Czy nasze polskie dyplomy są uznawane przez państwa członkowskie UE automatycznie po wejściu Polski do Unii, czy też jest to proces długotrwały? I czy muszę odbyć staż podyplomowy, a może sam dyplom z Polski wystarczy do uznania moich kwalifikacji zawodowych?
Uznawanie podstawowych i specjalistycznych kwalifikacji medycznych nabytych w jednym z państw członkowskich Unii na obszarze innego państwa członkowskiego funkcjonuje w Europie od 1975 r. Problematyka uznawania kwalifikacji zawodowych w Unii Europejskiej zawarta jest w dyrektywach opisujących ogólny system uznawania kwalifikacji (dyrektywy 89/48/EC, 92/51/EC i 1999/42/EC) oraz w tzw. dyrektywach sektorowych, dedykowanych uznawaniu kwalifikacji m.in. w zawodach medycznych, w szczególności lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej, weterynarza i farmaceuty. Dyrektywy sektorowe zawierają zasady wykonywania zawodu jednakowe dla wszystkich państw członkowskich i wprowadzają zasadę automatycznego uznawania kwalifikacji specjalistycznych. W przypadku zawodu lekarza i lekarza dentysty regulacje zawarto w dyrektywie 93/16 zwanej "dyrektywą lekarską", którą zastąpiła z dniem 20 października 2007 r. regulacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2005/36/WE z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz. U. UE L 255 z 30.09.2005, str. 22 z późn. zm.). Z dniem 20 października 2007 r. dyrektywa 2005/36/WE stała się podstawą do wydawania zaświadczeń na cele procesu uznawania kwalifikacji zawodowych.
Uznanie kwalifikacji oznacza, że osoba legitymująca się dyplomem wskazanym w aneksie stanowiącym załącznik do odpowiedniej dyrektywy (bądź odpowiadającym wymaganiom dyrektywy) może bez dokonywania dodatkowych formalności występować o uznanie kwalifikacji i umożliwienie swobodnego wykonywania zawodu na terenie państwa członkowskiego. Na tej podstawie państwa członkowskie nie oceniają przedstawionego dyplomu pod kątem zgodności z programem czy systemem kształcenia obowiązującym w tym państwie. Tym samym dyplom nabyty w innym państwie jest ekwiwalentny do dyplomów wydawanych w państwie przyjmującym dla danego zawodu, a nazwy dyplomów uzyskiwanych w poszczególnych państwach członkowskich są wpisane do dyrektywy dla danego zawodu.
Załącznik V pkt 5. 1. 1 do dyrektywy Nr 2005/36/WE zawiera wykaz dyplomów potwierdzających stosowne kwalifikacje. W przypadku Polski pośród dokumentów poświadczających posiadanie kwalifikacji w zakresie podstawowego kształcenia medycznego wymieniono Dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku lekarskim z tytułem "lekarza", wydawany przez: Akademię Medyczną, Uniwersytet Medyczny oraz Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wymagane jest także przedstawienie zaświadczenia dołączonego do dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji, tj. "Lekarski Egzamin Państwowy".
Należy pamiętać, że przepisy wewnętrzne niektórych państw członkowskich dodatkowo wymagają zaświadczenia o odpowiednim – do wykonywania danego zawodu – stanie zdrowia fizycznego czy psychicznego, bądź poświadczenia dobrej reputacji czy nienagannej postawy etycznej.
Państwo przyjmujące, zgodnie z prawem unijnym, ma także prawo wymagać od aplikantów znajomości języka swojego kraju w zakresie niezbędnym do wykonywania danego zawodu. W przypadku lekarza i lekarza dentysty jest to znajomość konieczna do przeprowadzenia wywiadu z pacjentem, wypisania recept, itp. Jednakże zgodnie z jedną z podstawowych zasad prawa unijnego, mówiącą o zakazie dyskryminacji obywateli któregokolwiek z państw członkowskich, nie można przeprowadzać egzaminów ze znajomości języka. Aplikant jedynie składa oświadczenie, że włada językiem danego państwa w mowie i w piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania zawodu. Państwo przyjmujące może dodatkowo skierować daną osobę na kurs językowy.
Polska zaakceptowała w Traktacie Europejskim normy dyrektyw regulujące w Unii wzajemne uznawanie kwalifikacji i tytułów zawodowych. Jednym z elementów dostosowawczych naszego prawa krajowego do rozwiązań europejskich jest zmiana naszego tytułu "lekarz stomatologii" na "lekarz dentysta".
- dyrektywa Rady Nr 93/16/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. mająca na celu ułatwienie swobodnego przepływu lekarzy i wzajemnego uznawania ich dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji (Dz. U. UE L 165 z 7.07.1993, str. 1), zmieniona przez:
1) akt dotyczący warunków przystąpienia oraz dostosowań w Traktatach – Przystąpienie Republiki Austrii, Republiki Finlandii i Królestwa Szwecji (Dz. U. UE C 241 z 29.08.1994, str. 21),
2) dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 97/50/WE z dnia 6 października 1997 r. (Dz. U. UE L 291 z 24.10.1997, str. 35),
3) dyrektywę Rady 98/21/WE z 8 kwietnia 1998 r. (Dz. U. UE L 119 z 22.04.1998, str. 15),
4) dyrektywę Komisji 98/63/WE z dnia 3 września 1998 r. (Dz. U. UE L 253 z 15.09.1998, str. 24),
5) dyrektywę Komisji 1999/46/WE z dnia 21 maja 1999 r. (Dz. U. UE L 139 z 2.06.1999, str. 25),
6) dyrektywę 2001/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 maja 2001 r. (Dz. U. UE L 206 z 31.07.2001, str. 1),
6) komunikat Komisji z 16 marca 2002 r. (Dz. U. UE C 67 z 16.03.2002, str. 26).