1. Wymagania kwalifikacyjne lekarzy prowadzących badania profilaktyczne
Stosownie do przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.) kwalifikacje do przeprowadzania badań profilaktycznych oraz profilaktycznej opieki zdrowotnej posiadają lekarze, którzy spełniają jeden z poniższych warunków:
1) posiadają specjalizację w dziedzinie: medycyny pracy, medycyny przemysłowej, medycyny morskiej i tropikalnej, medycyny kolejowej, medycyny transportu, medycyny lotniczej lub higieny pracy;
2) byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 6 lat przed dniem wejścia w życie rozporządzenia jako: rejonowi lekarze przemysłowi, lekarze poradni medycyny pracy lub poradni dla młodocianych, działających w przemysłowych publicznych zakładach opieki zdrowotnej, rejonowi lub zakładowi lekarze kolejowej służby zdrowia, lekarze rejonowi w zakładach opieki zdrowotnej dla szkół wyższych lub jednostek badawczo-rozwojowych, jeżeli sprawowali profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami wykonującymi pracę na stanowiskach pracy, na których stwierdzono występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych. Dodatkowym wymogiem kwalifikacyjnym był dla tej grupy lekarzy obowiązek ukończenia do 26 lipca 1999 r. kursu doskonalącego w dziedzinie medycyny pracy, organizowanego przez jednostkę badawczo-rozwojową lub inny ośrodek wyznaczony przez tę jednostkę;
3) byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 6 lat przed dniem wejścia w życie rozporządzenia jako lekarze zakładowi w publicznych zakładach opieki zdrowotnej - lekarze ci mogą udzielać świadczeń wyłącznie w odniesieniu do pracowników tych zakładów;
4) byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 6 lat przed dniem wejścia w życie rozporządzenia jako lekarze w poradniach rehabilitacyjnych dla inwalidów - lekarze ci mogą udzielać świadczeń wyłącznie w stosunku do pracowników zatrudnionych w spółdzielczości inwalidzkiej;
5) pełnili służbę lub byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 3 lat jako lekarze w jednostkach wojskowych lub zakładach opieki zdrowotnej tworzonych i utrzymywanych przez Ministra Obrony Narodowej lub Ministra Spraw Wewnętrznych - ta grupa lekarzy może udzielać przedmiotowych świadczeń wyłącznie w stosunku do pracowników objętych ich opieką w tych resortach;
6) specjalizują się w medycynie pracy lub medycynie transportu, po zaliczeniu kursu podstawowego przewidzianego w programie tych specjalizacji, jednak tylko w okresie szkolenia specjalizacyjnego i w miejscu odbywania stażu specjalizacyjnego;
7) posiadają specjalizację w dziedzinie medycyny ogólnej lub medycyny rodzinnej - ale ta grupa lekarzy może wykonywać badania profilaktyczne pracowników, u których na stanowisku pracy nie stwierdzono występowania czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych.

Ponadto, przepisy nakładają dodatkowe wymogi kwalifikacyjne dla lekarzy przeprowadzających niektóre wyszczególnione badania profilaktyczne. I tak, przeprowadzanie badań profilaktycznych:
- pracowników narażonych na działanie promieniowania jonizującego - mogą przeprowadzać lekarze, po zaliczeniu odpowiedniego przeszkolenia w jednostce badawczo-rozwojowej w dziedzinie medycyny pracy,
- pracowników wykonujących pracę w warunkach tropikalnych, morskich i podwodnych oraz pracowników wyjeżdżających do pracy lub powracających z pracy w warunkach tropikalnych - mogą przeprowadzać lekarze, po zaliczeniu odpowiedniego przeszkolenia w Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej lub w ośrodku wyznaczonym przez ten Instytut,
- pracowników wykonujących pracę na stanowiskach związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego - mogą przeprowadzać lekarze po zaliczeniu odpowiedniego przeszkolenia w Centrum Naukowym Medycyny Kolejowej.
Lekarze legitymujący się wymaganymi kwalifikacjami, którzy mają zamiar wykonywać badania profilaktyczne, powinni wystąpić z wnioskiem do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy o wpis do rejestru lekarzy prowadzących badania profilaktyczne. Po dokonaniu stosownego wpisu, lekarz otrzymuje zaświadczenie potwierdzające dokonanie wpisu.
Rejestry lekarzy prowadzących badania profilaktyczne udostępniane są organom Państwowej Inspekcji Pracy i Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a także zainteresowanym pracodawcom.

2. Wymagania kwalifikacyjne lekarzy do orzekania w sprawie chorób zawodowych
Kwalifikacje lekarzy do orzekania w zakresie chorób zawodowych określa rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 15 września 1997 r. w sprawie specjalizacji lekarskich niezbędnych do wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 124, poz. 795 z późn. zm.). Na podstawie przepisów przywołanego rozporządzenia orzecznictwo w zakresie chorób zawodowych mogą wykonywać lekarze legitymujący się posiadaniem jednej z następujących specjalizacji: medycyna pracy, medycyna przemysłowa, medycyna morska i tropikalna, medycyna kolejowa, medycyna lotnicza lub higiena pracy.
Natomiast w zakresie chorób zawodowych zakaźnych i inwazyjnych orzekać mogą lekarze posiadający specjalizację z zakresu chorób zakaźnych lub chorób płuc.

Rozporządzenie zawiera uregulowanie, zgodnie z którym orzecznictwo w zakresie chorób zawodowych w odniesieniu do pracownika, który jest leczony w szpitalu na skutek wystąpienia ostrych objawów choroby mogącej być chorobą zawodową, wykonuje lekarz zatrudniony w tym szpitalu.
(...)