Trzecia dawka szczepionki przeciwko Covid-19 zwana "uzupełniającą", "przypominającą" lub "boosterem" (z ang. booster, wzmacniacz) pozwala podnieść spadającą wraz z upływem czasu odporność do poziomu podstawowego, czyli takiego, jaki był po dwóch tygodniach od pełnego zaszczepienia. Od 24 września trzecia dawka była dostępna dla osób, które ukończyły 50 lat oraz pracowników medycznych mających stały kontakt z pacjentem. Od 2 listopada jest też dostępna dla wszystkich, którzy ukończyli 18 lat, a od pełnego zaszczepienia minęło sześć miesięcy. Tyle, że system skierowania wystawia tylko w poniedziałki, więc... nie zawsze jest to dokładnie 180 dni po drugiej dawce. Nie wszyscy to jednak wiedzą,  do redakcji Prawo.pl wpływa wiele pytań o trzecią dawkę, dlatego podpowiadamy jak liczone są terminy, kto wystawia skierowanie, jak się zarejestrować, i co z certyfikatami.

Czytaj również: Jak uzyskać skierowanie na bezpłatny test na Covid-19 >>

Kiedy system wystawia skierowanie 

System automatycznie wystawi e-skierowania na trzecią dawkę szczepienia przeciwko Covid-19 osobom, które mają ukończone 18 lat, po 180 dniach od otrzymania drugiej dawki preparatu Pfizer, Moderna lub AstraZeneca oraz jednej dawki Johnson & Johnson. Termin ten jest liczony od następnego dnia po zaszczepieniu. Z tym, że system wystawia skierowania w poniedziałek. Zatem może się zdarzyć, że choć z wyliczeń pacjenta minęło 180 dni, to e-skierowanie nie będzie jeszcze widoczne. Wówczas, a także gdy e-skierowania z innego powodu nie będzie w systemie, o jego wystawienie można poprosić lekarza rodzinnego. - Lekarz może wystawić samodzielnie skierowanie na szczepienie przypominające, kierując się zaleceniami określonymi w komunikacie Ministerstwa Zdrowia dotyczącymi grup uprawnionych do szczepienia przypominającego oraz przewidzianego odstępu jego podania

Jak się zrejestrować na szczepienie

Możliwości rejestracji na trzecią dawkę jest kilka. Jak do tej pory można to zrobić poprzez: 

  • W konkretnym punkcie szczepień. Punkt szczepień można wyszukać na mapie, która jest dostępna tutaj. Po wyszukaniu punktów w określonej miejscowości, trzeba kliknąć dowiedz się więcej, gdzie zostanie podane dane kontaktowe, w tym numer telefonu. Z tej formy warto skorzystać tam, gdzie szczepienia prowadzi przychodnia POZ. Warto jednak wcześniej do nie zadzwonić i zapytać, czy przyjmuje zgłoszenia telefonicznie, czy radzi skorzystać z innych ścieżek.
  • Telefon na całodobową i bezpłatną infolinię - 989. Ważne! Do zapisu wystarczy numer PESEL. Numer telefonu komórkowego nie jest wymagany, ale jeśli go podasz, otrzymasz SMS z potwierdzeniem umówienia wizyty na szczepienie. W ten sposób można zarejestrować swoich dziadków lub rodziców. Podczas rejestracji wybiera się dokładny termin oraz miejsce szczepienia. Następnie - jeśli został podany numer telefonu - przesyłany jest SMS z potwierdzeniem umówienia wizyty na szczepienie. 
  • SMS  880 333 333 o treści: SzczepimySie.  Następnie trzeba czekać na sms zwrotny z prośbą o numer PESEL. Trzeba na niego odpowiedzieć, podając PESEL. Potem w kolejnym SMS trzeba podać kod pocztowy w formacie 002222 lub 00-222. w końcu powinna przyjść informacja o: najbliższym możliwym terminie i godzinie szczepienia oraz adresie punktu szczepień. Jeśli akceptujesz termin i miejsce, odpowiedź na tę wiadomość TAK. Po zarejestrowaniu, na dobę przed szczepieniem otrzymasz SMS przypominającego o terminie i miejscu wizyty. Jeśli ten termin nie będzie dla dogodny, trzeba odesłać SMS o treści: NIE. brak odpowiedzi, brak SMS w czasie 5 minut przerywa rejestrację. 
  • Elektronicznie poprzez e-Rejestrację dostępną na pacjent.gov.pl.  Ważne! Ta ścieżka wymaga posiadania Profilu Zaufanego, ale ułatwia wyszukiwanie dogodnego terminu i punktu szczepień. W przypadku niedogodnego terminu albo miejsca szczepienia jest możliwość dokonania zmiany. Wystarczy skorzystać z dostępnej wyszukiwarki i wskazać dogodną datę i lokalizację. Co ważne dokonując rejestracji przez IKP można wybrać szczepionkę.  Dlatego nie warto od razu akceptować miejsca i daty szczepienia zaproponowanych przez system. Można kliknąć więcej i poszukać innych możliwości. Po zakończeniu rezerwacji na podany numer telefony przyjedzie powiadomienie SMS, a dzień przed planowanym terminem system przypomni o szczepieniu.

