kontraktowania świadczeń opieki zdrowotnej i tworzeniu zdrowotnych produktów kontraktowych.
W sferze instytucjonalnej projekt ustawy przewiduje powołanie Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych, wojewódzkich Narodowych Funduszy Zdrowia, Funduszu Rezerwowego Systemu Ubezpieczenia Zdrowotnego oraz Rady Ubezpieczenia Zdrowotnego.
2. Wojewódzki narodowy fundusz zdrowia
Projekt ustawy o instytucjach systemu ubezpieczenia zdrowotnego zakłada likwidację Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia, przy jednoczesnym przekształceniu obecnie działających oddziałów wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia w 16 wojewódzkich Narodowych Funduszy Zdrowia. Przekształceniu temu towarzyszyć winna znacząca autonomizacja pozycji wojewódzkiego płatnika, przejawiająca się między innymi w przydaniu Wojewódzkiemu Narodowemu Funduszowi Zdrowia osobowości prawnej. W ramach zwiększonej samodzielności regionalny płatnik otrzymał by również ustawowe kompetencje do samodzielnego tworzenia produktów kontraktowych oraz do ustalania zasad kontraktowania świadczeń dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą na terenie danego województwa. Powyższe, jak się wydaje, pozwoli zoptymalizować model reagowania płatnika na aktualne potrzeby zdrowotne populacji zamieszkującej dane województwo. W tym miejscu zauważyć należy, iż wojewódzkie Narodowe Fundusze Zdrowia zawierać będą, podobnie jak w obecnym stanie czynią to oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia, umowy z podmiotami prowadzącymi działalność leczniczą na terenie objętym właściwością płatnika.
Jednym z podstawowych zadań realizowanych przez wojewódzkie Narodowe Fundusze Zdrowia będzie coroczne ustalanie planu zakupu świadczeń zdrowotnych na rok kolejny. Plany zakupów określać będą w szczególności obszary kontraktowania (uwzględniając jednostkę terytorialną - miasto, gmina, powiat, subregion czy województwo), dla których prowadzone będzie postępowanie w sprawie zawarcia umów oraz maksymalną liczbę podmiotów, z którymi płatnik zamierzał będzie zawrzeć umowy.
Przyjęcie takiego rozwiązania zagwarantuje z jednej strony możliwie najlepszą dostępność pacjentów do świadczeń, z drugiej zaś wyeliminuje obserwowane obecnie nadmierne rozdrobnienie rynku usług zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.
Podkreślenia wymaga, iż projekt ustawy o instytucjach systemu ubezpieczenia zdrowotnego, regulując kwestie planowania zakupu świadczeń zdrowotnych, odwołuje się wprost do wojewódzkiej mapy oceny potrzeb zdrowotnych. Dokument ten uznać należy za swoiste novum, przynajmniej jeśli uwzględnić aktualnie obowiązujące przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Wojewódzka mapa oceny potrzeb zdrowotnych, tworzona w szczególności w oparciu o dane epidemiologiczne i demograficzne, zapewnić winna należytą koordynację działań w zakresie oceny i planowania potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Autorem dokumentu ma być wojewoda, działający w porozumieniu z Wojewódzką Radą ds. Oceny Potrzeb Zdrowotnych, w skład której wejdą przedstawiciele Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny, urzędów statystycznych, wojewódzkich Narodowych Funduszy Zdrowia oraz samorządów województwa i powiatów. Co istotne, to na podstawie ustaleń wynikających z wojewódzkiej mapy oceny potrzeb zdrowotnych regionalni płatnicy konstruować będą plany zakupu świadczeń, zaś wojewoda podejmował będzie decyzję w przedmiocie celowości nowych inwestycji w infrastrukturę szpitalną. Brak pozytywnej opinii uniemożliwi szpitalowi otrzymanie kontraktu na udzielanie świadczeń finansowanych ze środków publicznych. Powyższe zapobiegać ma nadmiernemu rozdrobnieniu infrastruktury szpitalnej oraz diagnozowanemu braku skoordynowania rozwoju szpitalnictwa na terenie województw.
Projektowane zmiany w części dotyczącej wewnętrznej struktury organizacyjnej Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia zakładają powołanie Prezesa oraz Rady Nadzorczej, przy czym ustawa zakłada domniemanie kompetencji na rzecz Prezesa Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Prezes oraz jego zastępcy, powoływani przez Radę Nadzorczą Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia na 5-letnią kadencję, odpowiadać będą za całość działalności prowadzonej przez płatnika, w tym nade wszystko za zapewnienie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej. Z kolei Rada Nadzorcza Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, złożona między innymi z przedstawicieli wojewody, samorządu wojewódzkiego, samorządu powiatowego czy ministra właściwego do spraw zdrowia, posiadać będzie kompetencje o charakterze nadzorczym i opiniodawczym. I tak do zadań Rady, obok powoływania Prezesa oraz jego zastępców, należeć będzie zatwierdzanie statutu Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, planu pracy, sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności oraz opiniowanie warunków kontraktowania świadczeń, planu zakupu świadczeń a także planu finansowego.
3. Urząd Ubezpieczeń Zdrowotnych
Projekt ustawy o instytucjach systemu ubezpieczenia zdrowotnego przewiduje powołanie, w ramach systemu ubezpieczeń zdrowotnych, Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych, którym kierować miałby Prezes. Zgodnie z przyjętym założeniem organ ten miałby przejąć część zadań i kompetencji zastrzeżonych obecnie dla ministra właściwego do spraw zdrowia oraz w całości zadania i kompetencje przynależne Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia, Agencji Oceny Technologii Medycznych oraz Centrum Monitorowania Jakości. Rzecz jasna, po stronie Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych pozostałyby uprawnienia do dokonywania podziału środków pochodzących ze składek na ubezpieczenie zdrowotne pomiędzy wojewódzkie Narodowe Fundusze Zdrowia, prowadzenie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych czy też wykonywania funkcji instytucji łącznikowej w ramach unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia zdrowotnego.
Dokonując oceny nowych kompetencji wskazać należy, iż wobec faktu, że to Wojewódzkie Narodowe Fundusze Zdrowia ustalać będą warunki kontraktowania świadczeń na terenie danego województwa, do uprawnień Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych przypisana zostanie kompetencja w zakresie ujednolicania szczegółowych zasad kontraktowania świadczeń opieki zdrowotnej. Urząd Ubezpieczeń Zdrowotnych wydawał będzie zalecenia o charakterze ujednolicających w skali całego kraju, które to zalecenia będą obowiązujące dla wojewódzkich Narodowych Funduszy Zdrowia.
Ustawa o instytucjach systemu ubezpieczenia zdrowotnego wprowadza również zasadę rozdziału funkcji płatnika od funkcji jednoczesnego taryfikatora świadczeń zdrowotnych, uwzględniając tym samym najczęściej formułowany chyba zarzut w kierunku obecnego systemu ubezpieczenia zdrowotnego. Funkcję taryfikacji świadczeń zdrowotnej, rozumianej jako konstruowanie określonych produktów i przydawanie im oznaczonej wartości, przejmie powołany Urząd Ubezpieczeń Zdrowotnych. Sam proces taryfikacji poprzedzany będzie, zgodnie z intencją projektodawcy, etapem pozyskiwania od podmiotów leczniczych danych o kosztach udzielanych świadczeń zdrowotnych. Kolejno, po przeprowadzonej analizie, Prezes Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych wyda obwieszczenie w sprawie taryfy świadczeń opieki zdrowotnej, które po publikacji, będzie wiążące dla wszystkich wojewódzkich Narodowych Funduszy Zdrowia.
Projekt ustawy o instytucjach systemu ubezpieczenia zdrowotnego zakłada również likwidację Agencji Oceny Technologii Medycznych z jednoczesnym przesunięciem zadań i kompetencji do Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych. Urząd Ubezpieczeń Zdrowotnych opracowywał będzie zatem propozycje rekomendacji w przedmiocie kwalifikacji nowych świadczeń jako świadczeń gwarantowanych finansowanych ze środków publicznych czy też w przedmiocie usunięcia danego świadczenia z koszyka świadczeń gwarantowanych, a także określał będzie propozycję co do poziomu lub sposobu finansowania określonego świadczenia gwarantowanego.
Urząd Ubezpieczeń Zdrowotnych przejmie ponadto zadania dotychczas realizowane przez Centrum Monitorowania Jakości. Tym samym Urząd Ubezpieczeń Zdrowotnych stanie się ośrodkiem akredytacyjnym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o akredytacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 418 z późn. zm.), a opracowując standardy akredytacyjne potwierdzał będzie kolejno ich spełnianie przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych.
Wskazać wreszcie należy, iż projektowane zmiany przypisują na rzecz Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych szereg uprawnień związanych z kontrolą i nadzorem nad procesem finansowania i realizacji świadczeń opieki zdrowotnej, podobnie zresztą jak czyni to obecnie obowiązująca ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w stosunku do Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia. Dodatkowo Prezes Urzędu Ubezpieczeń Zdrowotnych będzie uprawniony, w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości, do wydawania decyzji zawierającej zalecenia podjęcia przez Wojewódzki Narodowy Fundusz Zdrowia odpowiednich działań naprawczych.
(...)
Fragment komentarza zamieszczonego w całości w publikacji Serwis Prawo i Zdrowie