Jak podkreśla Jarosław Rybarczyk z Ministerstwa Zdrowia, system nie przypisuje z urzędu do tego samego punktu szczepień, w którym była wzięta pierwsza lub kolejna dawka. Każdy więc może wybrać najbardziej dogodny dla siebie punkt i termin, a także rodzaj szczepionki.

Moderna czy Pfizer

Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Zdrowia, jako trzecia dawka jest podawana szczepionka Pfizera (w pełnej dawce 0,3 ml) lub Moderny (połowa dawki - 0,25 mln). W przypadku pełnego zaszczepienia preparatem mRNA (Pfizerem lub Moderną) resort rekomenduje podanie szczepionki tego samego producenta. Gdy jednak szczepiliśmy się preparatem wektorowym, mamy wolny wybór. Osoba w pełni zaszczepiona AstraZaneką lub Johnson & Johnson będzie szczepiona Moderną lub Pfizerem.

Z kolei dr Paweł Grzesiowski, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej do spraw pandemii, przytacza wyniki amerykańskich badań, które wskazują, że mieszanie szczepionek mRNA daje dobre rezultaty. W badaniu Narodowego Instytutu Zdrowia (NIH) w USA pokazało się, że największą liczbę przeciwciał zaobserwowano u osób, które przyjęły trzy pełne dawki preparatu Moderny. Na drugim miejscu znajdowała się kombinacja dwóch dawek Pfizera i jednej pełnej dawki Moderny. - Jeśli ktoś był szczepiony Pfizerem, chyba lepiej, żeby dostał Modernę jako dawkę przypominającą i odwrotnie. Jeśli ktoś przyjął Modernę, lepiej, żeby dostał Pfizera. Osoby szczepione Astrą niestety tutaj nie ma takich badań, ale w przypadku Johnsona wygląda na to, że tutaj zastosowanie Moderny ma wyższość niż zastosowanie szczepionki Pfizer - tłumaczy. Tyle, że w badaniu była brana uwagę pełna dawka Moderny, nie zaś połowa, jak to ma miejsce w Polsce. 

Kiedy mogą się szczepić ozdrowieńcy

Ministerstwo Zdrowia nie wydało żadnych oficjalnych rekomendacji, co do szczepienia ozdrowieńców trzecią dawką. Jedynym kryterium jest termin 180 dni od pełnego zaszczepienia. Co więcej, jak czytamy na portalu pacjent.gov.pl, e-rejestracja nie wie, że ktoś ma/miał pozytywny wynik testu, bo nie ma wymiany informacji z systemem, w którym są wpisywane wyniki testów. E-skierowanie jest więc cały czas ważne, a pacjent może pójść na szczepienie.

Jak jednak zaznacza Jarosław Rybarczyk, ostateczną decyzję o tym, czy należy daną osobę zaszczepić podejmuje osoba kwalifikująca. A profil @Szczepimy się na Twitterze w odpowiedzi na nasze pytanie, kiedy szczepić ozdrowieńców odpisał, że szczepienie możliwe jest po 30 dniach od pozytywnego testu. Lekarze bowiem zalecają odczekać. - W mojej ocenie, kwestia boostera u w pełni zaszczepionych ozdrowieńców wymaga indywidualnej oceny, jednak co do zasady, tacy pacjenci nie muszą spieszyć się z przyjęciem boostera, a my czekamy na więcej danych naukowych - mówi Bartosz Fiałek, lekarz, specjalista w dziedzinie reumatologii.

Krzysztof Pyrć z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego przyznaje, że nie ma przeciwwskazań do przyjęcia szczepienia nawet w czasie samego zakażenia, oczywiście poza bezpieczeństwem innych, jednak również rekomendowałby odczekanie od jednego do dwóch miesięcy. Dlatego też lekarze podpowiadają, że w dniu szczepienia, czy dzień przed warto zrobić szybki test antygenowy.  

Czy badać poziom przeciwciał

Wiele osób pyta też, czy badać poziom przeciwciał przed 3. dawką, czy po przechorowaniu.  Tutaj jednak nie ma dobrej odpowiedzi. - Jak dotąd nie ma wskazówek, co do ilości przeciwciał, zapewniających ochronę. Nie ma nawet zalecenia badania ich poziomu - mówi prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska z Katedry Wirusologii i Immunologii w Instytucie Nauk Biologicznych UMCS w Lublinie. A prof. Pyrć dodaje, że poziom przeciwciał na poziomie pojedynczej osoby nie zawsze koreluje z poziomem ochrony. - Niestety, nie mierzymy efektywności przeciwciał tylko ich ilość - dodaje. 

Co z przedłużeniem certyfikatu Covid-19 po trzeciej dawce

Certyfikaty bez przyjęcia dawki przypominającej są ważne rok - termin ten jest liczony po 14 dniach od zakończenia pełnego cyklu (dwie dawki mRNA, Astra Zeneca, jednak J&J). Pierwsze certyfikaty dla pełnego cyklu będą kończyły ważność w styczniu 2022 roku.  Nie padały konkretne informacje o wydłużeniu certyfikatu, w oczekiwaniu na decyzję Komisji Europejskiej i do 13 listopada certyfikaty dla trzecich dawek nie były generowane. Jednak w sobotę 13 listopada Ministerstwo Zdrowia poinformowało, że od tego dnia ważność Unijnych Certyfikatów COVID (UCC) po przyjęciu trzeciej dawki przypominającej zostaje wydłużona o rok, licząc od daty jej przyjęcia. Wydłużenie okresu ważności certyfikatu zostało dokonane w oparciu o rekomendację Rady Medycznej. - Trzecie szczepienie jest na tyle istotne dla budowy naszej odporności, że pozwoliliśmy sobie nie czekać na decyzję na poziomie całej Unii Europejskiej. Zachęcam wszystkich już zaszczepionych do skorzystania z przypominającego szczepienia, a niezaszczepionych do wejścia do grona osób chronionych przez szczepienia – wyjaśnia minister zdrowia dr Adam Niedzielski. Trzeba jednak pamiętać, że certyfikat wydłuża tylko dawka przypominająca. Jeśli więc w systemie ktoś zaznaczy, że podał dawkę dodatkową, to certyfikat nie zostanie wydłużony. 

Czytaj również:
Trzecia dawka nie zawsze i nie wszędzie przedłuża paszport covidowy >>
Błąd systemu - druga dawka Johnsona nie przedłuża unijnego paszportu >>

Dawka dodatkowa już po 28 dniach od ostatniej

Warto pamiętać, że czym innym niż dawka przypominająca jest dawka dodatkowa. Jest ona podawana osobom z upośledzeniem odporności, u których odpowiedź immunologiczna na szczepienie mogła być niewystraczająca (podawana w celu osiągnięcia optymalnej ochrony), już po 28 dniach od pełnego zaszczepienia.  Rada Medyczna zaakceptowała ją dla leczonych pacjentów onkologicznych, po przeszczepach, z HIV, zespołami pierwotnych niedoborów odporności, HIV i dializowanych w stanowisku z 27 sierpnia - link do stanowiska.
 

1 września Ministerstwo Zdrowia wydało komunikat o możliwości podania trzeciej dawki, choć nie wprowadzono żadnych zmian w rozdziale 4 rozporządzenia w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii określającym zasady szczepień przeciwko Covid-19. Grupa dopuszczona już do przypominającego szczepienia liczy 200 tys. osób, są to:

  1. Otrzymujących aktywne leczenie przeciwnowotworowe.
  2. Po przeszczepach narządowych przyjmującym leki immunosupresyjne lub terapie biologiczne.
  3. Po przeszczepie komórek macierzystych w ciągu ostatnich 2 lat.
  4. Z umiarkowanymi lub ciężkimi zespołami pierwotnych niedoborów odporności (np. zespół DiGeorge'a, zespół Wiskotta-Aldricha).
  5. Z zaawansowanym lub nieleczonym zakażeniem wirusem HIV.
  6. Leczonych aktualnie dużymi dawkami kortykosteroidów lub innych leków, które mogą hamować odpowiedź immunologiczną.
  7. Dializowanych przewlekle z powodu niewydolności nerek.

Kwalifikacja do szczepień w tych grupach winny być przeprowadzone w ośrodkach dysponujących odpowiednim doświadczeniem. Trzecia dawka może być już poddana już po 28 dniach od zakończenia podstawowego cyklu szczepień. Ministerstwo Zdrowia w komunikacie z 1 września dopuszczającym trzecią dawkę powtórzyło zalecenia Rady.  W przypadku braku automatycznie wystawionego e-skierowania dla osób uprawnionych, lekarz może wystawić skierowanie samodzielnie. Wystawienie przez lekarza skierowania na dodatkową (trzecią) dawkę dla osób spoza ww. grup pacjentów odbywa się na wyłączną odpowiedzialność lekarza. Osoby, które mają e-skierowanie, mogą się zarejestrować na szczepienie.